1-1 1-2 一日
karon buntag
karong adlawa 今日 udto 真昼
karong buntag 今朝 ugma sa hapon 明日午後
karong gabii 今夜 hapon 午後
ugma 明日 gabii
gahapon 昨日 kagabii 昨夜
sunod adlaw 明後日 kaadlawon 夜明け前
miaging adlaw 一昨日 tungang gabii 真夜中
kada adlaw 毎日 oras 時間
semana minuto
bulan ala una 1
tuig alas dos medya 2時半
takna alas tres dyes 3:10
時間は英語かスペイン語が普通です。
Unsay oras na? 何時になった?
Alas dos kuwarenta. 240
Unsa bay oras karon? 今何時ですか?
Mga nine thirty. 9時半頃。
 2-1 (スペイン語)  2-2 曜日(スペイン語)
Enero 1月 Lunes 月曜日
Pebrero 2月 Martes 火曜日
Marso 3月 Myerkoles 水曜日
Abril 4月 Huebes 木曜日
Mayo 5月 Byernes 金曜日
Hunyo 6月 Sabado 土曜日
Hulyo 7月 Dominggo 日曜日
Agusto 8月 karong semana 今週
Septembre 9月 sunod semana 来週
Oktobre 10月 miaging semana 先週
Nobyembre 11月 kada semana 毎週
Disyembre 12月
 3-  数 時間やお金はスペイン語が普通です
ビサヤ (西) 序数
usa uno 1 una 最初の
duha dos 2 ika-duha 2番目の
tolo tres 3 ika-tulo 3番目の
upat kuatro 4 ika-upat 4番目の
lima singko 5 ika-lima 5番目の
unom sais 6 ika-unom 6番目の
pito syete 7 ika-pito 7番目の
walo otso 8 ika-walo 8番目の
siyam nuebe 9 ika-siyam 9番目の
napulo dyes 10 ika-napolo 10番目の
Ako una. Sunod ikaw. 僕が最初、次は君。
Usa pa palihug! もうひとつ,お願い。
10以上はスペイン語か、英語が普通です。
napulo'g usa unse 11 katuloan trenta 30
napulo'g duha dose 12 kap-atan kwarenta 40
napulo'g tulo trese 13 kalim-an singkwenta 50
napulo'g upat katorse 14 kan-uman saysenta 60
napulo'g lima kinse 15 kapituan syetenta 70
napulo'g unom desesais 16 kawalohan otsenta 80
napulo'g pito desesete 17 kasiyaman nobenta 90
napulo'g walo deseotso 18 gatus sento 100
napulo'g siyam desenuibe 19 libo mil 1000
kaluhaan bayente 20 katuloan ug usa trenta y uno 31
 4-1 kulor kulay  4-2 方向 direksyon
puti tuo
pula wala
dalag diretso まっすぐ
berde atubang
asul likod/luyo 後ろ
itom tupad
kulay nga rose バラ色 sidlakan
 5-  家族 pamilia
ginikanan 両親 bana
amahan, tatay asawa
inahan, nanay anak 子供
lolo 祖父 anak nga babae
lola 祖母 anak nga lalaki 息子
apo tiyo 叔父
igsoon 兄弟姉妹 tiya 叔母
igsoong babae 姉妹 pag-umangkon 甥・姪
igsoong lalaki 兄弟 ig-agaw いとこ
 6-  身体に関係する名詞
ulo nawong dunggan
utok mata ilong
buhok pilok まつげ baba
aping kilay 眉毛 ngabil
tutunlan bungot ngipon
liog siko ilok 脇の下
likod 背中 bukton dughan
abaga tudlo tutoy 乳房
lubot agtang tikud かかと
paa tuhod tiyan
kamot kuko tiil
bukog dugo baga
ugat 血管 panit 皮膚 kasingkasing 心臓
lawas 身体 unud atay 肝臓
dila hawak
