Ajita ug Pine		Ajita and Pine
Sa kanhiay nga panahon, usa ka karaang pine tree kansang lindog, nahiwi sa bagang duot nga nyebe og hangin, didto sa norteng bahing nasod, siya nahikatulog ug nagdamgo.		Long ago, an old pine tree whose trunk was crooked and his rinds were thick by snow and wind in a northern country, had a sleep and dreamed.
Sa iyang damgo, sa usa ka parke, nakakita siya ug wala hiilhing kahoy nga may mga hunol-hunolong dahon, inubanan sa kahumot.		In that dream, in a park, he saw an unknown tree with lush leaves in fragrant breeze.
Ang mga bata nagdagan-dagan sa palibot , ug ang mga babaye nanagsayaw ug nanagkanta.		Children were running around and girls were dancing and singing.
Ang ubang mga tawo nagtabi ug nagkinataw-anay. Puno sila sa kalipay ug kasadya.		Other people were chattering and laughing. They looked all joyful and happy.
Walay timailhan nga dunay mga kagubot. Nagmaya gayud sila sa kahapsay ug kalinaw.		There was no sign of war. They were enjoying peace and prosperity.
Sa pagmata sa pine tree, nakamatngon siya, nga siya napahiyomon.		When the pine tree woke up he noticed he was smiling.
Kada adlaw og kada gabii, ang pine tree sige gihapon ug damgo ug susama gihapon kahoy nga iyang hidamgohan, mura ug hunolhunol ang iyang mga dahon ug humot simhoton.		Every day, every night the pine tree dreamed again and again the same dream, same tree. It looked so tender and lush of leaves and smelled fragrant.
Sa matag karon ug unya, sige gihapon siya ug damgo. Usa ka adlaw niana nakamatngon siya nga nagtindog kilid sa preskong kahoy		So often he dreamed, one day he noticed that he was standing beside of the fresh tree.
<atong tawgon ni siya ug “Lawrel” >,		- We call it 'Laurel.’
sa kilid sa Lawrel sige siya ug tindog hangtod nga wala nay natingala nganong kanang talagsaong pine tree mitungha sa ilang dapit.		At the side of Laurel he kept standing till nobody wondered anymore why such strange pine tree appeared to their place.
Matag dominggo, naghugop ang mga tawo sa parke nga palibot sa Lawrel ug maghimo sila ug mga aktibidad aron mabibo ug masadya sila.		Every Sunday people gathered to the park of Laurel and made merry and jolly.
Uban kanila, dunay usa ka babayeng guwapa nga miapil sa ilang sayaw ug misamot sila kamalipayon.		Among them there was a beautiful girl who joined the dance they became more cheerful.
Ug samtang siya mikanta, ang mga tawo mihunong sa pag-estoryahanay ug napanting ilang mga dalunggan sa pagpaminaw niini.		When she sang people stopped talking and strained their ears.
< ato ni siyang hinganlan ug “Ajita”>		-let me name her Ajita-
Human sa panagsayaw, gusto si Ajita nga milingkod sa ilalom sa landong nga anino sa Lawrel ug nagtuhog siya ug humot nga mga dahon.		After dance and songs Ajita used to sit under the shadow of Laurel, and weave a wreath of the fragrant leaves.
Ug ang mga kabatan-onan nagsugod ug nag-indigay sa ilang mga abilidad.		Then youth began competition.
Usa ka adlaw, nag-indigay kung unsa sila kakusog modagan.		One day they competed how fast they could run.
Pagkasunod dominggo, nag-indigay sila kung pilay gilay-on sa ilang giitsa.		Next Sunday they competed how far they could throw.
Lain dominggo napud ang miabut, ug nahibal-an kung unsay gibug-aton sa ilang gipanghimo.		Another Sunday how heavy they could lift up.
Ug kinsang mapili ug angayang mananaug nga nagdali ug adto sa dapit diin nagbarog si Ajita.		Then who could certify his championship, rushed to Ajita’s place.
Ug mihatag si Ajita sa iyang halok ug mikorona sa iyang tinuhog nga mga dahon. Mao kini ang kasamtangang panghitabo matag dominggo.		Then Ajita gave him her kiss and crowned the wreath. That was the usual Sunday event.
Matag karon ug unya, magpalabay sa oras si Ajita ilalom sa Lawrel dili lamang kada dominggo, kon may higayon siya sa mga ubang adlaw.		Ajita spent her time under Laurel not only Sunday but also very often in other days.
Mag-inusara siya kasagaran, ug maglaylay sa mga masulob-ong mga awit.		Mostly she was alone and crooned some love songs calmly.
Usa ka adlaw niana ang pine tree katulgong sagad tan-awon samtang nagtindog. Ug si Ajita miabot ngadto kang Lawrel, ug mihikap siya sa mga sanga ug giisip niya nga si Lawrel iyang inahan, ug gikantahan ug usa ka masulub-ong awit.		One day the pine tree was standing with drowsy look as usual, Ajita came to Laurel and touch its trunk as if Laurel was her mother, and sang a melancholy song.
