由来ユライ	起源キゲン kagikan	語幹ゴカン ponuan	単語タンゴ  palabra	English	binisaya	English
		ab-ab	ab-ab	hole, cave
		ab-ab	ab-ab	wound, injury
		ab-ab	ab-ab	flammable
		abag	abag	helper, maid, aid, help	Mihatag ug abag ang gobyerno sa mga biktima sa sunog.	The government gave aids to the fire victims.
		abaga	abaga	shoulder, bear, assume	Sakit akong abaga.; Miabaga ako sa tanang gastohan.	I have a pain on my shoulder.;  I shouldered all expenses.
		abag	abag-abag	help, assistant
		abag	abagay	teamwork
Sp	abajo	abahu	abaho	down
		abaka	abaka	abaca
		abakada	abakada	alphabet	Kinahanglan nga mabansay sa abakada ang mga bata sa tulunghaan.	Children should practice alphabet in school.
		abaka	abakahan	abaca plantation
Sp	abandonado	abandunadu	abandonado	abandon	Mihunong ang among gisakyan sa atubangan sa usa ka abandonadong bodega.	We stopped our car in front of a abandoned warehouse.
		abang	abang	hire, rent	Nag-abang kami ug balay duol sa Fyente Osmenia.	We are renting a house near Fuente Osmenia.
		abang	abangan	rental fee	Mahal ang abangan sa mga apartment sa siyudad.	The rental fee of an apartment in the city is expensive.
		abanid	abanid	do step by step
Sp	abanico	abaniku	abaniko	folding fan
Sp	habano	abanu	abano	cigar, Havana cigar	Mahiligon sa abano ang akong apohan.	My grandpa enjoys smoking a cigar.
Sp	avance	avansi	abanse	advance
Sp	avante	avanti	abante	forward, ahead
		abat	abat	ghost, phantom	Nakakita ko ug abat kagabii, tinuod lagi!	I saw a ghost last night, really!
		abat	abat	intercept, support
		abat	abat	feel with hand
		abat	abatan	hand rail
		abatud	abatod	larva, grub	bakukang abatod	larva of beetle
		abay	abay	beside, side	nga abayay ; nag-abay	side by side
		abay	abay-abay	auxiliary beam, tie beam
		abay	abayan	side by side, do together
		abay	abayan	lifejacket
Sp	aventura	avintura	abentura	adventure
Sp	a ver	abir	aber	let me see, well	Abir, ipakita kuno kon unsa ka kamaayo mosayaw.	Well, Let me see how well you can dance.
Sp	averia	aviria	aberya	breakdown, trouble
Sp	avestruz	avistruz	abestros	ostrich
		abhung	abhong	rancid
		abi	abi	think, misinterpret	Abi ko nga dili ka na moanhi.;      Abi nimo?	I thought you wouldn't come anymore.;      You know what?
		abiabi	abiabi	reception, greeting
Sp	avivar	avivar	abiba	acclaim, encourage
Sp	habilidad	abilidad	abilidad	ability, capacity
		abin	abin	ally, tie-up
		abis	abis	snip
Sp	aviso	avisu	abiso	warning, bulletin
Sp	abierto	abiyirtu	abiyerto	open
Sp	habla	abla	abla	speak
Sp	abri	abri	abli	open
Sp	abri	abri	ablihi	open	Ablihi ang pultahan.	Open the door.
		abu	abo	ash	Daghan kaayo ug abo diri.	Plenty of ash here.
		abud	abod	strew
		abug	abog	dust	Abog kaayo imong sakyanan.	Your car is very dusty.
		abug	abog	drive, scare away	Akong giabog ang mga iro.	I drove away the dogs.
Sp	abogado	abugadu	abogado	lawyer, attorney	abogado nga tikasan	shyster
Sp	abogar	abugar	abogar	plead
Sp	abogacía	abugasiya	abogasiya	attorney	Ang akong ig-agaw usa ka abogasiya diri Cebu.	My cousin is an attorney here in Cebu.
		abu	abogon	dusty	Abogon kaayo ang dalan padulong sa simbahan.	The road to the church is very dusty.
		abu	abohan	kitchen, fireplace	Nagluto si Nanay ug panihapon sa abohan.	My mother is cooking dinner at the kitchen.
		abu	abohon	gray	Abohon ang kolor sa iyahang karsones.	His pants has a grayish color.
En	avocado	abukadu	abokado	avocado	Lami ang abokado.	Delicious the avocado is.
		abung	abong	block	Naabong ang karsada niaging simanahuna.	The street was blocked from the last weekend.
		abut	abot	profit	Maayo ang abot sa among umahan karong tuiga.	This year we received a good yield from our land.
		abut	abot	come, arrive, become	Maayong pag-abot.; Giabot ko sa kaguol.	Welcome.; I became sad.
Sp	abri	abri	abri	open	Naabri ang pultahan sa inyong kuwarto.	The door of your room is open.
Sp	abril	Abril	Abril	April	Abril 2, ko mo-adto sa Japan.	April 2, I will go to Japan.
Sp	absoluto	absulutu	absoluto	absolute
		abut	abtan	catch up, reach	Gusto nakong ma-abtan ang katapusang biyahe sa bus.	I want to catch up the last trip of the bus.
		abtik	abtik	lively, quick	abtik ug dila	speak fluently
		abubhu	abubhoan	jealous	Abubhoan ang iyang bana.	Her husband is jealous type.
		abughu	abugho	jealous	Nangabugho ang bana sa iyang asawa sa kanunay pagawas sa ilang panimalay.	The husband felt jealous to his wife who is always out of home.
		abughu	abughoan	jealous	Ikaw labihan ka abughoan.	You are too much jealous.
		abukay	abukay	parrot
Sp	abunda	abunda	abunda	abundance
		abungaw	abungaw	abstracted, forgetful
Sp	abono	abunu	abuno	fertilize, transfusion
Sp	abono	abunuhan	abunohan	fertilize
Sp	aburrido	aburidu	aburido	bored
Sp	abusador	abusadur	abusador	abuser	Giabusaran sa ubang amo ang ilang mga katabang.	There are some masters who abuse their helpers.
Sp	abusar	abusar	abusar	abuse, maltreat	Ayaw abusari ang atong kinaiyahan.	Don't destroy our nature.
Sp	abuso	abusu	abuso	abuse
		abut	abut	come, arrive, become	Kanus-a siya moabut?	When will she arrive?
		abut	abut-abot	go often
		abay	abyan	buddy, comrade
Sp	avion	aviun	abyon	airplane, bird, flying	Mahadlok siya nga mosakay sa usa ka abyon.	She is afraid to ride on an airplane.
Sp	hada	ada	ada	fairy	Daghan ang nagtuo nga gipuy-aan ug ada kanang kahoya.	Many people believed that a fairy lived in that tree.
Sp	adverbio	advirbiu	adberbyo	adverb
Sp	adelantado	adilantadu	adelantado	advanced
Sp	ademas	adimas	ademas	moreover, further more
Sp	adelanto	adilantu	adilanto	advance
En	addict	adis	adis	drug addict, junkie
En	addict	adis	adis-adis	drug addict, junkie	Adis-adis kaayo ang among silingan.	My neighbor is a heavy drug addict.
Sp	adios	adiyus	adiyos	good bye	Adyos amigo.	Good bye friends.
		adlaw	adlaw	day, sun
		adlaw	adlaw-adlaw	every day	Akong labhan ang akong sinina halos adlaw-adlaw.	I wash my clothes almost everyday.
		adlaw	adlawon	sunny	Adlawon lang ta moadto sa Bohol.	Sunny day we will go to Bohol.
Sp	admitir	admitir	admiter	admit
Sp	adobo	adubu	adobo	marinade	adobong nokos, adobong baboy	cooked squid; cooked pork
Sp	adorno	adurnu	adorno	ornament
		adtu	adto	go	Moadto ko sa Sugbo ugma sa buntag.	I'll go to Cebu tomorrow morning.
		adtu	adtuan	used to go
Sp	adulterio	adultiriu	adulteryo	adultery
		aduna	aduna	have	Aduna koy daghang igsoon.	I have a lot of brothers and sisters.
		aduna	adunahan	rich, opulent, wealthy	Adunahan ang ilang mga ginikanan.	Their parents are rich.
		agaak	agaak	squeak, croak	Nadungog ko ang agaak sa salog.	I heard squeaking on the floor.
		agad	agad	it's better	Agad pag magtuon ka imbes magdula.	It's better for you to study instead of playing.
		ag-ag	ag-ag	sift	Kinahanglan ag-agon ang harina sa dili pa isagol sa ubang ingredients.	We need to sift the flour before mixing it with the other ingredients.
		agahad	agahad	groan, husky voice, cough
		agak	agak	lead	Agaka ang imong mga anak aron mahimong maayong lumolupyo sa nasod.	Lead your children to become good citizens of the country.
		agad	agalon	employer, boss	Buotan siya nga agalon.	He is a good master.
		agas	agas	gush, flow out	Miagas ang dugo sa tiyan sa tawo human kini dunggaba niadtong usa ka lalaki.	The blood flowed out from stomach of the person who was stabbed by a man.
		agaw	agaw	cousin
		agaw	agaw	plunder, pillage, snatch	Ang shoulder bag sa dalaga nga naghulat ug sakyanan daplin sa dalan giagaw sa isnatser.	The shoulder bag of a woman who was waiting a jeepney at the side of road was snatched by a snatcher.
		agad	agawon	employer, boss
		agay	agay	flow, ooze	Niagay ang dugo sa iyang agtang.	Blood oozed from his forehead.
		agay	agay	waterfall
		agay	agay!	Ouch!	Ang akong kamot ayaw guniti kay naay samad, Agay! Sakita gyud.	Don't hold my hand 'coz it has a wound, Ouch! It really hurts.
		agbat	agbat	chase, run after
		alagbay	agbay	arm around another shoulder	Miagbay na lang ko sa demonyo.	I joined hands with the devil.
		agda	agda	induce, urge	Kanunay ko nga giagda sa akong ginikanan nga magtuon ug maayo.	My parents always urge me to study hard.
		aghat	aghat	induce, stimulate	Sa katapusan naaghat gyud nako ang akong ginikanan nga ~.	Finally I could convince my parents to ~.
		aghu	agho	sigh	Nangagho si Tatay pagkakita sa gagmay nga grado sa card.	My father sighed when he saw the low grades in my report card.
		aghud	aghod	backbreaking
		aghup	aghop	tender, meek
		agi	agi	pass	Niagi ko sa gamay karsada.	I passed through a small street.
		agi	agi-an	experience	Naagian nako ang kalisud sa kinabuhi.	I have experienced a hard life.
		agi	agianan	walkway, passage	Ayaw sampungi ang agianan.	Don't block the way.
		agi ug	agig	like as, by the way	agig pagtahod kanila	bay way of a greeting
		agi ug	agig	like as, by the way	Imo na kining relo agig handumanan nako.	This watch is yours as my remembrance.
		agik-ik	agik-ik	giggle, snicker
Sp	aguila	aguila	agila	eagle
		aginud	aginod	slog
		agipu	agipo	ember
		agni	agni	convince	Naagni ako sa pag-apil sa grupo.	I was convinced to join the group.
		agum	agom	excruciate, suffer
Sp	agonia	agunia	agoniyas	knell, toll
		agus	agos	secrete
		aguruy	agoy	Ouch!
		agpas	agpas	run after, understand	Miagpas siya sa iyang Mama sa mercado.	She went after her mother to the market.
Sp	agraviar	agraviar	agrabiyar	aggrieve, affront
Sp	agresivo	agrisivu	agresibo	aggressive, bold, active
Sp	agronomia	agrunumia	agronomiya	agronomy
		agta	agta	giant black man -supernatural	Nakakita ka na ba ug agta?	Have you seen 'agta'?
		agtang	agtang	forehead	Ang tawo nga lapad ug agtang bright kuno.	They said the one who has wide forehead is bright.
		agulu	agulo	groan, moan
		agumud	agumod	grunt, roar, howl	Miagumod lang ang akong manghod sa dihang ako siyang gipukaw.	My younger sister only grunted when I awoke her.
		agunguy	agungoy	groan, moan
		agup-up	agup-up	fungus, mold	Giagup-upan ang imong mga sinina sulod sa parador.	Your dress in the wardrobe had already molds.
		aguruy	aguroy	Ouch!
Sp	agosto	agustu	Agusto	August	Agusto ang buwan na di gyud nako nikalimtan.	August is the month which I can not forget really.
		agutnga	agutnga	gasp
Sp	agua	agua	agwa	perfume	Matag-an nako kung unsay imong agwa nga gigamit karon.	I will guess what perfume you are using now.
Sp	aguantar	aguantar	agwanta	bear, endure	Dili na ba ka maagwanta.	Can't you endure?
Sp	aguardiente	aguardiinti	agwardiyente	spirit, liquor
		aghat	ahat	induce, stimulate	Naahat ko ug trabaho sa Dominggo.	I was forced to work on Sunday.
		ahat	ahat	premature, before the time	bunga’ng ahat ; ahat nga paghimugso	unripe fruit;  miscarriage
		ahaw	ahaw	lacking
Sp	ajedrez	ajidriz	ahedres	chess
Sp	agencia	agincia	ahensiya	agency, pawn shop
Sp	agente	aginti	ahente	broker, agent	ahente sa yuta	estate agent
		ahit	ahit	shave	Nag-ahit ang dalaga sa iyang batiis.	The lady shaved her legs.
Sp	ajo	ajus	ahos	garlic	Imo na bang gibutangan ug ahos?	Did you put the garlic already?
Sp	acacia	akasya	akasya	acacia
Sp	acatar	akatar	akatar	heed, regard
		aklas	aklas	mutiny, revolt
		aku	ako	afford	Dili ako makaako nianang gasto.	I cannot afford that expense.
		aku	ako	I , my	Ako usa ka estudyante. ; Ako na.	I am a student. ; It's mine.
		aku	akoa	mine	Akoa kanang mga butanga.	Those things are mine.
		aku	akoakuhan
		akub	akob	on top, touch, join, affix
		aku	akong	my	Gusto nako ang akong trabaho.	I like my job.
Sp	accidente	aksidinti	aksidente	accident, casualty	Dili niya makalimtan ang aksidente.	He can't forget the accident.
Sp	acta	akta	akta	acts, minutes	Naghimo sila ug usa ka akta aron malig-on ang ilang kasabutan.	They made an agreement to solidify what they have agreed upon.
Sp	actividad	aktividad	aktibidad	activity
Sp	activo	aktivu	aktibo	active, quick	Usa siya ka pangulo nga aktibo.	He is an active leader.
Sp	acto	aktu	akto	act	Nasakpan sa akto ang batang lalaki nga nanguha ug bayabas.	The boy was caught in the act of stealing guavas.
Sp	acto	aktu	aktohi	catch acting	Naaktohan nako sila.	I met them in person.
Sp	actora	aktura	aktora	actress	Usa siya ka maayong aktora.	She is a good actress.
Sp	acusado	akusadu	akusado	accused	Siya ang akusado sa pagpangawat.	He is the suspect of the robbery.
Sp	acusar	akusa	akusahan	accuse	Gi-akusahan niya nga namaligya ug armas.	He was accused of selling fire arms.
Sp	acusacion	akusasiyun	akusasyon	accusation
Sp	a la	ala	ala	o'clock	Moabot ang mga bisita ala una sa hapon.	The visitors will arrive at one o'clock in the afternoon.
		ala	ala	choosy, avoid some food	Wala akoy ala.	I'm not choosy.
		ala	alaan	mistaken identity	Naalaan ko iyang kawatan.	I mistook him for a thief.
		alad	alad	enclosure, cattle shed	alad sa mga mananap;    Limpyo kaayo ang alad sa ilang mga baboy.	zoo;    Their pigpen is very clean.
		alagad	alagad	public relations, servant	alagad sa balaod ; tag-alagad sa bisita ; Katungdanan sa mga alagad sa balaod ang pagmintinar sa kahusay ug kalinaw sa komunidad.	police authorities ; host; It is their duties of police authorities to maintain peace and order in the community.
		alagad	alagad	serve, care	Dili ko maka-alagad sa akong mga baboy kay nag-alagad pa sad ko sa akong mga anak.	I can't feed my pigs because I'm still serving my children.
		alagbay	alagbay	arm around another shoulder
Sp	alhajas	alhajas	alahas	jewel, jewelry	Daghan kaayo siya ug alahas.	She puts on a lot of jewelries.
		alak	alak	wine	Gusto mo ba ug alak?	Do you like wine?
		alak	alakan	tavern
		alalay	alalay	assist, servant	Mas maayo kon aduna kay alalay aron madaling mahuman ang trabaho.	It is better for you to have an assistant to finish the work faster.
		alam	alam	wise, knowledgeable	Maalamon kaayo ang among Lolo.	Our grandpa is very knowledgeable.
		alamag	alamag	know-how, wit	Aduna siyay alamag sa pagdakop sa mga ihalas nga mananap.	He has a know-how on catching wild animals.
		alam	alam-alam	flatter, soothe, appease, coax	Gialam-alaman sa inahan ang iyang anak aron makatulog.	The mother soothe her baby to sleep.
Sp	alambre	alambri	alambre	wire	Alambre ang iyang gigamit sa paghalayhay sa iyang mga basa nga sinina.	He used a wire to hang the wet clothes.
		alampad	alampad	alongside, side by side
		alang	alang	for the sake of, for	Ako ning gibuhat alang niya.	I have done this for her.
		alang	alang-alang	consideration, respect, understanding	Kinahanglan nga isaalang-alang ang kaayohan sa katawhan sa dili pa sugdan ang usa ka proyekto.	It is important to take into consideration for the welfare of the people before starting a project.
		alaut	alaot	miserable, pity, wretched	Di ko gusto ug alaot nga kinabuhi.	I don't like a miserable life.
Sp	alarma	alarma	alarma	alarm
Sp	al as	al as	alas	ace	alas nga baraha	The ace of the card
Sp	a las	alas	alas	o'clock	ala una; alas dose; alas sais byente	one o'clock; 12 o'clock; 6:20
		alaut	alaut	miserable, pity, wretched	Alaut ang mga batang gianak sa mga iresponsableng ginikanan.	Children who were born with irresponsible parents are unlucky.
		alayun	alayun	teamwork, cooperation	Nag-alayon ang mga mag-uuma sa panahon sa pananom ug ting-ani.	Farmers cooperate during planting and harvest time.
Sp	herbolario	albularyu	albularyo	herbalist
Sp	alboroto	alburutu	alburoto	riot, tumult
Sp	alegoria	aliguria	alegoria	allegory
Sp	alegre	aligri	alegre	joyful
Sp	aleman	aliman	Aleman	German	Naa koy amigong Aleman.	I have a German friend.
Sp	alemania	alimania	alemanya	Germany
Sp	alerta	alirta	alerta	alert
Sp	algodo'n	algudu'n	algodon	cotton	Algodon nga panapton ang akong gigamit ponda.	I use cotton cloth for my pillow case.
		alhu	alho	pestle
		ali	ali	hindrance, rail	Adunay ali nga sinako nga balas.	The sack of gravel is a hindrance.
		alibangbang	alibangbang	butterfly	Daghan ug alibangbang ang among hardin.	There are lots of butterflies in our garden.
		alibwag	alibwag	disperse, scatter
Sp	alivio	aliviu	alibyo	relief
		aligatu	aligato	spark	Aduna gihapoy mga aligato sa daub human sa campfire.	There were still some sparks in the bonfire after the campfire.
		alig-ig	alig-ig	sieve, swing, shake off
		aligmat	aligmat	watch, awaking
		alikabu	alikabo	dust
		alikabu	alikabohon	dusty
Sp	alicates	alicatis	alikate	pliers
		alim	alim	heal, cure
		alima	alima	babysitter, nurse	Ako nag-alima ug bata.	I nursed the baby.
		alimangu	alimango	a kind of crab	Ang mga alimango nagpuyo sa kakahuyan nga katunggan.	Alimangos inhabit in the forest of mangrove.
		alimatmat	alimatmat	regain consciousness
		alimatuk	alimatok	leech, bloodsucker	Kusog kaayo ang alimatok ug mosupsop ug dugo.	The leech sucks blood badly.
		alimpatakan	alimpatakan	mind, memory	Ibutang sa imong alimpatakan ang akong mga warning.	Keep in your mind my warnings.
		alimpulu	alimpulo	top, hair whirl	Usa ra ka alimpulo ang anaa sa iyang ulo.	He has only one hair whirl. (He is not perverse.)
		alimpulu	alimpulos	eddy, whirlwind	Sama sa usa ka alimpulos ang ilang panaghigugmaay.	Their loving way is like a cyclone.
		alimungaw	alimungaw	talk in sleep	Gialimungawan si Jane samtang natulog.	Jane talked in her sleep.
		alimuut	alimuot	muggy, sultry	Alimuot kaayo kining kuwarto kay walay aircon.	This room is very warm and stuffy 'cause no air-conditioner.
		alimyun	alimyon	incense, fragrance	Nangalimyon sa kahumot ang mga bulak sa hardin.	The garden is filled with the fragrance of the flowers.
		alindahaw	alindahaw	drizzle	Dihay mga alindahaw sa wa pa mi moabot.	It drizzled before we arrived.
		alindasay	alindasay	uneasy, perturb	Nag-alindasay ang bata nga taas kaayo'g hilanat.	The child was restless 'cause he has a fever.
		alindum	alindum	dim, dark	Alindum kaayo ang mga panganod.	The clouds look dark and heavy.
		alingawngaw	alingawngaw	feign, pretend	Mipaalingawngaw siyag basabasa labon siging pasiplat.	She pretended to be reading, but in fact she kept on peeping.
		alingawngaw	alingawngaw	small gnat
		alinggat	alinggat	notice, aware	Dugay na kaayo nga wala ko makaalinggat nga …	I haven't notice long time that …
		aling-ing	aling-ing	sultry, muggy	Aling-ing kaayo ang atong pamati sa dili pa mobundak ang ulan.	We feel muggy before the rain falls.
		alingit	alingit	short tempered
		alingiting	alingiting	very hot, scorching
		alingugngug	alingugngog	vociferous, noisy
		alipatpat	alipatpat	illusion
		alirung	alirong	encircle, surround	Gialirongan ang amahan sa iyang mga anak.	The children encircled their father.
		alirungan	alirungan	circle	Gialirungan nilang upat ka mga pulis ang payag.	The four cops surrounded the hut.
		alisbu	alisbo	bad smell	Nangalisbo ang baho sa patay'ng iro.	A bad smell is coming from the dead dog.
		alisngaw	alisngaw	vapor	Ang alisngaw sa bag-ong lutong kan-on makapawala sa kaping-ot sa ilong.	The vapor from cooking rice is effective against the clogged nose.
		alisngaw	alisngawon	volatile	Alisngawon nga mga butang ang alcohol ug acetone.	Alcohol and acetone are volatile substances.
Sp	a listo	alistu	alisto	prompt, alert, effective	Si Ben mas alisto nga modula ug basketball kaysa iyang mga amigo.	Ben plays basketball more alertly than his friends.
		aliwas	aliwas	baboon, gorilla	Sama sa usa ka aliwas ang iyang gidak-on.	He is as big as a gorilla.
		aliwasa	aliwasa	restless
		aliyabuk	aliyabok	dust
Sp	alcance	alcanci	alkanse	loss	Dako kaayo ug alkanse ang among negosyo.	We had a very big loss in our business.
Sp	alquitran	alquitran	alketran	tar	Aksidente ang pagkayabo sa alketran.	The tar was spilled accidentally.
Sp	alcoba	alcuba	alkoba	bed room	Nindot ug humot kaayo ang iyang arkoba.	Her bed room really nice and good smell.
Sp	alcohol	alcuhul	alkohol	alcohol	Ganahan ka ba mo inom ug alkohol?	You like to drink alcohol?
Sp	al contra	al cuntra	alkontra	contradict
Sp	almanaque	almanaqui	almanake	almanac
Sp	almacen	almacin	almasin	warehouse, department store
Sp	almidonado	almidunadu	almirol	starch	Butangi kining karsones ug almirol inig laba.	Put starch on this pants when washing.
Sp	albondiga	albundiga	almundigas	meat ball
Sp	almorzar	almurzar	almusal	breakfast	Importante kaayo nga mokaon ug almusal sa dili pa moadto sa trabaho.	It's very important to take breakfast before going to work.
		alu-alu	alo-alo	chaff, mock, banter	Gialo-alo ang bata sa iyang mga kadula.	The child was mocked by his playmates.
		alum	alom	mole	Aduna siyay alom sa iyang wala nga aping.	She had a mole on her left cheek.
		alun	alon	wave	Dagko ang mga balod sa dagat panahon sa bagyo.	There are big waves in the sea during typhoons.
Sp	alofono	alufunu	alopono	allophone
		alut	alot	haircut	Kinahanglan ka na nga alutan.	You need haircut.
Sp	alfiler	alfilir	alpiler	pin, safety pin	Alpiler ang iyang gigamit pagtuslok sa baloon.	He used a safety pin to prick the balloon.
Sp	alfombra	alfumbra	alpombra	carpet, rug	Baga kaayo ug mga alpombra sa salog ug sa hagdanan.	The carpets on the floor and stairs are very thick.
Sp	alza	alsa	alsa	raise	Ang bandera sa Pilipinas kanunay kini nga gialsa kada buntag atol sa pagkanta ug 'Lupang Hinirang'.	The Philippine flag always be raised in the morning when 'Lupang Hinirang' is sung.
Sp	altar	altar	altar	altar, shrine	Magluhod mi atubangan sa altar kon mag-ampo.	We kneel before the altar when we pray.
		alugbati	alugbati	spinach
		alug-ug	alug-og	jar, jog, jolt
		aluhipan	aluhipan	centipede	Adunay aluhipan ilawom sa bato.	There is a centipede under the stone.
		alum	aluman	mole
		alum-um	alum-um	dim, dusk	Alum-um kaayo ang sulod sa akong balay kay wala ang suga.	My house is very dark because of no lighting.
Sp	alias	alias	alyas	pseudonym, alias, nick name	Nigamit ang alyas ang inilang manunulat.	The famous writer uses a pseudonym.
		ama	ama	father	Gimingaw na kaayo ko sa akong amahan kay dugay na kaayo ko wala kita niya.	I really miss my father because very long time I didn't see him,
		ama	amaama	stepfather	Ang iyang amaama nisuporta sa iyang pageskwela.	His stepfather supported his studies.
		amag	amag	phosphorescence
		ama	amahan	father	Maayo pa ikaw kay adunay amahan, pero ako bisan ama-ama lang wala gyud.	You are still ok for you have father but I don't have even stepfather.
		amakan	amakan	woven bamboo panel
		alam-alam	am-am	coax, mollify	Giam-aman niya si Morita, "Ayaw kabalaka"	She mollified Morita, "Don't worry."
		amang	amang	mute, deaf	Nay eskwelahan sa mga amang nga gusto makakat-on ug senyas nga lengwahe.	There's a school for deaf-mute who wants to learn sign language.
		amanus	amanos	even, equal
		amaun	amaon	godfather	Gitaga-an ko ug cellphone sa akong amaon.	My godfather gave me a cell phone.
Sp	amargo	amargu	amarguso	bitter gourd	ampalaya	bitter gourd
Sp	amarillo	amarillu	amarilyo	yellow, Mongoloid
		amaw	amaw	stupid	Amaw kaayo ang akong amiga kay iyang gikataw-an ang laing tawo.	My friend is really stupid because she laughs the other people.
Sp	embajador	imbahadur	ambahador	ambassador	Niabot ang bag-ong anbahador sa Kenya.	The new ambassador of Kenya has arrived.
		ambahan	ambahan	throng
		ambak	ambak	jump down	Niambak ko sa hagdanan.	I run down the stairs.
		ambal	ambal	amulet, talisman
		ambas	ambas	parallel, equal
		ambi	ambi	give it to me, please	Ambi gani palihug ang akong bag.	Please give me my bag.
		ambit	ambit	share	Akong ipaambit sa akong silingan ang abot sa among humayan.	I will share the harvest from our rice field with my neighbor.
		ambu	ambo	tower over
		ambung	ambong	superb, grand	Mas ambong tan-awon ang balay nga adunay pintal.	A painted house looks grander than a house without paint.
		ambut	ambot	I don't know, obscure	Ambot lang kung tinuod ba!	I don't know whether it is true or not.
		ambung	ambungan	handsome, elegant	Ambungan kaayo ang iyang uyab.	Her lover is very handsome.
Sp	amen	amin	amen	amen, greetings with respects		kiss the hand or take a hand to the forehead
Sp	americana	amiricana	Amerikana	American (woman)
Sp	americano	amiricanu	Amerikano	American	Amerikano ang tawag sa mga tawong nagpuyo sa Estados Unites.	People living in the United States are called Americans.
		amgid	amgid	similar	Amgid-amgid ug panagway ang mga Hapon ug mga Korean.	Japanese and Koreans have similar faces.
		amgu	amgo	aware, conscious	Karon pa ko nakaamgo unsa kadako ang akong sayop.	It's only now that I realized how big mistake I made.
Sp	amiga	amiga	amiga	girl friend	Daghan kaayo ang iyang amiga.	He has a lot of girlfriends.
Sp	amigo	amigu	amigo	boy friend	Masuko ang akong amigo.	My boyfriend will get angry.
		amihan	amihan	northeast monsoon	Ang hangin nga amihan nakadaot sa iyang mga pananom.	The northeast wind destroyed his crops.
		amihan	amihanan	north		"Norte" or "North" is generally used
		amimislun	amimislon	kidney	Naa koy sakit sa amimislon.	I have a problem on my kidney.
Sp	amo	amu	amo	boss, master	Buotan kaayo ang among amo.	Our boss is very kind.
		amu	amo	our (excluding your)
		amu	amoa	ours (excluding yours)	diri sa amoa	Here, in our place
En	amok	amuk	amok	run amok
		amul	amol	dull	Naamol na ang akong sundang.	My bolo is dull already.
		amung	among	drag to perdition	Among silingan nabuang tungod sa ragbi.	Our neighbor is crazy about rugby.
		amu nga	among	our (excluding your)
		amung	among-among	sabotage, abuse, harm
		amung	among-amongan	molest, abuse
Sp	amor	amur	amor	love
		amut	amot	contribute, donate	Miamot ko ug 20 pesos sa simbahan.	I donated 20 pesos to church.
		amuy	amoy	icon, God
		alampad	ampad	side by side
		ampalaya	ampalaya	a bitter gourd, balsam pear	Gusto ka mokaon ug ampalaya?	Do you like to take a bitter gourd?
		ampay	ampay	favorite	Ampay nako ang mga Chinese foods.	Chinese food is my favorite.
		amping	amping	take care of, safeguard	Nag-amping na gyud siya sa iyang lawas.; Pag-amping!	She always takes care of her health.; Take care!
		ampu	ampo	pray	Nag-ampo ako para kaniya.	I prayed for him.
		amuma	amuma	bring up, foster	Dili man gud maayo ang pag-amuma nila sa ilang ginikanan.	His parents did not foster him well.
		kana	ana	there
		anaa	anaa	there is	Anaa siya didto.	He is there.
		anad	anad	expert, accustomed	Siya ang anad sa pagluto ug omelet.; Anad na siya sa pagdrive.	He is an expert in cooking omelet.; He became skilled of driving.
		anad	anad	tame	Anad na kining unggoy sa mga tawo.	This monkey is tame to people.
		anag	anag	broil, roast, bake	Lami kaunon ang inanag nga mais.	Baked corn is delicious.
		anagun	anagon	young corn
		anak	anak	child	Naproblema ko sa akong mga anak.	I have some problems of my children.
		anak	anak-anak	foster child
		anam	anam	little by little
		anam	anam-anam	little by little, gradually	Hakoton sa mga kulilim ang bugas sa anam-anam.	The rice will be hauled by the ants little by little.
		anay	anay	termite, white ant	Gi-anay na kining balay.	This house was already eaten by termites.
		anay	anay	pig, sow	Ang among anay nanganak ug siyam ka baktin.	Our sow delivered nine piglets.
		andak	andak	boast, brag
		andak	andakan	snobbish
		andam	andam	prepare, arrange	Nag-andam kami sa piesta.	We prepared for fiesta.
		andan	andan	habit	Ang pagbasa ug mga libro kay usa sa iyang mga naandan.	Reading books became one of his habit.
Sp	andana	andana	andana	floor, story
Sp	andar	andar	andar	work, operate	Akong paandaron ang TV?	Shall I turn on the TV?
		ang	ang	the	Ang mga babaye nanglaba sa sapa.	The women wash clothes in the river.
		angal	angal	faultfinding, criticize
		angan	angan	inadequate
		ang-ang	ang-ang	ladder, stair, grade	Unsa kang ang-anga nakaundang sa elementalya?	Which grade have you stopped in the elementary school?
		ang-ang	ang-angan	scale, stair
		angat	angat	approach
		angay	angay	fit, need, proper	Dili ko angay nimo.	I am not suitable for you.
		angay	angayan	graceful, suitable
		angga	angga	nickname	Bart ang angga ni Bartolome.	Bart is a nickname of Bartolome.
		anggid	anggid	similar, imitate	Ang iyang kaanyag ikaanggid sa bituon.	Her beauty can be compared to the stars.
Sp	angulo	angulu	anggulo	angle, cause
Sp	angel	angil	anghel	angel	Gusto kong makakita ug tinuod nga anghel.	I wish I can see true angels.
		angin	angin	implicate	Nakaangin siya ug mga bata sa dihang nakadisgrasya siya.	Children were involved with his accident.
		angka	angka	submit, yield
		angkan	angkan	beast	Angkan ang iyang amiga.	Her friend is a beast.
		angkan	angkan	give birth
		angkas	angkas	hitchhike, back ride	Miangkas dayon si Diana sa motorsiklo nga gimaneho nako.	Diana immediately rode on the back of motorbike I drove.
		angkas	angkasanan	saddle
		angkat	angkat	import
Sp	ancla	angkla	angkla	anchor
		angkun	angkon	claim, get	Maningkamot ko ug maayo para maangkon nako ang akong mga pangandoy.	I will do my best to achieve my ambitions.
		angkun	angkon	recognize, adopt	Naangkon nako ang scholar.	I was recognized as a scholar.
		angkun	angkonon	claim	Angkonon nako ang akong butang.	I will claim my things.
Sp	anclaje	angkla	angkorahe	anchorage
		anglit	anglit	pot
		anguangu	ango-ango	dodder, senile
		anguangu	ango-angohon	senile	Unya nag-angoangohon ka na.	Soon you will be senile.
		angul	angol	injure	Daghan ang nanga-angol gikan sa pagkadisgracia.	Plenty of persons were injured by the accident.
		anha	anha	here, there	Ayaw padulaa ang inyong mga anak anha sa karsada.	Don't let your children play on the street.
		anhi	anhi	come	Karon dayon buot ko nga moanhi sila.	I wish them come soon.
		anhi	anhing	former, late	anhing presidente	late president
		ani	ani	this	Ganahan ko ani kay gihatagan kita og maayong kita o ani.	I like this because I could get good profit or harvest.
		ani	ani	reap, harvest	kita o ani	profit or harvest
		ania	ania	here	Ania na ako.	Here, I'm back.
		anib	anib	chapter
Sp	almibar	almibar	anibal	syrup, caramel
Sp	almibar	almibar	anibal	syrup	=arnibal
Sp	aniversario	anivirsariu	anibersaryo	anniversary	Nakalimot ko sa among anibersaryo sa kasal busa nasuko siya.	I forgot our wedding anniversary so she is mad.
		aninaw	aninaw	aware, observation	Naaninaw nako sa sapa nga naa diay halas.	I noticed a snake in the river.
		anindut	anindot	nice, magnificent
		aniningsing	aniningsing	ring finger
		aniniput	aninipot	firefly	Sa Bohol daghan kaayo nga makitag aninipot.	We can see a plenty of fireflies in Bohol.
		aninu	anino	shadow	Walay anino sa poste sa alas dos sa udto.	There is no more shadow of the post at noon.
		anlalabaw	anlalabaw	middle finger
Ta	ano	anu	ano	what
		anud	anod	drift, flow	Mopatianod ko sa sulog.	I'll let nature take its course.
		anuk	anok	ember
Sp	anomalia	anumalia	anomaliya	anomaly
Sp	anotacion	anutacyun	anotasyon	annotation
		antaw	antaw	visible	Ang Bohol antaw sa Talisay.	Bohol is visible from Talisay.
		antigu	antigo	clever, intelligent
		antigu	antigohan	expert, skilled	Antigohan ka nga pagkabata.	You are smart for a child.
		antihay	antihay	dodge, avoid fight
		anting-anting	anting-anting	amulet	Motuo ka ba sa anting-anting?	Do you believe amulets?