 7-  自然に関する名詞
langit 天・空 dagat isda
adlaw bukid tubig
bulan(buwan) suba hangin 空気
bituon langgam balod
panganod mananap 動物 sagbotan 草地
ulan(uwan) kahoy sagbot
hangin kalasangan bulak(buwak)
 8-  物の状態の形容詞
lapad 広い dagko 大きい ubos 低い
hagip-ot せまい dako 大きい dali 速い
mabaw 浅い gagmay 小さい kusog 激しい
lawom 深い gamay 小さい hinay 弱い
bug-at 重い daghan たくさん baga 厚い
gaan 軽い diyot 少し bugnaw 冷たい
bag-o 新しい dyutay 少ない init 熱い
daan 古い taas 高い humok 柔かい
laya 枯れた mubo 短い gahi 硬い
basa 濡れた hayag 明るい lab-as 新鮮な
mamala 乾いた ngit-ngit 暗い daut 腐った
 9-  生活の形容詞
baho 臭い init 暑い puno 一杯の
humut 香り良い tugnaw 寒い busog 一杯の
hugaw 汚い kusog 激しい sulundon 理想の
linis, limpyo 清潔な sakit 痛い tukma 正しい
hilum 静かな pait 苦い samokan 煩い
banha うるさい tam-is 甘い barato 安い
maayo 良い lami おいしい mahal 高い
malinawon 平和な masayon 容易な malipayon 幸せな
nindot 美しい lisud 難しい gilok くすぐったい
 10-  性格、身体
alam 賢い batan-on 若い dato 金持ちの
anad 慣れた tigulang 老いた pobre 貧乏な
buotan 親切な niwang やせた kugihan 勤勉な
dautan 悪い lagwis やせた tapulan 怠け者の
bililhon 大切な tambok 太った ulaw 内気な
sayo 早い baskog 丈夫な maisug 勇敢な
guwapa 美人 matahum 可愛い laksot 醜い
guwapo 美男
 11-  家とそのまわり
balay pultahan lawak-higdaanan 寝室
atup 屋根 bintana katre ベッド
taas 二階 (高床の場合、地上から1.5mくらいですが)
bongbong salog kosina 台所
kisame 天井 hawanan 居間 lawak 部屋
opisina 会社 sala 居間 tabuan 市場
sweldo 給料 trabaho 仕事 munisipal
mananambal 医者 telepuno 電話 dakbayan
pulis 警察 tindahan botika 薬屋
 12-  一日
subang 昇る Misubang ang adlaw alas sais. 朝6時に日が昇った
bangon 起きる Mibangon ko sa katre. 僕はベッドから起き上がった。
huy-ab 欠伸する Nanghuy-ab ko. 欠伸をした。
tindog 立つ Mitindog sila. 彼等は立ち上がった。
lingkod 座る Milingkod siya atubang sa samin. 彼女は鏡の前に座った。
sul-ob 着る Nisul-ob ko ug sinina. 服を着た
abli 開ける Akong gi-ablihan ang portahan. 戸を開けた。
sira 閉じる Nasira nako ang bintana. 窓を閉じた。
piyong 目を閉じる Piyonga imong mga mata. 眼を閉じてください。
luto 料理する Nagluto si Nanay ug pamahaw. 母は朝食を料理した。
andam 用意する Nag-andam ko sa lamesa. テーブルを用意した
kaon 食べる Mangaon ta. さあ、食べましょう。
hugas 洗う Gihugasan ang mga plato. 食器を洗った。
laba 洗濯する Naglaba ko ug senina para sa pamilia nako.
私は家族の衣服を洗濯した。
inom 飲む Niinom ko ug gatas. ミルクを飲んだ。
adto 行く Miadto ko sa opisina. 事務所に行った
sakay 乗る Nisakay mi sa jeepney. 私たちはジープニーに乗った。
abot 着く Wala pa sila moabot. 皆まだ着いていなかった。
dagan 走る Nidagan si Ana. アナは走ってきた。
lakaw 歩く Milakaw si Doy padulong sa opisina.