Ang masulub-ong tuno maoy napahikurat kang pine tree bisan dili niya hisabtan pag-ayo ang mga unod niini.		The plaintive tune startled the pine tree, although he couldn't understand the lyric well.
Pagkahuman niya ug kanta, gisud-ong niya ang sanga sa Lawrel ug gihalukan, dayon midagan palayo niini.		After finished the song she made a deep sigh and kissed Laurel's trunk lightly then run away.
Duna ba siya’y mga kasakit nga gihambin? Nahigugma ba siya sa usa ka binuhat? Ang pine tree nangutana kang Lawrel, kinsa wala mitubag makadiyot,		Does she have some suffer? Did she fail in love with someone? The pine tree asked Laurel, who didn't answer a short time.
“Wala, Pine, wala…Ang batan-ong dalagita usahay ing-ana gayud…Ayaw kabalaka.”		“No Pine, it's nothing. Young lady is sometimes like that. Don't worry.”
Pero si Pine wala nahimutang sa iyang hunahuna ngato kang Ajita…ug sa iyang kanta.		But Pine couldn’t get his mind off Ajita and her song.
Magsige ug tan-aw si Pine kang Ajita.		Pine kept his eyes on Ajita.
Samtang naniid si Ajita sa nag-indigay’ng mga kabatan-onan inosente siyang midasig niini, sama sa usa ka bata…		When Ajita observed the youth competition, she cheered innocently like a child.
…samtang si Ajita mikurona sa mananaug, giisip nila nga pareha siya sa usa ka pormal nga dyosa…samtang misayaw si Ajita, nagluksolukso siya ug panagsa pareha sa usa ka enkantada.		When Ajita crowned the champ, she bestowed solemnly like a goddess. When Ajita danced, she skipped lightly like a fairy.
Ang iyang taas ug itom nga buhok mokilab sa iyang likod, ang iyang puting ngipon mogilaw kung siya mokatawa, ug sidlak ang iyang mga mata nga makadani sa mga tawo.		Her long dark hair was shining at her back, her white teeth glittered when she laughed.
Iyang talagsaong ug seksing pamarog maoy makaaghat sa kasingkasing sa mga kalalakin-an…		Her impish eyes fascinated people capriciously, her voluptuous figure agitated lots of men's heart.
Pero usahay mag-inusara siya, maglakawlakaw palibot kang Lawrel ug maglaylay.		…But sometimes she was alone, walking around the Laurel, crooned lowly.
Magsige ug tan-aw si Pine kang Ajita, damgohon niya si Ajita kung dili niya makita.		Pine was looking her always.
Iyang damgohon ang talagsaong ug maanindot nga mga mata ug respetadong mga pahiyom niini.		If he couldn’t see her, he dreamed her. He dreamed her charming eyes and her affable smile.
Sa katapusan nakamatngon si Pine nga nahulog ang iyang pagbati ngadto kang Ajita…		Pine finally noticed that he fell in love with Ajita.
Kung buot hunahunaon, wala bay posibilidad nga ang usa ka pine tree, mahigugma ug usa ka babaye?		Do you think it's impossible that pine tree loves a girl?
Abi gyud ninyo…Ang Pine tree niini, nahigugma man ngadto kang Ajita…		Actually, the pine tree here did fall in love with Ajita.
Sa pagkakita ni Pine nga naglingkod ilalom sa landong ni Lawrel, nasina siya ni Lawrel.		When Pine saw Ajita was sitting under Laurel's shade, he envied Laurel.
Nangandoy pod siya makahimo ug landong para makapahulay si Ajita.		He wished to make a shade also for Ajita to take a rest.
Pero, mura man gud ug dagom ang iyang mga dahon. Tungod niini, lisod siya makahimo ug landong.		But you know, his leave was like a needle, so his shade was so poor that Pine shook his branch in sadness.
Ug magul-anon siya mipauyog sa iyang mga sanga, nangahulog ug nangabungkag ang iyang mga dahon sa tibuok palibot.		Then his leaves fell and scattered around.
Ug ang nangagi anang higayona ang grupo sa mga kabataan.		A Children group passed by at that moment.
Nisiyagit ang bata nga nagkanayon. “Agay! Ang dahon sa pine tree mitusok sa akong senina!”		A child shouted "Ouch! A pine leave got into my shirt!"
Ug ang uban nagkanayon nga “Wala gyuy silbi ning kahoy nga pine tree, walay landong, walay prutas!”		And another said ”This pine tree is really useless, no shade, no fruits!"
Nakadungog si pine sa mga bagulbol sa mga bata ug nagmagul-anon siya.		Pine heard the children's criticism and became sadder.
“Unsaon nako paghigugma si Ajita… Dili gani ko makahimo ug landong para kaniya… wala pud koy talagsaong kahumot nga mga dahon, nga sarang makarelaks siya.		How can I love Ajita? I can't make even a shade for her.  I don't have aromatic leaves to relax her.
Gahi pud ang panit sa akong lawas ug gansanggansang nga igo gyung masakitan ang iyang mga kamot kun mohikap siya niini.		The rind of my trunk is so rough that her hand would be hurt if she touched it.