Sp	antiparras	antipara	antipara	sunglasses, eyeglasses	Ang antipara nako mas dako ug grado.	My glasses have stronger grade.
Sp	antipatico	antipatiku	antipatiko	antipathy
Sp	anticipo	antisipu	antisipo	advance payment
Sp	anteojo	antiuju	antiyohos	eyeglasses	Nigamit siya ug antiyohos.	She used eyeglasses.
		antus	antos	endure, bear	Nakaantus ka ba sa sakit?	Can you endure the pain?
		antus	antus	endurance	Dili na ko makaantus.	I can't bear anymore.
		anud	anud	drift, flow	Naanod akong tsinelas sa baha.	My slippers drifted away by the flood.
		anugun	anugon	wasteful	Kini usa pagkaanugon sa oras.	It is a waste of time.
Sp	anuncio	anunsyu	anunsiyo	announce, commercial	Adunay anunsiyo ang among presidente sa klase.	Our class president made an announcement.
		anunugba	anunugba	moth
		anus-a	anus-a	when	Anus-a ka mobalik diri sa Cebu?	When will you come back here to Cebu?
		anyag	anyag	beautiful	Nakita ko sa baybayon ang maanyag nga dalaga.	I saw a beautiful girl on the seashore.
Sp	año	anyu	anyo	year	Pila ka anyo naglib-en sila?	How many years they live together?
Sp	años	anyu	anyos	years old	16 anyos	16 years old
		apa	apa	wafer, waffle, ice-cream corn	Gusto ko ang ice cream sa apa kaysa ice cream sa baso.	I like ice cream in cone better than the one in the cup.
		apan	apan	flaw, defect, handicap	Ang iyang apan makita sa iyang linakwan.	Her defect is noticeable when she walks.
		apan	apan	but, still	Guwapa kaayo siya apan wala pa siya maminyo.	She is very beautiful but not yet married.
		apapangig	apapangig	jaw	Kaniadto, mas kuwadrado ug apapangig nga nawong sa mga tawo.	In old days, the chin of people were more squared feature.
Sp	aparador	aparadur	aparador	cabinet	Ang aparador karaan na kaayo kini.	This cabinet is very old.
Sp	apartar	apartar	aparta	separate, break off	Nag-aparta mi sa akong mga ginikanan.	We separated from our parents.
		apas	apas	run after, overtake	Niapas si Mario sa iyang asawa sa Cebu.	Mario run after his wife to Cebu.
		apas sulat	apas-sulat	postscript	Palihug basaha ang apas-sulat ubos sa papel.	Please read the postscript of the letter.
		apas sumpay	apas-sumpay	sequel
		apdu	apdo	bile	Ang apdo sa baboy pait kong atong tilawan.	The bile of a pig is bitter when tasted.
Sp	afectar	apictar	apektar	affect
Sp	apelar	apilar	apelar	appeal
Sp	apellido	apillidu	apelyedo	family name	Unsa ang imong apelyedo?	What is your family name?
		apiki	apiki	busy, difficult, cramped, tight
		apil	apil	participate, take part	Miapil siya ug beauty contest.	She attended the beauty contest.
		aping	aping	cheek	Pula ang iyang mga aping.	She has reddish cheeks.
Sp	afirmativo	afirmativu	apirmatibo	affirmative
Sp	aficionado	aficiunadu	apisyonado	aficionado
En	apply	aplay	aplay	apply	Gipaandam niya kanako ang mga requirements sa pagpangaplay og trabaho.	He let me prepare requirements for job application.
		apu	apo	grandchild	apo nga babae	grand daughter
		apud	apod	deal, share, distribute	Iapod ang mga manga sa mga bata.	Distribute mangoes to the children.
		apud	apod-apod	distribute	Nag-apod-apod sila sa akong gihatag.	They shared what I gave them.
		apuhan	apohan	grand farther/mother	Mobisita kami sa among apohan sa probinsya.	We will visit our grandparents in the province.
		apung	apong	watch
Sp	apurado	apuradu	aporado	impatient
Sp	aprobar	aprubar	aprobahan	approval	Giaprobahan sa maestra ang iyang proyekto sa English.	The teacher approved her project in English.
		apas	apsan	overtaken
Sp	apurar	apurar	apura	prod, rush
Sp	apurar	apurar	apurahon	urge, force	Apurahon gyud nako akong manghud sa pagmata ug sayo aron moeskwela.	I urged my young brother to wake up early for going to school.
Sp	apio	apiu	apyo	celery
		arak	arak	strafe
		arang	arang	efficient, qualified	Wala siyay arang nga mahimong pangulo.	He is not qualified to be a leader.
		arang	arang-arang	better, improved
Sp	arrancada	arrancada	arangkada	attack
Sp	arbitrario	arbitrariu	arbitraryo	arbitrary
Sp	alcoba	alcuba	arcoba	bed room
Sp	arreglado	arrigladu	areglado	arranged, orderly
Sp	arreglar	arriglar	areglar	arrange	Humana ka ug areglar sa libro?	Did you finish to arrange the book?
Sp	arresto	arristu	aresto	arrest
?	arios	arius	areyos	earring	Gipalitan ako ni Papa ug nindot nga arios.	My papa bought me a pair of beautiful earrings.
Sp	argolla	argulla	argolya	ring
		ari	ari	here, come here	Moari ang akong mga amiga kay magdula mi sa amoa.	My friends will come here because we'll play here in our house.
		aringkil	aringkil	clatter	Miaringkil ang mga botelya.	The bottles clattered.
Sp	arcangel	arcangil	arkanghel	archangel
Sp	arquitecto	arquitictu	arkitekto	architect	Mikonsulta si Joy sa arkitekto bahin sa iyang gipausab nga balay.	Joy consulted an architect for the renovation of her house.
Sp	armado	armadu	armado	armed	Ang mga tulis sa bangko nag-armado ug tag-as nga kalidad sa armas.	The bank burglars were armed by high quality arms.
Sp	armario	armariu	armaryo	cupboard	Gilimpyohan ni Celia ang armaryo ubos sa ilang hagdan.	Celia cleaned the cupboard under the stairs.
Sp	armas	armas	armas	arms
Sp	almibar	almibar	arnibal	syrup, caramel
Sp	arrogante	arruganti	arogante	arrogant	Arogante si Don Pedro sa iyang mga tawo.	Don Pedro is arrogant to his people.
		arun	aron	therefore, so, then, in order to	Moeskuwela ka ug tarong aron mahayag ang imong ugma.	You should study hard then you would have a bright future.
		arun ingnun	aron-ingnon	pretend, beguile	Nagpulopangutana siya arun-ingnon wala masayod.	He kept asking questions pretending he didn't know.
Sp	arte	arti	arte	art, fastidious
Sp	artesano	artisanu	artesano	artisan
Sp	artista	artista	artista	artist	Ang mga bag-o karon nga artista dili maayo modala.	Those new artists do not play well.
		asa	asa	where	Asa ka paingon?	Where are you going?
		asal	asal	broil	Gi-asal ang langgam nga nadakpan namo.	We broiled the birds which we caught.
		asawa	asawa	wife	Ang iyang asawa ang miamuma sa ilang mga anak.	His wife took care of their children.
		asdang	asdang	raid	Ang mga rebelde miasdang sa campo sa mga sundalo.	The rebel attacked to the soldier camp.
Sp	asenso	asinsu	asenso	economical improvement	Moasenso ang tawong maninguha.	He who strives hard will succeed.
Sp	acento	asintu	asento	accent	Lahi ug asento ang imong sinultihan.	You speak with a different accent.
Sp	acera	asiras	aseras	sidewalk	Ang mga naninda sa aseras sa Colon st. gipabalhin sa laing lugar ni mayor Osmanya.	The stores on the sidewalk of Colon St. were forced to transfer to the other places by mayor Osmenia.
Sp	acero	akiru	asero	steel
?	asikasu	asikasu	asikaso	oversee, pay attention
		asin	asin	salt	Pamalit ug asin sa merkado.	Buy some salt in the market.
Sp	hacienda	asyinda	asindero	plantation owner
		asin	asinon	salty	Asinon ang bulad.	The bulad is salty.
		aslay	aslay	spill
		aslum	aslom	sour	Unsa imong gusto aslom nga mansanas o dautang mansanas?	Which do you like a sour apple or a rotten apple?
		aslun	aslon	roast	Aslon nato ang baboy sa imong adlaw nga natawhan.	We will roast a pig on your birthday.
		aslum	aslum	sour	Aslum kaayo ang tamarindo nga akong gikaon.	The tamarind I ate was very sour.
Sp	asno	asnu	asno	mule, donkey
		asu	aso	smoke	aso sa sigarilyo	cigarette smoke
		asuy	asoy	narrate, recite	Giasoy ni Lola ang estorya bahin ni Maria Cacao.	Grandma narrated the story of Maria Cacao.
Sp	aspecto	aspictu	aspeto	aspect
Sp	astronomia	astrunumia	astronomiya	astronomy
Sp	azogue	asugui	asugi	mercury	Makahilo ang asugi.	Mercury is poisonous.
Sp	azucar	asucar	asukar	fine sugar	Dili ko magbutang ug asukal sa kape o gatas.	I don't put sugar in coffee nor in milk.
Sp	azul	asul	asul	blue	Asul nga langit	Blue sky
		asuy	asuy	narrate, recite
		aswang	aswang	monster	Ingon sila sa Sequijor daghan kuno ug aswang.	They say there are lots of monsters in Sequijor.
Sp	hacienda	asyinda	asyenda	plantation	Ang mga pamilya Monte Negro adunay dakong asyenda sa tubo sa Negros island.	The Family Monte Negro have a big plantation of sugarcane.
Sp	aceite	asyiti	asyete	oil, fat	Butangi ug asyete ang bisagra aron dili motaya.	Put some oil on the hinges to prevent from rusting.
		atabay	atabay	well	Sa unang panahon, ang tubig kuhaon sa atabay.	In the old days people got water from the well.
Sp	ataque	ataqui	ataki	attack	Niataki ang sundalo sa mga rebelde.	The soldiers attacked the rebels.
		atang	atang	waylay, watch	Giatangan niya nga mahulog ang bituon.	She watched the star shooting.
		ataun	ataon	inky
		at-at	at-at	release, open
		atay	atay	liver	Ang iyang atay naapekto sa alkohol nga pag-inum niya kada adlaw.	His liver was affected by alcohol which he drunk every day.
		atay	atay	chicken cholera
		atay	atay-atay	solar plexus
		atbang	atbang	opposite	Adunay kan-anan atbang sa eskuwelahan.	There is an eating house in front of the school.
Ta	ate	ate	ate	sis (elder)	Nanilhig si Ate sa hawanan.	My elder sister sweeps the yard.
		bulatik	atik	flatter
		atiman	atiman	take care of, care for	Siya ang nag-atiman sa akong anak.	She has taken care of my child.
		atiman	atimanon	take care of, care for	Atimanon ug maayo sa inahan ang iyang mga anak.	The mother cared well for her children.
		atis	atis	sugar apple	Ganahan kaayo siya ug atis.	He really like sugar apple.
		atlan	atlan	perchance
		atngal	atngal	nipple, teat	Ngindot kaayo ka ug atngal kay pink.	Your nipple really nice because it is pink.
		atu	ato	our	para sa ato	for ourselves
		atul	atol	during	Miabot ang pulis atol sa kagubot.	The police arrived during the disturbance.
		atum	atom-atom	give undue importance
		atu	atong	our (including your)
		atup	atop	roof
Sp	atras	atras	atras	back, behind	Pag-atras ug usa ka lakang.	Back away one step.
Sp	atrasado	atrasadu	atrasado	late
Sp	atrasar	atrasar	atrasar	postpone, protract, retard
Sp	atraso	atrasu	atraso	grudge, backward
		atsa	atsa	axe	Iyang gi-atsa ang kahoy.	He axed the tree.
		atsi	atsi	sneeze
		atua	atua	there
		atu	atua	ours	Atua ning bag-ong balaya?	Is this new house is ours?
		atubang	atubang	front, be front of	Ang mga bata nagatubang sa panganod, ablihan ang mga kamot nila.	The children are facing to the sky, opening their hands.
		atubang	atubangan	front	Mitindog siya sa atubangan nako.	He stood in front of me.
		atubang sa	atubangan sa	in front of	Misaad sila atubangan sa Mayor.	They promised in front of Mayor.
		ayaw	aw	don't do it
		awaaw	awaaw	wild
		awahi	awahi	late	Awahi na siya nga miabot sa trabaho.	He was late to come to work.
		awak	awak	hemorrhage
		awas	awas	spill	Ang sapa mi-awas kay kusog nga ulan.	The river overflowed by the heavy rain.
		awas	awasanan	drainage
		awat	awat	imitate, simulate
		away	away	have quarrel	Daghan nag-away dinhi.	They have many quarrels here.
Sp	auditivo	auditivu	awditibo	receiver (telephone)
		awhag	awhag	urge, stimulate, induce	Giawhag sa security guard nga kuhaon ang mga I.D.	The security guard requested to give him ID.
		awit	awit	song, sing	Moawit siya sulod sa among programa. ; awit ipakatulog/ awit pangkatulog	She will sing in our Program.; lullaby
Sp	auto	autu	awto	car, automobile
Sp	autoridad	auturidad	awtoridad	authority	Ayaw gyud dalha ang akong ngalan ngadto sa mga Autoridad o Militar.	Never bring my name to the authority or military.
Sp	autoridad	auturidad	awtoridad	authority
		ay	ay	ay
		ay	-ay	each other
		yaya	aya	nursemaid
		ayaay	ayaay	ebb tide, low tide	Ubos ang tubig sa dagat kon ayaay.	Water in the sea is low during low tide.
		ayad	ayad	snub, rebuff
		ayag	ayag	screen by sieve	Nabuhi sila sa pag-ayag ug bonbon sa dagat.	They live by sieving sea sand.
		ayaw	ayaw	don't do it	Ayaw ilabay ang basura dinhing dapita.	Don't throw garbage away in this area.
		ayay	ayay	That's it., Ouch!	Ayay! Kasakit sa akong tudlo.	Ouch! My finger hurts.
		ayha	ayha	before	Ayha ka molakaw palihug ko ug palit ug pagkaon.	Before you leave here please buy me food.
		ayu	ayo	repair, heal	Ayo na.; Giayo nako ang suga.; Ayoha imong relo.	Recovered. ; I fixed the light.; Fix your watch.
		ayu	ayoayo	good bye, treat well	Pag-ayoayo!	Good bye!
		ayu	ayoha	How nice! Repair it.
		ayun	ayon	harmony, fit	Wa magkaayon ang magtiayon maong nagkabulag.	The couple couldn't get along well, so they separated.
Sp	aeroplano	airuplanu	ayroplano	airplane	Nakasakay ka na ba sa ayroplano?	Have you ever flied by airplane?
		ayaw sa	aysa	wait a minute
Sp	ayuda	ayuda	ayuda	help, support	Ang gobyerno naghatag ug ayuda sa mga biktima sa sunog.	The government gave aids to the fire victims.
		ba	ba	interrogative
		baak	baak	hobble
		baakbaak	baakbaak
		baat	baat	tie, fasten, bandage	Gamita ang pisi sa pagbaat sa kahoy.	Use the rope to tie the woods.
		baat	baatan	bind
		baba	baba	piggyback
		baba	baba	mouth	Hilum ang baba niya.	He is taciturn.
		babad	babad	soak	Akong gibabad tibuok gabii ang mga puting shirts.	I soaked the white shirts overnight.
		babad	babad	bleach, expose	Ibabad nako ang mga puting senina sa adlaw.	I will expose my white dress in the sunshine.
		babad	babad	torch, flame
		bayi	babae	woman, female	Gwapa kaayo ang babaye nga among silingan.	My neighbor woman really beautiful.
		babag	babag	obstruct	Human sa pagbutang ug babag sa buho nga atop, wala na magtulo sa ulan.	After closed the hole of roofing, the rain leaks stopped.
		babaw	babaw	top	Palihug ko ug butang sa akong bag babaw sa lamisa.	Please put my bag on top the table.
En	byebye	babay	babay	good bye	Nibabay na nako ang akong amiga kay moadto na siya sa Manila.	My girl friend said good bye to me because she will go to Manila.
		bayi	babaye	woman, female, girl	Daling mohilak ang mga babaye.	Women easily cry.
		babha	babha	fatal wound
		babit	babit	diving rope
		babuy	baboy	pig	Namuhi ug baboy si Tatay.	Father raises pigs.
		babuy	baboyan	piggery, pig breeding farm	Dako ang babuyan namo sa Cebu.	We had a big piggery in Cebu.
		badbad	badbad	untie, undo
		badlis	badlis	line	Basahon nako ang imong badlis nga palad.	I will read your palm.
		badlit	badlit	line
		badlung	badlong	rebuke, reprimand, scold	Ang ginikanan adunay katungod pagpadlong sa ilang mga anak.	Parents have the right to reprimand their children.
		badlung	badlongon	stubborn, rascal, troublemaker	Walay ganahan sa badlongon nga babae.	Nobody likes stubborn girl.
		baga	baga	lung	Ang akong baga huyang na kaayo tungod sa pangarilyo.	My lungs are weakened by the smoking.
		baga	baga	coal (ember)	Nakatag ang pulang baga sa salog.	The red ember scattered to the floor.
		baga	baga	thick	Nakinahanglan siya ug baga nga habol.	She needs thick blanket.
		bagakay	bagakay	thin bamboo
		bagal	bagal	lumpy
		baganaw	baganaw	pool, puddle
		bag-ang	bag-ang	molar
		bagat	bagat	meeting	Nibagat si Henry ni Jenny gikan sa Bohol.	Henry met Jenny who came from Bohol.
		bagay	bagay	fit, harmonize	Kining karsones bagay gyud sa akoa.	These pants are fit to me.
		bagduk	bagdok	bet
		bagduy	bagdoy	roam, tramp
		bag-id	bag-id	rub, chafe	Ibag-it ang imong duha ka kamot.	Rub your hands together.
En	bag	baging	baging	punching bag
		bagis	bagis	impolite, harsh
		bagis	bagis	line	Ang mga petsa nga importante sa kalendaryo adunay mga bagis.	There are underline at the important date on the calendar.
		bag-id	bagnid	rub
		bag-u	bag-o	new	bag-o nga estilo sa senina	new fashion for dress
		bag-u	bag-ohay	newly, recently	Bag-ohay pa lang nahuman ang ilang balay.	They built their house newly.
		bag-u	bag-ohon	renew	Bag-ohon na nato ang atong senina.	Let us renew our dresses.
		bagul	bagol	coconut shell	Ang bagol sa lubi nindot kaayo kining buhaton ug uling.	The coconut shell is very good for making charcoal.
		bagul-bagul	bagol-bagol	skull	Ang bagol-bagol nanalipad sa utok.	The skull protects the brain.
		bagun	bagon	wheelbarrow
		bag-u kasal	bag-ong kinasal	newlywed	Nagbulag dayon sila nga bag-ong kinasal.	They separated soon after their wedding.
		bag-u tuig	bag-ong tuig	new year	Gisaulog nato ang bag-ong tuig kada Enero 1.	We celebrate New Year every January 1.
		bagrung	bagrong	roaring sound
		bagtak	bagtak	calf	Loyo sa bitiis bagtak.	Backside of 'bitiis(=shin)' is 'bagtak'.
		bagting	bagting	ring	Bagting na ang kampana.	The bell rang already.
		bagtuk	bagtok	harden, solidify
		bagtuk	bagtok	rat, mouse	Mahadlok jud ko ug bagtok.	I really scared mouse.
		bagua	bagua	owl	Dako kaayo ug mata ang bagua.	Owl has really big eyes.
		bagulbul	bagulbol	grumble, murmur	Siya nagsige ug bagulbul bahin sa …	He kept on grumble about ...
		bagutbut	bagutbot	grumble, complain	Nagsige siya ug bagutbot sa iyang guot nga sapatos.	She kept on grumbling about her tight shoes.
Sp	baguio	bagyu	bagyo	typhoon	Dakong kadaot nga nahitabo sa kahumayan human kini naagian ug bagyo.	There were big damages in rice fields after the typhoon.
		baha	baha	flood	Ang baha sa siyudad sa Manila kada tuig mura ug anibersaryo.	The flood in Manila is like annual event.
		bahad	bahad	threat	Gibaharan ko sa among silingan nga patyon ko.	Our neighbor threatened me to kill.
		bahal	bahal	coconut wine	Ganahan kaayo moinom ug bahal ang mga Boholano.	Boholanos like to drink coconut wine.
		bahal	bahal	fermented, sour
		bahala	bahala	charge, care, responsible	Ikaw ang bahala.; Akoy bahala.	Up to you. ; I will do it.
		bahala na	bahala na	I don't mind.	Bahala na siya sa iyang kaugmaon.	He doesn't mind his future.
		bahan	bahan	throng
		bahandi	bahandi	treasure	Ang edukasyon maoy bugtong bahandi nga ikabilin sa akong ginikanan.	The education is the only treasure that my parents left me.
		bahas-bahas	bahas-bahas	to-and-fro	Nagbahasbahas ang taxi ug pinangita ug pasahero.	The taxi moved to-and-fro looking passengers.
		bahaw	bahaw	hoarse, low
		bahaw	bahaw	leftover, stale
		bahikhik	bahikhik	chortle, chuckle
		bahil	bahil	fireproof
		bahin	bahin	divide, share, part	Magbahin ta ug ginansya pareho. ;Nagbahin sila sa akong gihatag.  ; akong bahin	Let's share the profit equally. ;They shared what I'd given them. ;my share
		bahin	bahin	accordingly
		bahin sa	bahin sa	about 〜	Nagestorya sila bahin sa nahitabo kagabii.	They are talking what happened last night.
		bahinun	bahinon	separate, divide	Bahinon nato ang kwarta.	We will divide the money.
		bahis	bahis	move back and forth
Sp	bajo	baju	baho	low voice, hoarse	Ang mga lalaki baho ug tingog.	Men have low voices.
		bahu	baho	smell	Ang katupad nako sa tren kaganihang buntag baho ug bino.	The one who was side of me in the train this morning smelled wine.
		bahud	bahod	fester, pus
		bahug	bahog	pour, slop, spill, feed	Ibahug na ang sabaw sa kan-on.	Mix the soup with the rice now.
		bahugbahug	bahugbahog	fight
		baid	baid	whet, sharpen	Bag-ong gibaid ang kutsilyo.	The knife is newly sharpened.
		baiid	baiid
		bajau	bajao
		Bajau	Bajao	Badjau tribe	Badjau usa ka tribu nga nagpuyo sa dagat sa South-East Asia.	Badjao is a name of a tribe who lives on the sea of South-East Asia.
Sp	vaka	baka	baka	cow	Ang baka nikaon ug napier nga balili.	The cow eats Napier grass.
		bakag	bakag	filthy, foul, fetid
		bakak	bakak	lie	Nag-away sila tungod sa imong mga bakak.	They fought because of your lies.
		bakak	bakakon	liar	Politician mura ug bakakon.	A politician is same as a liar.
		bakal	bakal	gun
		bakang	bakang	bowleg
Sp	vacante	bakanti	bakante	vacant	Ang puwesto sa pagka-mayor sa siyudad karon bakante pa.	Still the post of city mayor is vacant.
		bakasi	bakasi	eel	Ganahan mokaon ug bakasi ang mga Hapones.	Many Japanese love to eat eel.
Sp	vacación	bakasión	bakasyon	vacation	taas nga bakasyon	long vacation
		bakat	bakat	basket, hamper
		bakay	bakay	move
		bakbak	bakbak	frog, toad	Ang mga bakbak manggawas kung ting-ulan.	Frogs will come out during rain.
		bakbak	bakbak	inlay
		bakbak	bakbak	tread
		balakbak	bakbak	linen, sheet, underlay	Luha ug singot ang gibakbak sa akong paglampos.	My success is rooted in sweat and tears.
		bakhaw	bakhaw	mangrove tree	Puwede ikasugnod ang bakhaw sa kahoy.	The mangrove trees can be used as firewood.
		bakhaw	bakhawan	mangrove forest	Ang bakhawan usa ka lugar nga itloganan sa mga isda.	Mangrove is a place where fishes lay their eggs.
		bakhu	bakho	weep, lament, mourn	Nagbakho ang babaye sa kamatayon sa iyang anak.	The woman mourned for the death of her child.
		baki	baki	frog	Ang baki mokaon ug lamok.	Frogs eat mosquitoes.
		bakid	bakid	sack	usa ka bakid nga mais	a sack of corn
		bakikaw	bakikaw	clumsy, gawky	Bakikaw siya mogamit sa biskleta.	He is clumsy in using his bicycle.
		bakilid	bakilid	slope, bank	Ang iyang balay nga kawayan nahimutang sa bakilid.	His bamboo house is located on the mountain slope.
		bakla	bakla	gay, homosexual	Bakla ang akong igsoon nga lalaki.	My brother is a gay.
		baklay	baklay	hike	Magbaklay ra ta paingon sa Sugbo kay wala tay kuwarta.	Let's walk to the Cebu city for we have no money.
		baklid	baklid	hand behind the back
		baku	bako	back bent	Akong Lolo nabako na pagtrabaho sa bukid.	My grandfather back was bent by working in the mountain.
		bakud	bakod	rise up
		bakul	bakol	cripple, handicapped	Ang atubangang linkuranan sa sakyanan sa pasahero kanunay ireserba para sa mga bakol.	Usually the front seats of passenger vehicle are kept for handicapped.
		bakus	bakos	belt	Namalit ko ug bakos para sa akong mama sa niaging semana.	I bought a belt for my mama last week.
		baksan	baksan	python	Nakakita ug baksan ang mga bata.	The children saw a python.
		bakus	baksanan
		baktas	baktas	hike, walkabout	Among gibaktas ang bukid.	We walked about the mountain.
		baktin	baktin	piglet	Namalit mi ug baktin para sa umaabot nga piyesta.	We bought a piglet for coming Fiesta.
		baku	baku	stoop shouldered
		bakukang	bakukang	beetle
		bakukang	bakukang sa ulo	unreasonable (infested with beetles)	Ambot kun unsang klaseha sa bakukang ang misulod sa iyang utok?	I can't understand what on earth he is thinking.
Sp	vacuna	bakuna	bakuna	vaccine, vaccinate
		bakwi	bakwi	retract, recant	Gibakwi sa saksi ang iyang mga gisulti.	The witness retracted his statement.
		bakwit	bakwit	evacuate, flee
		bakyaw	bakyaw	raise hand
		bala	bala	carry on the back	Gibala ni Noy Kulas ang iyang kinamaghuran nga anak.	Noy Kulas carried his youngest son on his back.
Sp	bala	bala	bala	bullet	May tren nga bala ang Japan.	Japan has a bullet train.
		balaan	balaan	holy	Ang santo Nino usa sa mga balaan kaayo nga patron sa Cebu.	Saint Nino is one of the most holy patron of Cebu.
		balabag	balabag	obstacle	Daghan kaayo ug balabag sa atong kinabuhi.	We have many obstacles in our life.
		balag	balag	find
		balagun	balagon	vine
		balhibu	balahibo	body hair, feather	Hamis ug balahibo ang iring.	The cat has soft fur.
		balak	balak	poem, verse	Siya kanunay nga mohalad ug balak.	He always offer poetry.
		balaka	balaka	worry, suffer	Ayaw kabalaka.	Don't worry.
		balat-ang	balak-ang	hip	Ganahan ko sa porma sa iyang balakang.	I like the shape of her hips.
		balakbak	balakbak	linen, sheet, underlay	Puti ang bakbak sa katre.	The bed cover is white.
		balak	balakero	poet	Ang iyang tiyo usa ka balakero.	His uncle is a poet.
		balak	balaknon	lyric, poetic	Ginaiingon nga ang mga karaang tawo balaknon.	They said that old folks are poetic.
		balangaw	balangaw	rainbow	Nakakita ko ug balangaw sa langit.	I saw a rainbow in the sky.
		barangay	balangay	village	Nagpuyo si Alma sa balangay.	Alma lives in a village.
		bulanghuy	balanghoy	cassava
Sp	balance	balansi	balanse	balance, accounting
		bantay	balantay	beware
		balanus	balanus	mourn, repent
		balaud	balaod	law, police, authorities	Ang mga alagad sa balaod mitaho bahin sa 〜.	The police authority announced ~.
		balaud	balaodnon	bill, legitimate	Ang balaodnon sa kongreso giaprobahan sa mga senador.	The bill of the Lower House was approved by senators.
		balaud	balaoranan	parliament
		balaud	balaoron	draft of bill
		balaraw	balaraw	dagger
		balas	balas	sand	Nakita ko ang mga tunob sa balas.	I saw foot prints on the sand.
		balasubas	balasubas	deadbeat, fraud	Balasobas kaayo siyang mobayad.	Ha doesn't pay honestly.
		balat	balat	sea cucumber
		balat-ang	balat-ang	buttocks, hip	Sakit kaayo ang akong balat-ang.	My buttocks really pain.
		bati	balatian	feeling, sense	Nasakitan ang akong balatian sa iyang gisulti.	What she said struck home with me.
		bati	balatianon	sickly
		balatung	balatong	string beans
		balay	balay	house	Ganahan siyang manglimpyo sa ilang balay.	She likes to clean their house.
		balay	balayan	homepage, website
		balay	balaybalay	hovel	Naghimo mi ug balaybalay sa likod sa among balay.	We made a hovel at the back of our house.
		bayad	balayronon	payment, bill	balayronon sa suga ug tubig	bill for electric and water
		balbal	balbal	witch
		balbangaan	balbangaan	immature
Sp	barba	barba	balbas	beard	Si Santa Claus adunay puti nga balbas.	Santa Claus has white beard.
Sp	valvula	balbula	balbula	valve
		balda	balda	maim, barrier, hazard
Sp	balde	baldi	baldi	pail, bucket	Dad-i ug usa ka baldi nga tubig kanang kahuy.	Give that tree a bucket of water.
Sp	baldosa	baldusa	baldosa	tile	Nabuak ang usa ka baldosa sa lababo.	One of the tiles in the sink was broken.
		baliti	balete	Indian rubber tree
		balhibu	balhibo	body hair, feather	Ang mga langgam adunay balhibo.	Birds have feathers.
		balhin	balhin	move, transfer, translate	Mibalhin nami ug balay.; balhin sa Engles	We have moved.; translate to English
		balhug	balhog	prison	Nabalhog sa prisohan ang kriminal.	The criminal was imprisoned.
		bali	bali	break tree	Gibali nako ang kahoy para sa sugnod.	I broke the tree for firewood.
		bali	bali	reverse, opposite	Mibali ang hangin.	The wind changed direction.
		bali	bali	worth	Ako pa nimo di mo sila balihon.	If I were you, I will ignore them.
		balibad	balibad	excuse, refuse	Nibalibad siya nga dili mouban sa piknik sa dagat.	She excused to attend the picnic to the sea.
		balibag	balibag	cast, throw away	Ayaw ibalibag ang imong daan nga mga libro.	Don't throw your old books away.
		balibad	balibaran	refusal	Akong gibalibaran ang akong amiga nga manglaag kay dili maayo ang akong lawas.	I refused my friend to roam about because I wasn't feeling well.
		balibad	balibari	disappoint	Wala mo siya balibari.	You didn't disappoint him.
		balibay	balibay	cast, throw away
Sp	valido	balidu	balido	valid
		balighut	balighot	knot, tie
		baligtad	baligtad	reverse, contrary	Ayaw ibaligtad ang kahon.	Don't reverse the box.
		baligtus	baligtos	Abaca knot, tie tightly
		baligya	baligya	sell, merchandize	Nabaligya nako ang akong sakyanan.	I sold my vehicle.
		balik	balik	return	Balik dayon.	Come back soon.
		balik	balikan	backtrack
		balikas	balikas	revile, abuse, insult	Dili maayo nga balikasan ang mga bata.	It's not good to revile at children.
Ta	balikatan	balikatan	balikatan	allied forces	Ang balikatan sa mga sundalong Pilipino ug Americano	The allied forces among Filipinos and Americans
		balik	balikbalik	repeat, keep on	Nagbalikbalik ang iyang mga bakak nga estorya.	He repeated his tall tales.
		baliku	baliko	crooked	Balikong politiko siya.	He is a crooked politician.
		balikus	balikos	coil, twine	Nakabalikos ang iyang kamot sa akong hawak.	He put his arm around my waist.
		baligtad	baliktad	backward, reverse
		baliktus	baliktos	coil, twine	Mibaliktos ang halas sa sanga.	The snake was coiled around the branch.
		balili	balili	turf, grass	Kinahanglan na nga ibton ang mga balili sa hardin.	It's need to weed the garden.
		baling	baling	net	Ang baling nako makakuha daghang isda.	My fish net can catch many fishes.
		balisa	balisa	worry	Nabalisa ang magtiayon sa pagkawala sa ilang anak.	The couple were worried about their lost child.
		balisbisan	balisbisan	eaves
		balita	balita	report, information, news	Ang balita sa radyo nagkalahi sa balita sa newspaper.	The radio news was different from the newspaper.
		balit-ad	balit-ad	reverse	Gibalit-ad niya ang iyang T-shirt.	He wore his T-shirt inside out.
		balitaw	balitaw	courtship song
		baliw	baliw	incest, crazy	Wa ka baliwa, tiguwang ka na makigminyog desisayis?	Are you crazy? At your age you marry to 16 years old?
		bali wala	baliwala	unimportant, immaterial
Sp	balcon	balkun	balkon	balcony	Naa sa balcon sila.	They are in the balcony.
		balu	balo	widow/er	Siya tulo ka tuig nga nabalo.	She lived 3 years as a widower.
		balud	balod	wave	Basta naay bagyo dagko kaayo ang balod sa dagat.	When there is a typhoon the sea waves are very high.
		balun	balon	allowance, lunch, provision
		balungbalung	balongbalong	shanty, hovel
Sp	valor	balur	balor	value	Ang tanan-tanan nga gasto tagana sa kasal balor ug kinyentos kalibo ka pesos.	All expenses for the preparation of the wedding are equivalent to 500,000 pesos.
		balus	balos	reward, repay	Iya kong gitagaan ug usa kalibo ka pesos nga iyang balos sa ako.	He gave me 1,000 pesos as reward.
Sp	balsa	balsa	balsa	boat, raft	Nagsakay sila ug balsa padulong sa Pagsanjan Falls.	They rode on a raft in going to Pagsanjan Falls.
		balungus	balungos	pubic hair
		balunu	baluno	wild mango
Sp	baluarte	baluarti	balwarte	territory	Ang Zamboanga maoy inila nga balwarte sa mga Abu Sayaff kung asa nagpuyo.	Zamboanga is the territory of living Abu Sayaff.
Sp	ballena	ballina	balyena	whale
		bana	bana	attention
		bana	bana	husband	Si Lory katulo na nga nag-ilis ug bana.	Lory changed husband three times.
		bana	banabana	guess, surmise, estimate	Gibanabana sa contestant ang presyo sa usa ka bag nga groceries.; Ang akong bana-bana sa gilay-on mga lima ka kilometro.	The contestant made a guess on the amount of groceries inside the bag.;    I estimate the distance as 5 kilometer.
		banagbanag	banagbanag	dawn	Banagbanag na ra ba?	It's already dawn, isn't it?
		banat	banat	lambaste
		banaw	banaw	overflow
		banay	banay	family	Usa ka malipayong banay ang akong damgo.	A happy family is my dream.