ドイはオフィスの方に歩いた。
trabaho 働く Motrabaho ko gikan alas otso hangtod sa alas singko.
私は8時から5時まで働く。
sugod 始める Mosugod na ko karon ug trabaho. 今から仕事をはじめます。
human 終わる Humana ang akong trabaho. 僕の仕事は終わった。
abang 雇う Pila ang abang sa balay? その家の家賃はいくらですか。
hangyo 頼む Mihangyo ko nga ugma nalang ko mobayad.
支払いを明日にするよう頼んだ。
tabang 助ける Nagkinahanglan ko sa imong tabang.
君の助けが必要です。
saad 約束する Dili ko mosaad nimo sa ~ 〜については約束できません。
labay 捨てる Ayaw ilabay dinhi ang basura. ここにゴミを捨てるな。
saka 登る Misaka siya sa dakong kahoy. 彼は大きな木に登った。
salop 日が沈む Misalop ang adlaw. 日が沈んだ。
uli 帰る Mouli nako alas sete. 7時に家に帰ります。
taas あがる Ang mga presyo sa mga palitonon nakataas kaayo.
物の値段がとても上がった。
naog 降りる Nanaog dayon sa kahoy siya. すぐに彼は木を降りた。
pasiga 点ける Pasigaa ang suga. 明かりをつけて。
hubo 脱ぐ Gihuboan nako ang akong anak. 子供の服を脱がした。
higda 横になる Gipahigda nako ang akong anak. 私は子供を寝かした。
duka 眠くなる Giduka na ko.  もう眠い。
tulog 寝る Matulog na ko. もう眠る。
palung 消す Palungon na nako ang suga. もう電気を消しますよ。
 13-  感情
suko 怒る Nasuko siya nako. 彼私を怒ってる。
limot 忘れる Nakalimot ako ug palit ug tubig. 水を買うのを忘れたよ。
lipay 楽しむ Gikalipayan mo ba kanang mga dautang hunahuna?
そんなひどい考えで何がいいの?
guol 哀しむ Naguol siya sa pagkamatay sa iyang anak.
彼女は子供を亡くして哀しんでいる。
sabut 知る Nakasabut ka? わかりましたか?
unta 望む Maayo unta nga may dugang pang kwarta ako.
もっとお金があったらいいなあ。
lipay 喜ぶ Malipay ko kung ~ だったら嬉しい。
subo 悲しむ Ikasubo nako ang imong pagbiya.
あなたが行ってしまったら、つらいわ。
hadlok 怖がる Nahadlok siya sa halas. 彼女は蛇を怖がった。
selos ねたむ Magsilos ko kung ~. ~が妬ましい。
ulaw 恥かしがる Naulaw ko. (Nauwaw ko) 恥かしいわ。
pasaylo 許す Pasayloa ko. 許して!
too 信ずる Nitoo ko nimo. 信じてるわ。
higugma 愛する Nahigugma ko nimo. 愛してます。
dili gusto 嫌う Dili ko gusto mawala ka. あなたを失いたくない。
toon 学ぶ Nagtoon siya ug bisaya. 彼女はビサヤを学んでいる。
katawa 笑う Ngano nagkatawa ka? 何でお前笑うんだよ?
Ngano nangatawa mo? どうして君達笑ってるの?
sulti 話す Palihug hinayhinaya ug sulti para makasabot ko.  
私にわかるようもっとゆっくり話してください。
hilak 泣く Pahiloma ang bata ug hilak. 
子供の泣いているのを静かにさせて!
tabi 言う Nagtabi mi sa akong mga ginikanan bahin sa among kasal.
両親に私達の結婚のことを話しました。
bakak 嘘つく Dili ko ganahan ug bakak pero gibakakan ko nimo.
私は嘘は嫌いだ、だげどお前は嘘をついた。
kanta 歌う Siya mikanta ug hapones. 彼女は日本の歌を歌った。
tubag 答える Mitubag siya. 彼は答えた。
singgit 叫ぶ Ngano kaha nga naninggit man sila?