Tinuod gayud nga wala koy silbi, walay bili ug dili angay nga mabuhi.”  Magul-anon siyang nagabasol sa iyang kaugalingon.		Really I'm useless, no value to be alive. He lamented himself.
Dayon mibarog si Ajita ug mipaduol kang Pine. Mipahiyomon siyang nagkanayon ngadto sa mga bata. “		Then Ajita stood up and got near to Pine and she said to the children with smile.
“Abi ninyo, ang matag kahoy dunay kagamiton. Ang mga dahon aning pine maayong ihaling.”		"Ah, every tree is something useful, you know. These pine leaves are very good as kindling."
Nasorpresa si pine sa iyang nabati. Wala siyang paabot nga nakabantay si Ajita kaniya.		Pine was surprised very much. He didn't expect that Ajita noticed him.
--Wow! Nakaila siya kanako! Nakatudlo siya kung unsa ka bililhon ang akong mga dahon.--		"Wow! She has recognized me!” She even pointed out a value that Pine hadn't known.
Mipauyog si Pine sa iyang mga sanga tungod sa iyang kamaya, kay wala siya kahibalo kung unsay laing paagi nga makapagawas siya sa iyang gibati.		Pine exulted and shook his branch. Cause he didn't know other way to express his emotion.
Mao sa gihapon nangabungkag iyang mga dahon sa palibot. “Mao ba?” Nasorpresa ang mga bata sa mga mensahe ni Ajita.		Then again his leaves scattered around. "Oh, really?” Children were amazed at Ajita’s words.
Nagtigom sila ug mga dahon sa pine ug gibugkos. “Sige amo unyang sulayan, Salamat.” Dayon namauli sila.		They gathered the pine leaves and bundled them. "Ok, we will try them, Thanks.” They went home.
--Salamat kaayo, eleganteng Ajita, malipayon kaayo ko.-- Hinigalang pahiyom ang gibalos ni Ajita ngadto kaniya. Ug hingpit kining nakalipay ka Pine sa iyang damgo.		Thank you Elegant Ajita, I'm so happy. Ajita gave him a friendly smile. It fixed Pine in a happiest dream.
Pagkahuman ato, wala na siya’y laing ikasulti. Wala ray laing mahunahuna si Pine gawas lang kang Ajita...		After that, needless to say, Pine couldn't think anything but only Ajita.
Pakyas siya sa pag-ila ug pagpaminaw sa mga linya sa kanta nga gilaylay ni Ajita.		Unhappily he couldn’t distinguish the refrain of the song that Ajita crooned.
“Ang kasadya sa gugma moagi sa pagpamilok, ang kasakit sa gugma molungtad hangtod sa hangtod…”		“The joy of love has soon passed by, the pain of love will last till die…”
Sa gihapon nagsugod napud ang mga kalihukan pagkasunod dominggo. Misayaw ug mikanta si Ajita.		Next Sunday, the event began as usual. Ajita danced and sang as usual.
Pero para kang Pine walay kalainan sa mga panghitabo sa nangaging mga adlaw.		But for Pine it wasn't same as before.
Sa una simple siyang malipay ug mabihag sa mga sayaw ug kanta ni Ajita. Ug karon ako na siyang higala! Garbo niyang gibati nga nahilambigit siya niini.		Before he was charmed her dance and song and simply happy. Now SHE is my friend! He felt something participated of proud.
Gibati niya ang talagsaong katagbawan sa panahon nga daghang nga katawhan nga midayeg niini. Nalingaw siya para kanila.		He felt odd satisfaction when people admire her. He felt fondness for them.
Para kaniya mao unta kadto ang pinakamaayong dominggo...		It should be a best Sunday for Pine.
Pero kalit lang nga natinggala siya sa iyang gibati ang kahait ug kasakit sa kasingkasing, sa paghalok ni Ajita sa mananaong atong adlawa.		So he was shocked when he felt sharp pain at his heart. It was when Ajita kissed the winner of the day.
Ang grabing kasakit nga iyang gibati napulihan ngadto sa kainit ug kangitngit nga umol sa iyang kasingkasing, sa pagkakita niya nga ang batan-ong mananawong nga migakos ug mihalok ngadto kang Ajita.		The sharp pain changed to heavy, hot and dark, greasy lump when he saw the youth hugged and kissed Ajita.
Natuok siya ug gisulayan nga patalikod gikan ni Ajita kinsa nga bukas nga midawat sa maong kabagis.		He choked and withdrew his gaze from Ajita who was accepting the profanity willingly.
“Dili! Dili! Ayaw siya ug hikapa! Sagrado siya!”		No! No! Don't touch her! She is sacred!
Nagsiyagit siya sa walay igong hinungdan. Maisogon siya nga puno sa kasuko. Daghan sa iyang mga dagom nagkatag sa palibot.		He shouted in vain. He was convulsed with anger. Plenty of his needles scattered around.
Daw ngitngit nga mga dag-um maoy naghari sulod sa iyang dughan.		Dark heavy clouds whirled inside of his chest.