Sp	banda	banda	banda	band
Sp	bandeja	bandija	bandeha	tray	Ang butangan sa litson nga manok, kanang bandehado.	The roasted chicken will be placed on that big tray.
Sp	banderita	bandirita	banderita	small flag
Sp	bandido	bandidu	bandido	bandit
Sp	bandera	bandira	bandila	flag	Nasudnong bandila	national flag
		bandilyu	bandilyo	announce, disclose, blare out	bandilyo sa pahayagan;　Gibandilyo sa tibuok eskwelahan ang iyang kadaugan.	disclose at newscast; His victory was announced throughout the school.
		banga	banga	jar, empty bottle, fool	Gipuno niya ug tubig ang banga. ; Banga kaayo siya moduwa ug basketball.	She filled the jar with water.; He is not good in playing basketball.
		bangag	bangag	hole, bore	Adunay bangag sa balde.	There's a hole in the bucket.
		bangal	bangal	come across
		bangan	bangan	pack, bundle	Lig-on kaayo pagkabangan ang kahon.; Ang putos gibanganan ug hugot para dili manimaho.	The box was packed tightly.; The package was wrapped tightly not to smell out.
		bangas	bangas	beard	Mahilig magpabangas ang mga lalaki sa India.	Men in India are prone to grow a beard.
		bangaw	bangaw	rainbow	Ang bangaw daghan ug kolor nga lain-lain.	The rainbow have many color.
		bangga	bangga	bump	Ang duha ka eroplano gibangga sa duha ka bilding.	Two airplanes collided two buildings.
		bangga	banggaay	collision	Adunay banggaay nga jeepney duol sa munisipyo.	There was a collision between jeepney near the town office.
		banggira	banggera	kitchen counter
		banggiitan	banggiitan	bold, brave	Usa siya ka banggiitan nga sundalo.	He is a brave soldier.
		banggud	banggod	grind, rub	Akong gibanggod ang akong tiil sa bato.	I rubbed my foot on stone.
		banghag	banghag	snarl
		bangi	bangi	disagree	Nagbangi ang mga lider sa ilang mga ideya.	The leaders disagree on their ideas.
		bangil	bangil	obstruction, wedge, prop	Butangig bangil ang lamesa aron dili maug-og.	Put a wedge under the table so that it will not rattle.
		bangis	bangis	ruthless, merciless	Bangis kaayo ang mga leyon.	The lions are very ruthless.
		bangka	bangka	boat, canoe, treat, entertainment	Ang sakyanan sa mga tawo sa pagtabok sa Camotes Islands mao ang bangka lamang.	The means of transportation to Camotes Islands are only small boats.
Sp	bancarrota	bangkaruta	bangkaruta	bankrupt	Nabangkarta ang bangko kay wala mobayad ang mga nangutang.	The bank went bankrupt because the borrowers did not pay their debts.
		bangkaw	bangkaw	spear	Ang unang hinagiban nga gigamit sa mga tawo mao ang bangkaw.	The first weapon which men used was a spear.
Sp	banco	banku	bangko	bank	Adunay taas nga linya sa mga tawo gawas sa bangko.	There is a queue of people outside the bank.
Sp	banco	banku	bangko	bench	Ang bangko nga akong gilingkuran nahagsa.	The bench which I seated was broken.
		bangun	bangon	rise, get up	Mibangon siya sa banha sa gawas.	He got up by the outside noise.
		bangut	bangot	muzzle, tie up mouth.
		bangut	bangotan	bereave, mourn	Nagbangutan lang ko sa kamatayon sa akong 5 anyos nga anak tungod sa sakit nga dengue.	I was bereaved of my 5 years old child in dengue fever.
		banha	banha	noise	Dili ko ganahan nga mopuyo sa daplin sa dalan kay banha ang mga sakyanan.	I don't like to stay the side of the road because the vehicles are noisy.
		banha	banhaan	talkative	Banhaan kaayo ang mga bata sa klase.	Pupils are very talkative in the class.
		banha	banhabanha	gab, chatter	Nagbanhabanha ang mga lalaki atubangan sa sarisari.	Some men are chattering in front of sarisari store.
		banhaw	banhaw	resurrect, revive
		banhig	banhig	ambush	Gibanhigan ang mga sundalo sa Sulu.	Soldiers in Sulu were ambushed.
		banig	banig	straw mat	Dili gusto ko ganahan matulog sa banig.	I don't like to sleep on the straw mat.
		banika	banika	field, farm
		banika	banikanhon	rural
		baniug	baniog	well known
		banlas	banlas	rub off, erode
		banlaw	banlaw	rinse
		banug	banog	hawk
		banus	banos	supplant
Ta	bansa	bansa	bansa	country, state	Namalhin mi ug laing bansa kay samok kaayo ang una namung gipoy-an.	We transferred to other country because very crowded in our place before.
		bansag	bansag	name	Asa ang imong bansag?	Where is your name?
		bansag	bansagon	family name	Nagbansagon siyag Codilla.	Her family name is Codilla.
		bansay	bansay	practice, exercise	Ang mga atleta kanunay nga gibansay sa ilang mga coach.	The athletes have been trained by their coach always.
		bansay	bansaybansay	practice	Nagbansaybansay na siya kung unsaon pagamit sa pusil.	He is practicing how to use the gun.
		bansiwag	bansiwag	stick out, protrude
		bantang	bantang	conspicuous, obvious
		bantay	bantay	beware, guard, pay attention	Bantay sa mga addikt. ;   Ako na lang ang magbantay ni mama sa hospital.	Be careful of the addicts. ;   I will be the one who take care of Mama in the hospital.
		bantug	bantog	renown, fame	Nabantog siya sa kamaayo moduwa ug chess.	He is known as a good chess player.
		bantuk	bantok	firm, harden
		bantug	bantugan	noble, famous	Usa siya ka bantugan ug model.	She is a famous model.
		banwa	banwa	territory, region
		banwag	banwag	search light, enlighten
		banyaga	banyaga	scoundrel, rascal
Sp	baño	bañu	banyo	bathroom	Ang banyo sa hotel nga akong gisak-an limpyo ug dako kaayo.	The bathroom of the hotel which I stay is very clean and big.
		banyus	banyos	liniment, medicine	Hatagi kong banyos sa insect bite.	Give me the medicine for insect bite.
		bau	bao	turtle
		baud	baod	order, command	Si Tatay nagbaod namo sa dili pagkuha ug kuwarta.	My father prohibited us from earning money.
		baul	baol	farm, cultivate	Nitabang ko sa paglimpyo sa baol.	I helped to clean the farm.
Sp	vapor	bapur	bapor	steam
Sp	vara	bara	bara	rod	Bara ang akong gigamit pagligwat sa dakong bato.	I used a rod to move the big stone.
		barag	barag	stagger
Sp	baraja	baraja	baraha	card (to play)	Baraha ang among gigamit sa pagduwa ug mahjong.	We used cards to play mahjong.
Sp	barandilla	barandilyas	barandiliyas	parapet, handrail
		barang	barang	voodoo, witched	Ang akong silingan namatay sa barang kuno.	My neighbor was killed by curse, they said.
		barangay	barangay	village	Maayo kaayo ang atong barangay captain.	Our barangay captain is very good.
Sp	baratillo	baratilyu	baratilyo	bargain sale	Adunay baratilyo nga mga gamit sa panimalay.	There is a bargain sale of house wares.
Sp	barato	baratu	barato	cheap: of low price	Barato ang mga utanon kon adto ka mopalit ug direkta sa mga uma.	Vegetables are cheap if you buy it directly from the farm.
		baraw	baraw	cut off, interrupt
Sp	barbas	barbas	barbas	razor, shave	Medyo dakodako ang nasamad sa akong gigamit nga barbas.	I made a quite big wound by using razor.
Sp	barbero	barbiru	barberohan	barber shop	Unsay imong gusto para mokorte ug bohok sa barberohan o beauty parlor?	Which do you like to cut your hair at barber shop or beauty parlor?
Sp	barril	baril	baril	barrel, drum
		barcada	barkada	companions, mates, buddy	Matinahuron ang mga barkada ni Edna.	Edna's companion is courteous.
Sp	barco	barcu	barko	boat, ship	Nisakay mi ug barko padulong sa Ormoc.	We rode on a boat to Ormoc.
Sp	varniz	barnis	barnis	varnish	Gibutangan namo ug barnis ang among lamesa.	We put varnish on our table.
		baru	baro	tin container
		barug	barog	stand up	Barog sa imong gilinkuran.	Stand up from your seat.
		barug	baroganan	principle
Ta	baro	baru	barong	formal dress	Barong ang kasagaran nga isuot sa mga lalaki kon adunay pormal nga okasyon.	Men usually wear barong during formal occasions.
		barungbarung	barongbarong	shanty, hovel
		barut	barot	shoddy	Barot ang akong napalit nga sinina.	I bought a shoddy dress.
Sp	baronvado?	barunbadu?	barumbado	reckless, ill-mannered
		barutu	baruto	small boat
Sp	barrio	baryu	baryo	small village	Nagpuyo siya sa layong baryo.	He is living far barrio.
		balas	bas	sand	Katong bata pa ko pirme ko magdula ug bas sa una.	Before, when I was a kid, I always play in the sand.
		basa	basa	wet	Basa pa ang sagbotan.	Still the field is wet.
		basa	basa	read	Siya nagbasa ug libro.	He is reading a book.
		basa	basabasa	moist	Naatrasado na ka sa trabaho kay basabasa pa imong uniform?	You were late to work because your uniform was still damp?
		basag	basag	shatter, split
		basa	basahon	book	Daghang basahon ang sulod sa library.	There are plenty of books in the library.
		basa	basahonan	periodical
		basak	basak	rice field, cultivate
		basak	basakan	rice field
Sp	base	basi	base	base	Base sa akong obserbasyon, usa siya ka manggihunahunaon nga pagkabata.	Based on my observation, she is a very thoughtful child.
		basin	basig	maybe, perhaps
Sp	base	basi	basihan	base, foundation
Sp	base	basi	basihanan	evidence
Sp	basilica	basilica	basilika	basilica
		basin	basin	maybe, perhaps	Basin wala siya magtuon pag-ayo mao nga nahagbong sa klase.	Maybe he did not study well, that's why he failed.
Sp	vacio	basiyu	basiyo	empty	Ibutang ang basiyong lata sa lamesa.; basiyo sa bomba	Put a empty can on the table.; unexploded bomb
		baska	baska
		baskug	baskog	healthy, robust, vigorous	Baskog iyang panglawas.	He has a strong build.
		balus	baslan	retaliate
		balus	basli	strike back
Sp	vaso	basu	baso	glass	Hatagi ko ug usa ka baso nga tubig.	Give  me a glass of water.
		basuk	basok	hoe, weed
		basul	basol	regret, blame	Nagbasol ko nga akong giaway akong suod nga higala.	I regret that I quarreled with my close friend.
		basta	basta	well, if, enough, as long as	Basta ikaw ray nakahibawo.; Basta ikaw ray bahala. ; Basta ikaw.;  Mokuyog ko nimo, basta imo kung librehon sa meryenda?	If you know that.; Well, it's up to you. ; If you insist.; I join with you if you treat me to snack.
		basta lang	basta ~ lang	if, only in the condition
Sp	basto	bastu	bastos	impolite, rude	Bastos kaayo ikaw.	How rude you are!
		basul	basul	regret, blame	Nagbasul ko sa akong kahobog kagabii.	I regret that I got drunk last night.
		basul	basulon	blamed	Kong unsay mahitabo ikaw ang basulon.	If something happen, You are the one who will be blamed.
Sp	basura	basura	basura	dust, garbage, refuse	Ako naglabay ug basura sa basurahan.	I threw a rubbish into the trash can.
Sp	basura	basura	basurahan	dustbin, trash can	Ang kada eskina sa dalan aduna nay gibutang nga basurahan.	They put dustbins at the every corner of  streets.
		baswat	baswat	heave, lift
		bata	bata	child	Gasa gikan sa langit ang usa ka bata.	A child is a gift from the heaven.
		bata	bata-bataon	childish, childlike	Ikaw batabataon pa kaayo ug hunahuna ug lihok.	Your mind and behavior are very childish.
		batakan	batakan	standard	Taas ang iyang batakan sa pagpili ug bagasaw-onon.	He has a high standard in choosing his wife.
		balaud	Batakang Balaod	constitution	Daghan kaayo ang supak sa pag-ilis sa Batakang Balaod sa Japan.	There are many oppositions to change Constitution in Japan.
		batang	batang	log (tree), lie stilly
		balat-ang	bat-ang	buttocks, hips	Lapad ang bat-ang sa mga babaye kay sa mga lalaki.	Women have wider hips than men.
		bata	batan-on	young, teenager
		batasan	batasan	habit, characteristic, manner, custom	Naila siya sa iyang maayong batasan. ; way batasan.	They say he has good nature.; rude
		batay	batay	according to	Batay sa mga estorya daghang samdan sa nagbangga nga jep.	According to what people say, many injured by jeep collision.
		batbat	batbat	describe, tell, state	Gibatbat ni Jose ngadto sa mga policemen kon giunsa siya pagtulis.	Jose described to the policemen how he was robbed.
		bathala	bathala	god	Makagagahum ang Bathala.	God is powerful.
		bathay	bathay	stand out
		bati	bati	bad, ugly	bati'g nawong	ugly face
		bati	bati	feel, perceive	Mibati ako'g kalooy sa mga bata'ng kalye.	I felt pity for the street children.
		bati	bati	hear	Nabati nako ang imong tingog sa radyo.	I heard your voice over the radio.
		batid	batid	skillful, good at, adept	usa ka batid nga panday	a skillful carpenter
		bati	batig	feel	Kalit nga gibatig dakong kaikag ug kasibot ang tanang.	Suddenly I was interested and fascinated in all.
		batiis	batiis	lower leg
		tingting	batingting	(sound of a) bell
		bati	bation	sensed, felt
		batiya	batiya	basin	Gibutang niya sa batya ang mga sinina nga bulingon.	He put the soiled clothes in the basin.
		batu	bato	stone	Ang bato sa Alcoy mine nindot kaayo himoon nga konkreto sa balay.	The stone of Alcoy mine is very good to use for concrete of houses.
		batubalani	batobalani	magnet
		batug	batog	perch
		batuk	batok	oppose, dispute, against	Makigbatuk siya sa iyang igsoon. ; Nakigbatok ang anak sa iyang amahan.	He disputed with his brother. ; The son went against his father.
		batun	baton	possess, retain	Nakabaton ako'g anak tungod sa panabang sa dios.	I could get an child by the help of God.
		batung	batong	string bean	Daghang ang ilang maani nga batong.	They harvest a lot of string beans.
Sp	boton	butun	batonis	button	Ang sastre nanginahanglan ug botonis para sa iyang sinina.	The dress maker needs buttons for her dress.
		batu	batoon	rocky	Batoon kaayo ang kalsada paingon sa bukid.	The road going to the mountain is rocky.
Ch	bachoy	batsuy	batsoy	a kind of noodle	Lami ang batsoy.	The 'bachoy' is delicious.
		batyag	batyag	notice, observe, feeling	Sa nanglabay 'ng mga adlaw nabatyagan nako nga dunay uyab akong manghod.	These past days I observed that my sister had a boyfriend.
Ta	bawal	bawal	bawal	forbidden
		bawi	bawi	recoup, get back	Akong nabawi ang nawala kong pitaka.	I recovered my lost purse.
		balud	bawod	wave
		balun	bawon	provision
		balus	bawos	return, repay	Pagtarong sa imong pag-eskuwela bawos sa kahago sa imong mga ginikanan.	You must study hard to repay your parents' care.
		abay	bay	buddy, comrade	Bay, mangaon ta.	Let's eat, buddy.
		ba	bay	ba+ang
		balay	bay	house, dwelling
		baya	baya	really, indeed	Di baya kini maayo. ;Gimingaw na baya ko nimo.	But still this is not good.; I miss you still.
		baya	baya	leave exposed
		bayabas	bayabas	guava
		bayad	bayad	pay	Kinahanglan pagabayran nimo dayon.	You should pay immediately.
Ta	bayan	bayan	bayan	town
		bayani	bayani	hero	Bisag kinsa pwedeng mamahimong bayani sa imohang kaugalingon nga gamayng pamaagi.	Anybody can be a hero in our own little way.
		bayad	bayari	pay (in order)	Bayari nako sa imong utang.	Pay me your debt.
		bayaw	bayaw	brother in law	Ang bayaw nako nga lalaki nagkasuod na kami tungod sa pagpakigdula niya nako ug chess.	My brother in law became close to me by playing chess frequently.
		bayaw	bayaw	raise, elevate, lift
		baybay	baybay	beach
Ta	baybayin	baybayin	baybayin	ancient character
		baybay	baybayon	seashore	pagkangindot sa baybayon	beautiful beach
		bayi	baye	woman, female	lake ug baye	male and female
		bayi	bayhana	woman, lady	Tabi-an kaayo nang bayhana.	That girl is really talkative.
		bayhun	bayhon	posture
		baylan	baylan	medium, psychic
Sp	baile	baili	bayle	dance	Bayle kita karon sa among lugar.	Let us dance in my place.
Sp	baile	baili	baylehan	ballroom, disco	Ang baylehan sa lugar namo barangay piyesta, anaa ra sa luyo sa akong balay.	The place for disco at barangay feast is back of my house.
		baylu	baylo	barter, exchange	Baylo ta ug butang.	Let's barter our goods.
		bayung	bayong	immature, adolescent
		bayung	bayongbayong	pre-adolescent
		bayut	bayot	gay, sissy	Sa pilipinas daghan kaayo ang mga bayot.	In the Philippines there're many homo-sexual.
		bayad	bayranan	payment, bill, toll
		bayad	bayronon	payment, bill	Daghan kaayo ko ug bayronon.	My payment is very big.
Sp	biberon	bibirun	bebiron	baby bottle
Sp	vendaje	bindahi	bendahe	bandage
Sp	bendicion	bindiciun	bendisyon	bless
Sp	beneficio	binipicyu	benepisyo	benefit	Siya ang nakadawat sa benepisyo sa iyang amahan.	She received her father's benefits.
Sp	ventaja	bintaha	bentaha	advantage
Sp	ventana	bintana	bentana	window	Ablihi ang bintana.	Open the window.
Sp	venus	binus	Benus	Venus	Benus ang pinakainit nga planeta.	Venus is the hottest planet.
Sp	verde	birdi	berde	green	Ang kolor nga berde bugnaw kaayo sa mata.	Green is cool to our eyes.
En	busy	bisi	bese	busy	Bese kaayo ko sa trabaho.	I'm very busy with my work.
En	basis	bisis	beses	basis
Sp	veces	bisis	beses	times, instance	Tulo ka beses ako niyang binuangi.	He fooled me three times.
Sp	beso	bisu	besobeso	nestle one's cheek, kiss	Mibeso-beso ug mipig-it sa kamot si Nanay ug akong maestra.	My mother and my teacher kissed their cheeks and shook their hands.
Sp	vispera	bispiras	besperas	eve
Sp	vestida	bistida	bestida	clothes, dress	Maayo manahe ug bestida siya.	She made dress well.
Sp	veterano	bitiranu	beterano	veteran, expert	Beterano si Pacquiao sa baksing.	Pacquiao is an expert at boxing.
Sp	veinte	byinti	beyente	twenty	Beyente na akong edad.	I came to 20 already.
En	baby	bi	bi	baby
		ambi	bi	please
		biaw	biaw	stagnate
		biaybiay	biaybiay	ridicule, deride	Dili maayong biaybiayon ang mga tawong adunay apan.	It's not good to ridicule the handicapped.
		bibingka	bibingka	rice cake	Maayong kan-on ang init nga bibingka.	It's nice to eat hot 'bibingka'.
Sp	biblia	biblya	Bibliya	Bible	Kinahanglan mobasa ka ug Bibliya.	You should read the Bible.
Sp	vivo	bibu	bibo	lively
Sp	vida	bida	bida	life	Por bidang gugmaha gyud sa anak niini nila.
		bidlisw	bidlisiw	sunshine, sunray
Sp	veinte	byinti	biente	twenty	Biente anyos na ang akong anak nga babaye.	My daughter is twenty years old.
		biga	biga	lecherous, semen
		biga	bigaon	flirt, promiscuous	Dili ko gusto ug mga lalaki nga bigaon.	I don't like flirtations men.
Ta	bigay	bigay	bigay	give, bribe
		bigay	bigay	payoff
		bigut	bigot	sexy, voluptuous
Sp	bigote	biguti	bigote	mustache	Adunay mga babaye nga ganahan ug lalaking may bigote.	There are women who like men with mustache.
		bihag	bihag	captive	Nagilis sila ug mga bihag.	They exchanged prisoners.
		bikangkang	bikangkang	straddle	Ayaw pagbikangkang kon mosakay ka ug jipney.	Don't straddle when you ride on a jeepney.
		bikil	bikil	encumber, quarrel
		biku	biko	a kind of rice cake
		bikug	bikog	cramp
Sp	victima	bictima	biktima	victim	Ang mga biktima nga nawad-an ug balay nila kay ang linog niabot ug usa ka libo.	The victims who lost their houses by the earthquake reached 1000.
		bila	bila	spread the legs
		bila	bilahan	crotch, groin
		bilanggu	bilanggo	inmate, prisoner
		bilanggu	bilanggoan	jail, prison	Gusto ka mopuyo sa bilanggoan?	Do you like to live in jail?
		bilangkad	bilangkad	straddle	Ayaw pagbilangkad sa paglingkod.	Don't spread your legs when you sit.
		bilat	bilat	vagina	Ang mga babaye adunay bilat.	Women have vaginas.
Sp	vidrio	bildu	bildo	glass, crystal	Nakit-an ang puti ug luag nga baybayon sa bildong bintana.	We could see the wide white beach through the glass window.
		bili	bili	worth, value, price	Wala ka nay bili kanako.;   Wala na koy bili para nimo.	You are no value for me.;   I don't deserve to you.
		bilikis	bilikis	wind, coil, twine	Usa ka dakong halas kabilikisan sa baboy.	A giant serpent wound around the pig.
		bili	bililhon	worthy, valuable, precious	Bililhon kining relo alang kanako.	This watch is important for me.
		bilin	bilin	leave behind	Duna koy gibilin nga uyab diha sa Tokyo.	I have a girlfriend whom I left there in Tokyo.
Sp	billar	billar	bilyar	billiard
		bayi	binabaye	feminine
		bagis	binagis	unkempt
		bahug	binahugan	slops
		bali	binali	opposite, reverse	Ang binali sa guwapa kay bati.	The opposite of beautiful is ugly.
		bata	binata	childish, puerile	Ug mo-high-school na ka, ayaw na pagdula ug binata.	Don't do childish play when you are in high-school.
		bati	binati	sweetheart
		batid	binatid	skillful	sa binatid	skillfully
		batun	binatonan	adopted child	Ang gamay nga bata gibilin tungod sa among purtahan ako na lamang kining binatonan.	I have taken care the baby who had been left at our doorsteps.
		batun	binatonan	housemaid	Kinahanglan swelduhan ug insakto ang mga binatonan.	Housemaid should be paid well.
		baylu	binayluay	exchange	Nagbinayluay sila ug ballpen.	They are changing ball pen.
Sp	bendita	bindita	bindita	holy water	aqwa bindita	holy water
		bingkil	bingkil	discord, dispute	Dili siya moadto sa imong adlaw nga natawhan kay nagkabingkil ninyo sa miaging semana.	He will not go to your birthday for the discord with you in the last week.
		bingwit	bingwit	fishing
		binhi	binhi	seed	Natisok na ang mga binhi.	The seeds have been sowed.
		binhud	binhod	numb, cramp
Ta	binibini	binibini	binibini	Miss
		bihag	binihag	capture, captive
		binlan	bininlan	heir
		bisaya	binisaya	Visayan	Binisaya ang sinultihan sa mga Cebuano.	Visayan is the dialect of Cebuano.
		biya	biniyaan	abandoned	biniyaan sa gugma	lovelorn
		bilin	binlan	leave	Gibinlan niya'g mga alahas sa iyang Mama.	Her mother left her plenty of jewelries.
		bilin	binli	stay, leave, remain	Ayaw ninyo siya binlig gininhawa.	Do not leave him alive.
		binlud	binlod	corn powder, grits
Sp	vino	binu	bino	wine	Usa ka adlaw una mag-eleksion, walay bino.	One day before the election, no wine.
Sp	ventaja	bintaha	bintaha	advantage	Mas bintaha siya sa uban.	He has the advantage over the others.
		binti	binti	mixer
		buang	binuang	nonsense, baloney	Ayaw pagsulti ug binuang diha.	Don't talk of nonsense there.
		bugnu	binugnuay
		bugtung	binugtong	avoid, keep aloof
		buhat	binuhat	artificial, made	binuhat nga batong banig	flooring of artificial stone
		buhi	binuhi	raise, feed, rear	Nakagawas sa tangkal ang iyang mga binuhing manok.	His raised chickens were lost from their cage.
		bukas	binuksan	open, spread	binuksang sulat; Balay binuksan	open letter;  public hall
		bulak	binulakan	floral
		bulan	binulan	monthly	binulang sweldo; binulang sakit	monthly salary, menstrual pains
		binuldug	binuldog	rice cake	=binignit
		bunyag	binunyagan	baptismal name
Sp	bordar	burdar	binurdahan	embroidered	Uso na karon ang panyo nga binurdahan.	The embroidered handkerchief is now trendy.
Sp	venus	binus	Binus	Venus
		bira	bira	beat up
		bira	bira	pull	Nagbira kami ug pisi sa barko.	We pulled the lines of the boat.
		bira	birahan	assail
		bira	birahanay	pull each other	Nagbirahanay ang mga bata sa akong sinina.	The children pulled my clothes each other.
Sp	virgen	birhin	birhen	virgin
		birig	birig	courtship
Sp	bisagra	bisagra	bisagra	hinge	Gitay-an na ang mga bisagra sa pultahan.	The door hinges are rusty.
		bisan	bisan	still, yet, but, even	Nahigugma ako niya bisan tigulang na siya.	He is already old but still I love him.
		bisan	bisan kausa	even once, ago, since before	Bisan kausa wala gyud ko modawat ug suborno.	I have never taken bribes even once.
		bisan mismu	bisan mismo	even though
		bisaya	bisaya	Visaya
		bisbis	bisbis	sprinkle water
		bisaya daku	bisdak	native Visaya
Sp	vice	bisi	bise	vice	Gusto niyang ma-elec pagka bise-mayor.	He wants to be elected as vice-mayor.
Sp	veces	bisis	bises	times, instance
Sp	bicicleta	biciclita	bisikleta	bicycle	Ang biskleta para sa bukid gitawag ug "mountain bike".	The bicycle for mountain is called "mountain bike".
Sp	visita	bisita	bisita	guest, visitor, visit	Daghan ug mga bisita si Tatay sa iyang adlaw.	My father has a lot of guests in his birthday.
		bisung	bisong	vagina	Kinahanglan nga limpyohan pirme sa mga babaye ang ilang bisong.	Women should always clean their vaginas.
Sp	vispera	bispiras	bisperas	eve
		bisaya rock	bisrok	Visaya rock song
Sp	viste	bisti	bisti	clothe, dress	Puno sa mga bisti ang aparador.	The closet is filled with clothes.
Sp	visto	bistu	bisto	uncover, expose
Sp	vicio	bisyu	bisyo	vice
		bitad	bitad	pull, tug	Ayoha pagbitad ang pisi.	Tug the rope hard.
		bitas	bitas	tattered, tear, lacerate	Gisul-ob gihapon niya ang iyang shirts bisan ug bitas na.	He still wearing his shirts even if it is tattered.
		bitaw	bitaw	really, indeed, of course, anyway	Lisud bitaw.	It's difficult indeed.
		bitay	bitay	hang	Gibitay kining lampara nianang kahoy.	This lamp was hanged from that tree.
		bitbit	bitbit	bring, carry	Palihug ko ug bitbit sa bukag.; Siya nagbitbit sa bukag.	Could you bring me a basket?; She brought a basket.
		bitgil	bitgil	vigil
		biti	biti	snap, crackle	Mibiti ang iyang tiil pagkabali.	His foot snapped when it broke.
		bitiis	bitiis	lower leg	Ubos sa tuhod ug ibabaw sa kiting bitiis.	Between knee and ankle is 'bitiis'.
		bitik	bitik	hoax, trick, ruse	Ayaw ug tuo ana, bitik ra na.	Don't believe it, It's only a trick.
		bitin	bitin	not enough, unsatisfied	Nabitin ko sa estorya.	The story was not enough.
		bitin	bitin	snake	Mahadlok ang babae sa bitin, mahadlok ang lalaki sa babae.	Women are afraid of snakes and men are afraid of women.
		bituun	bituon	star	ilawom sa langit nga daghang mga bituon	under a star-filled sky
		biya	biya	rubbish	Mogamit ka ba sa kining mga biya?	Will you still use this junk?
		biya	biya	leave, abandon
Sp	biaje	biahi	biyahe	make a journey, trip	Gusto kong mobiyahe sa tibuok kalibutan.	I wish to travel all around the world.
Sp	viernes	byirnis	Biyernes Santo	Holy Friday	Nganong ngawong ka ug Byernes Santo?	Why are you looking like at Good Friday? (Why do you look so sadly?)
Sp	viuda	biyuda	biyuda	widow	Dili ko gusto mabiyuda.	I don't like to be a widow.
Sp	viudo	biyudu	biyudo	widower	Naguol ang biyudo sa kamatayon sa iyang asawa.	The widower mourned on the death of his wife.
Sp	blanco	blanku	blangko	white, blank
Sp	problema	prublima	blima	problem
		bungun	bngon	shade under the tree, under the eaves
Sp	boda	buda	boda	wedding dress
Sp	bodega	budiga	bodega	cellar, warehouse	Kinsay molimpyo sa bodega?	Who will clean the warehouse?
Sp	bohemio	buhimiu	bohemio	Bohemian
Sp	vocacional	bukasyunal	bokasyonal	vocational school
Sp	boxeador	buksidur	boksidor	boxer
Sp	bola	bula	bola	ball	Puwede bang mohulam ug bola?	Can I borrow the ball?
Sp	bolita	bulita	bolitas	ball bearing
Sp	voltaje	bultahi	boltahe	voltage
Sp	bomba	bumba	bomba	bomb, pump
Sp	bombero	bumbiru	bombero	fireman	Abtik kaayo ang mga bombero.	The firemen are very energetic.
Sp	bombilla	bumbilya	bombilya	light bulb
		bunbun	bonbon	sand	Maghimo ta ug palasyo gamit ang bonbon.	Let's make a castle by sand.
		bungbung	bongbong	wall, enclose	Naguba ang bongbong sa bodega.	The walls of the warehouse was destroyed.
		bun-ug	bon-og	bruise
		buriring	boriring	blowfish, globefish
Sp	bocina	busina	bosina	car horn
Sp	votar	butar	botar	vote	Atong botaran ang angayan nga mga kandidato.	Let us vote for the deserving candidate.
Sp	botella	butilla	botelya	bottle	Nindot kanang botelya sa whiskey nga gikan sa gawas.	The bottle of that imported whiskey is nice.
Sp	botete	butiti	botete	puffer fish
Sp	botica	butica	botika	drugstore, pharmacy	Moadto ako sa botika.	I'm going to a pharmacy.
Sp	voto	butu	boto	vote	Ayaw pamalit ug boto.	Don't buy votes.
En	brother	brad	brad	brother, bro.	Kumusta man, brad!	How are you, bro?
Sp	bruja	bruha	bruha	witch
Sp	brocha	brutsa	brutsa	paint brush, cunnilingus
		buak	buak	break	Gibuak niya ang samin.; Nabuak ang suga.	She broke the mirror.; The light was broken.
		buang	buang	mad	Irong buang siya.	He is a mad dog.
		buaya	buaya	alligator
		bubhu	bubho	shampoo
		bubu	bubo	pour, water	Si ginuong Jesus nagbobo kanato ug daghang grasya.	Jesus Christ has given us many graces.
		bubung	bubong	roof
		bubu	bubu	pour, water	Gibubuan nako ang mga tanom.	I watered the plants.
		budbud	budbod	a cake of sticky rice
		budhi	budhi	betray	Imo kong gibudhi.; Iyang gibudian iyang amo.	You betrayed me! ; He betrayed his boss.
		budlat	budlat	bulge
		budlay	budlay	oppress, weary, fatigue
		buduk	budok	prostitute
Sp	bueno	buinu	bueno	good
		buga	buga	spew, exhale
		bugal	bugal	braggart, boast
		bugal	bugalbugalan	deride, ridicule
		bugan	bugan	groin
		bugas	bugas	pimple
		bugas	bugas	fine rice	Mahal ang bugas karong panahona.	The rice is expensive these days.
		bug-at	bug-at	heavy, taciturn	Walay daghang amigo ang tawong bug-at ug baba. ;Bug-at dad-on ang iyang bag.	The one who is taciturn has not many friends.;   Her bag is heavy to carry.
		bugaw	bugaw	drive away, shoo	mabugaw ang mga langgam; Gibugaw sa tag-iya sa tindahan ang makalilimos.	drive birds away;    The store owner drove the beggar away.
		bugay	bugay	dowry to bride
		bugdu	bugdo	bulge, hump
		bugha	bugha	hack, axe, split	Nabugha gyud ang lubi nga natagak.	A coconut fell down and broke.
		bughat	bughat	relapse
		bughaw	bughaw	blue
		bugkus	bugkos	bandage, bundle
		bugnaw	bugnaw	cold	Bugnaw nga tubig kining tubod.	The water of this spring is cold.
		bugnu	bugno	fight, combat	Nagbugno ang mga iro.	The dogs were fighting.
		bugu	bugo	dullard, dunce, stupid	Gitawag niya ug bugo ang iyang anak. ;Bugo diay ka?	He called his child as dullard. ;   Are you stupid?
		bugul	bugol	bulge
		bugun	bugon	lump, chunk
		bug-us	bug-os	perfect, absolute
		buguy	bugoy	hoodlum, misfit, scalawag, truant
		bugsay	bugsay	row, paddle	Nanglimbasug kami pagbugsay.	We rowed desperately.
		bugsu	bugso	drive into the ground
		bugsu	bugso	appear suddenly
		bugsuk	bugsok	dive headlong
		bugtaw	bugtaw	pursue, chase, run after
		bugti	bugti	exchange
		bugtu	bugto	break, disconnect
		bugtung	bugtong	as only one	Siya ang bugtong anak.	He is the only child.
		bugtu	bugtuan	expire, die	Ang luyahon nga tigulang nabugtuan sa iyang gininhawa.	The weak old man stopped breathing.
		bugwal	bugwal	cultivate	Ang ulod motabang ug bugkal sa yuta.	Worms help cultivate land.
		bugwal	bugwal	dig, cultivate	Mibugwal nako ang yuta.	I dug the ground.
		bugway	bugway	bunch
		bugyas	bugyas	basket	Pagdala ug basket para sa mga purutas.	Bring a basket for the fruits.
		buhagay	buhagay	outburst, downdraft, overflow	Mibuhagay ang kusog nga ulan.	The rain came down in buckets.
		buhakhak	buhakhak	guffaw, boisterous laughing
		buhat	buhat	make, do, job, work	Buhat sa imong buhatonon. ;Gibuhat kining monyeka ni Nanay nako.	Mind your own business.;   This doll was made by my mother.
		buhat	buhatan	office, workplace	Adto kita sa buhatan mag-estorya.	Let's go to office to talk.
		buhat	buhatonon	duties, tasks	Daghana sa akong buhatonon karong adlawa.	I have so many tasks to do today.
		buhawi	buhawi	whirlwind	Sa Sahara Desert adunay daghan nga makitang buhawi didto.	We can see many whirlwinds in the Sahara Desert.
		buhi	buhi	freed	Nakabuhi ang lion nga gigutom.	A starved lion was released.
		buhi	buhi	alive	Buhi pa siya!	Still he is alive!
		buhi	buhi	rear, feed	Makakwarta kaayo kon magbuhi ug baboy.	Raising pigs makes good money.
		buhilaman	buhilaman	civilization
		buhis	buhis	tax	walay buhis	tax free
		buhu	buho	hole, bore	Hinay, mahulog ka sa buho.	Slowly, otherwise you'll fall into the hole.
		buhuk	buhok	hair	Taas ug nindot ang imong buhok.	Your hair is long and beautiful.
		buhung	buhong	abundant	Dili buhong kining bataa sa pagkaon.	This child is not abundant with food.
		buhut	buhot	puff, whiff
		buing	buing	crazy
		buka	buka	open (mouth, eye), muzzle
		bukad	bukad	expand, swell out, unfold	Nibukad ug maayo ang giluto nga popcorn.	The cooked popcorn swelled well.
		bukag	bukag	basket	Magdala ba kita ug bukag sudlanan sa mga prutas?	Shall we bring a basket for the fruits?
		bukal	bukal	boil	Bukal na ang tubig.	The water boiled.
		bukana	bukana	sea shore, cove, bay
		bukas	bukas	open	Bukas kanunay ang among putahan alang kanimo.	Our door is always open to you.
		bukbuk	bukbuk	clobber
		buka	bukha	open (imperative)	Bukha ang imong mga mata.	Open your eyes.
		bukhad	bukhad	unfold, exfoliate
		bukid	bukid	mountain	Mangadto kita sa bukid.	Let's go to the mountain.
		bukidnun	bukidnon	mountain people	Daghang mga bukidnon nilugsong sa Sugbo.	A lot of rural people came down to Cebu city.
		buking	buking	expose
		buklad	buklad	unfold	Palihug ko ug buklad sa banig.	Could you please unfold the mat?
		buku	buko	joint, node
		buku	buko	reveal, unveil
		bukubuku	bukobuko	spine, back
		bukug	bukog	bone	Nabalian siya ug bukog sa paa.	He broke his leg bone.
		bukul	bukol	lump, swelling	Nganong nabukol man na imong ulo, Bay?	Why did you get a bump on your head?
		bukung	bukong	free ride	Ayaw kamo pamukong.	Don't steal a ride.
		bukut	bukot	cover	Siya nagtakilid nga nagbukot sa binulakan nga habol.	She was lying covered by floral blanket.
		buktun	bukton	arm	Sakit akong bukton.	My arm is in pain.
		buktut	buktot	humpback
		bukya	bukya	jellyfish	Naay bukya nga katol ug duna say dili, ug aduna usay makaon.	There are jellyfishes which makes us itchy and which does not, and also which is edible.