いったい、どうして彼らは叫んでいるんだ?
limbong だます Imo kong gilimbongan sa imong gibaligya nako nga perlas
 nga itom. 君の売った黒真珠にはだまされたよ。
pamati 聞く Namati ko ug kanta sa langgam sa kalasangan.
森で鳥の歌を聴いた。
tan-aw 見る Tan-aw sa tin-aw nga tubig. 水のきれいなのをごらん。
tago 隠す Tago-tago ta. Tago sa layo.
かくれんぼしよう。 遠くに隠れろ!
tiaw ふざける Ayaw pagtiaw. 冗談はやめて。
pangadye 祈る Alas otso magsugod ang pangadye.
8時にお祈りが始まります。
usig 吼える Kusog kaayo ang usig sa iro kagabii.
夕べの犬の吠え声はひどかった。
pangita 探す Gipangita nato ang bata gahapon.
昨日、私たちは子供を探した。
padala 送る Nagpadala ko ug sulat nila ni Mama ug Papa.
パパとママに手紙を送りました。
palit 買う Mopalit ko ug utanon sa merkado.
市場で野菜を買います。
baligya 売る Iyang ibaligya ang bibingka sa taboan.
彼は市場でビビンカを売るのです。
patay 死ぬ Patay na akong higala. 私の友達が死んだ。
dakop 捕まえる Nadakpan na ang kawatan. 泥棒が捕まった。
sunod 従う Misunod siya kanako. 彼は私に従った。
saba 煩わす Ayaw pagsaba kay natulog ang bata.
赤ちゃんが寝てるからうるさくしないで。
hulat 待つ Dili ko kahulat nimo. 待ってられないよ。
kulata 殴る Ayaw ko kulataha. ぶたないで!
gakos 抱く Gaksa ko ug hugot. かたく抱きしめて!
halok キスする Haloki ko ug hinay. やさしくキスして!
atiman 世話する Atimana ang bata. 子供を見てて!
pugos 強いる Gipugos ko nimo pagbuhat. お前がさせたんじゃないか。
hatag 与える Ihatag nako ang tanan sa akong bata.
私は自分の子供に全部やる。
tudlo 教える Ako ang nagtudlo niya sa tanan. 私が全部彼に教えたんだ。
paabot 待つ、迎える Paabota ko, padulong nako. 待ってて、今行くから。
sala 罪を犯す Kon nakasala ka pagkompesal. 罪を犯したら懺悔しなさい。
dula 遊ぶ Midula siya ug golf. 彼はゴルフをした。
sayaw 踊る Manayaw kita. / Mosayaw kita. 踊りましょう。
hulog 落ちる Nahulog ang tawo. 人が落ちた。
himo 行う Mahimo ka ba ~ 〜できますか?しますか?
dali 急ぐ Dali tan-awa. はやく見て!
biya 離れる Dili ko kabiya nimo. お前を捨てないよ。
baliko 曲がる Balikoa ang lansang. 釘を曲げて。
batok 反対する Ayaw pakigbatok sa gobyerno. お上に逆らうなよ。
uyon 賛成する Naka-uyon ka ba? 賛成しますか?
puyo 住む、居る Pagpuyo, ayaw paglakaw. ここにいて、行かないで。
sagol 混じる Ayaw isagol. 混ぜるな。
punit 拾う Punita ang basura. ゴミを拾え。
buak 壊す Ilabay ang buak nga baso. 壊れたコップを捨てて。
paak 挟む Gipaak siya sa among iro. 彼女は、私たちの犬に噛まれた。
samad 切る Dako ang samad. 怪我は大きい。
basag 割る Nabasag ang plato. 皿が割れた。
hulog 落とす Ihulog, akong saw-on. 落として、捕るから。
putus 包む Iputus, akong dad-on. 包んで、持ってくから。
butang 置く Ibutang sa lamesa. テーブルに置いて。
sunog 燃やす Dako kaayo ang sunog. 火はとても強い。
tigum 集める Tiguma ang tanang papel. 書類全部集めてください。
bantay 見張る Bantaye ang balay. 家を見張ってください。
kuha 得る Kuhaa ang mga bata sa eskwelahan.