Pero walay bisan kinsa nga nakabantay sa iyang katingad-an kon dili si Lawrel lang. Wala na nakahinumdom si Pine kung unsa kailaid niya kadtong gabhiuna.		But nobody noticed his oddity except Laurel. Pine couldn't remember how that night fell.
Pagkasunod adlaw na si Lawrel nga nagkanayon kaniya. “Sakit pa gihapon?”		It was already the next day when Laurel whispered him. "Still pain?"
“Kung makahinumdom ko kaniya, O, sakit pa gihapon.		"If I remember her, yes.
Akong gisulayan nga dili ko makahinumdom niya pero sa kalit lang napatik na pud siya sa akong panumdoman.”		I try not to think her. But soon she appears in my mind. I can't bear it."
“Nag-antos ka tungod kay nangandoy ka sa iyang gugma nga dili nimo makab-ot, dili ba?”		"You are suffering because you wish her love that you cannot get, aren't you?"
“O, mao jud, nangandoy ko sa iyang gugma, kung dili nako makab-ot kini, nahatagan nako ug kagawasan, bisan ang kahayag sa adlaw o pag-ulan niini.		“Yes, I wish her love. If I can get it, I will discard anything even sunshine or rain.”
Nangandoy ko, makaadto bisag asa kauban siya og ...”		“ I wish I can go anywhere with her!  I wish….”
”Dili sa unsay atong mahimo, Pine, paghinauta ang unsay imong mahimo. Nangandoy ka sama nga ikaw usa ka tawo.”		“It’s not what we can, Pine. Wish what you can Pine. You wish like you are a man.”
“Oo, nanghinaut ko sa akong kagawasan. Dayon makalihuk ko ug makadagan paingon kaniya. Aron ako siyang magakus, ako siyang mahagkan...”		“Yes, I wish I were a man. Then I can move and I can run to her. I can hug her. I can kiss her….”
“Ayaw pine, pangandoy sa iyang kalipay lamang.		“Wish only her happiness.
Dili naka mag-antos bisan kanus-a kung mas ang iyang kalipay lamang ang imong pangandoyon.		Think what you can do for her happiness.
Asa ang imong gusto nga mokatawa siya o mahunlak siya?”		Which do you like she is laughing or she is sinking? ”
Nakahinumdom na hinuon si Pine sa masulob-ong mga kanta ni Ajita.		Pine was reminded the Ajita's sad song.
“Dili, dili ko ganahan nga kanunay siyang magmasulob-on.		“No, I don’t like her to be sad anytime.”
O, akong hunahunaon ang iyang kalipay lamang. Mangandoy ko niana... Lawrel, pero unsay akong mahimo alang kang Ajita?”		“Yes, I'll think only her happiness…  Laurel, but what can I do for Ajita?"
“Ang pagbarog aning dapita lamang ang atong mahimo.” Nagkanayon si Lawrel. “Unsa pay lain?”  “Mura ug mao ra na tanan.”		"All what we can do is standing in this place. "said Laurel. “What else we can do?”  “I think that’s all.”
“Dili, makahimo pa ka pagtugtog ug mga sonata para kaniya. Makahatag ka kaniya ug humot nga mga dahon.”		"No, you can rustle music for her, you can give her fragrant leaves…"
“Na, Pine, dili ko interesado, dili na kinahanglan.”		"Oh, Pine, it's a trivial matter, it's not important."
“Dayon kinahanglan ba ang pagbarog?”		"Then, is standing important?"
“Oo, nagtindog ko diri, para makahunahuna ko niya ug makakita.		"Yes, I’m standing here, then I can think here and see her.
Nakabalo siya nga kanunay kong nagtindog diri, bisan ang ting-init, ting-ulan ug ting-amihan, moanhi lang siya sa bisan unsang taknaa kung nagkinahanglan siya.		She knows that I'm standing here, sunny days, rainy days, windy days, she can come anytime when she need.
Dili ba nimo mahunahuna nga mura ug kinahanglan?”		Don't you think it's quite important?”
Nagpadayon si Lawrel. “Hatagi ug kagawasan ang imong hunahuna gikan sa imong gustong kab-uton.		Laurel continued. “Make your mind free from your desire, Pine.
Ang imong pagpanginahanglan maoy makahimo nimo sa pagpangigi ug mapingot.		Desire makes you jealous, irritable and nervous.  It makes your horizons narrow.
Makalihok tuod ang tawo pero wala silay kagawasan.		Human can move but they are not free.
Ang kadaghanan kaniya nagaid sa ilang mga kaugalingong mga kamapihigon ug pagpanginahanglan.		Most of them are chained by their own prejudice and desire.
Kung dunay kagawasan ang imong panghunahuna gikan sa imong gustong kab-uton, makab-ot jud nimo ang tinuod nga kagawasan ug kaalam.”		If you make your mind free from your desire, you can get true freedom and wisdom.”
Ug mipadayon si Lawrel nga nagkanayon. “Dili ko molihok, bisan wala ganahi si Ajita nako, bisan gibiyaan ko niya.		And Laurel continued talking. “I cannot move. Even Ajita doesn't like. Even she left me.