Sp	bola	bula	bula	soap bubble, ball	Bula nga sabon	soap bubble
		bula	bula	flattery, load
		bulabug	bulabog	agitate, stir up, disturb
Sp	bola	bula	bulabula	bounce
		bulad	bulad	dried fish, expose to the sun	Mokaon ka ba ug bulad? Di, ra bulad nga nukos.	Will you take dried fish? No, dried squid only.
Sp	bolada	bulada	bulada	flattery
		bulag	bulag	separate, divorce, give up	Bulag na mi sa akong bana.	I separated from my husband.
		bulagaw	bulagaw	brown hair
		bulahan	bulahan	fortunate, blessed
		bulak	bulak	flower	Humot kaayo ang mga bulak.	The flowers smell well.
		bulalu	bulalo	dullard
		bulan	bulan	moon, month	Mobulan nang wa mi magkita.	It's a month since we met.
		bulang	bulang	compete, fight, cockfight	Magbulang ta sa kanadtong lubi.	Let's compete to that coconut tree.
		bulang	bulangan	cockpit
		bul-anun	bul-anon	people of Bohol
		bulatik	bulatik	flattery
		bulawan	bulawan	gold	Ang mga butang sulod sa palasyo sa hari kasagaraan bulawan ug mamahalon.	Inside of king's palace were almost gold and precious things.
		bulbul	bulbol	pubic hair
Sp	bordar	burdar	bulda	embroider
En	bulldoze	buldus	buldos	bulldoze
Sp	vulgar	bulgar	bulgar	divulge, vulgar
		bulhug	bulhog	cataract
		bulhut	bulhot	blow, blow out
		buli	buli	penis
		bulig	bulig	assist, help, bunch
		bulig	bulig	knit, weave	Nagbulig siya ug banig nga kawayan.	She is weaving a mat of bamboo.
		bulilyasu	bulilyaso	blunder
		bulinaw	bulinaw	anchovy
		buling	buling	stain	Naay buling ang akong sinina.	My dress has a stain.
		buling	bulingit	dirty
		buliraw	buliraw	hazy, blur
Sp	bolero	buliru	buliro	truant, liar
		bulit	bulit	smear, plaster	Buliti ug cement ang liki.	Fill the crack with cement.
Sp	volcan	bulkan	bulkan	volcano
		bulu	bulo	hatchet
		bulug	bulog	cheat, fool
		bul-ug	bul-og	gush	Kusog ang bul-og sa tubig.	The water gushed water hard.
		buhat	bulohaton	work	Daghan pa ako ug bolohaton.	I have a lot of things to do.
		buluk	bulok	color
		buluk	bulok	dull
		bulukbuluk	bulokbulok	bubbling
		bulung	bulong	medicine, remedy, look for
		bulus	bulos	burden
		bulus	bulos	bamboo stem
Sp	bolsa	bulsa	bulsa	pocket	Duna koy usa ka sensilyo sa akong bulsa.	I have only a penny in my pocket.
		bultu	bulto	large bulge
		bulug	bulugan	groin
		buhat	buluhaton	task, duty
		bumbay	bumbay	onion
		buna	buna	forehead	Humok pa ug buna ang batang bag-o nga tawo.	The forehead of newly born baby is still tender.
		bunal	bunal	hit/strike with a club
		bundak	bundak	slam	Aling-ing kaayo ang atong pamati sa dili pa mobundak ang ulan.	We feel muggy before the rain falls.
		bundu	bundo	hillock	Ayaw hilabti ang bundo.	Don't meddle the heap.
		bunga	bunga	fruit, nut	Mikaon ka ba sa bunga sa kahoy nga gidili ko kanimo?	Did you eat the fruit of the tree that I forbade?
		bungat	bungat	demand, stipulate, express	10 milion ang ransom money nga gibungat sa mga kidnapers.	The kidnappers demanded 10 million  as the ransom money.
		abungaw	bungaw	forgetful, absent mind
		bungaw	bungaw	absent-minded
		bung-aw	bung-aw	chasm
		bunglay	bungay	sickle, mow
		bungbung	bungbong	wall	Kana ang bongbong nga gibulig sa kawayan.	That wall is woven by bamboo.
		bungdu	bungdo	hillock, heap
		bungdul	bungdol	bump, poke
		bungi	bungi	harelip
		bungkag	bungkag	break up, demolish, dismember
		bungug	bungog	stunning, deafening
		bungul	bungol	deaf
		bungut	bungot	beard	Dili ko ganahan ug bungot.	I don't like beard.
		bungtud	bungtod	hill	Naa sa bungtod ang mga unggoy.	There are monkeys on the hill.
		bunlut	bunlot	jerk, yank, pull
		bunu	buno	kill, slay, murder
		bun-ug	bun-og	bruise	Tambali kana imong bun-og.	Apply some medicine to your bruise.
		bunuk	bunok	downpour	Kusog ang hangin sa gawas nga giubanan sa makusog nga bunok sa ulan.	The wind was blowing hard with a downpour in the outside.
		bunut	bunot	take out, draw	Mibunot sa armas ang pulis.	The police took out the gun.
		bunut	bunot	coconut husk	Bonuti ang salog.	Scrub the floor with a coconut husk.
		buntag	buntag	morning	Molakaw ta sayo sa buntag ugma.	Let's go early tomorrow morning.
		buntaug	buntaog	loom, tower
		buntis	buntis	pregnant
		bungtud	buntod	hill
		buntug	buntog	conquer, overcome, throw into the water	Gibuntog sa mga kriminal ang patayng lawas sa dagat.	The criminals threw the dead body into the sea.
		bunyag	bunyag	baptize	Sa Katuliko ang bata una modako kinahanglan adunay bunyag na sa simbahan para mahingpit na siya na Kristiyano.	In Catholic, a child should be baptized before growing up by church to be a true Christian.
		buuk	buok	whole
		buung	buong	profane, desecrate	Nabuong na ang iyang pagkababaye.	Her chastity has been destroyed.
		buungun	buongon	grapefruit
		buut	buot	mood, nature	Mabaw kaayo siya'g buut.	He is very short-tempered.
		buut	buot	will, wish, want	Unsay buot imong isulti?	What do you want to say?
		buut ku	buot ko	I want to	Buot ko mosulti sa tinuod.	I want to speak the truth.
		buut	buotan	good natured, kind	buotan nga pagkabata	good child
		buut	buotbuot	liberty, arbitrary	Nganong nagbuotbuot kag palit ana?	Why did you buy it without permission?
		burak	burak	calf (leg)
		burara	burara	indiscreet
Sp	bordar	burdar	burda	embroider
		burdahi	burdahi	go, head for
		burgahuy	burgahoy	wander
		burikat	burikat	prostitute
		buring	buring	prostitute	Disotso paubos dili puwede mamoring sa balaod.	Prostitution under 18 years old is prohibited by law.
		buriring	buriring	puffer fish
En	burlesque	burlis	burlis	burlesque
		burul	burol	bald, shave head, dull, oaf
		burung	burong	ignorant, stupid, shy	Tungod sa kaburong giilad siya.	She was swindled 'cause she was so ignorant.
		burus	buros	pregnant	Patakaling anay aron moburos.	Mate the sow, then she will be pregnant.
		burut	burot	bulge	Pistola nang nagburot sa iyang kilid.	That is a pistol that is bulging at his side.
		burukintu	burukinto	quarrelsome, troublesome
		busa	busa	therefore, so, consequently	Salbahis siya, busa ayaw ug salig.	He is atrocious, so don't trust him.
		busagak	busagak	gushing, flowing sound	Nagbusagak ang sandayong.	The gutter is making a rushing sound.
		busak	busak	full, abundant	Gibusak namo ug kamote ang saku.	We filled the sack with sweet potatoes.
		busal	busal	muzzle
		busaug	busaog	floor joist
		busaw	busaw	glutton
		bus-aw	bus-aw	urinary tract infection, frequent urination	Sagad bus-awon ang mabdos.	Pregnant women tend to have frequent urination.
		busaw	busawan	greedy
		busay	busay	waterfall
		busdik	busdik	engorge, burst	Makabusdik gyod ang inyong gidalit.	You served a most filling dinner.
		busi	buse	survive	Usa ray nabuse sa mga baktin.	Only one piglet could survive.
		busikad	busiad	burst, spread open
		busilak	busilak	radiate, sun light
		buskag	buskag	unpack, unwrap, expose
		buslung	buslong	look squarely
		buslut	buslot	opening, hole, perforate	Dakong buslot ang akong medyas.	My socks have a big hole.
		busug	busog	full	Busog na ko.	I'm full already.
		bus-uk	bus-ok	firm
		busyad	busyad	sticking-out stomach
		buta	buta	blind
		butad	butad	pull, lug
		butakal	butakal	boar
		butalu	butalo	poor shot
		buut	but-an	good, obedient	But-an kining bata.	This child is good.
		butanding	butanding	big fish, whale shark
		butang	butang	put, place	Si Mary nagbutang ug mga bulak sa lamesa.	Mary put flowers on the table.
		butang	butang	thing	Sultie ko kung naa kay ganahan nga butang.	Tell me if you want something.
		butang	butangbutang	calumny
		butbut	butbut	lie
		butbut	butbuton	liar, swindler
		buthu	butho	appear	Mibutho ang dagway sa batan-ong lalake.	The face of a young man suddenly appeared.
		buti	buti	smallpox
		buti	buti	maybe
		buti	butihon	pockmark
Sp	botete	butiti	butite	puffer fish
		butu	buto	burst, blast	nibuto ang ligid; mibuto ang bulkano	the tire burst; erupted the volcano
		butu	buto	genitals
		butuk	butok	bundle of rice seedling
		butuk	butok	blister, swell
		but-uk	but-ok	choke, swell
		butuk	butokbutok	throbbing
		butuy	butoy	swelling
		butyag	butyag	announce	Karon ibutyag ang nakadaug sa singalong contest indigay.	Now we will announce the winner of the sing-along contest.
		buulbuul	buulbuul	ankle
		bulag	buwag	separate, divorce, give up
		buwahan	buwahan	lanzones, langsat
		bulak	buwak	flower	Nibubo si Jenny sa bulak.	Jenny put water to the flower.
		bulan	buwan	moon, month	Karon gabii nay mahayag nga buwan.	We have a bright moon tonight.
		bulang	buwang	compete, fight, cockfight	Magbulang ta sa kanadtong lubi.	Let's race to that coconut tree.
		bulang	buwangan	cockpit
		buya	buya	arranged marriage
		buylu	buylo	whirl, swirl, momentum
Sp	bueno	buinu	buynas	lucky, fortunate
		buynu	buyno	well, then
		buy-ud	buy-od	prostrate, sprawl
		buyug	buyog	bee, wasp
		buyun	buyon	parallel
		buysit	buysit	bad luck, be beset by bad luck
Sp	viernes	byirnis	Byernes	Friday	Ang pitsa karon trese sa Byernes.	It is Friday the 13th today.
		kalamansi	calamansi	lime, citrus
		kalabaw	carabao	carabao, water buffalo
Sp	corona	kuruna	corona	trophy, crown
		da	da	only
		da	da
		dala	da	carried
		daan	daan	old, beforehand	lungsodaan	old town
		dabdab	dabdab	ignite
		dabgka	dabgka	parch
		dala	dad-a	bring
		dala	dad-i	bring	Dad-i ko'g tubig.	Bring me water.
		dala	dad-on	will bring
		dalaga	daga	maiden
		dagaan	dagaan	heat radiation
		dalagan	dagan	run
		dalagan	dagan	run	Midagan siya ug kusog.	He run fast.
		daug	dag-anan	win
		dagang	dagang	quill, pot stand
		dagat	dagat	sea
		dagaw	dagaw	day dream, absent minded
		dagaya	dagaya	many, plenty
		dagayday	dagayday	stream down, trickle	Ang dugo nidagayday gikan sa samad sa ulo hangtod sa nawong.	Blood trickled from the wound of head down to his face.
		dagdag	dagdag	fall, harvest
		daghan	daghan	many, a lot of	Basta sinulog daghan tawo.	When it's Sinulog there's a lot of people.
		daghan	daghang buhat	busy	Daghan siya ug buhat.	She is busy.
		daghung	daghong	groan
		daginut	daginot	scrimp, frugal	Nagdaginot ko ug gasto sa kuwarta kay wala na koy trabaho.	I scrimp money because I have no job.
		daginut	daginutan	thrifty, stingy, frugal
		dagit	dagit	kidnap, abduct, swoop	Human ang incidente sa pagdagit, nigamay ang mga turista.	After the kidnap incident the tourists decreased.
		dagitab	dagitab	electricity
		dagitab	dagitabnon	electric	sugang dagitabnun	electric light
		daku	dagko	big	Dagko kaayo ilang binuhing baboy.	The pigs they are raising are very big.
		dagkut	dagkot	kindle, light	Nagdagkot ko sa sigarilyo.	I lit the cigarette.
		dagma	dagma	stumble
		dagmal	dagmal	maltreat, ill-treat	Siya gidagmalan sa iyang bana, ug ilang anak gisunod sa pagdagmal.	She was maltreated by her husband, and next their child was maltreated.
		dagnay	dagnay	nickname
		dagpak	dagpak	slap, tap	Gidagpak nako ang abaga ni Jenny.	I was tapped by Jenny on the shoulder.
		dagpas	dagpas	swat, swatter, flapper
		dagsa	dagsa	beached
		dagsang	dagsang	abound
		dagtum	dagtum	dark, swarthy	Nidagtum ang mga panganod nga nakasalipud sa adlaw.	The clouds covered sun is dark.
		dagum	dagum	needle, hand of clock	Di mahulogan ug dagum sa mga tawo ang sulod sa subway.	It was so crowded that even a needle could not fall in the subway.
		dag-um	dag-um	cloud, dark cloud	Mag-ulan siguro karon kay dag-um kaayo ang langit.	It will rain soon because of the very dark clouds in the sky.
		dag-um	dag-umon	cloudy
		dag-un	dag-un	weaken, become weak	Dag-un ka sa imong sakit?	Had your pain soften?
		dagway	dagway	face, form, looks, feature	Nindot ang iyang dagway.	His face is handsome.
		dahan	dahan	get worse
		dahig	dahig	implicate, involve
		dahik	dahik	drag, scuff
		dahil	dahil	iron
		dahun	dahon	leaf	Gipundok nako ang mga dahong laya para sunugon.	I gathered dried leaves for fire.
		dahum	dahum	anticipate, surmise	Siya nagdahom sa mga tawo nga mag-alagad ug magdayeg kaniya.	She expects for people to serve her and praise her.
		dail	dail	full moon
		dailus	dailos	slip, glide	Nahugaw akong kamesin ug pantalon kay nadailos ko.	I slipped and made my shirts and pants dirty.
		dailut	dailot	iron
		daitul	daitlan	lay, aim	Gidaitlan ko ug kutsilyo sa akong kontra.	I pointed the knife at my enemy.
		daitul	daitol	lay	Gidaitol nako ang sundang sa liog sa akong kuntra.	I put the knife on the neck of my enemy.
		daiya	daiya	various
		dakbayan	dakbayan	city	Dakbayan Sugbo walay kuyaw.	There is no danger in Cebu city.
		dakdakanan	dakdakanan	scapegoat
		dakinas	dakinas	slide， skid, slip	Paghinay kay basig madakinas ka.	Be slowly, maybe it's slippery.
		dakin-as	dakin-as	slide， skid, slip
		dalakit	dakit	a tree (usually big with epiphytes)	Dako kaayo ang dakit daplin sa dalan.	That dakit on the side of the road is very big.
		daklit	daklit	brief, laconic
		daku	dako	big	dakong isda	Big fish
		dakul	dakol	rap
		daku	dak-on	bigness	Unsa gidak-on ang …	How big that ~.
		dakup	dakop	catch, seize, capture
		dakup	dakpa	catch (in order)	Dakpa ang mga langgam.	Catch the birds.
		daku	daku	big	Tinuod daku kini nga kahoy.	Really this tree is big.
		dakup	dakup	catch, seize, capture	Gidakop na siya sa mga pulis.	He was caught by the police.
		dala	dala	transport, carry, bring	Magdala ka ug chokolate para nako?	Could you bring me chocolate?
		dala tawu	dala sa pagkatawo	innate, inborn	Ang ulat sa akong nawong dala na sa akong pagkatawo.	The scar of my face is inborn.
		dalag	dalag	yellow	dalag nga saging	yellow banana
		dalaga	dalaga	lady, single women, girl	Daghan ako ug igsoon nga dalaga.	I have plenty of sisters.
		dalagan	dalagan	run
		dalagangan	dalagangan	middle finger
		dalaga	dalagita	lass, girl
		dalag	dalagon	yellowish	Ang panit niya dalagon ang kolor, sukad nagkasakit siya ug hepatitis.	The color of his skin is yellowish since he suffered hepatitis.
		dalan	dalan	road, path	Mao ba kini ang dalan padulong sa inyo?	Is this the road going to your house?
		dalan	dalandalan	lane, path	nagdalandalan ang ulan
		dalangpan	dalangpan	refuge
		dayig	dalaygon	excellent, admirable	Dalaygon ka nga pagkabata.	You are excellent for a child.
Ta	daldal	daldal	daldal	gossip, abet	Ayaw siyag daldala sa sugal.	Don't initiate him into the vice of gambling.
		dala	dalhan	bring
		dala	dalhi	bring	Dalhi ko'g siguro chokolate.	Be sure to bring me chocolate.
		dala	dalhonon
		dali	dali	hasten, quick, fast	Dali diri! Dali duol! ; Dalion ta.; dali makabati	Come quickly! ; Let's be quick. ; sensitive
		dali	dalidalion	urge, hasty
		daligdig	daligdig	ooze
		dalikyat	dalikyat	for a while
		dalin-as	dalin-as	slide, skid, slip	Dangog kaayo ang dalan kung mag-ulan, ug  mga sakyanan nadalin-as.	When it rains, the road is very slippery and vehicles slid.
		dalisay	dalisay	refine
		dalit	dalit	treat, offer
		dalu	dalo	selfish, greedy
		dalugdug	dalogdog	thunder	Kusog kaayo ang dalogdog.	It's a tremendous thunder.
		dalus	dalos	swamp
		dal-us	dal-os	slip, glide
		dalunggan	dalunggan	ear	hawid sa dalunggan	pinch one's earlobe
		damag	damag	nightmare
		dam-ag	dam-ag	collide, crash
		daman	daman	sleep walking, sleep talking
		damgu	damgo	dream	Damgohon ko ikaw karon gabii.	I will dream of you tonight.
		dahum	damha	expect	Ayaw damha nga mobalik pa ko.	Don't expect me to come back.
		damkun	damkon	pregnant
		damlag	damlag	future	ugma damlag	in a future
		dampas	dampas	cut	Jenny ipalihog ko ug dampas sa balili nga sagbot.	Jenny, please cut the grasses in the field.
		andamyu	damyo	gangplank
		dalan	dan	road, path	kurbadang dan	curved road
		danag	danag	half-conscious
		dan-ag	dan-ag	light, beam, bright, shine	Ipalihug ko ug dan-ag sa kusina sa kandila kay brown-out.	Please light up the kitchen by a candle because it's brown-out.
		danaw	danaw	pool, puddle
		danga	danga	misfortune
		dangadanga	dangadanga	approach, come near
		dangadanga	dangadanga	showy, conspicuously
		dangas	dangas	bald
		dangat	dangat	reach, arrive, obtain	Inig-dangat nako sa balay, wala na siya didto.	When I arrived my house she wasn't there already.
		dangat	dangatan	outcome, fate
		dangaw	dangaw	short distance-about one inch
		dangaw	dangawdangaw	measuring worm, inchworm
		dangdang	dangdang	broil	Gidangdang niya ang bulad sa kalayo aron mainit.	He broiled the dried fish to the fire.
		dangga	dangga	spoiled, nickname
		danghag	danghag	reckless, imprudent	Danghag kaayo ka!	You are too reckless.
		dangilag	dangilag	firewood, kindling, fuel
		danglug	danglog	slippery	Paghinay kay danglog kung basa.	Be careful because it's wet and slippery.
		dangug	dangog	slippery
		dangup	dangop	refuge
		dangup	dangpan	refuge
		dangat	dangtan	reach, arrive
		dangat	dangti	take	Wa dangti'g dugay nahitangka sila.	It will not take so long before they arrive.
		danguynguy	danguynguy	wail, weep	Saba ang danguyguy sa bata.	The crying of the child is noisy.
		dani	dani	attract, induce	Ayaw ko daniha kay dili ko madani nimo.	Don't seduce me, for you don't appeal to me.
Sp	daños	danyus	danyos	bill, damage
		daub	daob	fire, burn	Nagdaob ko ug basura.	I burned the garbage.
		daug	daog	win	Nidaog siya sa duwa.	He won the game.
		daut	daot	thin	Ang nasakit ug tuberculosis daot na niya.	The person who has suffered tuberculosis is now very thin.
		daut	daot	damage	Nadaut ang mga tanom.	Many plants were damaged.
		daut	daotan	bad, wicked	Ayaw paghunahuna ug daotan.	Don't think something bad.
		dapal	dapal	handbreadth
		dapat	dapat	contact, touch	walay dapat	useless
		dapdap	dapdap	a kind of tree
		dapi	dapi	slap
		dapi	dapidapi	buttocks, hip	Ang iyang dapidapi kay nidako.	Her hips are getting bigger.
		dapig	dapig	take ones side	Midapig siya sa rebeldeng sundalo.	He took insurgent troop side.
		dapit	dapit	place	Asa ka dapit karon?	Which place are you in now?
		dapit	dapit	invite	Gidapit ko ikaw sa fiesta nga umaabot.	I invite you to coming fiesta.
		dapit sa	dapit sa	near, beside of	Among balay dapit sa merkado.	My house is near the market.
		dapiyu	dapiyo	slap
		daplin	daplin	side	Ipadaplin lang ang sakyanan tungod sa department store.	Drive the car to the side of department store.
		daplin sa	daplin sa	along, beside of	daplin sa dalan ;  daplin sa dagat	shoulder of the road,  sea shore
		dapu	dapo	touch
		dapug	dapog	heap, pile, accumulate
		daru	daro	plow
		daru	daruhan	field	Gipasibsib ang kabaw sa daplin sa daruhan.	I let carabao eat the grass on the field's ridge.
		dasa	dasa	spoiled
		dasdas	dasdas	invade, charge, dash	Ayaw pagdasdas kong daghang tawo kay delikado.	Don't attack if there are many people, it's dangerous.
		dasig	dasig	encourage, brisk	Gidasig ko sa akong igsoon nga maningkamot.	The effort of my brother encourage me.
		dasmag	dasmag	bump, collide	Nadasmagan sa jeep ang iro. ;  Nidasmag siya sa poste.	The dog was bumped by a jeep.;  He bumped to a post.
		dasuk	dasok	dense, compact	dasokan sa mga molupyo; Nadasuk siya ilawom sa sakyanan.	densely built-up area(slums);  He was crushed under a vehicle.
		dasun	dason	soon after, according to, approval, ratify	Giitsa sa mag-uuma ang agipo ngadto sa palay dason hunghong sa kaugalingon.; Ang imong silot kay dason sa balaod.	The farmer threw the ember to the rice field after murmuring to himself.; Your penalty is according to the law.
		data	data	installment
		datu	dato	rich, wealthy	Gituohan nga ang mga Hapon dato.	Japanese are believed to be rich.
		dat-ug	dat-og	weigh down, blame
		datum	datom	penetrate
		datung	datong	money, gift
		daub	daub	ignite, make fire	Gidaoban niya ang mga basura.	He fired the rubbish.
		daug	daug	win	Nakadaug kami sa duwa.	We could win the game.
		daut	daut	thin, skinny
		daut	daut	break
		daut tabu	dautang hitabo	accident	Ang dautang hitabo dili kini nato matagna o mahibaw-an.	We can't guess or know when an accident might happen.
		daw	daw	as if, somewhat, seem	Ingon daw	according to
		dawa	dawa	millet
		dawat	dawat	receive, accept	Nadawat na nako ang sulat.	I received the letter.
		dawat	dawaton	undertake, accept	Dawaton nako ang responsibilidad.	I will take the responsibility.
		dalu	dawo	selfish, greedy
		inday	day	miss, girl	Day, asa ka padulong?	Miss, where are you going?
		dayag	dayag	obvious, clear, frank
		dayan	dayan	ornament	Ang kapelya nindot ug dayan.	The chapel has nice ornaments.
		dayig	dayeg	praise, admire	Nakadayeg ako sa imong anak nga kabuotan.	I praise your child as good.
		dayag	daygan
		dayag	dayganay	frankly
		dayun	dayon	at once, instantly, come in!	Dayon lang! ; Sulod dayon!	Come in! ;   Please come in!
		dayu	dayu	foreigner, stranger
		dayugdug	dayugdog	go straight unheeding
		dayu	dayuhan	foreigner	Nakakita ko ug daghang dayuhan gahapon.	Yesterday I saw a lot of foreigners.
		dayuk	dayuk	salted fish (bonito) guts
Sp	devocion	dibusyun	debosyon	devotion
Sp	bueno	buinu	debwenas	lucky, luck
Sp	dedicacion	didikasyun	dedikasyon	dedication
Sp	decada	dicada	dekada	decade
Sp	declarar	diklarar	deklarar	declare
Sp	corriente	kuryinti	dekoryente	electrical
Sp	de lata	dilata	delata	canned food
Sp	delegado	diligadu	delegado	delegate
Sp	delicadeza	dilikadisa	delikadesa	delicacy	Way delikadisa siya.	He hasn't delicacy.
Sp	delicado	dilicadu	delikado	risky	Ang paglakaw sa gabii sa Manila nga ikaw rang usa delikado kaayo.	Walking alone at night time in manila is dangerous for you.
Sp	delirio	diliryu	deliryo	delirious
Sp	malas	malas	demalas	unlucky
Sp	democracia	dimukrasya	demokrasya	democracy
Sp	demonio	dimunyu	demonyo	demon, devil
Sp	defecto	dipiktu	depekto	flaw, defect	Unsa may depekto ani.	What is the defect on this.
Sp	diferencia	dipirinsya	deperensiya	difference
Sp	deposito	dipusitu	deposito	deposit	Gamay ra ko deposito sa banko.	My bank deposit is small amount.
Sp	depresion	diprisyun	depresyon	depression
Sp	derecho	diritsu	deretso	straight, direct	Diretso lang ani nga dalan.	Go straight this street.
Sp	decente	disinti	desente	decent
Sp	decidido	disididu	desidido	decided, firm
Sp	despachar	dispatsar	despatsar	drive away, get rid of
Sp	despedida	dispidida	despedida	farewell, farewell party
Sp	destinacion	distinasyun	destinasyon	destination
Sp	destino	distinu	destino	destiny
Sp	detalle	ditalyi	detalye	detail
Sp	detener	ditinir	detiner	detain
		dili	di	no	Di ko mosugot.	I don't agree.
		di	di-	negative
		dili ba	di ba	if not	Udon, di ba Soba ang atong ipakaon nila.	Let them take Udon if not Soba.
		dili ba	di ba?	Isn't it?	Dili ba? ; Di ba?	Isn't it?
		dia	dia	here	Dia si Inday nakigdula sa mga bata.	Here Inday was playing with children.
		diay	diay	so, indeed, really	Maayo ka man diay nga moluto.	Then you may cook well.
		diay ba	diay ba?	Is that so?
		dibaydibay	dibaydibay	divide	Dibaydibaya ninyo kining kik.	Divide this cake among yourselves.
Sp	dividendo	dibidindu	dibidendo	dividend
Sp	dibujo	dibuhu	dibuho	draw, design
Sp	bueno	buinu	dibuynas	lucky	dibuynas nga numero	lucky number
En	deduct	didak	didak	deduct
		dili	did-an	avoid, forbid	Gidid-an sa mayor ang mga vendors sa pagpamaligya sa daplin sa kalsada.	The mayor prohibited the vendors from selling beside the street.
		didtu	didto	there	Adto ko didto.	I will go there.
		didtu	didto-kaha	somewhere	Didto-kaha nato pangitaon.	We will find at somewhere.
Sp	diez	diis	diez	ten
		diga	diga	express	Midiga si Jose sa iyang gugma ngadto kang Jane.	Jose told Jane he loved her.
		digamu	digamo	prepare a meal	Akoy digamo sa pamahaw.	I'll prepare breakfast.
Sp	dignidad	dignidad	dignidad	dignity
		digu	digo	bathe	Nadigo siya sa sangit.	She is bathed in sweat.
		digwa	digwa	vomit, retch	Midigwa ko sa kabaho.	I retched due to the foul odor.
		diha	diha	there, near your place	Diha ka na!; Naa diha ang libro sa imong tungod.	Stay there! ; The book is there beside you.
		diha	dihadiha	immediately
Sp	dejado	dihadu	dihado	careless
		diha nga	dihang	during, at that time	Mihawa siya sa dihang mianhi ka.	He left when you came.
		dihang sa	dihang sa	when	Diri sila dihang sa wala pa kamo miabot.	They were here when you had not yet arrived.
		diin	diin	where(past)	Taga diin man diay ka?	Then where are you from?
		diin	diindiin	here and there	Nadiindiin ko ug langyaw, wa koy nakitang ingon.	I have traveled everywhere but never seen the like.
Sp	dique	diki	diki	dam
		diki	diki	unpleasant	Wa koy diki kun kinsay imong pangasaw-on.	I won't raise any objections to whoever you choose as your wife.
		diki	dikidiki	unwillingly
		dikit	dikit	sticky, adhesive
Sp	diccionario	diksyunaryu	diksyonaryo	dictionary	Nangita ko ug diksynaryo nga Bisaya.	I'm looking for a dictionary of Visaya.
Sp	dictar	diktar	diktar	dictate
		dila	dila	tongue	Taas kaayo imong dila.; Igpanglubag sa dila	You speak much.; A tongue twister
		dilaab	dilaab	fire, flame	Nagdilaab ang mata niya sa kapungot.	His eyes flamed with anger.
		dili	dili	no	Dili ko mosugot.	I won't agree.
		dili paris	dili pares	odd, not even
		dili	dili ug dili	never	Dili ug dili ko siya pasayloon.	I will never forgive him.
		dili	dili…kon dili	not…but...	Nakaamgo ko karon nga dili diay importante ang outward appearance kondili ang kinaiya.	I realize now that the outward appearance is not important but the nature.
		maihap	dili-maihap	innumerable, countless	Dili-maihap nga bituon nagkislapkislap sa langit.	There were innumerable stars twinkling in the sky.
Sp	delirio	diliryu	diliryo	delirious
Sp	malas	malas	dimalas	ill luck, misfortune
Sp	de mala	dimala	dimalason	unlucky	numero nga dimalason	unlucky number
Sp	de mano?	dimanu	dimano	turn right
		dimdim	dimdim	sip
		dagaan	dinagaan	heat radiation
		dalagan	dinagan	run	Gikapoy siya ug dinagan.	He got tired of running.
		dagaw	dinagaw	absent minded
		dagsa	dinagsa	wreckage
		dakup	dinakup	captive
		dali	dinalian	hasty, urgent	dinaliang dalan;   Dinalian kini among trabaho.	Express way;   This is our urgent work.
		dali	dinalidali	hasty, urgent	Sa tantong dinalidali, tan-awa di, nakalimtan hinoon ang pag-trangka sa pultahan.	Look at that, so hasty then we have forgotten to lock the door.
		dalu	dinalo	greedy, hungry
		dapit	dinapit	guest	May mga siyento ka mga dinapit gikan sa lainlaing lugar.	There are 100 guests from different places.
		dingding	dingding	wall	Sila ang magkolor sa dingding.	They will paint wall.
		dinha	dinha	there	Ang mga pinalit nga prutas dinha na lang sa pikas refrigerator ibutang.	Put the fruits which we bought at the other side of refrigerator.
		dinhi	dinhi	here	Palihug ug hunong sa sakyanan dinhi ra ko kutob sa tulay.	Please stop the vehicle here before the bridge.
		dumut	dinumtanay	hate each other
		dunggab	dinunggaban	stab wound
		duyug	dinuyogay	jointly
Sp	dios	dius	dios	God	Dios lang ang nasayod.	Only God knows.
Sp	deparar	diparal	diparal	detect, notice
		dip-ig	dip-ig	place close
		dipudipu	dipudipo	hard-pressed
		dira	dira	there	Naa siya dira?	Is she there?
Sp	direccion	diriksyun	direksiyon	direction, address	Hatagi ko ug direksiyon padulong sa imong balay.	Show me the direction of your house.
Sp	directa	dirikta	direkta	directly
Sp	directiva	diriktiba	direktiba	guideline
		diri	diri	here	Diri dapita na disgrasya ang among silingan.	Our neighbor met the accident at this place.
Sp	dirigir	dirihir	dirihir	lead, guide, direct
Sp	derecho	diritsu	diritso	straight, direct	Diritso lang.	Go straight.
		diriyut	diriyot	it might be, almost, nearly
		disdis	disdis	circumcision, slash
Sp	desgracia	disgrasya	disgrasya	accident, disgrace, misfortune	Naunsa sila? Disgrasya lang ang nahitabo.	What happened with them? An accident happened.
Sp	desgraciada	disgrasyada	disgrasyada	single mom.