子供たちを学校から連れてきてください。
pildi 負ける Pildi siya sa dula karon. 彼今日試合に負けたよ。
daug 勝つ Makadaog gayod tingali ta sa bangga.
多分ぜったい僕ら試合に勝つよ。
singot 汗かく Basa kaayo ang bata sa singot.
子供がびっしょり汗かいている。
papas 消す Napapas ang tanan. みんな消えた。
lupad 飛ぶ Hinay molupad ang gamay nga langgam.
小さな鳥はゆっくり飛ぶ。
kawat 盗む Daghan ang mga butang nga nakawat.
たくさんの物が盗まれました。
ampo 祈る Gihatagan tika ug 100 pesos, iampo ko sa kaayo.
100ペソやるから俺のために祈ってくれ。
layas 逃げる Nanglayas ang langgam paingon sa kasadpan.
鳥は西の方に逃げていった。
saulog 祝う Magsaulog kita sa adlaw ni Kate. ケートの誕生日を祝おう。
undang 止まる Undang na sa imong bisyo. 悪いことはやめなさい。
buhat 造る Buhaton nako ang akong bulohaton.
やるべきことはやります。
 14-  指示代名詞、場所の形容詞/副詞
kini これ dinhi ここの
kani これ diri ここの
kana それ diha そこの
kadto あれ didto あそこの
layo 遠くの atubangan 前の
duol 近くの tupad 横の
luyo 後ろの kilid 横の
Pila ba kini? これいくら?
Kana? 40 pesos lang. それ? たった40ペソ。
Mahal. Kadtong kamates? 高い。 あっちのトマトは?
Layo pa sa imong balay? まだ君んちは遠いの?
Hapit na, duol sa anang simbahan. すぐだよ。 あの教会のそば。
dinhi, diri  ここで、  この側に
Nagdula ang akong igsoong lalaki dinhi.  私の弟はここで遊んでいる。
sulod 中で、内側に
Nagdula ang mga bata sa sulod. 子供たちは中で遊んでいます。
Nakita niya ang prinsesa sulod sa gamay nga balay.
彼は小さな家の中に王女を見た。
gula, gawas 外で、  戸外に
Misayaw ang mga babaye sa gawas. 娘たちが、外で踊っている。
gawas の他には
Walay bisan kinsa ang miabot, gawas ni Mary. 
メアリの他、誰もこなかった。
Matag tawo nga mitambong sa salo-salo misayaw, gawas nako.
そのパーティの参加者は私以外は皆踊った。
Ang gabii hilum kaayo, gawas sa paghot sa mga iro. 
その夜はとても静かで犬の鳴き声が聞こえるだけだった。
atubangan 〜の前で
Si Lita miawit atubangan sa mga tawo.  リタは皆の前で歌った。
Naglingkod siya sa atubangan ni Maria. 彼はマリアの前に座っていた。
gikan sa
Kami gikan sa Baguio City. 私達はバギオ市から来ました。
 15-  時間に関する副詞
pa まだ
Wala pa ko makakita niya.  まだ彼女に会ったことはありません。
Wala pa ako makaadto sa Manila.  まだマニラに行ったことがありません。
Kanus-a ka pa nasakit? いつから痛みますか?
na 既に もう
Nakabasa na ako sa estorya.  私はその本を既に読んだ。
Nakalakaw na siya para sa Sugbo. 彼はもうセブに行きました。
hinay ゆっくりと
Hinay siyang naglakaw. 彼女はゆっくり歩いた。
paspas 急いで、早く
Paspas siyang nagdagan.  彼は急いで走った。
kalit 急に、突然 
Kalit siyang mitindog. 彼は突然立ち上がった。
Siya mitindog pagkalit.