Kabalo siya nga dili ko makahimo sa pagsalikway. Kaniya bisan gihimo na niya nako.		She knows I will never abandon her even she did very badly to me.
Mobiya gyud kanimo ang usa ka higala kung maulawan kang mohimo ug labay.		Friend may leave you if you did shameful act.
Mahimong magbulag ang magtiayon kung wala na silay pagsalig sa matag-usa.		Couple may separate if they admit treachery.
Dili gyud ta magbulag Pine, ug makaapil ka kanamo.”		We will never separate, Pine, and you can join us.”
Pagkaluoy gyud ni Pine, wala siya kasabot sa mga gipang-estorya ni Lawrel. Nasina lamang siya sa mga labong nga dahon ni Lawrel…		Pitiful for Pine, he couldn't understand Laurel's words. Only he envied the verdant leaves of Laurel…
Paglabay sa pipila ka adlaw si Ajita sa dihang miabot siya, luyang tan-awon. Murag nangumpisal o nagunsalta siya kang Lawrel.		After a few days when Ajita came, she looked depressed. She looked confessing or consulting something eagerly with Laurel.
Ug hingpit niyang gibaliwala si Pine. Mura ug nasuko kini kaniya.		But she neglected Pine completely. As if she got angry with him.
Mura’g nakahibawo siya sa mga walay kasingkasing pangandoy ni Pine.		As if she knew his irreverent ambition.
Wala gani siya mitan-aw kang Pine. Ug pareha ra nga gipasakitan niya kini, kung nasuko siya nako gumikan sa binuhatan sa uban, sa gihapon masaligon syang makataas sa iyang dagway.		She hadn’t given him even a look. It was same as a torture for Pine. If he was scold badly or cursed terribly by someone, he could raise his face up resolutely.
Sakit kaayo para kaniya ang pagbaliwala ug dugay atong gabhiuna para kang Pine. Ug iyang gipagawas ang iyang mga pagbasol ngadto kang Lawrel.		But ignoring by his longing was so severe to him that the night Pine discharged his regret to Laurel.
“Sayop ko Lawrel, usbon nako ang akong kaugalingon. Bisag unsa akong buhaton. Palihug ko ug ingon ni Ajita nga pasayluon ko… Dili ko makasustiner…”		“I was wrong Laurel, I will change myself, I will do anything, so please tell Ajita to forgive me. I can’t bear….”
“Unsa? Unsa man diay iyang gihimo diha kanimo? Nganong kinahanglan man kang mangayo ug pasaylo ngadto kaniya?”		“What? What had she done to you? Why do you need to apologize her?”
“Tungod nianang akong pagpangandoy nganha kaniya, nasuko na hinuon siya nako ug dili gani siya moestorya kanako maskin ug gamay.”		“Because I had such desire to her, she got angry with me and she didn’t speak to me even a word''
“Oy, dili Pine, dili ingon ana. Wala ko maghunahuna nga gibaliwala kaniya.		“Oh, no Pine. It's not like that. I don’t think she ignored you.
Karong adlawa seryoso siyang nakig-estorya kanako.		Today, she was concentrated to talk with me.
Mao rana ang hinugdan makapaniguro gyud ko nga wala siya nasuko nimo.”		Only by that reason. I’m very sure she is not angry with you.”
Pero wala gyud mutuo si Pine sa mga gipanulti ni Lawrel.		But Pine could not believe what Laurel said.
‘Ugma akong pangayuon ngadto kaniya ang pasaylo.’  Iyang gisulti kini sa iyang hunahuna, pero dili siya makatulog.		I will ask her forgiveness tomorrow. He said in his mind, but he couldn’t sleep.
Pagkahuman atong gabii nga dili makatulog si Pine, sa gihapon miabot si Ajita.		After the sleepless night of Pine, Ajita came as usual. Laurel spoke to her abruptly.
“Ajita, naguol si Pine kay wala kay pagpakabana kaniya.” Gisulti ni Lawrel sa kalit.		"Ajita, Pine is sad ‘cause you didn't care of him"
“Ha? Dili oy, Pine, wala na ko tuyua nga baliwalaon ka.		"Eh?... Oh no, Pine! I didn't intend to ignore you.
Pasayloa gyud ko, naghunahuna lang ko sa akong kagubot nga nasudlan.”		Sorry I was thinking only my trouble."
Miduol siya kang Pine ug mihikap sa iyang gansanggansang nga panit ug mihatag sa iyang dinalian nga halok.		She came to Pine and touched his rough trunk tenderly and gave a light kiss.
Wala makasabot si Pine kung unsay nahitabo.		Pine couldn’t understand what happened.
Wala siya nakatingog tungod sa iyang kahikurat, maskin dili siya makapatagak ug usa ka dagum.		He was shocked and couldn't speak a word. Even he couldn't drop a needle.
Unsa ning pagbatia? Tinuod ba kini? Mihikap si Ajita nako? Gihalokan ko niya? Pagkadili katahuan! Dili matuohan!		‘What is this feeling? Is this real? Ajita is touching me? She kissed me? Unbelievable!’