Sp	decidido	disididu	disidido	decided
Sp	de silla?	disilya	disilya	turn left
Sp	disciplina	disiplina	disiplina	discipline
Sp	descarga	diskarga	diskarga	unload
Sp	descarte	diskarti	diskarte	discard
Sp	desquitar	diskitar	diskita	find out by chance
Sp	descubrir	diskubrir	diskobre	discover
Sp	desmayo	dismayu	dismayo	faint, swoon
		dis-ug	dis-og	progress	Kadali rang modis-og ang panahon.	Time passes fast.
Sp	despachar	dispatsar	dispatser	dispatcher		someone whose job is to send out vehicles such as taxis or ambulances to places where they are needed
Sp	distancia	distansya	distansiya	distance	Adunay mga singkuwenta metros ang distansiya.	The distance is about 50m.
Sp	distrito	distritu	distrito	district
En	disturb	disturb	disturbo	disturb	Dili ko makatulog kay saba kaayo ang mga sakyanan nga moagi ug disturbo kaayo.	I cannot sleep because the passing vehicle on the street are so noisy and really disturbed me.
Sp	diciembre	disyimbri	Disyembre	December	Disyembre ang bulan sa Pasko.	December is the month of Christmas.
		diwalwal	diwalwal	pant
		diwata	diwata	spirit, white lady, fairy	Ang sulod nianang balay adunay diwata nga kanunay mag-pakita.	A white lady is seen in that house frequently.
		diyung	diyong	squint
		diyut	diyut	little, petty
		diyut	diyutay	a few, a little	Diyotay ra ang nangabot.	Only a few arrived.
Sp	doble	dubli	doble	double
		dudung	dodong	boy, lad
Sp	doctor	ductur	doktor	doctor
Sp	dominar	duminar	dominar	dominate
Sp	domingo	duminggu	Dominggo	Sunday	Mosimba ta igka Dominggo.	We're going to church on Sunday.
Sp	donar	dunar	donar	donate
		dudung	dong	Sonny! Lad!
Sp	dos	dus	dos	two
Sp	dose	dusi	dose	twelve	Ang dose kabuok mangga nga gihatag ni Rose.	Rose gave 12 mangos.
Sp	droga	druga	droga	drug
		duaw	duaw	visit	Niduaw ko sa probinsya.	I visited province.
		dul-ay	duay	slaver, spit up
Sp	duda	duda	duda	doubt	Ako nagduda nimo.	I'm doubting you.
		dudhu	dudho	thrust, force, coerce
		dudu	dudo	press, dip, dunk	Idudo gyud ang kuwarta ug dili siya modawat.	Force the money on him if he refuses to accept it.
		duga	duga	juice, sap, exude	Ang duga sa putyokan maoy himuong dugos.	The juice of beehive is honey.
		dug-ab	dug-ab	belch	Dako ka ra ug dug-ab.	You belch big.
		duga tam-is	dugamis	honey, sweet juice
		dugang	dugang	add, further	Nidugang ko ug hatag.; Dugang pa, dugang pa!	I give you this too.  More, more! (Encore!)
		dugay	dugay	with long term, slow, long	Dugay na kaayo, di ba? ; Wala madugay may mianhi nga usa ka tawo.	Long time no see you.;  Before long, a person came.
		dugdug	dugdog	thunder	Kusog kaayo ang dogdog.	It's a tremendous thunder.
		dughan	dughan	chest	Sakit akong dughan.	I have a pain in the chest.
		dughu	dugho	poke	Ayaw ko dugho-a sa dughan.	Don't poke me on the chest.
		dugkal	dugkal	poke, dig	Nagdugkal sa yuta si Jane para sa himoong garden.	Jane is digging the ground to make a garden.
		dugmuk	dugmok	crush, mangle	Nadugmok ang tawo nga natagak.	A man fell down and crushed.
		dugmunan	dugmonan	nest, den, lair	Pagbantay! Dogmoman kini sa lampinig.	Be careful, there is a nest of wasp.
		dugu	dugo	blood, bleed	Nagdugo ang imong samad.	It's bleeding from your wound.
		dugu	dugoan	bloody	Dugoan siya nga miabot diri.	He was bloody when he arrived here.
		duguk	dugok	convene, gather for attraction
		duguk	dugokan	frame, skeleton
		dugu	dug-on	menstruate
		dugus	dugos	honey	Tam-is ang dugos.	Honeys are sweet.
		dugta	dugta	rot
		dugtung	dugtong	link, connect	Idugtong ang mga linya.	Connect the lines.
		dugukan	dugukan	spine	Nabali iyang dugukan hinungdan sa iyang pagkainutil.	He broke his spine causing him to be invalid.
		duha	duha	two	Duha ka bata ang nawala.	Two babies were lost.
		duha	duhaduha	doubt, falter	Nagduhaduha ko sa iyang gi-isturya.	I'm doubtful what he said.
		duhig	duhig	smear, spread	Naduhig sa dugo ang iyang panyo.	Her handkerchief is smeared with blood.
		duhiraw	duhiraw	grope, delirious	Nagduhiraw sila sa dalan tungod sa kangitngit.	They groped their way because it was dark.
		duka	duka	sleepy, drowsy	Duka na ko. ;Nagduka na ko.	I'm sleepy already.
		dukduk	dukdok	thump, hammer	Nadukdokan nimo akong kumagko.	You hammered on my thumb.
		dukiduki	dukidoki	ransack, tinker
		dukiruk	dukirok	greedy
		duku	duko	bend down	Ayaw pagduko sa paglakaw, tan-aw diretso sa imong atubangan.	Don't walk with downcast eyes, look at the front of you straightly.
		dukul	dukol	smack
		dukut	dukut	stick, adhere	Ganahan kaayo ang bata mokaon ug dukut sa kan-on.; Nidukot ko sa akong leksyon.	The boy likes to eat burnt rice. ;    I devoted myself to my lesson.
		dula	dula	play, game	Gikapoy sila paghuman ug dula. ; Midula ka ba ug golf?	They got tired after the play.; Did you play golf?
		dula	duladula	romp, frolic	Ang mga bata nagduladula ug tagotagoan.	The children are playing hide and seek.
		dula	duladulaan	play	Giduladulaan sa mga bata ang kalayo.	The children were playing the fire.
		duul	dul-an	nearly, almost, corresponding	Dul-an sa usa kalibo ang nawala sa akong bag.	I lost my bag equivalent to 1000 pesos.
		dul-ay	dul-ay	slaver	Nidul-ay ang bata, trapuhi.	The child is slavering, wipe it.
		dulhug	dulhog	go down
		dul-it	dul-it	move closely, poke
		duul	dul-it	be near, thrust, poke
		dulug	dulog	sleep together
		dulung	dulong	lead, front of vehicle
		dulut	dulot	offering, serve, bring	Ako kining idulot sa simbahan.	I offer this to church.
		dulut	dulot	penetrate, pierce
Sp	dulce	dulsi	dulse	candy	Gusto ko mokaon ug dulse.	I want to eat candy.
		dala	dumala	manage, administrate	Siya ang tag-dumala dinhi.	He is the manager here.
		dumbul	dumbol	bump, collide, poke
		dumdum	dumdum	remember, remind
		dili	dumili	refuse	Nag-dumili siya sa akong tanyag.	She refused my proposal.
		duaw	dumoduaw	guest	Ania na ang atong dumuduaw.	Here our guests have arrived.
		duung	dumoduong	visitor, stranger, wanderer	Daghan ang dumoduong ang nangabot.	A lot of guests arrived.
		dumut	dumot	hate, abhor, abominate	Ayaw pagdumot sa mga tawo.	Don't hate the people.
		dumpul	dumpol	blunt, dull
		duna	duna	have, be, exist	Duna koy subrang kwarta.	I have excess money.
		dungag	dungag	together
		dungan	dungan	together	Dungan kita ug panihapon.	Let's take diner together.
		dungaw	dungaw	look down
		dunggab	dunggab	stick, stab, thrust
		dunggan	dunggan	ear	Kinahanglan limpyohan ang atong mga dunggan.	We should clean our ears.
		dungug	dunggan	hear, listen	Daghan ko'g nadunggan bahin nimo.	I have heard a lot of you.
		dungug	dungganan	fame, reputation	Nadaut na ang akong dungganan.	My reputation was ruined already.
		dunggu	dunggo	dock
		dunghay	dunghay	hang	Taas ug itom kaayo ang iyang buhok nga nagdunghay sa iyang bukobuko.	Her black long hair hangs to her back.
		dungka	dungka	light a lamp
		dungug	dungog	hear, honor	Dungog kaayo ang kanta sa mga langgam.	The singing of birds is heard lively.
		dunul	dunol	hand over
		dunut	dunot	decay, wear, rotten	Naa koy dunut nga ngipon.	I have a decayed tooth.
		duul	duol	come near, approach	Dali duol nako.	Come here quickly.
		dul-ung	duong	go, bring
		duut	duot	press	Plihug ko ug duot sa poltahan.	Please push the door.
		dupa	dupa	fathom	Lima ka dupa ang lawom.	It's 5 fathoms depth.
		durian	durian	durian (fruit)
		duru	duro	vigorous, do extremely	Miduro siya paghilak.	She wailed bitterly.
		duha	duruha	tandem, both
		singut	dusingot	sweat profusely
		duslak	duslak	stick, stab, thrust	Nakit-an ko siya miduslak sa tawo.	I saw him stabbed a man.
		dusmu	dusmo	fall flat on face
		dusu	duso	push in, stuff
		dula	duwa	→dula	Nagduwa ang mga bata sa parke.	The children were playing in the park.
Sp	duende	duwindi	duwinde	elf
		duyan	duyan	hammock, cradle	Ang bata nga nagdula sa duyan nahulog sa salog.	A child who played on the hammock fell down to the ground.
		duyug	duyog	accompany, share	Wala koy laing mahimo niya kundili ang pagduyog sa iyang kasub-anan.	I couldn't do anything but only sympathize with her grief.
		duyug	duyogay	collaborate
Sp	diez	diis	dyes	ten	Dyes mil pesos ang kantidad sa iyang singsing.	Her ring costs ten thousand pesos.
En	jeep	dyip	dyip	jeepney, jeep
En	juice	dyus	dyos	juice
		diyut	dyutay	few, small
Sp	evidencia	ibidinsya	ebidensiya	evidence
Sp	edad	idad	edad	age	Pilay imong tinuod nga edad?	What's your true age?
Sp	edificio	idipisyu	edipisyo	building, edifice
Sp	educado	idukadu	edukado	well-bred, educated
Sp	educacion	idukasyun	edukasyon	education
Sp	eje	ihi	ehe	pivot, axis
		ihi	ehi	urinate	Ang ehi nga dalag nga kolor masugyot ug hepatitis.	The yellow colored urine suggests hepatitis.
Sp	examen	iksamin	eksamen	examination	Nakapasar ka ba sa eksamen?	Could you pass the exam?
Sp	escena	iksina	eksena	scene
Sp	experiencia	ikspiryinsya	eksperyensiya	experience	Unsa ang dili nimo mahikalimtang experyensiya?	What is your unforgettable experience?
Sp	eleccion	iliksyun	eleksiyon	election	Kinsa ang angay ibuto sa eleksion.	Whom do you like to vote on the election?
En	elementary	ilimintarya	elementarya	elementary school
Sp	embajada	imbajada	embahada	embassy	Asa nato makit-an ang embahada?	Where can we find the embassy?
Sp	embajador	imbajadur	embahador	ambassador	Kinsa ang embahador sa Pilipinas didto sa Japan?	Who is the Philippine ambassador to Japan?
Sp	en ves	invis	embes	instead of
Sp	emergencia	imirhinsya	emerhensya	emergency
Sp	empleo	implyu	empleyo	employment, job
Sp	empleado	implyadu	empliyado	employee	Sila ang mga empliyado sa Makoto Company.	They are employees of Makoto Co.
Sp	enano	inanu	enano	pigmy, dwarf
Sp	enero	iniru	Enero	January	Enero ang buwan nga akong natawhan.	January is the month of my birth.
		inggansa	enggansa	shift gears
Sp	encantada	ingkantada	engkantada	fairy
Sp	encanto	ingkantu	engkanto	fairy	Nakakita na ka ug engkanto?	Have you seen a fairy?
Sp	encuentro	ingkwintru	engkuwentro	encounter
Sp	ingeniero	inhinyiru	enhenyero	engineer
Sp	entablado	intabladu	entablado	stage	Mosayaw mi sa entablado.	We will dance on the stage.
Sp	entrada	intrada	entrada	admittance, entrance	Gidayanan ko ug mga bulak ang entrada sa balay.	I decorated the entrance of our house with flowers.
Sp	efectivo	ipiktibu	epektibo	effective	Epektibo ang tambal nga akong gitomar.	The medicine which I took was effective.
Sp	aeroplano	airuplanu	eroplano	airplane	Taas ug lupad ang eroplano.	The airplane flies high.
Sp	escena	iksina	esena	scene
Sp	escabeche	iskabitsi	eskabetse	marinade
Sp	escandalo	iskandalu	eskandalo	scandal
Sp	esquinita	iskinita	eskenita	alley, backstreet	Ngitngit ang eskinita.	The alley is dark.
Sp	esquina	iskina	eskina	corner
Sp	escuela	iskwila	eskwelahan	school	Moadto ka ba sa eskwelahan?	Do you go to school?
Sp	espada	ispada	espada	sword, spade
Sp	españa	ispaya	Espanya	Spain	Ang iyang lola niabut na gikan sa Espanya.	Her grandmother arrived from Spain.
Sp	espejo	ispihu	espeho	mirror	Tan-awa ang imong kaugalingon sa espeho.	Look at yourself in the mirror.
Sp	especial	ispisyal	espesyal	special	Espesyal siya nga tawo para nato.	He is a special person for us.
Sp	espirito	ispiritu	espiritu	spirit	Ang espirito sa tawo kung mamatay na, balaan.	When a human already died, his spirit is sacred.
Sp	espeso	ispisu	espiso	thick
Sp	explicar	isplicar	esplikar	explain
		espuku	espoko	unexpected	Espoko mo?	Can you imagine?
Sp	esposa	ispusa	esposa	wife	Usa ka maestra ang akong esposa.	My wife is a teacher.
Sp	esposo	ispusu	esposo	husband	Adunay kabit ang iyang esposo.	Her husband has a mistress.
Sp	estado	istadu	estado	states
En	stand by	istambay	estambay	loiter, stand by
Sp	estante	istanti	estante	shelf, rack
Sp	estatua	istatuwa	estatuwa	statue	Dako kaayo ang estatua.	The statue is very big.
Sp	estilo	istilu	estilo	style	Nindot siya ug estilo.	He has a nice style.
Sp	historia	isturya	estorya	story, tale	Ganahan maminaw ug estorya ang mga bata.	The children like to hear stories.
Sp	extranjero	istranyu	estranyo	stranger, alien
Sp	estrategia	istratihya	estratehiya	strategy	Unsay imong estratehiya?	What's your strategy?
Sp	estricto	istriktu	estrikto	strict, severe	Estrikto ang akong ginikanan.	My parents are strict.
Sp	estudiante	istudyanti	estudyante	student	Estudyante pa ang akong mga manghod.	My younger siblings are still students.
Af		ga	ga-	a prefix		prefix making past tense verb, passive voice
		gaan	gaan	light, not heavy	Ga-an kining bagahe. ;gaan ang lawas	This baggage is light.;   feel good
		gaang	gaang	coral rock
		gaay	gaay	dry, thirsty
		gaba	gaba	curse, retribution	Puyra gaba!	May God not punish me!
		gabas	gabas	saw	Bag-o ug gabas ang karpentero.	The carpenter has a new saw.
		gabay	gabay	hold on, support	Ang pagpangadye adlaw-adlaw maoy gabay nako.	I kept on praying day and day.
		gabii	gabhiona	the night, that night
		gabi	gabi	taro
		gabii	gabii	night, last night	Diin ka gabii?	Where were you at last night?
		gabii	gabiona	tonight	Bugnaw ang karong gabiona.	It's cold tonight.
		gabling	gabling	pull back, push side, snatch
		gabuk	gabok	brittle	Nagkagabok na kining salog.	This floor is beginning to rot.
		gabun	gabon	cloud, fog	Daghan kaayo ug gabon sa kadlawon sa bukid.	There's a lot of fogs in the mountain during dawn.
		gabut	gabot	weed, pull out
		gabas	gabsanan	sawmill
		gadlas	gadlas	abrasion, scratch
		gamay	gagmay	small	Gagmay kaayo ang mga isda.	The fishes are very small.
		gagu	gago	idiot, crazy, fool
		hapun	gahapon	yesterday	gahapon sa udto; gahapon sa gabii	yesterday noon ;  last night
		gahas	gahas	cut, open, clear
		gahi	gahi	hard, rigid, harden	Ayaw ibutang sa sulod sa refrigerator kana kay mogahi. ;  Gahi ang imong ulo.	Don't put that into the refrigerator because it will be hardened. ;  You are stubborn.
		gahin	gahin	reserve, set apart, quota	Kinahanglang mag-gahin ko ug kwarta kada sweldo para sa akong ugma.	I must save money every pay-day for my future.
		gahit	gahit	firebreak
		gahub	gahob	loud, noisy
		gahum	gahom	power	Ang Ginuo dunay gahum.	The God has the power.
		gahut	gahot	complain, scold
		gaid	gaid	tie, lash
		gakit	gakit	raft
		gakus	gaksanay	hug each other
		gakus	gakus	hug	Gakos nako.	Hug me.
		gala	gala	play game
		galab	galab	sickle
		gala	galagala	playmate
		gala	galahan	toy, game
		galam	galalmon	delicate, need attention
		galam	galam	take care	Palihug ko'g galam kaniya.	Please take good care of her.
		gahum	galamhan	faculty, psyche, inner self
		gamit	galamiton	stuff, tool, utensil	Pagkahuman ug hugas sa mga galamiton sa kusina, ibutang sa lamesa.	After washing the kitchen utensils, place them on the table.
Sp	galante	galanti	galante	ostentatiously kind
		galas	galas	cut through a thicket
Sp	gasto	gastu	galastohan	expenses,  expenditure
		galay	galay	sweet potato tops
		laya	galaya	dried
		layas	galayas	run away from home	Nganong galayas man siya.	Why did he run away?
		galgal	galgal	entice
		gani	gali	even though, anyway
		galing	galing	grind	Galinga ang bugas.	Mill the rice.
		galing	galing	splint
		galing	galingan	mill	Ang galingan sa bugas mais lahi ra sa galingan sa bugas humay.	The mill for corn grits is different from the mill of rice.
Sp	galón	galun	galon	gallon
		galung	galong	rein
		galu	galu	shake
		luya	galuya	weakened	Galuya ako kay wala koy pamahaw.	I have no power 'cause I haven't eaten breakfast.
		gama	gama	build, fabricate, make	Ang sun silk shampoo gigama sa unilever.	Sun silk shampoo is made by  Unilever.
		gama	gama sa	made from	Ang gisul-ob nga polo niya sa pagtambong sa kasal gama sa dahon sa pinya.	The polo that he wore to attend the wedding was made of pineapple leaves.
		gama	gam-anan	factory	Gam-anan sa sabon ko nagtrabaho.	I work in a factory of soap.
		gamaw	gamaw	surface, come to the surface
		gamay	gamay	small, little	Ang among balay gamaygamay sa kadtong balay.	My house is smaller than that house.
		gamay	gamayot	small and thin
		balay	gambalay	framework
Sp	gamba	gambas	gambas	prawn
		gahum	gamhanan	powerful, mighty	Gamhanan ang ubang politiko.	Some politician are powerful.
		gamit	gamit	use	Migamit ka sa akong libro?	Did you use my book?
		gamit	gamitanan	red-light district
		gamu	gamo	cumbersome, fussy
		gamus	gamos	salted, preserve in salt
		gamut	gamot	root	Ayaw ibta ang mga gamot.	Don't pull the roots.
Sp	gana	gana	gana	appetite	Wala koy gana karong adlawa.	I don't have appetite today.
Sp	gana	gana	ganado	eager
Sp	gana	gana	ganahan	favorite	Ganahan ko ani.	This is my favorite.
Sp	ganancia	ganansya	ganansiya	profit	Pila atong ganansiya?	How much is our profit?
		ganay	ganay	reverberation
		ganay	ganay	line, file
En	gang	gang	gang	gang
		gangha	gangha	emerge, come out
		gangha	ganghaan	gate	Pagbuhat ug maayo samtang nagpakabuhi para makasulod sa ganghaan sa langit kung mamatay ka.	Behave well when you are alive so that you may enter the gate of the heaven when you die.
		gangi	gangi	loosen by wiggling
		gangis	gangis	cicada
		gangkap	gangkap	complete
		gangu	gango	loose, shaky
		gangut	gangot	tie firmly
		gangsa	gangsa	goose, gander
		gani	gani	even though, anyway	Bisan gani giduka ka imo kong gitudloan.	Teach me even though you are sleepy.
		ganiha	ganiha	just before, a while ago	Ganiha ra kong nagpaabot.	I arrived just now.
		gani buntag	ganihang buntag	this morning	Kusog kaayo ang linog sa mga alas sais ganihang buntag.	The earthquake at about six o'clock in this morning was quite strong.
		ganina	ganina	a while ago, earlier	Ganina nangaon mi ug panihapon.	We took our supper a while ago.
		ganut	ganot	clear weeds, pull out a tooth
		ganuy	ganoy	tow, pull
		gansal	gansal	rugged, rough	Gansalon kining karsada.	This road is rugged.
		gansang	gansang	rugged, rough
		gansang	gansangon	rugged, rough	Ang iyang nawong gansangon tungod sa iyang daghang bugas.	His face is rough because of many pimples.
		galansiyang	gansyang	jet-black starling
		ganti	ganti	award ,prize, endow	Ang unang ganti nakuha sa gamay nga dalagita.	The first prize was gotten by a small girl.
		gantung	gantong	massive, high	Makadala ka ba ug kining gantong nga bato?	Can you carry this massive rock?
		ganuy	ganuy	tow, pull	Wa siya ganuya sa katulugon.	She didn't feel drowsy.
		gapas	gapas	cotton	Butangi ug gapas ang samad.	Put a cotton on your cut.
		gapin	gapin	side with
		gapnud	gapnod	flotsam
		gapus	gapos	tie, link
		gapu	gapu	weak, aging
		gara	gara	act up
Sp	garaje	garahi	garahe	garage
		garang	garang	bloated (stomach)
Sp	garantia	garantiya	garantiya	guarantee	Adunay lima ka tuig nga garantia sa kanang TV.	That TV has 5 years guarantee.
Sp	garrafa	garapa	garapa	vial
Sp	garrafon	garapun	garapon	glass jar	Gisulod nako sa garapon ang mga tostado.	I put the toast inside the jar.
		garas	garas	scratch	Adunay garas ang akong relos.	There is a scratch on my watch.
Sp	garbo	garbu	garbo	vanity, pride	Taas kaayo ka ug garbo.	Your pride is very high.
Sp	garbosa	garbusa	garbosa	proud girl
Sp	garboso	garbusu	garboso	proud man
En	guardian	gardiyan	gardiyan	guardian
		garus	garos	scratch	Bisan gamay na lang nga garos way makita sa iyang kalawasan.	There wasn't even small scratch on her body.
		gasa	gasa	gift	Gasa kini gikan kanako.	This is a gift from me.
Sp	gastado	gastadu	gastado	worn out
Sp	gastador	gastadur	gastador	waster, spendthrift	Gastador kaayo ka.	You are so extravagance.
Sp	gasto	gastu	gasto	expense, spent	Gasto kaayo kung mopalit ka ug nianang relo. ; Para gasto.	It's waste for you to buy that watch. ;For public use.
Sp	gasto	gastu	gastoanan	expenditure	Daghan silang gastoanan sa umaabut nga piesta.	They have many expenditures for the coming Fiesta.
		gatas	gatas	milk	Ang gatas maoy imunonon sa bata.	Milk is a drink for children.
		gatas	gatasanan	dairy product	Ang keso, butter ug yogurt maoy gatasanan.	Cheese, butter and yogurt are dairy products.
		gahut	gathanay	shout at each other
Sp	gatillo	gatilyu	gatilyo	trigger
Sp	gato	gatu	gato	vise, jack
		gatus	gatos	hundred	dul-an sa walo ka gatus ka pesos	equivalent to 800 pesos
		gatus	gatusan	hundreds	Gatusan ka mga tawo ang namatay sa stampede sa ultra.	Several hundreds of people died during ultra stampede.
		gawad	gawad	disappoint, deny
		gawal	gawal	stick out	Naggawal and dila sa iro nga naghalhal.	The dog panted with sticking out his tongue.
		gawas	gawas	out, outside	Gawas pagdali!	Go out immediately!
		gawas sa	gawas sa	without, except	gawas sa amoa	without us
		gawas	gawasnon	free
		gaway	gaway	tentacle
		gawi	gawi	behavior, manner	Dili maayo ug gawi ang napangasawa niya.	The behavior of his wife is not good.
		galung	gawong	rein
		gayud	gayod	at all, really, without doubt	na gayod; Ayaw na gayod paglakaw.	at last;  Really you should not go.
		gayun	gayon	get chance, time	Nakagayon kog halok niya.	I got a chance to kiss her.
		gayung	gayong	oar, scull
		gayud	gayong	gayod + ng
		gayud	gayoy	->gayod + ang	wa gayuy laing tuyo sa pag-anhi sa
Af		gi	gi-	a prefix		prefix making past tense verb, passive voice
		abut	giabut	become	Samtang nahanaw si Lola, Siya giabut ug kamingaw.	When her grandmother went away, she felt lonely.
		alagad	gialagaran	served
		atay	giatay	Damn!	Giatay! Mabdos na sad ko.	Damn, again I'm pregnant.
		atang	giatngan	ambushed
		ayad	giayran	snubbed
		bagting	gibagting	(a bell) ring	Iyang gibagting ang batingting.	He rang the bell.
		bahin	gibahinbahin	divided, partitioned
		baliwala	gibaliwala	nullify
		bantay	gibantayan	baby sitter	Gibantayan sa akong manghod ang bata.	My younger sister took care of the child.
		barug	gibarugan	stand
		bati	gibati	feeling	Wala ka makasabot sa akong gibati.	You don't understand my feeling.
		bayaw	gibayaw	raised	Murag gibayaw sa langit si Kyle sa dihang naangkon niya ang gugma ni Regine.	Kyle was in the seventh heaven when he achieved Regine's love.
		bira	gibirahan	assailed
		bugtu	gibugto	disconnect, cut
		buhat	gibuhatan	creation	Ilang gibuhatan ug alad ang mga baktin.	They made a pigpen for the piglets.
		buhi	gibuhian	released, unleashed
		bunal	gibunalan	beaten
		daghan	gidaghanon	quantity	Unsa gidaghanon imong gikinahanglan?	How much do you need?
		daku	gidak-on	size, scale, magnitude	kasarangan ang gidak-on	common bigness
		dangat	gidangatan	happened
		dangup	gidangpan	refuge
		dili	gidili	forbidden, taboo	bunga nga gidili	the forbidden fruit
		gidlay	gidlay	tatter
Sp	duda	duda	gidudahang	be suspected, allegedly	Si Miura maoy gidudahang ang mipatay sa iyang asawa.	Miura is suspected to have killed his wife.
		dugay	gidugayon	term	May mga bayente na katuig ang gidugayon sa pagserbisyo nako sa PSC.	It is almost 20 years long that I served to PSC.
		dulut	gidutlan	penetrated
		gahum	gigamhan	influenced
		gamay	gigamyon	smallness	Ang gigamyon sa iyang barog mura ug bata nga nuebe anyos.	She is small as 9 years old child in standing.
		gikan	gigikanan	origin, root	Asa dapit ang gigikanan sa atong tubig ilimnon?	Where is the source of our drinking water?
		gutum	gigutom	be hungry	Gigutom nako.	I'm hungry.
		habug	gihabugon	height
		haluk	gihagkan	kissed
		hangyu	gihangyo	request	Akong gihangyo ang akong silingan.	I requested my neighbor.
		gihapun	gihapon	still, as before	Gihigugma gihapon nako siya.	Still I love her.
		gihapun	gihapoy	gihapon+ang
		gihay	gihay	petal
		gihay	gihay	damage, shred	Nagihay ang pagkababaye ni Anne sa paglugos kaniya.	The virginity of Anne was damaged by rape.
		hikut	gihiktan	tied up	Gihiktan ang baboy.	The pig was tied.
		bulbul	gihimulbolan	stripped off	Gihimolbulan ko sa akong asawa.	My wife took all that I had.
		ngalan	gihinganlan	named, called	Grace ang gihinganlan kaniya.	She was named Grace.
		hingilin	gihinginlan	driven out	Sa kasuko ni Kaptan iyang gihinginlan ang iyang asawa.	Kaptan kicked out his wife with his anger.
		hugut	gihugtan	tightened
		ila	giila	identified
		ila	giila	identified	Ang namatay giilang si Lesley.	The body was known as Lesley.
		ingun	giingon	what was said	Ang katabang nako sa balay kung unsay akong giingon mag-sige lang ug tangdo apan wala diay makasabot kung unsay akong gisulti.	My housemaid answer yes and nod whatever I said but she doesn't understand actually anything I said.
		isa	giisa	raised
		isip	giisip	considered
Sp	estar	istar	giistaran	stayed place, home address	Layo kaayo ug syudad akong giistaran.	I stayed far from the city.
En	issue	giisyuhan	giisyuhan	issue, subject
		buang	gikabuangan	obsession, craze
		intap	gikaintapan	be feared
		libug	gikalibgan	confusion
		mingaw	gikamingawan	missing person
		gikan	gikan	leave, depart, go away	Mogikan ko ugma para Espanya.	I'm going to leave for Spain tomorrow.
		gikan	gikan	from	Diin ka gikan?	Where are you from?
		gikan	gikan sa	from	Gikan kami sa Baguio City.	We came from Baguio City.
		kapuy	gikapoy	tired	Gikapoy ko ug limpyo sa tibuok balay karong adlawa.	I am tired to clean whole house today.
		tahap	gikatahapan	suspect	Siya ang gikatahapan nga tulisan.	He is the suspected robber.
		tahu	gikataho	announced, reported
		takda	gikatakda	deadline, term
		takda	gikatakda	scheduled, deadline, term	Ang barko gikatakdang moabot sa Ozamis City alas 9:00 sa buntag.	The ship is planned to arrive in Ozamis city at 9 am.
		takud	gikatakdan	infected	Gikatakdan ko sa flu sa akong uyab.	I was infected with flu from my BF.
		uyun	gikauyonan	agreement	Gikauyonan sa tanan ang desisyon sa presidente.	All agreed to the decision of the President.
		kiha	gikiha	sued, charged
		kinahanglan	gikinahanglan	necessary	Gikinahanglan ba ang iyang presensiya?	Is his presence necessary?
		kuma	gikumhan	be grasped tight with finger/nail
		kuyaw	gikuyawan	be nervous
		laay	gilaayan	languish
		lalum	giladmon	depth
		gilak	gilak	shiny, beam, glare
		lapad	gilapdon	width
		gil-as	gil-as	unease, hot
		gilaw	gilaw	gleam, beam
		lalum	gilawmon	depth
		dayun	gilayon	immediately
		layu	gilay-on	distance	Lima ka dupa ang gilayon.; Gisundan nako si Leo sa igong gilay-on.	The distance is 5 fathom.; I chased Leo with the appropriate distance.
		libkas	gilibkas	discontinued
		giluk	gilok	tickle	Ayaw kay gilok, dili ko kaginhawa.	Don't tickle me, I can't breathe.
		lupig	gilupigan	oppressed, exploited	Gilupigan sa laog nga asendero ang mga pobreng mag-uuma.	The greed land owner exploited the poor farmers.
Sp	mando	mandu	gimanduan	commanded
		gimaw	gimaw	come out, go up	Migimaw sa iyang hunahuna ang larawan sa iyang amahan.	A image of his father came into his mind.
		buhat	gimbuhaton	assignment
En	gimmick	gimik	gimik	gimmick
		mingaw	gimingaw	long, miss
		gimuk	gimok	squirm
		gabii	ginabii	every night
		gabut	ginabot	pig's bowel, viscera
		dili	ginadili	illegal	Ginadili ang pagpatay ug tawo.	Murders are illegal.
		gamay	ginagmay	little by little
		ingun	ginaingon	they say
		galing	ginaling	grind	ginaling nga baboy	mince pork
		gama	ginama	made by
		gamus	ginamos	salted fish	Parat kaayo ang ginamos.	Ginamos is very salty.
Ta	ginang	ginang	ginang	Mrs.	Ginang Chavez ang pangalan niya.	Her name is Mrs. Chavez.
Sp	ganancia	ganansya	ginansiya	gain, profit	Usa ka gatos ang ginansiya.	The gain is 100 pesos.
		ngalan	ginganlan	named, called
		nganlan	ginganlan	name	Ginganlan ni Kaptan ang tawo Sikalak.	Kaptan named the man Sikalak.
		hari	gingharian	kingdom
		gingi	gingi	gap, chink, crack
		hapun	ginhapon	usual, normal in behavior
		ginhawa	ginhawa	breath	Hinay ang iyang ginhawa.	His breath is slow.
		ginhawa	ginhawaan	intestines
		gikan	ginikanan	parents	Asa man ang imong ginikanan?	Where are your parents?
Ta	gining	gining	gining	miss
		ginhawa	gininhawa	breath, respiration
		ginuk	ginok	squirm
Ta	ginuu	ginuu	Ginoo	Lord
		ginta	ginta	distance
		ginta	gintang	gap, difference
		gukud	ginukdanay	chase, play tag
		gunit	ginuntan	follower	Ginuntan gyud si Arlyn sa iro.	The dog follows Arlyn always.
Ta	ginuu	ginuu	ginuo	Mr.	Ginuong Mechor, saan ka pupunta?(tagalog)	Mr. Mechor, where are you going?
		giuk	giok	thresh rice
		pahid	gipahiran	wipe	gipahiran sa sabon	cleaned by soap
		kita	gipakita	shown
		pasuk	gipaksan	embedded
		kusug	gipakusgan	intensified
		pamaul	gipamaulan	have muscular pain
		pulung	gipamulong	what was spoken
		tag-iya	gipanag-iya	owned
		pangayu	gipangayo	requested	Gipangayo niya ang tabang.	She asked help.
		ulu	gipangulohan	headed
		tiid	gipanid-an	spied, observed	Ang ilang pagpaniid nga gihimo.	He was observed doing.
		sumpa	gipanumpaan	pledge, attested
		saka	gipasakaan	prosecuted
		pasangil	gipasanginlan	accused	Ug naay pyansa ang gipasanginlan makaguwa sa priso.	If the bail is posted, the accused can get out of jail.
		pasidaan	gipasidan-an	forewarned
		ugda	gipasiugdahan	initiator, promoter	Gipasi-ugdahan nila ang prosisyon.	They are the proposer of the procession.
		patay	gipatay	be killed	Gipatay siya.	He was killed.
		patid	gipatiran	kicked
		patung	gipatongan	increased, carried	Dako ang tray nga gipatongan sa gi-order namong mga pagkaon.	The tray on which they put the foods we ordered was very big.
Sp	esposas	ispusas	giposasan	handcuffed	Kalit lang siyang gisikop sa duha ka polis sa Immigration ug giposasan.	He was caught suddenly by the two police of immigration and handcuffed.
		pugung	gipugngan	blocked
		puli	gipulihan	predecessor
		puyu	gipuy-an	residence	Miabot kami sa dapit nga gipuy-an sa tigulang nga albularyo.	We arrived the hut of old herbalist.
Sp	guerra	gira	gira	quarrel, war	gira sa amerika	the war of America
Sp	rapido	rapidu	girapido	strafed, volleyed
		saad	gisaaran	promise
		salig	gisaligan	trusted
		sangput	gisangputan	ending, outcome	Dili maayo ilang gisangpotan.	Their ending was not good.
		saput	gisapot	sullen, bad-tempered
		gisi	gisi	tear, lacerate, rend	Gisi ang imong short.	Your shorts are lacerated.