dayon すぐに
karon dayon 今すぐに
sa wala pa 〜する前に( 過去・現在) 
Mikaon siya sa wala pa molakaw.  彼は立つ前に食事した。
sa dili pa   〜する前に( 未来) 
Hugasi imong mga kamot sa dili pa mokaon.  食べる前に手を洗いなさい。
hangtud sa 前に
kanhi 前の( 形容詞として使う場合) 
Ang among kanhi Presidente usa ka sundalo. 前の大統領は軍人です。
kaniadto 以前は
Kaniadto, ang mga bato maoy gigamit sa mga Filipinos sa pagpatay ug mga mananap. 
昔はフィリピン人は動物を殺すのに石を使いました。
unya 後で
Moadto ta sa sine unya. 後で映画に行こう。
human あとで、〜してから
Mangatulog kita human mokaon.  食べてから寝ましょう。
taudtaod しばらくして
Taudtaud nawala ang mga ilaga. しばらくして、ネズミが居なくなった。
sunod 次回に
Hangtod sa sunod natong panagkita.  次回お会いする時まで。
kada   〜毎に 
Kada dominggo mosimba ako. 私は日曜毎に教会に行く。
Kada gabii, bation siya'g kapoy. 毎晩、彼女は疲れを感じる。
kanunay いつも、しょっちゅう
Kanunay nagtuon si Peter.  ピーターはいつも勉強している。
talagsaon, tagsa ra  たまに、時々  
Talagsaon modula si Mary.                              マリアはたまに遊ぶ。
sa dihang 〜時に
Nakahilak na siya sa dihang miabot kami.   僕等が来た時には、彼女は泣いていた。
samtang 〜している間、〜時に
Samtang nagsulti siya ako usab naminaw. 彼が話している間、私もまた聞いていた。
Samtang nagdula si Baby, ako matulog.  ベイビが遊んでいる間私は寝ます。
kadiyut  ちょっと、しばし、
Marika diri kadiyut. ちょっとここに来なさい。
sa katapusan 最後に、ついに
Sa katapusan, nakapasar siya sa exam.  とうとう彼は試験に通った。
Sa katapusan, gihatag ang among gihangyo.
最後に我々の要求は受け入れられた。
Sa katapusan, panalanginan ka sa Dios.  最後ですが、神があなたを祝福されますように。
 16-  その他の形容詞、副詞、前置詞
gayod, gyud, god, jud 本当に
alang sa  〜のために
Naghatag sila ug salu-salo alang sa akong amiga.
彼らは私の友人のためにパーティをしました。                
sa   は非常に色々の用途に使われます。 日本語の へ に 
Miadto siya sa Sugbo gahapon. 彼は昨日セブへいきました。
Ang mga bulak gibutang ni Mary sa lamesa. メアリはテーブルの上に花を置いた。
Milukso ang iro sa suba. その犬は川に飛び込んだ。
Gilabay nako ang basura sa basurahan. 私はゴミをゴミ缶にあけた。
Ang libro sa lingkoranan bag-o. 椅子の上の本は新しい。
Unya na kini tan-awa sa balay ninyo. あとで君たちの家で、これを見なさい。
Moawit siya sa among programa. 彼女は我々のプログラムで歌います。
Sa akong nabasa, nahibaloan ko nga adunay laing bagyong umaabot.