“Pasayloa ko Pine, Ako kang higala, ako pud unta kang sultihan sa akong problema.”		“Forgive me, Pine. You are my friend. I should tell my problem also to you.”
Dayag niyang nabati ang tingog ni Ajita, nga nakapauli kini sa iyang panimuot.		Barely could he hear Ajita's voice, but it recovered his consciousness.
Ug unya iyang nahunahuna ang mga gipang-estorya ni Ajita.		Suddenly he realized what Ajita spoke.
‘Naa siya sa kagubot! Mao siguro sa luya siya tan-awon.		‘She had a trouble! That’s why she looked depressed. I saw her but I didn't notice.
Nakita nako siya pero wala ko kabantay! Ang gusto lamang nako ang iyang mga mata susama sa langing bata nga nagsamok sa iyang inahan para sa dulaan.’		I only wanted her eyes like a spoiled child bothering his mother for toys.’
Lig-on siyang miangkon sa iyang sayop.		Strong self-reproach gushed from his stomach. He reproached himself strongly.
‘Ako diay ang mibaliwala sa iyang kasamok nga gihambin. Abi nako ug nahigugma ko niya.		‘I was the one who ignored her trouble. I thought I loved her.
Pero dili diay to tinuod nga gugma. Pagpanginahanglan! Ang hakog nga pagpanginahanglan, mao na ang gisulti ni Lawrel.’		But it was not true love. Desire! A selfish desire that Laurel said!’
Naulaw si Pine sa iyang kagamay ug panabot, ug nanaad siya nga dili na siya maghunahuna nahitungod lamang sa iyang kaugalingon.		He was ashamed his narrow-mind and swore he would not think about himself anymore.
Ug sinsero siyang nangandoy nga unta mas molawom ug mulig-on pa ang paghigugma kang Ajita. Basi sa gitudlo ni Lawrel ngadto kaniya...		And He would think only which is good for Ajita. He sincerely wished that he could love Ajita more strongly and deeply like Laurel taught him…
Ug nagpasabot dayon si Lawrel kaniya sa hinay nga paagi.		Then Laurel started to explain to Pine calmly.
“Wala ko kahibalo nga nakabantay diay ka nga dugay na ta wala ulana,		“I don't know you have noticed that we don't have rain long time.
kung ang mga tawo dili gihapon makatagamtan ug ulan sulod sa laing usa ka semana, nalak-aban ang ilang pagpananom.		If people couldn’t get rain one more week, they'd missed the chance of planting.
Nakadesisyon sila nga mag-ampo o muhangyo nga dunay ulan.”		So they decided to have a rain invocation.”
Wala gyud nakabantay si Pine atong panahona nga ting-init tungod kay dili kasagaran nga modangat ug taas nga higayon ang tinghulaw sa ilang nasod, mabuhi gihapon siya bisag dugay nga walay tubig.		Pine hadn’t noticed such dry weather because drought is not rare in his country and he used to live without water long time.
“Si Ajita maoy napili nga morepresentar nga mohimo ug mag-ampo ug masimpatiyahan ug pagtabang ngadto sa mga diyos sa hangin, panganod ug dalugdog.		“Ajita was selected as the medium, ritual prayer who shall appeal to the god of wind, to the god of cloud and to the god of thunderbolt.
Ang mga hamtong mipili kaniya tungod kay siya man ang pinakanindtot sa tibuok kalibutan.”		The elders selected her from the most beautiful virgins of this country.”
“Akong nakita pero, unsa ang problema? Duna ba siya’y angay isakripisiyo?”		“I see. But what is the problem? She has to sacrifice something?”
“Makulbaan siya labina nga kun ang pag-ampo dili mahatag sa mga diyos.		“She is nervous especially if the pray was not granted by the gods.
Nahadluk siya nga basulon siya nga mga tawo kung dili sila makatagamtam ug ulan.”		She is afraid that people will blame her if they cannot get rain.”
Sige ug istorya si Lawrel. “Pamiliyar nako gamay ang diyos sa hangin ug akong sulayan ang pagpakigkumikasyon kaniya pero sa ubang mga diyos…maoy problema.”		Laurel kept on talking. " I’m familiar to the god of wind so I will try to contact him but the other gods….”
Kalit nga nakahinumdom si Pine nga inila diay sa diyosa ug panganod.		Suddenly Pine was reminded he knew well the goddess of cloud.
Sa panahon nga nagtindog siya sa iyang kanhing pinuy-anan sa ibabaw’ng bahin sa taas nga bungtod, ug gusto siyang nakig-estorya niini.		Before, when he was standing at the top of the high mountain in his home, he used to chat with her.
“Ako kabalo ko nga ang diyosa sa panganod. Ug ang diyos sa daligdog maoy bana sa diyosa ug panganod. Makahangyo ko kanila!”		He shouted "I, I know the goddess of cloud, and the god of thunderbolt is her husband. I can ask her!”
“Tinuod ka? Dako nang tabang sa mga mag-ampo ni Ajita.” Nagkanayon si Lawrel. “Magmalampuson gayud sila!”		“Really? It's a big help for Ajita's pray! She will succeed!”