Sp	cerrar	sirar	gisirhan
		subu	gisubhan	harden iron
		sulud	gisudlan	filled, full
		sugud	gisugdan	started	Gisugdan na ang programa.	They started the program.
		gitak-an	gitak-an	unpleasant, displeased
		talikud	gitalikdan	left behind
Sp	guitarra	gitara	gitara	guitar
		taas	gitas-on	height, length	Unsay gitas-on sa kahoy?	How much is the height of the tree.
		gitlib	gitib	crop up, sprout
		gitik	gitik	tickle	Akong gigitik imong ilok maong gilok.	My tickling your armpit made you tickle.
		gitli	gitli	peep out
		tuu	gituohan	belief	Ikaw akong gituohan.	Your are my belief.
		uban	giubanan	with	Miusab siya sa pagpanuktok nga giubanan sa pagsangpit sa ngalan ni James.	She knocked again with calling his name James.
		uhaw	giuhaw	thirsty
		una	giunhan	preceded
		usa	giusa	unite	Si juan ug si Ailyn giusa sa kaminyuon.	Juan and Ailyn were united by marriage.
Sp	guia	giya	giya	guide, conduct	Ang ginikanan naggiya sa mga anak ngadto sa pagkamatarung.	The parents guide their children to be good.
Sp	gobierno	gubyirnu	gobiyerno	government	Daghan ug kurakot sa atong gobiyerno karon.	There is a lot of corruption in our government these days.
		gyud	god	really, truly	Nisalig god ko nimo.	I really trusted you.
Sp	goma	guma	goma	gum (tree)
		guryun	goryon	sparrow
Sp	grava	grabas	grabas	gravel	Lima ka sako ang gamiton nga grava.	5 sacks of gravel will be consumed.
Sp	grave	grabi	grabe	grave, danger	Grabeng aksidente ang nahitabo.	A grave accident happened.
Sp	graduado	graduadu	graduado	graduate	Ang tanang iyang anak graduado sa kolehiyo.	All of his children graduated colleges.
Sp	graduar	graduar	graduar	finish school, graduate	Graduar ka ba sa koliheyo?	Have you graduated college?
En	graduate	graduate	graduate	finish school, graduate	Kanus-a ka mograduate?	When will you graduate?
Sp	grasa	grasa	grasa	grease, oil
Sp	gracia	grasya	grasya	grace, favor
Sp	grifo	gripu	gripo	faucet
Sp	grupo	grupu	grupo	group
Sp	guapa	guwapa	guapa	beautiful girl	Kagwapa niya.	She is a beautiful girl.
Sp	guapo	guwapu	guapo	handsome man
		guba	guba	destroy, break	Giguba ang balay nila. ; Ang baratohon dali ra nga maguba.	Their house was broken.;  Cheap articles are easily broken.
		gubat	gubat	war	Humana ang gubat sa gawas? ; miaging gubat sa kalibutan	Has the quarrel at outside finished? ; the last world war
		gubut	gubot	tangled, complicated	Gubot kaayo akong kinabuhi.	My life is really complicated.
		gugma	gugma	love	tungud sa gugma	because of love
		gugul	gugol	spend
		guhay	guhayguhay	split, tear, rend
		guhu	guho	appear, emerge	Miguho sa ganghaan ang ulo niya.	He put out his head through the gate.
		gukud	gukdanay	chase, play tag
		gukud	gukod	chase, run after, surpass	Gigukod sila sa polis.	They were pursued by the police.
		gula	gula	out, outside, go out	gula sa balay	outside of house
		gulang	gulang	old
		gulgul	gulgol	lacerate
Sp	goma	guma	guma	gum (tree)
		gumalaysay	gumalaysay	essay
		gikan	gumikan	because of, due to	gumikan niini, ; gumikan niana	because of this ; because of that
		gumun	gumon	entangle, be hooked	Ayaw'g igumon ang imong kaugalingon sa utang.	Don't let yourself get entangled in debt.
		gum-us	gum-os	crumple, tangle	Gum-os ang imong buhok.	Your have tangled hair.
		gumunhap	gumunhap	puzzle, difficult problem
		guna	guna	weed, hoe
		guna	gunahon	weed
		gunit	gunit	hold, grip	Panggunit basin mahulog ka.	Hold, otherwise you'll fall down.
		gunit	gunitanan	handle, shaft
		gun-ub	gun-ob	demolish, collapse
		gunuk	gunok	move, stir	walay gunok	motionless
		gunting	gunting	scissors, cut with scissors	Sa ning gunting puwede i-gunting sa papel, tela ug buhok.	These scissors can cut paper, cloth or hair.
		guul	guol	grieve	Naguol siya sa pagkamatay sa iyang anak.	She mourned her child death.
		guut	guot	tight
		gupuk	gupok	break into pieces
		guruy	guroy	tug, drag, lug
		guryu	guryo	foolery
		gusbat	gusbat	ripped, deformed	Ang senina sa mga bata sa kalye nangagusbat.	The clothes of the street children are torn.
		gusu	guso	seaweeds
		gusuk	gusok	rib	Pagpalit ug gusok sa baboy.	Buy the ribs of pig.
		gustu	gusto	like, love	Gusto tika.; Buhaton sa gusto nimo.	I like you.;   Do as you like.
		gutgut	gutgot	slice
		gutling	gutling	second
		gutlu	gutlo	minute	Pipila na lang kagutlo bag-ong tuig na.	Now, a few minutes only to a new year.
		gutum	gutmon	hunger
		gutum	gutom	hungry
Sp	guapa	guwapa	guwapa	beautiful girl	Anak ni Merlie guwapa.	Merlie's daughter is beautiful.
Sp	guapo	guwapu	guwapo	handsome	Akong anak guwapo.	My son is handsome.
Sp	guardia	guwardya	guwardya	guard
		gwarni	guwarnihan	fasten, tie
		gwatsi	guwatsi	joke, trick
		gwatsi	guwatsinangga	joker, liar
		guyud	guyod	pull, rope
		gyud	gyud	really, truly	Dili gyud ko mosugot.	Really I won't agree.
		gyud	gyung	really, truly
Af		ha	ha-	a prefix		denoting "involuntariness, casualness" of happening or action.
		ha	ha?	doesn't it?
		haba	haba	take side with
		habagat	habagat	southern wind; wind of rainy season
		habagat	habagatan	south, southwest	Kusog ang hangin sa habagatan.	The wind from south is strong.
		habak	habak	amulet
		habal	habal	copulate
		habal	habalhabal	tandem riding on motorcycle
Sp	habano	abanu	habano	cigar
		habas	habas	soft skin sores, mouth ulcer
		halabas	habas	cut, scythe, mow, sweep out	Dili maayo ang akong paghabas sa panapton.	I'm not good at cutting cloths.
		habig	habig	side	sa akong habig	in my opinion
		habul	hablon	loom, weave
		habug	habog	high, tall	Daghan kaayo ug habog nga kahoy didto.	There is a lot of tall trees.
		habul	habol	dull	Habol ang kotselyo.	The knife is dull.
		habul	habol	blanket, sheet	Labhi ang habol.	Wash the blanket.
		habul	habolhabol	pancreas
		habwa	habwa	discharge
		hadis	hadis	hell
		hadla	hadla	cheer, play, flirt
		hadluk	hadlok	fear, be afraid	Nahadlok ko sa …	I'm afraid that …
		hadluk	hadlokan	coward	Siya hadlokan kaayo ug ok-ok, kung makakita gani siyag ok-ok mosiyagit dayon na siya.	She is afraid of cockroach, when she saw it immediately scream out.
		duul	haduol	near, close	Nahitabo ang iyang pag-patay haduol na ang iyang adlaw nga natawhan.	He died when his birthday was near.
		hadyung	hadyong	zip, whistle
		haga	haga	gaunt
		hagad	hagad	propose, offer, volunteer	Nakabaton na kog hinigugma ug kasagaran manghagad kanako og minyo.	I had my sweetheart and proposed to her as ordinary.
		gakus	hagakos	cling to, hug	Nahagakos siya sa iyang anak.	She hugged her baby quickly.
		haganas	haganas	rushing sound of water	Nanghaganas ang busay.	The waterfall makes a rushing sound.
		hagas	hagas	gaunt, cursed
		hagawhaw	hagawhaw	whisper, buzz, rumor	Hagawhawa lang pagsulti aron di silang kadungog.	Speak in low voice then they can't hear.
		hagba	hagba	fall down	Nahagba siya sa salog nga naghayang.	He fell down to the floor on his back.
		hagbung	hagbong	drop, slump, fall down	Wa ko makagraduar kay duha ka subject nga hagbong.; Ang panday nahagbong gikan sa atop.	I couldn't graduate for failure of 2 subjects. ; The carpenter fall down from the roof.
		hagdan	hagdan	ladder, stair, grade	Gamita ang nang hagdan sa pag-abot anang butanga.	Just use the ladder to get that thing.
		hagdan	hagdanan	ladder, stair, grade	Hagip-ot ang hagdanan.	The stairs are narrow.
		hagdaw	hagdaw	glean, scavenge
		hagip-ut	hagip-ot	narrow
		hagis	hagis	wild, fierce
		hagit	hagit	challenge, defy	Gi-hagit ako sa kampyonado sa dula nga chess. Unsay dula nga magbulang mo? Tenis ra!	I was challenged by the champion of chess. What match will you play? It's tennis.
		hagiyus	hagiyus	zip
		haluk	hagkan	kiss
		hagkut	hagkot	gummy
		hagu	hago	trouble, burden, exhausted
		haguk	hagok	snore	Dili ko ganahan makigtupad sa akong bana kung matulog sa gabii kay kusog kaayo ang iyang hagok.	I don't like to sleep beside my husband at night because his snore is so terrible.
		hagung	hagong	buzz
		hagung	hagonghong	buzz
		hagpa	hagpa	fall down
		hagpis	hagpis	skinny, thin
		hagsa	hagsa	fall, crash, collapse	Ang tulay sa among probinsya nahagsa kini tungod sa kusog nga baha.	A bridge in our province was collapsed by heavy flood.
		hagtik	hagtik	ticking
		hagtub	hagtob	thump
		hagtuk	hagtok	click
		hagtus	hagtos	cut by tension
		hagurus	haguros	howling, quick
		hagwa	hagwa	cavort, frolic, romp
		hain	hain	where	Hain man sila.	Where are they?
		hait	hait	sharp	Hait ang kotselyo.	The knife is sharp.
		hakgum	hakgom	handful, fistful, grasp
		hakhak	hakhak	notch
		hakug	hakog	greedy	Hakog kang pagkatawo.	You are a greedy person.
		hakup	hakop	grab, handful	Gihakop niya ang bata'g midagan.	He gathered the child in his arms and ran.
		hakut	hakot	transport, carry	Naghakot sila sa mga bato.	They are carrying stones.
		hala	hala	Well, Oh	Hala! Natagak ang bata sa hagdanan.	Look! A child fell down from the stairs.
		labug	halabog	thrown
		halad	halad	offer, devote	Kinahanglan ta maghalad sa adlaw sa patay.	We need to offer on the day of dead.
		halaman	halaman	garden
		handum	halanduman	souvenir
		handum	halandumon	memorable	Pebrero katorse ang akong halandumong adlaw.	February 14th is my unforgettable day.
		halang	halang	hot, pungent, spicy	Halang kaayo ang sabaw kay gidaghan man nimo pabutang ug sili.	The soup is very hot because you put a lot of chili in.
		hangad	halangdon	dignified, honorable	Ang halangdon nga mayor sa Sugbo,	The honorable mayor of Cebu city,
		halap	halap	purblind
		lapad	halapad	wide, broad	Halapad kaayo ang dalan.	The road is very wide.
		halad	halaran	offered
		halas	halas	snake	Dako kaayo ang halas.	The serpent is very big.
		hatag	halatagon	liability
		lalum	halawom	deep
		halay	halayhay	hang
		layu	halayo	far	Kami nagpuyo halayo sa merkado, kinahanglan pa mosakay ug dyip.	We live far from the market, need to ride on jeepney.
Sp	jalea	halya	haleya	jelly
		halhag	halhag	thin, sparse
		halhal	halhal	babble
		dali na	hali na	Come on!, All right.
		haligi	haligi	pillar	Dagko ang haligi nga gigamit.	A big column was used.
		halili	halili	substitute
		halimaw	halimaw	monster	Si Manny gibati ug tumang kalisang sa pagkakita niya sa halimaw.	Manny was filled with horror by seeing the monster.
		halimbawa	halimbawa	elude, avoid	Karon nga nakatrabaho na si  Pedro nakahalimbawa na ang banay.	Now that Pedro has a job, his family is not so badly pressed.
		halin	halin	sale, income, sell	Pila man ang inyong halin? ;Nahalin na ang akong balay.	How much is your sales? ; My house was sold.
		haling	haling	blaze, fire, bonfire
		haling	halingan	fireplace
		halin	halinun	saleable, in demand	Halinun kaayo ang akong gibaligya nga isda.	My merchandise of fishes are in demand.
En	hello	halu	halo	Hello	Halo, kinsa ni?	Hello, who's speaking?
		halu	halo	mix, mingle
		halu	halo	loose, saggy
		halug	halog	hug, embrace	Ako siyang gihalog.	I hugged her.
		halu	halohalo	mixed cold desert	haluhalo	a dessert of several kind of fruits with ice-cream
		haluk	halok	kiss	Pahalok ka ko.	Kiss me.
		halus	halos	nearly, scarcely, barely	Halos cemento ang ilang balay.	Their house is nearly made of concrete.
		luyu	haluyo	at the back
		halwa	halwa	cage	Ihalwa ang piriko.	Put the parakeet in the cage.
		halwut	halwot	tensile, sticky, mellow music
		hamag	hamag	jump on
		hambin	hambin	hold, harbor
		hambug	hambog	vain
		hambug	hambogero	conceit, big head	Hambogero kaayo nang tawhana.	That man is a very conceited person.
		pili	hamili	noble, precious
		hamis	hamis	smooth	Hamis kaayo imong panit.	Your skin is very smooth.
		hamuk	hamok	ghost, threaten
Sp	jamon	hamun	hamon	ham
		hamus	hamos	nasty, dirty
		hamuy	hamoy	lick
		hampak	hampak	spank	Iyang gihampak ang iyang anak sa lobut.	She spanked her child on hips.
		butang	hamtang	inflict, impose
		hamtung	hamtong	mature
		mubu	hamubo	short
		hamugaway	hamugaway	cozy, snug, enough space	Ang barko nga gisakyan namo sa Manila, hamugaway kaayo kay daku ug limpyo.	The ship that we rode to Manila was comfortable for it was big and clean.
		hamyang	hamyang	spread out
		hana	hana	try, attempt	Mihana ug patay kanako ang akong kontra.	My enemy tried to kill me.
		hana	han-an	aim, attempt
		hanap	hanap	fade, become faint, dim	Hanap na akong mata.	My sight is already dim.
		hanas	hanas	skillful, adept	Hanas na siya modrive.	She is good at driving.
		hanaw	hanaw	vanish, disappear	Nalupad ug nahanaw ang mga bula.	The soap bubbles flew and disappeared.
		hanay	hanay	slope, incline
		han-ay	han-ay	file, series, arrange	ang papeles nga gihan-ay	filed papers
Ta	handa	handa	handa	plan, ready, begin	Mao gyuy pagbundak sa ulan sa dihang nihanda na unta ko paglakaw.	The rain suddenly started pouring down just as I was about to go out.
		handag	handag	slant, oblique	Tan-awa nang bilding nga naghandag na.	Look at that slanted building.
		handus	handos	thrust, lunge	Palihug ko ug handos sa sakyanan paingon sa daplin kay plat ang ligid.	Please push the car to the side because the tire is flattened.
		handum	handum	retrospect, reminisce	Siya kanunay maghandum.	She is always in her retrospect.
		handum	handumanan	keepsake, token	Kining sudlay mao akong handumanan ni lola.	This comb is a keepsake from my grandmother.
		handuraw	handuraw	daydream, reverie
		hangad	hangad	look up
		hangal	hangal	inattentive
		hangal	hangalhangal	idiot, fool, stupid
		hangay	hangay	unreasonable	Mohangay lang siyag kasuko.	He gets angry without any reason.
		hangga	hangga	chickenpox
		hanggap	hanggab	inhale, breathe	Gusto kong mohanggab ug lab-as nga hangin.	I want to inhale fresh air.
		hanggap	hanggap	inhale
		hanggaw	hanggaw	stupid, jerk
		hangin	hangin	wind, breeze	kusog nga hangin	strong wind
		hangin	hanginon	windy	Mahanginon adlaw padayon usa ka semana.	We had windy days for a week.
		hangul	hangol	greedy	Hangol kaayo ug manggang hilaw si Cate.	Cate has a weakness for green mango.
		hangup	hangop	embrace
		hangus	hangos	pant	Naghangos si Anne gikan nagdagan.	Anne was panting from running.
		hangup	hangpanay	(welcome) embrace each other
		hangtud	hangtod	till, until	Hangtod sa sunod natong panagkita.	Until we meet again.
		hangtud	hangtod sa hangtod	forever	Hangtod sa hangtod akong gugma kanimo.	My love for you is forever.
		hangtud	hangturan	terminal, limitation
		hangus	hangus	pant, wheeze
		hangyu	hangyo	ask, request	Mihangyo siya nako nga mouban sa Manila.	He asked me to go to Manila with him.
		hangyu lubu	hangyo-lubo	strong request	hangyu lubu	request that cannot be turned down
		hanig	hanig	buffer, cover
		haniti	haniti	expert	Haniti na siya sa pagluto.	She is an expert in cooking.
		han-uk	han-ok	jam, compress, pack
		hansak	hansak	stab
		hantak	hantak	toss coin
		hantuk	hantok	jackpot, marry a wealthy man
		hapa	hapa	lie prone, prostrate	Gimandoan ang mga tawo sa paghapa ug gihulga nga pusilon kon molihok.	They were ordered to lie prone and threatened to be shot if they moved.
		hapag	hapag	basket
		hapak	hapak	strike, hit, beat	Ayaw panghapak sa imong anak.	Don't beat your child.
		hapas	hapas	grease	haplas
		umud	hapaumod	fall face first
		hapaw	hapaw	skim
		hapay	hapay	comb, flatten
		hapdus	hapdos	sore, painful	Nagkahapdos sa akong samad nga karaan ang mga pulong mo.	Your words are sore to my old wound.
		hapin	hapin	cover, overlay	Ayaw gisia ang hapin sa nang libro.	Don't tear the cover of that book.
		hapit	hapit	drop by	Akoy mohapit niya sa ila.	I will pick her up at their house.
		hapit	hapit	almost, nearly	Hapit tanang mga dahon nag-ilis sa ilang color.	Almost all leaves have changed their color.
		haplas	haplas	grease, rub, liniment
Sp	japon	hapun	Hapon	Japanese, Japan	Hapon ko.	I'm a Japanese.
		hapun	hapon	afternoon	Sa hapon nalang ko molakaw.	I will go in the afternoon.
Sp	japones	hapunis	hapones	Japanese (male)	Nindot ug batasan ang Hapones.	Japanese custom is nice.
Sp	japonesa	hapunisa	haponesa	Japanese (female)	Puti kaayo ang Haponesa.	Japanese girls are white.
		hapus	hapos	strike, whip
		hapsay	hapsay	orderly, neatly	Hapsay kaayo ang mga bata nga ning klase.	The pupils of this class are orderly.
		hapuhap	hapuhap	caress, stroke	Unya iya kong gigakos ug gihapuhap ang akong likod.	Later she hugged me and stroked my back.
		hapyud	hapyod	dab, stroke in one direction	Iyang gihapyod ang nagum-us niyang buhok.	She stroke her messy hair down.
		hapyud	hapyoron	caress	Hapyoron tika para mahuwasan sa kalagot.	I'll caress you to ease your anger.
Sp	jarra	hara	hara	jar
		harag	harag	oblique, tilt
Sp	jarana	harana	harana	serenade
		harang	harang	block, confront
		harang	harang	offering
Sp	jardin	hardin	hardin	garden	Daghan ug maanindtot na bulak ang hardin.	There's a lot of beautiful flowers in the garden.
Sp	jardinero	hardiniru	hardinero	gardener
		hari	hari	king	Si Jisus ang hari sa mga hari.	Jesus is the king of all kings.
		hari	hari	fall on the back
		hari	harianon	kingly
Sp	harina	harina	harina	flour	Pagdala ug harina.	Bring some flour.
		harung	harong	confront
		harus	haros	take all, sweep	Siya ang nangharos sa tanan daog.	He won all the game.
		haruhay	haruhay	cozy
		hasa	hasa	whet
		hasi	hasi	threaten
Sp	hacienda	asyinda	hasienda	plantation	Ikaw na karon ang tag-iya sa hasienda.	Now you are the owner of the plantation already.
		siril	hasirilsiril	look for frantically
		haska	haska	very	haskang purdoya	very poor
		hasmag	hasmag	attack, lunge	Nikalit lang ug hasmag ang iro ngadto sa bata.	Suddenly the dog attacked the child.
		hasu	hasohaso	push and pull
		hasul	hasol	harass, hassle, vex
Sp	hasta	hasta	hasta	till, until	Brutus, hasta ka!	Brutus, you too!
		hasul	hasula	harass
		hata	hata	feint
		taas	hataas	very high
		hatag	hatag	give, gift	Naghatag ka nako'g mahal nga butang.	You gave me a precious thing.
		hataw	hataw	appear
		hatay	hatay	become long, thin
		hatud	hatod	lead, guide, bring	Palihug ko ug hatud sa libro.	Please bring the book.
Sp	hacha	atsa	hatsa	axe	hait nga hatsa.	sharp axe
		haum	haum	fit dress
		hawa	hawa	retire, quit	Kanus-a ka mohawa?	When will you retire?
		hawak	hawak	waist	Gamay kaayo ka ug hawak.	Your waist is very slim.
		hawan	hawan	clear
		hawanan	hawanan	living room, hall, park	Adto ta mag-istambay sa hawanan.	Let us stand by in living room.
		haw-ang	haw-ang	empty	Kini ang lugar nga haw-ang.	This is an empty place.
		haw-as	haw-as	unload, discharge, take out
		hawid	hawid	grasp, hold	Paghawid sa imong bag nga may sulod nga kuwarta.	Hold tightly your bag with money inside.
		hawud	hawod	champion, winner, best	hawud og salabutan	genius
		hawud	hawodhawod	act as superior
		halwut	hawot	tensile, sticky, mellow music
		haya	haya	interment, burial
		hay-ad	hay-ad	lie flat, sprawl
		hayag	hayag	sun light, clear, bright	hayag sa adlaw; Hayag kaayo karong gabiona kay bulanon.	sunlight;  It's very bright tonight in the moonlight.
		hayahay	hayahay	comfortable, cozy	Gusto ko ug hayahay nga kinabuhi.	I want a comfortable life.
		hayan	hayan	likely, that's why
		hayang	hayang	face up, supine	Nanghayang nga natulog si Roel.	Roel was sleeping on his back.
		hayhay	hayhay	hang
		hayhay	hayhayan	clothesline
		haylu	haylo	inveigle
		hayup	hayop	animal
En	high school	hayskul	hayskol	high school
Sp	generacion	hinirasyun	henerasiyon	generation
Sp	jefe	hipi	hepe	chief	Napusilan ang hepe sa kapulisan.	The chief of polis was shot.
Sp	heredero	hiridiru	heredero	heir	bugtong heredero	only one heir
Af		hi	hi-	a prefix		denoting "involuntariness, casualness" of happening or action.
		abut	hiabut	arrival
		agum	hiagom	suffer
		agum	hiaguman	outcome, get a lesson	Mao kini akong nahiaguman sa paningkamot.	This is the result of my hard work.
		hiay	hiay	droop
		balag	hibalag	find	Nahibalag ko na gayod siya.	I found her at last.
		balu	hibalo	know	Nakahibalo ko sa imong sikreto.	I know about your secret.
		hibat	hibat	unsymmetrical, cock-eye, distort
		balu	hibaw-an	know
		balu	hibawo	know
		bilin	hibilin	be left
		bulung	hibulong	wonder	Nahibulong ko ngano nasuko siya.	I wonder why he got angry.
Sp	descubrir	diskubrir	hideskubrihi	discover
		hidhid	hidhid	pomade,　oil
		hidlaw	hidlaw	miss, long, homesick	Gihidlaw ko pag-ayo nimo.; Gihidlaw ka nako?	I miss you very much.; Do you miss me?
		higal	higal	lecherous
		hagala	higala	friend	Ang higala sa panahon sa kalisod maoy higala nga tinood.	A friend in times of difficulties is a true friend.
		galam	higalam	accustom
Sp	gigante	higanti	higante	giant	Higante gyud ang Christmas tree sa gawas.	Really the outside Christmas tree is giant.
		gawad	higawad	disappoint, deny	Wala gyud koy ihigawad kanimo.	There is nothing I would deny you.
		gayun	higayon	chance, opportunity	Tagai ko ug higayon sa pag-usab.	Give me one more chance.
		gayun	higayuna	then	Bata pa man ko niadtong higayuna.	Still I was a child at that time.
		higda	higda	lie down	Naghigda siya sa bangko.	He lied down on the bench.
		higda	higdaan	bed
		higda	higdaanan	bed, bedroom	Limpyo kaayo kining higdaanan.	This bed is very clean.
		mata	higmata	wake up
		higup	higop	sip, drink	naghigop og kape	sip coffee
		higut	higot	string, rope, knot, tie	Ihigut ang balloon sa bangko kay basin ug makalupad na.	Tie the balloon to the chair because it might fly away.
		higpit	higpit	tight, strict
		gugma	higugma	love	Nahigugma ko nimo.	I love you.
		higup	higup	sip, suck
		higut	higut	string, rope, knot, tie
		higwaus	higwaos	uneasy, anxious
		ila	hiilhan	known
		limut	hikalimot	forget	Hikalimti na lang ang akong giingon. ; Hikalimti ako ayaw.	Forget what I said.; Forget me not.
		hikap	hikap	touch	Ayaw hikapa ang kuryente.	Don't touch the electric wire.
		kaplag	hikaplagan	discovery
		tawa	hikatawa	burst out laughing
		hikaw	hikaw	neglect, refuse	Wala gyud maghikaw siya sa ako sa dihang nangayo ko ug panabang.	He never refuse me when I asked him help.
		hikaw	hikawan	selfish, deprive others
		hikay	hikay	prepare
		hiklad	hiklad	display, spread out
		hiklin	hikling	push aside, take refuge
		hikug	hikog	hang oneself
		hiktin	hiktin	narrow
		hikut	hikut	bind, tie
		hiklad	hikyad	display, spread out	Nahikyad niya ang iyang libro ug notebooks sa ibabaw sa lamesa.	She spread a book and a notebook on the desk.
		labi	hilabi	most, especially	Gimahal nako akong mga anak hilabi na ikaw.	I love my children especially you.
		labi	hilabihan	very, extraordinary
		labut	hilabot	meddle, interfere	Ayaw panghilabot sa dili imoha.	Don't meddle in other people's affairs.
		labut	hilabut	interfere, meddle
		labaw	hilabwan	by-pass, surpass
		hilahila	hila-hila	slug, snail
		hilak	hilak	weep, cry	Nihilak ang bata nga nawala iyang sapatos.	The child who lost his shoes was crying.
		hilam	hilam	fumble
		hilam	hilamhilam	fumble, grope
		hilam-us	hilam-os	wash face	Naghilam-os ko sa akong nawong.	I washed my face.
		hilan	hilan	secluded
		hilanat	hilanat	fever	May hilanat ka ba? Oo, taas kaayo.	Do you have a fever? Yes, very high.
		hilang	hilang	thin, sparse
		lansang	hilansang	rivet, glue	Ang mga mata ni Ora didto mahilansang kang Arturo.	Ora kept her eyes glued to Arturo.
		hilanat	hilantan	have fever
		hilap	hilap	feel, be impressed	gihilap sa kaluoy	feel pity
		hilas	hilas	nasty, lewd
		hilas	hilasan	nasty, lewd
		hilaw	hilaw	raw, unripe	Ang mga Hapones nagkaon sa hilaw nga isda.	Japanese eat raw fishes.
		lawas	hilawas	sexual intercourse
		hilig	hilig	tend, incline, favorite	Hilig kaayo ang Hapones sa isda nga hilaw.	Japanese are fond of eating raw fishes.
		hiling	hiling	diagnose
		hilis	hilis	melt, digest, dissolve	para mahilis dayon ang mga gikaon	to digest food quickly
		hilis	hilisan	digest	Nagsakit ang tiyan ni Karl tungod kay wala kahilisi sa iyang gikaun nga anagon.	Karl had stomachache because he couldn't digest the young corn he ate.
		hisgut	hilisgutan	theme, topic	Ang paghimo ug ginagmay nga negosyo ang hilisgutan karon sa miting.	The agenda for this meeting is about starting a small business.
		hilit	hilit	outskirt
		hilu	hilo	poison, venom	Adunay klase sa bitin nga grabe ug hilo, ug makamatay dayon kung mapaakan ka.	There is a kind of poisonous snake and if you were bitten you would be dead soon.
		hilu	hilo	thread
		hilum	hilom	quiet, silent	Hilom na!	Be quiet!
		hilum	hilomon	quiet, silently
		hilut	hilot	massage	Palihug ko ug hilot sa akong abaga.	Could you massage my shoulders?
		hilum	hilumon	quiet, silently	Siya hilumon kaayo, dili man lang kamao mobuka sa iyang baba.	He is very quiet and hardly open his mouth.
		luwas	hilwas	articulate	Hilwas na sinultihan ang bata.	The baby speaks clearly already.
		bayi	himabaye	womanizer, playboy
		bakak	himakak	belie
		matay	himalatyon	dying
		palad	himaldi	fortune read	Human siya kahimaldi, naghingari lang syag hinuktok.	Since he had his palm read, he is depressed.
		palit	himalitan	fond of buying, popular
		himamat	himamat	meet, encounter	Diin nimo siya ikahimamat.	Where did you meet him?
		himan	himan	tool, device, appliance
		mangnu	himangno	reprove, remind
		himangud	himangod	feel slighted
		himas	himas	caress
		batiis	himatiis	wash legs	Manghimatiis ko una matulog.	I wash my legs before I go to bed.
		matikud	himatikdan	notice, aware	Ako siyang himatikdan nga ~.	I noticed him that ~
		matay	himatyon	dying
		himaya	himaya	kingdom, glory, bliss
		himbis	himbis	scale
		himi	himi	dirty, cry-baby
		pili	himili	choosy	Himili-an siya.	He is choosey.
Sp	gimnasio	himnasyu	himnasyo	gymnasium
		himu	himo	do, act, make	Kung mahimo ayaw kasuko.	Don't get angry if you can.
		himsug	himsog	sturdy, robust	Himsug nga pagkabata si Jore.	Jore is a robust child.
		bugsu	himugso	parturition, birth
		himugsu	himugso	give birth	Nahimugsoan siya'g usa ka bata.	A baby was born to her.
		bulag	himulag	separate, apart from	Mahimulag sa iyang mga ginikanan ang mga anak panahon nga kini magtukod ug iyang kaugalingong pamilya.	The children will separate from their parents when they build their own family.
		bulbul	himulbulan	pluck, pull	gihimulbulan ang manok	pluck the hen
Sp	pulso	pulsu	himulso	feel pulse	Ang doktor mohimuls nimo.	The doctor will feel your pulse.
		bunga	himungaan	hen
		bunga	himungahon	proliferate
		pungtud	himuntod	surmount
		buntug	himuntog	be set, locate	Apan nakugang siya sa paghimuntog niya sa sala.	But she was surprised when she entered the living room.
		himu	himuon	doing	Daghan ko ug himuon karon.	I have a lot of things to do now.
		buut	himuot	be pleased	Nahimuot ko anang tawhana.	I'm pleased with that person.
		pusak	himusak	abundant, come out, bloom
		butang	himutang	located, placed
		but-uk	himut-ok	dumbfounded
		hin	hin-	a prefix	ehemplo: kaon→hingaon	a prefix showing "addict" or "like to do st".  Ex: eat → gourmet
		tabang	hinabang	help, aid	Mangayo me ug hinabang sa patay.	We are asking for help for the deceased.
		tabi	hinabi	interview, talkative, gossip	Akong nahinabi ang nangawat sa usa ka tindahan.	I interviewed about the burglar at the store.
		tabu	hinabo	occur, happen
		habul	hinabol	textile
		dalagan	hinagan	running enthusiast	Ang bata hinagan kaayo, bisan suguon sa pagpaｌit ug bisan unsa hinagan.	The boy likes running, even if he's asked to buy something, he run.
		hagdan	hinagdan	terrace
		sagiban	hinagiban	weapon	Gidili ang pagdala ug hinagiban sa sulod sa bar.	It is prohibited to bring weapon inside the bar.
		haluk	hinagkanay	kiss each other
		dali	hinali	rush
		hinam	hinam	desire
		hambug	hinambog	strut, show-off way
		hinam	hinamhinam	hanker, anxious	Naghinamhiam ko sa pag-abot nimo. ; Gahinam-hinam na kaayo ko sa resulta sa bar-exam.	I'm looking forward to your arrival. ; I'm anxious to know the result of the bar-exam.
		tam-is	hinam-is	sweet, sweet tooth
		dali	hinanali	suddenly
		tan-aw	hinan-aw	onlooker
		han-ay	hinan-ay	serial
		handuraw	hinanduraw	ideal, imaginary
		hanggaw	hinanggaw	stupidity
		hangup	hinangop	pleased, look forward, miss	Nahinangop kaayo ko sa akong manghod.	I miss my younger sister very much.
		hangyu	hinangyoan	discount	Pilay hinangyoan nga imong ihatag niining relo?	How much do you give the discount for this watch?
		hinanuk	hinanok	sound sleep	Tingali nahinanok na sila sa ilang kama.	Maybe they fell deep sleep already in their bed.
		hinaut	hinaot	wish	Hinaot pa unta kita hangtod sa hangtod.; Maghinaut ko nga maayo ang imong panglawas.	I wish we last forever. ; I wish you good health.
		hapay	hinapay	comb	Gihinay niya paghinapay iyang buhok.	She combed her hair slowly.
		hapun	hinapon	Japanese language, Japanese-style
		tapus	hinapos	final, end
		hatag	hinatag	bounty, blessing
		hinaw	hinaw	wash ones hands
		dawat	hinawat	receipt
		away	hinaway	critical, dislike	Nahinaway ko sa imong baho, bahong bino.	I dislike your smell of the liquor.
		away	hinawayon	spiteful, nasty
		hinay	hinay	keep doing	Nganong naghinay ka na lang og katulog diha?	Why do you do nothing but sleep there?
		hinay	hinay	slow, gradually	Hinay sa pag-drive.	Drive slowly.
		hinayak	hinayak	(for nothing) carry through, do too much
		hinay	hinayan	laggard
		hinay	hinayhinay	gradually
		hinay	hinayon	push through	Mahinayon ta ug lakaw.	Let's carry through walking.
		hinay	hinayon	slowpoke
Ta	hindi	hindi	hindi	no, not
		hindik	hindik	neat, orderly	Hindika ang kuwarto kay nagkalamukat lang.	Clean up the room because it's a mess.
		adyi	hingadye	devout
		hingal	hingal	pant
		ngalan	hingalan	specify, nominate
Sp	amigo	amigu	hingamigo	friendly
		nganga	hingangha	gape, be surprised
		kaun	hingaon	favorite	Hingaon kog mga prutas.	I'm fond of fruits.
		kapin	hingapin	lavish, profuse
		hingawa	hingawa	worry
		kawat	hingawat	kleptomaniac
		away	hingaway	pugnacious
		bangun	hingbangon	arise
		hingi	hingi	beg, ask
		hingilin	hingilin	drive away, expel, dismiss	Siya ang nanghingilin nako.	I was banished by him.
		hingilin	hinginlan	drive away, expel, dismiss	Gihinginlan nako akong barumbadong manghud sa among balay.	I let my foolish brother stay away from our house.