もう一つ台風が来ることを私は読んで知った。
lang ただ、 だけで
Pauli na lang kamo. 君たちだけで帰りなさい。
hapit 殆ど
Hapit tanang mga dahon berde. 殆どの葉っぱは、緑です。
tinuod/ husto 確かに、 本当に
Tinuod kana. Tinuod 'na. Husto kana. Husto 'na. その通り。
Tinuod, siya buotan.  全くね、彼はいい人だね。
Siya tinuod nga amigo. 彼は本当の友人だ。
Husto na, dili na siya mobalik pag-usab. 本当です、彼はもう二度と帰ってきません。
pag-usab 再び
Tinuod bitaw, moadto kami sa Manila. 確かに僕等はマニラに行きます。
Tinuod, si G.Reyes usa ka buotang tawo. 本当にレイエスさんは良い人です。
G. =Ginuong  Gng. =Ginang 
matang ある種の
Unsay matang sa imong pagkatawo. お前って奴は、何てゆう奴だ。
bisag ...でも
Mahimo bisag kinsa. 誰だっていいよ
Mahimo bisag unsa 何だっていいよ。
sama のような 動詞にもなります。
Karon ang tawo nahisama na kanato ug nahibalo na siya unsay maayo ug unsay
daotan. 今や人間は、私達と同じになり、何が善で何が悪かを知った。
 17-  比較級
もっとの意味では mas が使われたり、形容詞や副詞を繰り返したりして表します。
Palihug pagdagan hinay-hinay. もっとゆっくり走ってください。
Mas baga ang iyang nawong. あいつの面の方がもっと厚い。
mas 〜 kay sa 〜よりもっと
Mas puti ang imong kamot kay sa papel. 君の手は紙より白い。
 18-  接続詞
apan でも peroに同じ
Naghulat ko nimo apan wala ka moabot.  僕は君を待っていたのに、こなかったね。
Si Al antigohan, apan wala siya makatubag niining pangutana.
アルは賢いけどこの問題は答えられなかった。
aron そうすれば
Ayaw pagsaba aron ako makatulog. 煩くしないでくれ、そうすれば眠れる。
Kaon aron dili ka gutmon.  食べなさい、そうすれば腹がへらない。
basin tinuod 多分本当
Basin tinuod nga magminyo siya sunod tuig.
来年彼女が結婚するというのは多分本当です。
bisan  にも関わらず
Nakuha niya ang unang lugar, bisan wala siya magtuon ug maayo.
彼はそんなに勉強しなかったが、一番になった。
Sayo kami bisan ug Sabado karon. 今日は土曜日だけど僕らは早い。
busa, gumikan niini  従って、そのため、それで
 Dili siya buotan busa wala ko makagusto niya. 
あの人はいい人じゃないから嫌いです。
Nakahimo siya ug usa ka dakong sayop, busa ang iyang amahan wala mopaeskwela niya
karong tuiga. 彼が大失敗をやらかしたので彼の父は今年学校にやらなかった。
Nakabuhat siya ug usa ka dakong sayop,gumikan niini wala siya paeskuwelaha
karong tuiga sa iyang amahan.
kon もし
Kon moulan, dili ko moeskwela.  雨が降ったら学校へいきません。
   Kon kita motuon ug maayo, mopasar kita. たくさん勉強すれば、試験に通るだろう。           
   Kon si Marcelo nagtuon ug maayo, nakapasar unta siya sa eksamin.       
もしマルセロがうんと勉強してたら試験に通ったはずだ。(事実は落ちた)
Kon nahimo ko kana, nasayop ako.     Kon nakahimo ko ana, nasayop ako.
もし私がそれをしたなら、私が間違っていました。
Kon dili ka makahimo niini, palihog sultihi ako.
もし君にこれが出来ないなら、言ってください。
Makasulat ko sa balak karon gabii kon dili ka magsamok. 
もしお前が邪魔しなけりゃ、今夜詩を書けるだろう。
kon dili でないにしても、 さもなくば
Ang kadaghanan, kon dili man tanan, kalit nga nahilom.
全員でないにしても、殆どが突然静かになった。
Kon dili nako isulat ang imong gipangtudlo akong makalimotan.
君の教えてくれたのを書き留めないと忘れてしまうよ。
dili kundili (kon dili というよりは、
dili out of choice kon dili out of necessity
好みというより、必要性から
matod によると、...の話では、...が言うには
"Ayaw!" Matod niya. 「やめて!」と彼女は言った。
"Ayaw!" miingon siya. 同じ意味ですが、niya とsiya の違いに注意してください。
Matod ni Jasmin, ハスミンによると、
Matod sa mga bata, 子供たちが言うには、
 o 又は、 あるいは
Nakagusto ka ba nako o niya? 貴方は私と彼女のどっちがいいの?