‘Makahimo ko para kaniya! Magamit ko para kaniya!’ Misingit si Pine sa iyang panumduman.		‘I can do for her! I'm useful for her!’ Pine shouted in his mind.
“Salamat gyud Pine. Arang-arang na gyud akong gibati tungod sa imong gipanulti.”		“Thank you, Pine. I was really relieved by your words.”
“Palihug ko ug asoy kanila, Ajita, nga daghanon nila pangulekta sa akong mga dahon.		"Ajita, please tell them. Gather all my leaves and pile them up to a heap.
Daubi ninyo kung duna moy seremonyas nga pagahimuon. Ug dayon makaadto ko sa ibabawng bahin kauban ang aso sa pagpangita sa gamhanang diyusa ug panganod.”		Fire it when you have the rite. Then I can go up with the smoke and look for the goddess of cloud.”
Pagkahuman nila ug han-ay sa seremonyas nga pagahimuon, gibati ni pine nga duol kaayo niya si Ajita aron masumbungan niya sa iyang gugma.		After they made an arrangement of the rite, Pine felt Ajita so near that he confessed his love.
Ug inosenteng mikatawa si Ajita. Nagmalipayon si Pine bisan mipauyog si Lawrel sa iyang mga sanga.		Ajita laughed innocently. Pine became happier even Laurel was shaking its branch.
Sa wala pa mibiya si Ajita sa kuadradong dapit, gihalukan niya kada usa ni Lawrel ug Pine, para sa maayong gabii.		Before Ajita left the park, she kissed both Laurel and Pine for good night.
Tungod kay naglangkob niini ug dyutay’ng pagpangindahay, nagtugot kini kang Pine sa pagpaabut sa gipanghinaot nga ugma.		Because it included a piece of passion, it allowed Pine to expect a rosy future.
Sa wala pa sugdi ang seremonyas nagtigom sila ug mga dahon sa pine ug ila kining gihan-ay.		Before the start of the rite they gathered all pine needles and made a heap.
Mingon si Lawrel. “Wala nay alisbo-yamog nga mapanimahuan nato sa hangin.  Among gikinahanglan ang inyong pagpaningkamot ug pagpanlimbasog niini karong adlawa, Pine?”		Laurel told “There is no moisture smell in the wind. We need your hard work today, Pine?"
“Sige Lawrel,  Andam nako.“…Unsa ang iyang kalipay. Gibati niya ang iyang gahom nga milukop sa nagkadaiyang bahin sa iyang lawas.		"Ok Laurel. I am ready."  How he was happy. He felt his power came up to all part of his body.
Gikuha ni Ajita ang mga hinan-ay nga mga dahon ug gisugdan sa pagsilab. Ang nipis nga hinya sa aso mipaibabaw pataas ug pataas paingon sa asul nga kawanangan.		Ajita got at the heap and kindled it. A thin smoke line went up higher and higher into the blue sky.
Misunod si Pine sa aso ug mikatkat pataas. Sa katapusan naabot siya sa ibabaw sa maong aso.		Pine followed the smoke and clime up higher and higher. Finally he reached to the top where the smoke hazed.
Nitan-aw siya sa palibot ug gisusi gikan sa ibabaw sa maong aso, pero wala siya’y nakita bisan dyutay’ng gabon o panganod.		He looked around and surveyed from the top of the smoke, but he couldn’t see even a piece of cloud.
'Unsaon nako pagpakigkita sa makagagahum sa panganod kung wala gani panganod.' Kumplikado gayud siya sa tin-aw nga kawanangan.		‘How can I meet to the goddess of clouds if there is no cloud?’ He was perplexed at clear blue sky.
Sa ubos nga bahin, nagsugod na ug ampo si Ajita pero ang tigmugna ra hangin ang mitunga, Ingon siya, dili ko makamugna ug ulan nga mag-inusara.		On the ground Ajita began invocation but only the spirit of wind appeared. “I can’t engender rain alone.” he said.
Misinggit si Lawrel ug nangutana kang Pine. “Nakit-an ba nimo ang ….?”  “Wala pa. Wala gyud koy nakita nga panganod diri.		Laurel gave a shout and asked Pine. “Have you seen the goddess?”  “Not yet. I can't see any cloud from here.
Palihug hangyoa ang hangin nga ipairog ang aso paingon sa habagatang bahin.” Ang tigmugna ug hangin mitayhop sa aso paingon sa kataposang habagatan.		Please ask wind to move the smoke to the end of the west.” The spirit of wind pushed the smoke to the west end.
Ang kaasul sa dagat ug langit lamang maoy makita ni Pine. Dili diri nga bandaha. Tingali sa sidlakang bahin.		Pine could see only blue of the sky and blue of the sea. ‘Not this way. Maybe east.’