		hingkud	hingkod	mature	Ang iyang kaagi maoy hinugdan nga siya nahingkod.	His experiences made him matured.
		layas	hinglayas	flee, run away	Kagahapon pa siya hinglayas.	Just yesterday he run away.
		hingus	hingos	sniff, breathe
		hingpit	hingpit	complete, entire
		sayud	hingsayran	known	Didto nako hingsayran ang tanan.	There I know everybody.
		tungud	hingtungdan	object, affected, stakeholder
		kusug	hingusgan	enforce
		kusug	hingusog	exerting	Nanghingusog mi sa pagtiwas niini dayon.	We finish this work as soon as possible.
		gayun	hinigayon	sporadic, occasional
		gugma	hinigugma	sweetheart	Siya ang akong hinigugma.	She is my sweetheart.
		hikaw	hinikawan	devoid, deprived	Kani-adto hinikawan kami sa tanan.	Before we were devoid of everything.
		hikay	hinikay sa	by, according to
		hikut	hiniktan	leashed, tethered
		himu	hinimo	become, made	Hinimo kini sa usa ka tawo.	This was made by one person.
		dangup	hininangup	welcome
		hinginlan	hininginlan	outcast, abandoned	Hininginlan siya sa ilang panimalay.	He was dismissed from his family.
		usa	hiniusa	unified
		hinlu	hinlo	clean, orderly, wash	Hinloi imong kamot.	Wash your hands.
		hinug	hinog	ripe	Hinog na ang mga saging.	The banana has ripened.
		hinuk	hinok	stealthily
		hinul	hinol	touch, find, grope	Wala sila'y nahinol.	He find nothing.
		hinul	hinolhinol	grope, search around
		hinunua	hinonoa	instead, however, on the contrary
		tubig	hinubig	bail out, swill down
		hubu	hinuboan	destitute
		hinugun	hinugon	regret, feel pity
		hinuklug	hinuklog	regret, realize	Nahinuklog siya sa kahinanali sa iyang nabuhat sa iyang asawa.	He suddenly realized what he has done to his wife.
		tuktuk	hinuktuk	speculate, ponder	Naghinuktuk ko tungod sa problema.	I speculate about the problem.
		hulagway	hinulagway	pictorial
		hulam	hinulaman	borrowed	Hinulaman ko kini sa akong amiga.	I borrowed this from my friend.
		hulga	hinulgaan	blackmail
		hinulsul	hinulsul	repent
		sulti	hinulti	talkative, loquacious
		hulum	hinuluman	infusion
		dumdum	hinumdum	remember, memorize	Nahinumdum ko sa imong gisulti.	I remember what you said.
		hungaw	hinungaw	vapor, gas	Baho ang hinungaw sa kanal.	The vapor from the canal smells bad.
		hungaw	hinungaw	result, affect	Ang iyang ulser hinungaw sa sobrang pag-inom.	His ulcer is the result of drinking too much.
		tungud	hinungdan	reason, cause, motive	Sultii ko sa hinungdan.	Tell me the reason.
		tungud	hinungdanon	important	Pagbantay sa mga hinungdanong papels.	Be careful with the important papers.
		hinuun	hinuon	instead, however, rather	Ayaw pagsinggit, paghilum hinoon.	Don't shout but be calm.
		huyuhuy	hinuyohoy	breezing	hinuyuhoy sa hangin	comfortable breeze
		hiphip	hiphip	bribe	Gihiphipan niya ang pulis aron dili siya dakpon.	He bribed the policeman so he wasn't arrested.
		hipi	hipi	lurk
		hipli	hipli	remove, dodge
		hiplus	hiplos	elapse, loose	Nahiplos ang ubod sa akong kamot.	The eel slipped out of my hand.
		hipnu	hipno	fill up, brim
Sp	hipocrita	hipukrita	hipokrita	hypocrite
		hipun	hipon	shrimp
		hipus	hipos	keep, save, collect and arrange	Akong gihipos tanan butang imong gihatag.	I keep all things you gave me.
		hirada	hirada	victim, fail	Nahirada ko sa exsamen.	I failed in the exam.
		hiram	hiram	=hilam (fumble)
		hirig	hirig	oblique, tilt
		hirit	hirit	draw, find a chance
		sabut	hisabti	understand	Wala ko ikaw hisabti.	I don't understand you.
		sagmuyu	hisagmuyo	be disappointed
		sakup	hisakop	pertain
		hisgut	hisgot	discuss	Naghisgot kami bahin sa tulis kagabii.; Di na ta maghisgot niana.	We discussed about the last night burglar.;   We will not discuss that anymore.
		hisgut	hisgutan	mentioned	nahisgutang shop	abovementioned shop
		hisu	hiso	pomade,　oil
Sp	jesus	hisus	Hisus	Jesus
		hitabu	hitabo	happening, occur	Sultii ko sa nahitabo.	Tell me what happened.
		tala	hitala	written, recorded	Ang mga panghitabo karon nga krisis sa kalibutan nahitala na sa Balaang Kasulatan.	The crises which happen in the world today had written already in the Bible.
		talay	hitalay	upper class
		tangka	hitangka	encounter
Sp	gitano	hitanu	hitano	gypsy
		hithit	hithit	huff, puff
		hiting	hiting	full, swell
		tingala	hitingala	wonder
Sp	hechura	hitsura	hitsura	form, feature, appearance	Unsa iyang hitsura?	How does she look like?
		ubus	hiubos	hurt, offended
		usa	hiusa	unite	Naghiusa kami sa kalinaw sa katilingban.	We have united for world peace.
		uyun	hiuyon	adjust, accept	Nahiuyon ko sa imong hunahuna bahin sa gugma.	I accept with your idea about love.
		hiwa	hiwa	cut, slice	Ako ang naghiwa sa karne.	I sliced the meat.
		hiwa	hiwahiwa	cut, mince	Akong gihiwahiwa ug ginagmay ang karne.	I minced the meat.
		hiwasa	hiwasa	uneasy, restless	Naghiwasa ko sa akong kama.	I felt uneasy on my bed.
		hiwatig	hiwatig	stretch oneself	Naghiwatig kadtong iring.	That cat has a good stretch.
		hiwi	hiwi	deform, distort, crooked
		hiwid	hiwid	stretch, shrug	Nanghiwid ko pagkahuman ug trabaho.	I stretched myself after work.
		hiyad	hiyad	writhe	Naghiyad ang lawas ni Christy sa kasakit.	Christy writhed her body in pain.
		hiyak	hiyak	get a chasm, hollow	Mihiyak ang yuta paglinog.	The ground cracked by the earthquake.
		hiyas	hiyas	virtue, jewelry, good attribute	Ang pagkamakugihon ang hiyas nga akong gipangita sa usa ka lalaki.	Industriousness is virtue that I am looking for in a man.
		hiyud	hiyod	squeeze
		hiyus	hiyos	shrink, deflate
Sp	homilia	humilya	homiliya	homily
		hunghung	honghong	whisper	Nihonghong siya kanako.	She whispered to me.
		huyuhuy	hoyuhoy	breeze	Ang hoyuhoy sa hangin sa BBC bugnaw ug dili hugaw, mao nga mas maayong magbakasyon didto.	The breeze in BBC is cool and pure, it's so nice to spend a vacation there.
		hubad	hubad	translate, interpret	Kahibalo ka mohubad sa Hinapon ngadto sa Binisaya?	Do you know how to translate Japanese to Visayan?
		hubag	hubag	abscess, boil	Dako ang hubag sa bata.	The abscess of the child is big.
		hubak	hubak	asthma
		hubas	hubas	subside	Nihubas na ang tubig sa baha.	The flood have subsided.
		hubas	hubasanan	drainage	Gilimpyohan na namo ang hubasanan.	We have cleaned the drainage.
		hubit	hubit	describe, portray	Ang katahom dili mahubit sa pulong.	Its beauty can not be expressed in words.
		hubu	hubo	nude, naked	Gusto ko mopintura nimo naghubo tanan.	I like to paint your nude.
		hubu	huboan	undress, strip	Ako siyang gihuboan. ; Iya akong gihuboan.	I undressed her. ;   He undressed me.
		hubug	hubog	drunk	Ayaw paghubog.	Don't get drunk.
		hubug	huboghubog	tipsy, drunk
		hubuy	huboy	node, bump
		hubuy	huboyhuboy	plump and soft
		hudas	hudas	betray, traitor
		hudlat	hudlat	threat
Sp	horno	hurnu	hudno	oven, bake, roast	Gihudno ang tostado.	The bread was toasted.
Sp	horno	hurnu	hudnohan	oven
Sp	juerguear	hudyaka	hudyaka	merriment, revel
		hugas	hugas	wash	naghugas ug plato; Hugasan nako ang mga plato.	wash dishes; I will wash dishes.
		hugas	hugasan	sink	Naay daghang hugasunon sa hugasan.	There are many dishes to wash in the sink.
		hugas	hugasanan	lavatory
		hugaw	hugaw	filth, dirty, foul, manure	Ilabay kanang hugaw.; Hugaw kana imong gikuptan.	Throw that rubbish away.; That one what you hold is dirty.
		hugis	hugis	shape
		hugka	hugka	lax, loose	not common
		hugna	hugna	act, scene, round	unang hugna	first act
		hugnu	hugno	collapse, destroyed	Nahugno ang among karaan nga balay sa miaging linog.	Our old house was collapsed by the last earthquake.
		hugu	hugo	thin, emaciate	Nihugo ko tungod sa sakit.	I become thin by the sickness.
		hugung	hugong	buzz, buzzing
		hugunhugun	hugonhugon	rumor, talk	Naghugonhugon akong mama sa pagpatukod ug balay karong Enero.	My mother talks that she will build a house coming January.
		hugup	hugop	throng, converge, do together
		hugut	hugot	tight, taut	Hugot kaayo ang iyang pantalon.;  Ayaw ihugot paghigot.	Your pants are very tight.; 　Don't bind tightly.
		huguy	hugoy	pal
		huguy	hugoyhugoy	joy, fool around
		hugpa	hugpa	alight in swarm, cover	Mihogpa ang dulon da maisan.	The locusts alighted on the cornfield in a swarm.
		hugpung	hugpong	bunch, group, flock, unite	Gugma ang naghugpong sa mga anak ug ginikanan.	Love unites children and parents.
		hugut	hugtanon	tightly
		hugup	hugupan	gathered	Hugupan nato ug trabaho aron madali ug human.	Let's work together so that it will be done soon.
		hugyaw	hugyaw	tumult, roar
		hukas	hukas	naked	Hukas ang lalake nga akong nakita.	I saw a naked man.
		hukas	hukasan	strip	Hukasan una ang bata sa dili pa maligo.	Strip the child first before taking a bath.
		hukbu	hukbo	army
		hukdung	hukdong	hunker, recline
		hukhuk	hukhok	cheat, wangle, swindle	Gihukhok lang anang bayhana ang kwarta sa imong lolo.	That woman swindled money out of your grandfather.
		hukum	hukman	condemn, judge	Hukman na karon ang sad-an.	Now the condemnation will be done.
		hukum	hukmanan	court, jury	Dad-on ta kining hitaboa sa hukmanan.	We'll bring this matter to the court.
		hukum	hukom	condemn, judge, decision	hukom og sala; Ayaw paghukom sa usa ka tawo.	condemn for crime ; Don't judge others.
		hukut	hukot	leash	Nawala ang hukot sa iro.	The leash of the dog is gone.
		hulab	hulab	boast
		hulab	hulabon	mendacious, boastful
		hulad	hulad	copy, transcribe, pour	Nahulad nanimo ang mga dokumento?	Have you copied the documents?
		hulagway	hulagway	picture, portrait	Maayo pagkakuha ang imon hulagway.	The portrait of you was nicely taken.
		hulam	hulam	borrow	Mohulam ko ug libro.	I'll borrow the book.
		hulat	hulat	wait	Naghulat ko sa imong pagbalik.	I was waiting for your return.
		hulaw	hulaw	drought	Nihit ang pagkaon panahon sa hulaw.	Food is scarce during drought.
		hulbut	hulbot	pull out, extricate
		hulga	hulga	threaten	Iya kong gihulga nga pat-yon.	He threatened me with killing me.
		hulhug	hulhog	provoke, cajole, entice
		hulhul	hulhul	bark, yelp	Nadungog ko ang hulhul sa mga iro gabii.	I heard the dogs yelped last night.
		hulip	hulip	replace, patch, renovate	Gikuhaan siya sa Dios ug gusok ug gihulipan niya kining unod.	The God took his rib and replaced by his flesh.
Sp	forma	purma	hulma	mold, take form	Naghulma kami ug lingin pinaagi kupot sa kamot.	We made circle with hands chain.
Sp	forma	purma	hulmahan	mold, casting	Mao kini ang hulmahan sa pagbuhat ug baso.	This is the mold to make cups.
Sp	hormiga	hurmiga	hulmigas	ant	Gipaak ug hulmigas ang akong anak.	My child was bitten by an ant.
		hulug	hulog	fall, drop	Nahulog ko sa hagdanan.	I fell down from the stairs.
		hulug	huloghulog	installment plan	Nagbayad ko sa among telebisyon pinaagi sa huloghulog.	I bought our television set by installment plan.
		hulum	hulom	soak, immerse
		hulpa	hulpa	indent, sag
		hungaw	hulungawan	airway, ventilator	Kinahanglan ug hulungawan ang kasilyas.	The toilet needs a ventilator.
Sp	julio	hulyu	Hulyo	July	Hulyo ang buwan nga iyang natawhan.	July is his Birth month.
		mabdus	humabdos	stepchild	Iyang gipaeskwela ang iyang humabdos.	He send his stepchild to school.
		hablus	humablos	stepchild
		human	humag	human ug
		human	human	finish	Nahuman na ko sa akong gihimong balak.	I finished writing my poem.
		human	human	after	Gibiyaan ko niya human sa tanan.	He left me after all.
		human	humana	human na	Humana ang akong gibuhat nga assignment.	I finished the work of my assignment.
		human	human-daan	ready-made	Mopalit ko ug senina human-daan.	I will buy a ready-made dress.
		humay	humay	rice	Humay ang ipakaon sa bata dili mais.	The food for children is not corn but rice.
		humay	humayan	rice, rice field	Nasuya ako sa dagko nilang kahumayan.	I envy their big rice fields.
		humud	humod	wet	Nahumod ang iring kay nahulog sa pond.	The cat got wet by falling into the pond.
		humuk	humok	soft, easy	Hatagi ko ug humok nga unlan.	Give me a soft pillow.
		humul	humol	drench, soak
		humut	humot	smell, fragrant	Humot kaayo kining perfume.	This perfume is fragrant well.
		humud	humudhumod	moist
		humul	humulhumol	soft, fluffy
		hun-ag	hun-ag	brighten	Mihun-ag ang iyang nawong sa kahimuot.	She brightened her face with joy.
		hunahuna	hunahuna	opinion, idea, think	Daghan kaayo ko ug gihuna-huna sa gubat sa Irak.	I have many opinions about the Iraqi War.
		hunas	hunas	ebb, low tide	Hunas ang dagat karon.	It's ebb tide now.
		hunat	hunat	exert, gallop
		hunaw	hunaw	wash one's hands
		hungaw	hungaw	leak, blow, vent	Nakit-an nimo ang hungaw sa hose?	Have you found the leak in the hose?
		hungaw	hungawan	airway
		hungaw	hungawanan	airway, outlet	Magbutang jud ta ug hungawanan sa baho dinhi sa paktoriya.	We have to put an exhaust for the smell inside this factory.
		hunghung	hunghonganay	whisper each other	Kusog ra ang inyong hunghonganay.	Your whispering each other is too loud.
		hungihung	hungihong	whisper, rumor	Mihungihung siya nga nahigugma siya nako.	She whispered me that she loved me.
		hungit	hungit	spoon-feed	Gihungitan ko sa akong mama ug pagkaon sa dihang duna koy sakit.	My mother spoon-fed me when I was sick.
		hungkag	hungkag	empty, vanity
		hungug	hungog	idiot, simpleton	Hungog ka nga nituo anang babayhana.	You're an idiot who believes that woman.
		huni	huni	music, melody	Nindot paminawon ang mga huni niya.	Her songs are very nice to hear.
		hunit	hunit	tough, resilient	Hunit kaayo ang imong papa.	Your father is very tough.
		hunlak	hunlak	throw, fall
		hunung	hunong	interrupt, halt, stop	Ayaw pahunong sa imong trabaho.	Don't stop your work.
		hunus	hunos	drawer	Kuhaa ang lapis sa hunos.	Get the pencil from the drawer.
		hunsuy	hunsoy	pipe	Gipangita ni Lolo ang iyang hunsoy.	Grandfather was looking for his pipe.
		hunulhunul	hunulhunol	cold and soft, fluffy	Hunulhunol ang kutson.	The cushion is fluffy.
		hunus	hunus	kill
Sp	junio	hunyu	Hunyo	June	Gikan sa Hunyo tig-ulan hagtod Oktobre.	It's rainy season from June to October.
		huut	huot	tight
		hupas	hupas	expire, stale, wane	Ayaw pagkaon anang hupas nga pagkaon.	Don't eat that expired food.
		hupay	hupay	soothe, relieve, assuage	Ang imong mga pulong nakahupay sa akong kaguol.	Your words have relieved my grief.
		hupu	hupo	crouch
		hupung	hupong	abundant	Hupong ang among ani karong tuiga.	We had an abundant harvest this year.
		hupung	hupong	swell
		huput	hupot	keep, hold, retain	Ikaw ang mohupot niining yawe.	You will keep this key.
		huput	huptan	keep, hold, retain
Sp	jurado	huradu	hurado	judge, jury	Ako ang mipaila sa mga hurado.	I introduced to the board of judges.
Sp	juramentar?	juramintar?	huramentado	run amok, possessed
Sp	jurar	hurar	hurar	swear
Sp	horno	hurnu	hurno	oven, bake, roast
		hurus	huros	gust
		hurut	hurot	consume	Nahurot ang tanang kong kwarta.	I am penniless.
		hurusun	huruson	gusty	Masinati nato karong adlawa ang huruson nga hangin.	We have gusty winds today.
		husay	husay	settle, liquidate, arrange	Tugoti ko paghusay sa bayranan karon.	Let me settle the bill today.
		husay	husay	arbitrate	Nahusay na sa mga pulis ang kaso.	The police arbitrated the case.
Sp	jusgar	husgar	husga	judge	Ayaw paghusga sa usa ka tawo.	Don't judge others.
Sp	juzgado	huzgadu	husgado	court
		hushus	hushos	fall down, drop down	Nahushos ang shorts sa bata.	The child's pants are falling down.
Sp	justicia	husticia	hustisya	justice	Ang hustisya ray bahala.	Justice depends on the circumstances.
Sp	justo	hustu	husto	just, real, fact	Ang tanan nga akong gipanulti husto ug tinuod.	All what I told is fact and true.
		hurut	hutdon	deplete
		hut-ung	hut-ong	group, section	Usa ka hut-ong sa mga estudyante ang misalmot sa seminar.	A group of students attended the seminar.
		hutuy	hutoy	coughing fit
		hulad	huwad	pour, resemble
		hulam	huwam	borrow
		huwap	huwap	stroke gently
		huwap	huwapuhap	stroke on the head	Gihuwapuwap ko ni mama.	Mama stroked my head.
		huwas	huwas	sober, relieve	huwas sa peligro	harmless
Sp	Jueves	huwibis	Huwebes	Thursday	Dili ta magkita sa Huwebes.	I will not meet you on Thursday.
Sp	juez	huwis	huwes	judge
		huy-ab	huy-ab	yawn	Nanghuy-ab ang bata gikasabang siya sa maestra.	The boy was scolded by the teacher but he was yawning.
		huyang	huyang	weak, delicate, fragile	Huyang ang imong kasingkasing.	Your heart is weak.
		huyatid	huyatid	stretch the body
		huyhuy	huyhoy	wilt, sag	Huyhoy ang mga abaga ni Leon nga mibiya sa opisina.	When leaving the company, Leon dropped his shoulders.
		huyup	huyop	blow air	Napalung ang kandila kay gihuyop niya.	He blew out the candle.
		huyup	huypon	blow air	Akong huypon ang kandila para mapalung.	I will blow out the candle.
Af		i	i-	a prefix		prefix making future tense verb, passive voice
		babaw	ibabaw	upland, upstairs, top
		babaw	ibabaw sa	upon
		iban	iban	deduct, reduce	Daghan ang iban akong sweldo.	There are many deductions from my salary.
		ibid	ibid	lizard
		ibid-ibid	ibid-ibid	flirt	Ayaw pag-ibid-ibid sa akong bana.	Don't flirt with my husband.
		ibug	ibog	admire, envy, covet, attracted	Naibog sila kanimo.	They admire you.
		ibug	ibog-ibog	tempt
		ibut	ibot	weed, uproot
		ibut	ibton	weed, uproot
		ibut	ibut	weed, uproot
Sp	edad	idad	idad	age	Dako na akong idad.	I'm already old.
Sp	idea	idya	ideya	idea	Unsa ang imong ideya?	What is your idea?
		idlas	idlas	timid, shy
Sp	idolo	idulu	idolo	idol	Nakita nami aming idolo sa TV.	We watched our idol at TV.
Sp	hidroplano	idruplanu	idru	plane
Sp	hidroplano	idruplanu	idruplano	plane
		iya	idyaidya	his is his	idyaidya-ahoaho	What's his is his, what's mine is mine.
		agaw	ig-agaw	cousin
		ig-agaw	ig-agaw	cousin	Siya ang akong ig-agaw.	She is my cousin.
		igang	igang	sultry, warm, stuffy	Kaigang panahon sa ting-init.	It is warm during summer.
		igat	igat	flirt, flirtatious, snobbish	Igat ra kaayo siya.	She is very flirtatious.
		buslut	igbubuslot	puncher
		igdal	igdal	protrude, bulge	Mabdos ka? Igdal imong tiyan.	Are you pregnant? Your tummy bulges.
		haling	ighahaling	kindling	Lakaw na pagkuha didto ug ighahaling.	Go and get some kindling.
		igham	igham	clear throat, cough
		hikap	ighihikap	sense of touch	Ang atong kamot mao ang atong ighihikap.	Our hand has the sense of touch.
		hiwa	ighihiwa	cutlery	Maayong mamalit ug hait nga ighihiwa.	It's good to buy sharp cutlery.
		hupay	ighuhupay	tranquilizer	Tagai siya ug ighuhupay aron siya makapahuway.	Give him a tranquilizer so he can rest.
		igi	igi	envy, jealous
		kiskis	igkikiskis	scraper	Gamiti ug igkikiskis ang mga himbis sa dagkong isda.	Use a scraper to remove the scales of the big fish.
		igking	igking	jolt, shock
		kita	igkita	seen	Wala nako sila igkita.	I haven't seen them.
		inig lakaw	iglakaway	street clothing
Sp	iglesia	iglisia	iglesya	church	Mangadto ang mga tawo sa ilang tagsa-tagsa ka iglesya.	People go to their respective churches.
		linaw	iglilinaw	tranquilizer
Sp	marka	marka	igmamarka	marker	Kuhaa palihug ang igmamarka aron masulatan na ang mga kahon.	Please get the marker so we can write at these boxes.
		igmat	igmat	shrewd, quick, alert	Igmat kaayo ang mga mata sa lawin.	The eagle has shrewd eyes.
		ngusngus	igngusngus	brush
Sp	ignorante	ignuranti	ignorante	ignorant	Ayaw ipaila sa uban nga ignorante ka.	Do not show others that you are ignorant.
		igu	igo	enough, adequate	Igo na nasakitan siya.	She has gotten enough pain.
		igu	igo	hit	Na-igo ko sa bato.	I was hit by a stone.
		igu	igo lang	only doing ~, just	Igo lang mipahiyom siya.	She just only smiled.
		igu	igo-igo	mediocre, common	Igo-igo lang ang akong kita.	My income is mediocre.
		igut	igot	squeak, creak	Inanay dihay igot nga nabati ang mga pulis gikan sa sulod.	Then the policemen heard squeaking from inside.
		igut	igot-igot	anus, squeaking	Nakita ang imong igot-igot.	You are showing your butt.
Sp	grasa	grasa	igpagrasa	lubricant	Maayong gamitan ug igpagrasa ang imong mga gamit.	It's good if you use lubricants on your tools.
		libang	igpakalibang	laxative	Gitubol ka? Gamit ug igpakalibang.	You have constipation? Use a laxative.
Sp	calma	kalma	igpakalma	sedative	Kasagaran sa mga buang tagaan ug igpakalma.	Insane people are usually given sedatives.
		lagsik	igpalagsik	stimulant	Ang tawong nagluya nagkinahanglan ug igpalagsik.	The weak person needs a stimulant.
		palantig	igpalantig	sling	Sa estorya sa Bibliya, si David kanunay nagdala ug igpalantig.	In Bible stories, David always brought a sling with him.
		saput	igpanaput	clothes
		bahu	igpangbaho	deodorant	Paggamit ug igpangbaho inig kahuman nimo ug kaligo.	Use a deodorant after taking a bath.
		palung	igpapalong	extinguisher	Usa sa kinahanglanon sa usa ka edispisyo mao ang igpapalong sa sunog.	One requirement of every building is extinguishers in case of fire.
		panas	igpapanas	eraser	Ang mga estudyante sa primero grado kinahanglan adunay igpapanas.	The students in the first grade need to have an eraser.
		salig	igpasalig	voucher, certify	Gamita ang imong yuta nga igpasalig sa imong pagpangutang.	Use your land as collateral for your loan.
		putul	igpuputol	cutter, scissors	Nahabol na ang igpuputol tungod sa kadaan.	The cutter became dull because it is already old.
		putus	igpuputos	wrapper	Pamalit ug igpuputos para sa kasal.	Buy a wrapping paper for the wedding.
		sapayan	igsapayan	consider, mind, value	Walay igsapayan.	Don't mention it.
		sakwat	igsasakwat	forklift, lift	Ang mga bug-at nga karga nagkinahanglan ug igsasakwat.	Heavy cargoes need a forklift.
Sp	soldar	sulda	igsosolda	solderer, solder
		ihsuun	igsuon	brother, sister	Aduna akoy lima ka igsuong babaye.	I have five sisters.
		igsuun	igsuon	brother, sister	Dose kaming manag igsoon.	I have 12 elder sisters and brothers.
		sulat	igsusulat	writing, pen	Pahulma ko sa imong igsusulat.	Lend me your pen.
		sul-ub	igsusul-ob	clothes, costume
		tabang	igtatabang	accessory, subsidiary	Asa ang imong igtatabang?	Where are your accessories?
		timaan	igtitimaan	marker	Ikaw ang akong igtitimaan sa akong pag-ihap niining mga mangga.	You will be my marker as I count this mangoes.
		tudlu	igtutudlo	indicator	Ang usa ka maestra nagkinahanglan ug igtutudlo.	A teacher needs a pointer.
		unsa	ig-unsa	relation, connection	Ig-unsa mo siya?	What is your relation to him?
		ihalas	ihalas	wild	Ihalas siya nga pagkatawo.	He is a wild person.
		ihap	ihap	count	Makaihap ko hangtod sa usa ka gatos.	I can count to a hundred.
		ihaw	ihaw	slaughter, dress, butcher	Gaihaw ko ug manok.	I dressed a chicken.
		ihaw	ihawanan	slaughterhouse
		ihi	ihi	urinate	Dugo ana akong ihi.	There's some blood in my urine.
		ihi	ihianan	urinal	Didto ang among ihianan.	Here is the CR.
		higut	ihigot	tie	Ihigot nako ang kanding luyo sa balay.	I will tie the goat at the back of the house.
		ihu	iho	shark	Gipaak ko sa iho.	I was bitten by a shark.
		ihu	iho	My son!
		ik	ik	tell, express	Wala na ako maka-ik.	I couldn't say a word.
Af		ika	ika-	a prefix		prefix making future tense verb, passive voice + nominalize
Af		ika	ika-	a prefix	ehemplo:duha→ikaduha	prefix forming ordinal numbers,　　example: two → second
		alagad	ikaalagad	service	Unsay akong ikaalagad nimo karon?	What can I do for you?
		alim	ikaalim	remedy
		ayu	ikaayo	remedy	Wala pay nadiskubrehan nga ikaayo sa sakit nga AIDS..	There is still no cure for AIDS.
		duha	ikaduha	second	Kini ang akong ikaduhang pagsakay sa ayroplano.	This is my second time flying by airplane.
		ikag	ikag	interest	Makaikag ang imong kahimtang.	I am worried about what you are doing.
Sp	candado	kandadu	ikandado	will lock	Ikandado ang balay.	I will lock the house.
		pakita	ikapakita	presentable
		agda	ikapangagda	offering, invite, share	Lami ang akong gikaon dili ikapangagda sa lain.	It's so delicious that I can't share with others.
		sangka	ikasangka	versus	puti ikasangka itom	white versus black
		saway	ikasaway	criticize	Wala koy ikasaway sa iyang batasan.	I have nothing to criticize about his behavior.
		sugyut	ikasugyot	suggestion
		tambag	ikatambag	advice	Pagbinuotan, mao ray akong ikatambag.
		tulu	ikatulo	third	Nanakay mi sa elevator paingon sa ikatulong andana.	I took the elevator to the 3rd floor.
		upat	ikaupat	fourth	ikaupat ka bahin; ikaupat sa tuig	1/4th ; quarter (year)
		ikaw	ikaw	you	Ikaw ang nidaog.	You are the winner.
		ikug	ikganon	shy to ask or refuse
		ikid	ikid	jump over, stand on tiptoes
		ikid	ikid-ikid	speed walking, sexy walking
		ikis	ikis-ikis	zigzag, mazy	Ang dalan paingon sa Baguio ikis-ikis mura ug tinai sa manok.	The road to Baguio is zigzag like the intestine of chicken.
	hatag	tagai	iko	Give me some.
		ikud	ikod	follow
		ikug	ikog	shy, embarrassed, hesitant
		ikug	ikog	tail	Taas ang ikog niya.	Her tail is long. (She was spoiled.)
		ikut	ikot	sting
Sp	examen	iksamin	iksamin	examination	Nakapasar ko sa iksamin.	I have passed the exam.
		iktin	iktin	bouncing gait, bounce
		ikyas	ikyas	escape, elude	Daghan naka-ikyas nga piniriso.	A plenty of prisoner escaped.
		ila	ila	know, distinguish	Naila siya sa iyang maayong batasan. ; Nakaila ko sa nagkuha sa imong kuwarta.	He is known for his good behavior.; I know who got your money.
		ila	ila	their	Ang ilang balay nasunog.	Their house was on fire.
		ila	ila	shy
		labi	ilabi na	especially	Paborito nako ang mga prutas ilabi na ang mangga.	Fruits are my favorite especially mangoes.
		ilad	ilad	trick, deceive	Giilad ko sa mga tawo.	I was cheated by them.
		ila	ilado	famous, well known	Ilado siya nga pagkatawo.	He is a famous person.
		ilaga	ilaga	rat	Daghan ilaga sa among balay.	There are many rats in my house.
		ila	ilaha	theirs	Kanang libro ilaha.	That book is theirs.
		ilaid	ilaid	suffer, burdened	Siya nag-ilaid sa grabeng samad.	He is suffering serious disease.
		ila	ila-ila	introduced, meet	Gipaila-ila mi sa iyang mga ginikanan.	We were introduced to his parents.
		lalum	ilalom	bottom, under	ilalum sa yuta	underground
		ila nga	ilang	their, them	Nahibilin akong sandal ilang Risa.	I've left my sandals at Risa's house.
		ilalum	ilawom	under, bottom	Limpiyohi ang ilawom sa lamesa.	Clean under the table.
		ila	ilhan	identified
		ila	ilhanan	emblem, indication, characteristic	Aduna moy ilhanan sa inyong grupo?	Do you have an emblem in your group?
		ila	ilhi	know	Wala ko nila ilhi.	They don't know me.
		ila	ilhon	known, recognized	Dili na ko ilhon akong papa.	I don't know my father.
		inum	ilimnon	beverage	Nahubog ko sa ilang ilimnon.	I got drunk on that drink.
		ilis	ilis	change, replace	Miilis siya ug sinina nga bag-o.	She changed her dress new.
		ilis	ilisdan	replace
		ilu	ilo	orphan	Naluoy ko sa ilo nga bata.	I pity the orphan child.
		ilu	ilo	toilet paper, wipe after bowel movement	Nakadala ka ug ilo?	Did you bring a toilet paper?
		ilub	ilob	spittle
		ilug	ilog	wrest, grab, dispossess	Lima sila nga nag-ilog sa pagka Binibining Pilipinas.	Five of them are scrambling for the title of Miss Philippines.
		ilugun	ilogon	small intestine
		ilu	ilohan	anus	Nasamad imong ilohan?	Is your anus wounded?
		iluk	ilok	armpit	Daghan ug balahibo ang iyang ilok.	He has thick underarm hair.
		ilung	ilong	nose	Nagdugo akong ilong.	My nose bled.
		ilunggu	Ilonggo	Ilonggo	Isog ang mga ilonggo.	The People of Ilongo are brave.
		ilun-ilun	ilon-ilon	a rice variety
		ilug	ilugan	tendency to dispossess
		ilug	ilugon	wrest, grab
Sp	imagen	imahin	imahen	image	Among gipasidunggan ang imahen sa mga santos.	We venerate the images of the saints.
Sp	imaginacion	imahinasyun	imahinasyon	imagination
		mantala	imantala	publish, announce (future tense)	Atong imantala ang nahitabo sa eleksyon.	We'll announce the incident during the election.
		igmat	imat	shrewd, quick, alert
Sp	embalsamar	imbalsamar	imbalsamar	embalm
		imbargu	imbargo	confiscate
		imbaw	imbaw	oyster	Lami ang sabaw sa imbaw.	Oyster soup is delicious.
Sp	invento	inbintu	imbento	invent	Kinsa ang nag-imbento sa telepono?	Who invented the telephone?
Sp	en ves	invis	imbes	instead of	Si Nelia ang naigo imbis ako.	Nelia was hit instead of me.
Sp	invitar	inbitar	imbitar	invite	Gusto kong imbitaron ka sa moabot nga pyesta.	I'd like to invite you to the coming fiesta.
Sp	invitacion	inbitasyun	imbitasyon	invitation
		inum	imnanan	tavern
		imu	imo	your	Imong mama nagpaabot sa gawas.	Your mom is waiting outside.
		imu	imoha	yours	Ang maimoha akoa, ang akoa, akoa ra jud!	Yours are mine, mine is mine.
		imu	imong	your	imo + nga
		imut-imut	imot-imot	distress, poverty
		impas	impas	finish duty, liquidate	Impas na akong utang.	I paid off my debt already.
Sp	infierno	inpyirnu	impiyerno	hell, inferno
Sp	importante	impurtanti	importante	important
Sp	imprenta	imprinta	imprenta	print, printing house
Sp	en punto	inpuntu	impunto	precisely
Sp	infierno	inpyirnu	impyerno	hell, inferno
		ina	ina	mother
		adlaw	inadlaw	daily
		ag-ag	inag-ag	sifted, polished
		agas	inagas	fluid	Hugaw ang inagas sa awasanan.	The flow of water in the drainage is dirty.
		agulu	inagulo	pain, lamentation	Nalisang ko sa iyang inagulo.	I felt terrified with her cry of pain.
		ina	inahan	mother	Kinsa ang imong inahan?	Who is your mother?
		ina	inaina	stepmother, foster mother	Asa ang imong ina-ina?	Where is your foster mother?
		alisngaw	inalisngaw	evaporated, steam	Ikaligo ang inalisngaw.	Have the steam bath.
		inanay	inanay	gradual, slowly, step bay step	Ang mga manok nga gibuhi inanay nga nangamatay tungod sa sakit.	Little by little our keeping chickens had died by the disease.
		antigu	inantigo	need skill	Inantigo ang pagkahimo sa iyang kabinet.	His cabinet was skillfully made.
		antus	inantosan	endurance
		inaun	inaon	godmother	Si Cinderella gitabangan sa iyang inaon nga engkantada.	Cinderella was helped by her fairy godmother.
		atup	inaptan	roof	balay nga inaptan ug sin	house with galvanized iron roof
		inasal	inasal	barbecue, roasted
		inat	inat	stretch, elastic	Mainat akong senina.	My dress is elastic.
		inat	inat-inat	elastic	Ang tela nga gihimong karsones sa akong ate moinat-inat.	The cloth that my sister make for pants is stretchable.
		inay	inay	mother, grandmother	Tiguwang na akong inay.	My mother is already old.
		inay	inay	instead of
		inday	inday	miss, girl	Asa ka padulong Inday?	Where are you going, Miss?
		inday	indayon	girly
		indig	indig	compete, compare
		indig	indiganan	specimen
		indig	indigay	competition, contest	Moapil ka sa indigay sa sayaw?	Will you join the dance competition?
		indig	indignan	specimen	Ang mga estudyante sa medisina nagtuon sa indignan sa usa ka baki.	The medical students are studying the specimen of a frog.