Ako o siya ba ang imong nagustoan?
pero しかし
Gusto kong molakaw pero nag-ulan.  出かけたいけど、雨が降っている。
Makahimo ka paglakaw pero balik dayon. 出かけてもいいけど早く帰ってね。
Ako tambok pero ang akong igsoon babae niwang. 
あたしは太めだけど妹はスリムよ。
ug  そして、 
Siya buotan ug maanyag.  彼女は親切で美人だ。
母音に続くugは、gと省略することが出来ます。
Nagsulat siya gabii'g adlaw. 彼は昼も夜も書いている。
ugaling  にも関わらず pero, apanに酷似
Gusto siyang moeskwela'g sayo, ugaling wala siya kay nadaut ang iyang 
sakyanan.    彼は早く学校に行こうとしたが行けなかった。車が故障したので。
tungod 〜のために、   なぜなら         
Tungod nimo, motambong ako sa salu-salo.
あなたのためにそのパーティに出ましょう。
Mihilak siya tungod nako.  彼女は私のために泣いた。
Ang batang lalaki mihilak tungod kay nawala ang iyang libro.
その男の子は本を無くして泣いた。
Naniwang siya tungod kay nasakit siya sa miaging semana.
彼女は先週病気してやせてしまった。
kay というのは、   だから
Mag-ulan siguro karon kay dag-um kaayo ang langit. 
空が真っ暗だから、間違いなくすぐ降ってくるよ。
tingali  きっと、多分、おそらく
Tingali siya moabot ugma.  多分彼女は明日来ます。
Tingali makauli ko sa alas singko sa hapon. きっと6 時には家にいます。
Ayaw pag-apil, tigali'g masakit ka. 一緒にきてはいけない、病気になるよ。
murag       しそうだ。様にみえる。
Murag moulan karon.    
maayo kay いい具合に
Maayo kay niabot ka sa akong gradwasyon. うまく私の卒業式に間に合ったね。
 19-  感情表現の単語
agoy しまった。 痛いなー。 やっちゃったー。
Ayay いいぞ やった!
dayon どうぞお入りください。 すぐに、の意味から。
diay じゃあ、 つまり そう
di ba? でしょ?  ちがう?
god, gyud, gyod ほんとに、 全く 一体
ha? ね? 念を押す感じ
Hala そういえば、 そうだった おや あら
Na hala それだったら
kaha 一体全体 いったい
"Unsa kaha kini, no?" 一体何だろうね?
kuan えーっと、 つまり
kuno だって。  だそうです。
Kaduha ra kuno siya nakasakay ug ayroplano.
彼が飛行機に乗ったのは二回だけなんだって。
lagi だってば!
laman だけ、 たった、 丁度
man Unsa man? Ngano man? Kinsa man? 等と使い、文を完結させる。
naman Ngano? 何故? Ngano man? 何故なの。
oy / uy ちょっと
Tan-aw kamo uy, ちょっと皆、見て。
No, oy. ちがうわよーっ。
palihug どうぞ
ra だけ、 たった、 丁度
sayang 残念、もったいない、おしい
Simbako まさか、そんなこと起きません様に!
Sigi いいよ オーケー もっとー
Tana さあ さあ、行こう
unta のはずである。
 20-  wala
wala na もう無い way gamit 無駄な
wala pa まだ無い walay sapayan  どういたしまして
wala buling 無疵の walay hunong ノンストップの
wala damha 意外な wala'y bisan kinsa 誰でも
wala hiilhi 匿名 walay duga しなびた
wala magpaila 匿名で walay gidapigan 中立の
wala magtagad 無視する wa'y problema 問題ない
wala mouyon 不賛成