Pero wala gihapon siya nakakita og mga agi-agi sa panganod o gabon sa sidlakan. Didto sa timog, didto sa hilaga, ang tanan nilang pagpamasin mahulog ra sa walay bili…		But he couldn’t see even a flake of cloud in the east also. To the North, to the South, all their attempts were in vain…
“Kuan Lawrel, migamay man ang daob, karong taudtaud mogawas ra na!” Nagkanayon si Ajita sa tingog nga daw nawad-an na sa paglaum.		"Ah, Laurel, the fire became smaller. Soon it will go out." sounded helplessly Ajita's voice.
‘Ngano? Wala gyud koy mahimo! Tinuod gyud nga wala koy gamit!’		"Why, I can’t do anything! I'm really useless!"
Gibasol ni pine iyang kaugalingon pero sa pagkakita niya sa mga mata ni Ajita nga nagtan-aw kaniya. Gibati niya ang laing gahom nga miabut kaniya.		Pine reproached himself but when he saw Ajita's eyes, throwing herself on him, he felt another power came up to him.
Daghang pagkurog si Pine, ug gipahulog ang kadaghanan sa iyang mga dahon.		Pine trembled a lot, and made many of his needles fall.
‘Sa akong pinuy-anan, didto nakahinagbo nako ang maong makagagahom kanunay. Kung moadto ko didto, tingali makahinagbo nako siya pag-usab.’		‘In my home, I've met that goddess frequently, if I go there, maybe I can meet her.’
Kasamtang ang dunay mga dag-um atong higayona sa bukid sa norteng bahin sa nasod. Dayon iyang gisugo ang panganod.		At that time, there were dark clouds covering over the northern mountain.
“Palihug ingna ang inyong makagagahum nga ang iyang karaang higala nga pine tree gustong makigkita dayon kaniya.”		Soon he requested the cloud. “Please tell your goddess that her old friend of pine tree is asking to meet her immediately.”
Atong tungura, ang makagagahom sa dalugdog aktibo kaayo sa sulod sa mga bukton sa iyang asawa.		Just at that time, the god of thunderbolt was romping about in his wife's arms as usual.
Ang diosa nakadungog nga ang panganod nihonghong sa iyang karaang higala nga gusto siya makakita kaniya.		The goddess heard some faint calling from the lower world.
Ang makagagahom sa panganod naglingilingi sa ubos nga bahin sa kalibutan. Ug dayon nakabantay siya kang Pine.		Soon she had noticed Pine, her old friend and tried to introduce him to her husband.
Ang iyang karaang higala ug gisulayan niya ug paila-ila si Pine ngadto sa iyang bana.
Iyang gitawag ang iyang bana kinsa nga gigamhan pa sa iyang gahom. “Langga, tan-awa! Kanang pine tree… “		She called her husband who was still frolicking. “Darling, look! That pine tree is …."
Sa pagtumbok niya sa kahoy, ang abtik niya nga bana mipunting sa iyang kilat sa gitumbok nga kahoy!!!		When she indicated the tree, the hasty husband shot his lightning to the indicated pine tree!
”Ayaw! Ako siyang higala! Manggidalidalion ra kaayo ka!” Misinggit ang makagagahum pero ulahi na..Dili ba?		“No!!! He is my friend! You hasty!” Goddess shouted but it was too late, wasn’t it?
“Tan-awa! Nasunog ang pine tree!” Misinggit ang mga tawo, mibaha ang dili kasagarang aso sa lawas ni pine tree ug nasunog dayon ang mga sanga niini.		“Look, the pine tree fired!” People shouted. Tremendous smoke flooded from the trunk of Pine and soon his branches flamed up.
Ug gumikan sa kalayo ug aso, dili mamahimong makapaduol si Ajita kaniya.		By the heat and smoke, Ajita could not get near him.
Milungtad ug dugay ang pagkasunog sa maong pine tree hangtod nga mitabon ang itom nga aso sa tibuok kawanangan ug nahimo kining dag-um.		Pine went on burning long time until the black smokes covered all of the sky and turned dark clouds.
Mikilat dayon ug nangatagak ang ulan.		Then lightning glittered and rain came down.
Mapasalamaton kaayo ang mga tawo ug tungod niini nagdagandagan ang mga bata.		All the people were pleased and children run about.
Nagatindog si Ajita kilid ni Lawrel, ug sige’g tan-aw kang pine. Padayon gihapong nasunog si Pine bisan pa sa kakusog sa ulan.		Ajita was standing with Laurel and kept looking at Pine. He still is burning in the heavy rain.
“Malipayon kaayo ko Ajita. Nakamatngon ko nga akong kinabuhi tungod aning butanga!” Padayon siyang masunog, hangtod sa dugayng panahon.		“ I’m happy Ajita. I noticed that I was born for this moment.”  He kept burning long, long time.
Pagkahuman sa daghang mga katuigan nga nanglabay, karon wala nay nakahibalo sa estorya mahitungod kang Ajita ug Pine…Pero pagkahuman ato…		After so many years passed, now nobody knows the story of Ajita and Pine. But after that,
gigama sa mga katawhan ug sulo ang pine tree aron gamiton sa paglakaw panahon sa kagabhion, tungod kay molungtad ug dugay ang pagsiga niini…		people burn pine tree as torchlight for night time travel because it keeps burning long, long time…