Sp	indio	indiu	indio	native	Usa ka indio ang akong ig-agaw.	My cousin is native here.
Sp	endosar	indusar	indosar	endorse
Sp	espirito	ispiritu	inespiritu	occult
		inga	inga	moo
Sp	encanto	ingkantu	ingkanto	fairy	Nakakita ka na ug ingkanto?	Have you seen a fairy?
Sp	caso	kasu	ingkaso	in case
		ingkib	ingkib	nibble	Ganahan siya mo-ingkib ug bayabas.	He likes to nibble guavas.
		ingku	ingko	uncle, boss		term of address for a elder man (friendly expression)
		ingun	ingna	Tell!	Ingna siya nga nahigugma ko niya.	Tell him that I love him.
		ingug	ingog	unease	Ingugang kog naay tawo sa duol ug malibang ko.	I feel ill at ease if someone is near while I am defecating.
		ingug	ingog	piercing sound
		ingun	ingon	like as, similar	Sapian siya, apan dili ako ingon.	He is rich but I'm not so.
		ingun	ingon	say, tell	Miingon si Lola nato ha?	Grandma told us it, eh?
		ingun	ingon ani	like this, so	Ingon-ani ang imong buhaton.	Your job is like this.
		ingun	ingon daw	according to	Ingon daw ang chairman "Magsugod na ang meeting"	The chairman said, "Shall we start the meeting?"
		ingun	ingon sa	like, looks like
		ingun	ingon sa daw	as like as: similarly	Ang imong mga mata ingon sa daw bitoon nga misidlak.	Your eyes are like twinkling stars.
Sp	ingeniero	inhinyiru	inhenyero	engineer
Sp	inodoro	inuduru	inidoro	toilet bowl
Af		inig	inig-	a prefix "when --doing"	Tugoti ang mga bata pagsulod inig-bagting sa kampana.	Permit the children to enter when the bell ring.
		ikis	inikis-ikis	zigzag	Inikis-ikis ang karsada sa Baguio.	The road to Baguio is zigzag.
Sp	injeccion	iniksyun	iniksiyon	injection	Tagai ug iniksiyon ang bata.	Give the child an injection.
		iktin	iniktin	bouncily
		ila	inila	eminent	Inila siya nga usa ka politiko.	He is a known politician.
		ina	ininahan	maternal	Natural sa bata nga mangita ug ininahan nga pagpangga.	It is natural for a child to look forward to maternal care.
		init	ininit	hot	Dad-i ko ug ininit tubig.	Bring me hot water.
		iru	iniro	canine	Ang imong kinan-an iniro.	The way you eat is canine-like.
		init	init	hot, warm	Init kaayo ang panahon karon.	It's very hot now.
		itlug	initlog	oval	initlog og dagway	oval face
Sp	inodoro	inuduru	inoduro	toilet bowl
		inum	inom	drink	Gusto ko mo inom ug gatas.	I like to drink milk.
		inung-unan	inong-unan
Sp	exacto	saktu	insakto	exact	Insakto ang iyang mga tubag sa eksamin.	His answers in the test are correct.
Sp	incidente	insidinti	insedente	incident
		insik	insek	Chinese
Sp	insecto	insiktu	insekto	insect
Sp	insulto	insultu	insulto	insult
		intap	intap	fear
		tawun	intawon	pitiful, somehow	Gikapoy intawon siya.; Iuli intawon na sa labing madali.	He was utterly exhausted. ; Please return that as soon as possible.
Sp	interesado	intirisadu	interesado	interested	Interesado ako kanimo.	I'm interested in you.
		uban	inubanan	accompanied
		ukab	inukban	open
		inum	inum	drink
		ulun	inunlan	placenta	Ang inunlan mao ang gigikanan sa pagkaon sa bata samtang naa pa sa sabakan sa inahan.	The placenta is the source of food for the fetus while it is inside the mother's womb.
		usa	inusara	alone	Nag-inusara ako dinhi sa Sugbo.	I am alone here in Cebu.
		utang	inutang	credit, installment	Dili maayo mopalit gikan sa inutang nga kuwarta.	It's not good to buy something through credit.
Sp	inutil	inutil	inutil	useless, disabled
		inyu	inyo	your
		ipa	ipa-	will be done	i+pa
		bulan	ipamulan	monthly allowance
		adlaw	ipangadlaw	daily allowance
		ihap	iphan	count
		hipli	ipli	remove
		ipun	ipon	join, cohabit	ipon sa gingalang Tom	entry by the name of Tom
		punu	ipono	replenish, fill
		ipsut	ipsot	escape, slip away	Nakaipsot gayud sila sa minggukod kanila	They could escape from their chaser.
		irag	irag	recline	Miirag siya sa lingkoranan.	He leaned on the chair.
		iring	iring	cat	Naa kay puti nga iring?	Do you have a white cat?
		iru	iro	dog
		irug	irog	move, remove	Irog sa imong iro.	Remove your dog.
		iruk	irok	crush with finger
Sp	izar	isa	isa	hoist, raise
Sp	sacrificio	sakripisyu	isakripisiyo	sacrifice
		isda	isda	fish	Lab-as nga isda	fresh fish
		isig	isig-	each
		isig-isig	isig-isig	rush
		isig ka	isigka-	fellow	isigkatawo; isigka-estudyante	fellow man; fellow student
		isip	isip	count, treat as, think as	Giisip ko siyang anak.	I thought him as my son.
		isip	isipon	reconsider, opinion
		is-is	is-is	smooth complexion
Sp	escape	iskapu	iskapo	escape	Sa pagkutlo ning balita kapulisan padayon pang milutos sa mga miiskapo nga tulisan.	According to this newspaper, the polis is chasing the escaped thieves.
Sp	esquina	iskina	iskina	corner	Hinay ug liko sa iskina.	Turn the corner slowly.
En	squatter	iskwater	iskwater	squatter, slum	Luoy kaayo ang kahimtang sa mga iskwater.	The lives of the squatters are pitiful.
Sp	isla	isla	isla	island	Mangadto kita sa isla.	Let's go to the island.
		islag	islag	scatter, flee away
En	snub	isnab	isnab	snub
En	snatcher	isnatser	isnatser	snatcher	Daghang kaayo ang isnatser sa dakbayan karon.	There are many snatchers in a big city these days.
		isug	isog	brave	Ipakita ang imong kaisog.	Show your guts!
Sp	estar	istar	istar	be, stay
Sp	historia	isturya	istorya	story, tale	Taas kaayo ang istorya bahin sa kinabuhi ni Jose Rizal nga bayani sa Pilipinas.	It's a long history about the life of Jose Rizal who is a national hero of the Philippines.
En	issue	isyu	isyo	agenda, issue	Ang kontrobersyal karon nga isyo sa politika mao ang mga gidili nga droga.	Now the controversial issue in politics is about prohibited drugs.
		taas	itaas	raise, up	Itaas ang atong bandila.	Let's raise our flag.
		itad-itad	itad-itad	stretch, keep longer	Itad-itaron ang bugas kon duna mig kamote.	We'll make the rice go further if we have sweet potatoes.
		iti	iti	feces, dung, dry up	Nalabay na nimo ang iti sa manok?	Did you throw the chicken dung away?
		itik	itik	duck	Nagbuhi mi ug mga itik.	We are raising ducks.
		itip	itip	crop, cut
		itlib	itlib	nibble, nip	Nagitliban nimo akong ngabil.	You nibble on my lips.
		itlug	itlog	egg	Paliti ko ug tulo ka itlog.	Buy 3 eggs for me.
		itu	ito	catfish
		ituk	itok	provoke, irritate
		itum	itom	black	Itom ang imong buhok.	Your hair is black.
		ituy	itoy	puppy	Itoy ang anak sa iro.	"Itoy" is the baby of a dog.
		ituy	itoy-itoy	fawn, servile, flatter
Sp	echar	itsa	itsa	throw, hurl, cast, toss	Giitsa ang bola.	The ball was thrown.
		itsay	itsay	paramour	Mahal ang pagbaton ug itsay.	To have a paramour is costly.
		itum	itum	black	Misang itum	black mass
		itus	itus	evaporate, boil off	Ituson nako ang arnibal aron maespiso.	I'll boil the syrup to make it thick.
		itus	itus-itus	bear hardships
		iwa	iwa	nurse, baby-sitter
		iwag	iwag	light	Palihug ko ug iwag.	Please give me the light.
		iwas	iwas	dodge
		iway	iway	move away
		iwit	iwit	tardy, latest	Iwit ka na pod nga niabot.	You always came late.
		iya	iya	his/her, him/her	Asa diay ang iyang lapis?	Where is her pencil?
		iya	iyaan	aunt
		iyagak	iyagak	shriek, squeal	Nadungog namo ang ayagak sa usa ka mananap.	We heard the shrieking of an animal.
		iya	iyahay	individual	Pareho ang 'iyahay' ug 'ijaija ahoaho'	Iyahay' and 'ijaija-ahoaho' have the same meaning.
		iya	iyaiya	individual	Iya-iya ta ug bayad.	Let's pay individually.
		iyawat	iyawat	scrimp, economize
Sp	tío	tiyu	iyo	uncle, elder	Iyo Thomas, tagai ko ug kwarta palihug.	Uncle Thomas, please give me money.
		iyut	iyut	intercourse	Ignorante pa ang mga bata sa iyot.	Children are ignorant about sexual intercourse.
		jud	jod	really
		jud	jud	really	Lami jud ang litson.	Surely, lechon is yummy.
		ka	ka	times	kaduha, katulo, kaupat	2nd time, 3rd time, 4th time
		ka	ka	linker between numeral and noun	duha ka bir	Two bottles of beer
Af		ka	ka-	a prefix, nominalize
		ka	ka	you	Nikaon na ka sa imong pamahaw?	Have you taken your breakfast?
		abay	kaabay	buddy	Kaabay ka nako panahon sa kamping.	You'll be my buddy during the camping.
		abin	kaabin	ally, partner	Kaabin ka nako sa negosyo.	You are my business ally.
		abut	kaabtan	temporal staying place
		abtik	kaabtik	skill, dexterity, ingenuity	Gamita ang imong kaabtik.	Use your skill.
		adlaw	kaadlawan	anniversary, birthday	Kanus-a ang imong kaadlawan?	When is your birthday?
		adlaw	kaadlawon	dawn	Mangmata kita ug kadlawon para mosimba.	Let's get up before the day breaks to go to church.
		agi	kaagi	history	Nabasa na nimo ang kaagi ni Jose Rizal?	Have you read the biography of Jose Rizal?
		aku	kaakohan	responsibility	Imo jud na dawaton ang imong kaakohan sa bata.	You should accept your responsibility to the child.
		alam	kaalam	wisdom	Ang kasinatian maoy inahan sa kaalam.	Experience is the mother of wisdom.
		alam	kaalaman	knowledge	Walay bisan kinsa nga makakuha sa imong kaalam.	Nobody can take away from your knowledge.
		alaut	kaalaot	calamity, misfortune	Grabe kaayo ang iyang kaalaot.	Her misfortune was very hard.
Af		ka	ka--an	collective nominalize
		kaang	kaang	flower pot
		angay	kaangayan	justice, equity	Walay kaangayan kon adunay datu ug pobre.	There is no equality when there is rich and poor.
		kaang	kaangkaang	waddle	Nagkaang-kaang ang mabdos.	The pregnant woman waddled.
		nindut	kaanindot	splendor, magnificence	Ang kaanindot sa busay nakapadani kanako.	The splendor of the falls attracted me.
		antigu	kaantigo	know-how	Kaantigo si Luz mosayaw.	Luz knows how to dance.
		antigu	kaantigohan	science
		anugun	kaanugon	wasteful	Kaanugon sa grasya nga imong giusikan.	Wasting something means wasting god's grace.
		apil	kaapi	member
		apu	kaapohan	grand children	Sinkwenta kabuok ang iyang kaapohan.	She has fifty grandchildren.
		arang	kaarang	capability, capacity	Adunay siyay kaarang moarte.	He has the capability to act.
		atbang	kaatbang	opponent, rival, antonym	Unsay kaatbang sa wala?	What is the antonym of 'wala'?
		awaaw	kaawaawan	wilderness	Daghang langgam sa kaawaawan.	There are many birds in the wilderness.
		away	kaaway	enemy, foe	Higugmaa ang inyong mga kaaway.	Love your enemies.
		ayu	kaayo	very	Dako kaayo ang imong kausaban.	You have changed a lot.
		ayu	kaayohan	benefit	Ayaw pahimusli ang iyang kaayuhan.	Don't take advantage of his kindness.
		kabad	kabad	dash, run quickly	Ang kabayo kabad modagan.	The horse runs fast.
		baga	kabaga	density, thickness	Unsa kabaga ang libro nga imong gibasa?	How thick is the book you're reading?
		bagay	kabagayan	harmony	Ang iyang gisuot nga sinina adunay kabagayan sa iyang sapatos.	The dress she's wearing is in harmony with her shoes.
		bag-u	kabag-ohan	renaissance, renewal	Ang mga batan-ong babaye ganahan sa kabag-ohan sa bag-ong uso sa ilang sinina.	Young girls like to renew their clothes to new style.
		bahin	kabahin	partly
		bahu	kabahong	abscess	Adunay kabahong ang tiil ni Jethro.	Jethro has an abscess on his foot.
		kabakaba	kabakaba	butterfly	Daghang ug kabakaba sa among hardin.	There are many butterflies in our garden.
		bakhaw	kabakhawan	mangrove forest	Daghan mga kabakhawan karon nga gialagaan sa gobyerno.	Now the government is reserving a plenty of mangrove.
		balaka	kabalaka	worry, suffering	Dako kaayo ko ug kabalaka sa akong igsoon. ; Ayaw kabalaka sa kuwarta.	My big concern is my sister. ; Don't mind about money.
		balaka	kabalak-an	uneasiness, consternation
		balay	kabalayan	residential area
		balhin	kabalhinan	change, variation, modification	May kabalhinan ang iyang kinaiya sa nadato na.	His character changed after he became rich.
		balili	kabalilin-an	meadow, grassland	Malipayon nga nagdula ang mga bata sa kabalilin-an.	Children are playing happily in the meadow.
		balu	kabalo	know	Kabalo ko niana.	I know that.
Sp	caballero	kabalyu	kabalyiro	gentleman
Sp	caballo	kabalyu	kabalyo	horsepower
		kaban	kaban	chest, trunk
		bana	kabana	care, mind, concern	Wala koy pagpakabana kun dunay makadungog nako.	I don't mind even if they could hear me.
		banay	kabanay	relatives	Kabanay nako siya.	He is my relative.
		kabang	kabang	odd, irregular, spotted	Ang akong iring nga kabang puti ug itom.	My cat is spotted white and black.
		kab-ang	kab-ang	hook, crook
		bangga	kabangga	bump	Kinsa imong kabangga?	Whom did you bump?
		bangi	kabangian	mess, trouble	Ang mga trabahante sa planta adunay kabangian.	There's a trouble among the workers in the plant.
		bangis	kabangis	cruelty	Ang ilang problema mao ang kabangis sa ilang amahan.	Their problem is the cruelty of their father.
		bangkaag	kabangkaagan	knowledge	Aduna siyay kabangkaagan sa paghimo ug robot.	He has knowledge of how to make a robot.
		banha	kabanha	noise, tumult	Kabanha sa mga bata.	children noise
Ta	bansa	bansa	kabansahan	states	Sa Amerika adunay labaw sa singkwenta ka mga kabansahan.	America has more than fifty states.
		bantug	kabantog	fame, honor	Dili sila kalimot sa kabantog sa ilang amahan.	They will not forget their fathers fame.
		baskug	kabaskog	energy, force	kabaskog sa lawas	health
		basul	kabasulan	regrettable	Ang akong pagbalibad sa iyang halad gikabasulan nako.	I regret my refusal to his offer.
		kalabat	kabat	reach	Ang ilang gasto sa pista nikabat ug pulo ka libo.	Their expenses during the fiesta amounted to ten thousand pesos.
		bata	kabataan	youth	Ang mga kabataan maoy paglaum sa nasod.	The youths are the hope of our country.
		batid	kabatid	technique, skill	Nabantog na ang iyang kabatid isip usa ka panday.	He is known as a skillful carpenter.
		batuk	kabatok	opponent
		kalabaw	kabaw	carabao, water buffalo	Duha ka kabaw sa akong kahumayan ang gigamit sa pag-uma.	Two carabao were used to cultivate my rice fields.
Sp	caballo	kabalyu	kabayo	horse	Gusto ko makakat-on kun unsaon pagsakay ug kabayo.	I'd like to experience of riding horse.
		bayad	kabayran	pay the debt	Maninguha ko nga akong kabayran ang akong utang.	I'll try my best to pay my debts.
		bayad	kabayri	payment, bill
		kabhang	kabhang	egg shell, cartridge	Ibutang ang kabhang sa kaang.	Place the eggshells in the flowerpot.
		kabiba	kabiba	carry on his shoulder
		kabibat	kabibat	clamber
		bibu	kabibo	liveliness, gaiety	Ganahan ko sa kabibo ni Joanne.	I like Joanne's liveliness.
		kabig	kabig	persuade, attract	Gikabig ni Joy si Jean nga motrabaho sa club.	Joy persuades Jean to work in the club.
		biga	kabiga	lust	Naa siyay kabit tungod sa iyang kabiga.	He has a mistress because of his lust.
		kabil	kabil	touch, brush
Sp	cabildo	kabildu	kabildo	dialogue, chat	Kumusta ang imong kabildo sa inyong manager.	How's the dialogue with your manager.
		bili	kabililhon	value, excellence	Nalipay ko sa kabilihon sa atong panaghigalaay.	I'm happy with the value of our friendship.
		bilin	kabilin	inheritance	Dako kaayo ang kabilin nga gihatag sa akong Lolo.	My grandfather gave me a very big inheritance.
		kabilinggan	kabilinggan	hindrance, responsibility
Sp	cabina	kabina	kabina	cockpit	kabina sa piloto	cockpit
En	cabinet	kabinit	kabinet	cabinet
En	cover	kabir	kabir	cover
		kabisa	kabisa	autonomy chief
		kabisadu	kabisado	know well
		bisaya	kabisay-an	Visaya region
		kabit	kabit	cling to, hang, link
		kabit	kabit	mistress	Usa lang ako ka kabit.	You are the only lover for me.
		biya	kabiyahan	departure
Sp	cable	kabli	kable	cable
		kablit	kablit	trigger, finger, spark
		kabu	kabo	ladle, scoop	Paggamit ug kabo inig hubo sa mga tanom.	Use a dipper in watering the plants.
		kabud	kabod	tie, wind
		kabug	kabog	bat	Sa langob daghan ug kabog nga manglupad kung mongitngit na.	Plenty of bats fly around in the cave if it's dark.
		kabus	kabos	poor	Kabos kami sa pagkaon.	We are poor to eat.
		kabus	kabos	slip off
		kabut	kabot	stir
		kab-ut	kab-ot	catch, reach	Nagsulay ang mga bata sa pagkab-ot dili sa langgam ug panganod hilabi na sa mga damgo.	The children are trying to achieve not only birds and clouds but also dreams.
		kabra	kabra	force open
		butang	kabtang	matter, property
		butang	kabtangan	property	Walay among nasalbar sa mga kabtangan namo sa dihang naapil ang balay namo sa sunog.	No property we saved when our house was in fire.
		buut	kabubut-on	voluntary, will
		budlay	kabudlay	fatigue	Nasakit siya tungod sa grabe nga kabudlay.	He got sick because of over-fatigue.
		budlay	kabudlayan	oppression, burden
		bug-at	kabug-at	weight, pressure	Mamalihug unya ko nimo ug tabang sa pag-alsa sa usa ka sako nga bugas humay kay pagkabug-at ra ba ato.	Please help me to lift the one sack of rice, it's so heavy.
		bug-us	kabug-osan	perfection
		buhi	kabuhi	stomach pit, colic
		buhi	kabuhian	livelihood	Ang ilang kabuhian mao ang pagpanagot.	Their means of livelihood is fishing.
		buhis	kabuhisan	taxable	Ang iyang nadaog nga awto kabuhisan.	The car which he won is taxable.
		buhung	kabuhong	abundance, affluence	Nagpuyo sila sa kabuhong sa mga butang nga materyal.	They live in abundance of material things.
		bukid	kabukiran	mountains	talay sa kabukiran	mountain range
		bukug	kabukogan	skeleton
		bulahan	kabulahan	felicity, glory, joy
		bulahan	kabulahanan	welfare
		buntag	kabuntagon	dawn	Hayag na ang kabuntagon.	The dawn is already shining.
		buuk	kabuok	unit, piece	Pila kabuok ang imong igsoon?	How many brothers and sisters do you have?
		buut	kabuotan	goodness, kindness	Dili ko makalimot sa imong kabuotan.	I can't forget your goodness.
		burung	kaburong	ignorance
		kabus	kabus	poor	Usa ka adlaw, ang usa ka kabus nga mangingisda sayo nga nanagat sagad sa iyang buhat matag adlaw.	One day, a poor fisherman went to fishing early as his daily work.
		bus-uk	kabus-ok	density
		kab-ut	kab-ut	reach for
		buut	kabut-an	goodness
		kab-ut	kab-utan	achievement
		butang	kabutang	situation	Unsay ilang pagkabutang sa Manila?	How is the situation in Manila?
		butad	kabutaran	gravity	Dili ta maglutaw-lutaw tungod sa kabutaran sa kalibutan.	We don't float because of the earth's gravity.
		buut	kabuut	sanity	Ang mga gagmaying bata wala pay igo nga kabuot aron masayod unsay sakto o sayop.	Little children don't have enough sanity to distinguish what is right from wrong.
		kabya	kabya	splash
		kabyun	kabyon	embrace, cling	Nikabyon sa iyang inahan ang gamay nga unggoy.	The baby monkey clung to its mother.
Sp	cada	kada	kada	every, each	kada adlaw; kada semana; kada bulan; kada tuig; kada lakaw nako	every day, every week, every month, every year, every time when I walk
		dagat	kadagatan	ocean	Mas dako ang kadagatan kaysa dagat.	The ocean is bigger than the sea.
		daghan	kadaghanan	plenty, public	Siya usa ka tawo nga lahi sa kadaghanan.	He is a person who is different from ordinary.
		daghan	kadaghanon	quantity	Unsay kadaghanon sa atong gikinahanglan nga harina?	What is the quantity of the flour that we need?
		daku	kadagkoan	officials, superiors
		kada iya	kadaiya	various
		daku	kadak-on	size, area, magnitude	Igo-igo gyod ang kadak-on sa T-shirt nga gihatag sa akoa.	The T-shirts which I was given is regular size.
		dala	kadalanan	streets	Pagbantay sa kadalanan.	Be careful on the street.
		dali	kadali	quickness, for a moment	Siya kadali mobati.;   Kadali lang !	She is sensitive.;     Wait a second!
		dalu	kadalo	selfishness, greed	Ang kadalo sa tawo maoy makapaimpyerno kaniya.	Man's greediness leads him to damnation.
		danghag	kadanghag	carelessness, negligence	Ayaw pasobrai imong kadanghag.	Don't be too careless.
		dangup	kadangpan	supporter	Wala akoy laing kadangpan.	I have no one else to turn to.
		daut	kadaot	damage	kadaot sa dungog	disgrace, shame
		daplin	kadaplinan	suburb, outskirts	Ang mga makililimos matulog lang sa kadaplinan.	The beggars sleep on the suburbs.
		dasig	kadasig	enthusiasm	Misamot ang kadasig ni Lucy sa pagpanulat.	Lucy's enthusiasm for writing strengthened.
		dasuk	kadasok	density, compactness
		daug	kadaugan	victory	Malipayon kami sa among kadaugan.	We are happy of our victory.
		daut	kadautan	ill-natured, wickedness, calamity	Palayo kamo sa kadautan.	Leave yourself from wickedness.
		dayig	kadayeganan	glory	Ang mga kampeyon naghatag ug kadayegan sa atong nasod.	Champions give glory to our country.
		dayun	kadayon	immediate
Sp	cadena	kadina	kadena	chain	Ang kadena sa among iro nga dako giilisdan ug baga kay ang nipis dili kaya.	We changed the chain of our big dog thicker because thin one cannot bear.
Sp	malas	malas	kadimalas	unlucky	Kadimalas jud nimo sa gugma!	You're so unlucky in love!
		kading	kading	gossip
		diyut	kadiyut	a while, moment	Paabot lang kadiyot.	Just wait a little.
		diyut	kadiyutay	dwindle	Ang ilang ani nagkadiyutay.	Their harvest dwindles.
		diyut	kadiyutayan	minority	Ang mga Tiboli nahisakop sa kadiyutayan.	The Tiboli belongs to the minority.
		kadlas	kadlas	scratch
		adlaw	kadlawon	dawn	Mogikan sila para cebu ugma sa kaadlawon.	They will leave for Cebu tomorrow at dawn.
		kadlit	kadlit	cancel, strike a match	Gikadlit niya ang iyang biyahe sa Palawan.	He canceled his trip for Palawan.
		kadtu	kadto	that	Ako kadtong paliton.	I will take it.
Sp	duda	duda	kadudahan	suspect
		dugay	kadugayon	longtime
		dugu	kadugo	blood relative	Ako kanang mga kadugo.	They are my relatives.
		dugta	kadugta	decomposition
		duha	kaduha	twice	Kaduha sa usa ka adlaw motumar.	Take two times a day.
		duha	kaduhaduhaan	obscure, vague, doubtful	Ang lihok sa tawo nga istanbay sa tindahan namo kaduhaduhaan nga siya kawatan.	The movement of the man who stood in front of the store was suspected to be a thief.
		dumut	kadumtan	repulsive, hate	Gikadumtan ni Honey ang iyang mga ginikanan.	Honey hates her parents.
		dungan	kadungan	at the same time, same year	Kadungan niya ang akong ig-agaw sa pag-eskwela.	She is in the same year with my cousin at school.
		dungan	kadungandungan	contemporaneous
		dunggan	kadungganan	reality, honor	Dali nga makapusgay sa huyang mo nga kadunggaganan.	Your credibility is weak and easily broken.
		dunut	kadunutan	decadence
		singut	kadusingot	sweat profusely
		dulut	kadutlan	vulnerable	Dali ra kadutlan ug sakit si Jonas.	Jonas is vulnerable to disease.
		duul	kaduulan	neighborhood	Magtinabangay mi sa among kaduolan.	In our neighborhood, we help each other.
		duyug	kaduyugan	harmony	Adunay kaduyugan ang mga musikero.	Musicians are in harmony.
		kadyus	kadyos	pigeon pea, native bean
		kaga	kaga	big talk
		gaan	kagaan	lightness
		gaang	kagaangan	reef	Nakakita sila ug daghang kaagangan sa Moalboal.	They saw plenty of reef in Moalboal.
		gabii	kagabhion	night time	Hayag karon ang kagabhion.	It's bright tonight.
		gabii	kagabii	last night	Kagabii nakadungog ko ug uwang sa iro.	Last night I heard dogs barking.
		hapun	kagahapon	yesterday, the past	Kagahapon nagsugod na ang klase sa mga estudyante.	The class of students began yesterday.
		gahum	kagahum	capability, power	Aduna siyay kagahom sa pagkasaba sa iyang mga igsoon.	She has the power to reprimand her brother and sisters.
		gala	kagala	playmate
		kagalkal	kagalkal	rattle, clatter	Ang mga gagmayng bato sa lata nikagalkal.	The pebbles inside the can rattled.
		kagalkal	kagalkalon	ramshackle, rattling
		gahum	kagamhanan	government	Dili katuohan ang anonsiyo sa kagamhanan.	The government announcement is not reliable.
		gamit	kagamitan	stock
Sp	gana	gana	kagana	desire, appetite	Ang himsog nga bata adunay kagana sa pagkaon.	A healthy child has an appetite for eating.
		kag-ang	kag-ang	emaciate
		ganina	kaganina	a while ago
Sp	cagar	kagar	kagar	spoiled, broken
Sp	garboso	garbusu	kagarboso	conceit
		kagas	kagas	haggard, emaciate
		kagas	kagas	go in haste
Sp	gasto	gastu	kagastohan	expenses,  expenditure	Gastohon nako ang kwarta sa angay nga kagastohan.	I'll spend money for what is necessary.
		kagat	kagat	bite, hold firmly	Mikagat ang isda sa paon.	The fish bit at the bait.
		kagaw	kagaw	germ	Ang mga kagaw mohatag kanato ug sakit.	Germs give us disease.
		kagawad	kagawad	municipal councilor
		kagawad	kagawaran	department, bureau	Ang Kagawaran sa Panglawas mohatag ug mga tambal sa mga biktima sa kalamidad.	The Department of Health will distribute medicines to the victims of calamity.
		gawas	kagawasan	freedom	Hatagan nato ug kagawasan ang mga bata.	Let the children be free.
		kagay	kagaykay	rattling sound
		buhi	kagibuhi	biography
		gikan	kagikanan	ancestor	Ang atong mga kagikanan kugihan.	Our ancestors are industrious.
		gil-as	kagil-as	heat, uneasiness	Dili sila makatulog pag-ayo tungod sa kagil-as sa panahon.	They cannot sleep well because of the humid weather.
		kagilkil	kagilkil	clink, clatter, tinkle
		giluk	kagilok	tickle
		kaging	kaging	stiff
		kagis	kagis	scrape off, shave
		kagiskis	kagiskis	shrill
		kagiw	kagiw	elope, abscond, escape
		kagud	kagod	grind, shred, abrade
		kagut	kagot	gnash	Magkagot siya sa iyang ngipon kon matulog.	When he sleeps, he grinds his teeth.
		guba	kagub-anan	overthrow, destruction	Ang bagyo naghatag ug kagub-anan sa mga kabtangan.	The typhoon gave destruction to our assets.
		gubut	kagubot	trouble, mess
		gugul	kagugolan	expenses, outlay
		guul	kagul-anan	bereavement	Ang atong kagul-anan atong isalikway.	Let's leave our bereavement.
		gulang	kagulang	maturity	Ingon sila,nga ang tawo moabot sa iyang kagulang sa edad nga kuwarenta.	Some said, that a person reaches maturity at the age of forty.
		gulang	kagulangon	age, maturity
		kaguliyang	kaguliyang	commotion, panic	Nagkaguliyang ang mga tawo sulod sa cinehan kay nay tawag nga 'sunog!'	People got into a panic in the cinema because of the cry of "fire!"
		kagulkul	kagulkul	rattle, clatter
		kagumkum	kagumkum	crisp, crunchy	Ganahan ko mokaon ug kagumkum nga letson.	I like to eat crispy lechon.
		gun-ub	kagun-uban	catastrophe	Wala sila malipay sa nahitabo kagun-uban.	They are not happy by the catastrophe that happened.
		guul	kaguol	grief, lament, suffer	Kaguol nako sa kwarta nga nawala.	I am worried that I lost my money.
		gusbat	kagusbatan	damage	Adunay dako nga kagusbatan sa balay human sa bagyo.	There's a big damage of the house after the typhoon.
		gutum	kagutum	starvation	Tungod sa hulaw, nag-antos sila sa kagutom.	Because of drought, they suffered famine.
		guul	kaguul	grief, lament, anguish	Gikaguol sa mga tawo ang kamatayon sa ilang lider.	The people were in grief because of the death of their leader.
		kagwang	kagwang	fruit bat
		kagyu	kagyo	escape, refugee	Ayaw ug kagyo aron dili ka mapriso.	Don't escape so you will not be imprisoned.
		kaha	kaha	frying pan
Sp	caja	kaha	kaha	box	Naa koy gamay nga kaha.	I have a small box.
		kaha	kaha	what on earth, really, maybe, perhaps	Ngano kaha no? ; Unsa kaha no? ; Mao man kaha.	Why on earth? ; What the hell is that? ; Maybe that's it.
		hadluk	kahadlok	fear	Wa kay angay kahadlokan.	You don't need to be afraid.
		hagu	kahago	fatigue, weariness	Dili ko hapit makatindog tungod sa kahago.	I can hardly stand up because of fatigue.
		hait	kahait	acuteness, sharpness	kahait og salabutan	acumen, keen
		libru	kahalibro	cashbook
		halili	kahalili	successor, deputy
		kaham	kaham	touch with hands
		hanas	kahanas	skill	Ipakita ang imong kahanas.	Show me your skill.
		hanaw	kahanaw	vanishing, disappearance	Ang barko nagkahanaw sa akong panan-aw.	The ship has vanished from my sight.
		hangay	kahangay	killing time
		hangin	kahanginan	atmosphere	Ang kahanginan nagprotektar sa kalibutan sa kainit sa adlaw.	The atmosphere protects the earth from the heat of the sun.
		hangtud	kahangturan	eternity, infinity, forever
		hapdus	kahapdos	pain, pang
		hapun	kahapunon	sun down, dusk	Bugnaw ang hangin sa kahapunon.	The air is cool during sundown.
		haruhay	kaharuhayan	luxury	Nagpuyo ko sa kaharuhayan kauban sa akong bana nga bilyonaryo.	I live in luxury with my husband who is a billionaire.
		kahas	kahas	audacious, boldness
		hasul	kahasol	displeasure, vexation, inconvenience
		haw-ang	kahaw-ang	emptiness
		hayag	kahayag	light
		hayahay	kahayahayan	comfort, luxury, pleasantness	Bation ko ang kahayahayan kon mopahuway ilalom sa punoan sa mangga.	I feel comfortable when I rest under the mango tree.
		hayup	kahayopan	domesticated animals
Sp	cajero	kahiru	kaheru	cashier (male)
		balu	kahibalo	knowledge	Dili ko kahibalo molangoy.	I don't know how to swim.
		bulung	kahibudngan	wonder	Ang akong kahibudngan nga nawala siya'g kalit.	I wonder why he disappear suddenly.
		bulung	kahibulong	awe, wonder
		bulung	kahibulungan	wonder, mysterious
		hidlaw	kahidlaw	thirst, longing	Ang iyang kahidlaw sa iyang uyab nawala na.	His longing for his lover already gone away.
		kahig	kahig	transfer, harrow, rake	Nigamit siya ug kahig para sa mga layang dahon.	He used a rake for the dry leaves.
		higal	kahigal	lust	Ang sobrang kahigal usa ka sala.	Too much lust is a sin.
		higala	kahigalaan	friends	Moduaw kanako ang akong mga kahigalaan kada pasko.	I visit my friends every Christmas.
		gawad	kahigawad	disappointment, chagrin
		higwaus	kahigwaos	uneasiness, anxiety
		hikaw	kahikawan	selfishness
		kahil	kahil	touch lightly
		kahil	kahil	orange	Ganahan mokaon ug kahil ang akong anak nga lalake.	My son loves to eat orange.
		lalum	kahiladman	bottom, depth	Gihigugma ko ikaw gikan sa kahiladman sa akong kasingkasing.	I love you from the bottom of my heart.
		hilak	kahilakon	feel like crying
		hilas	kahilasan	obscenity, pornography	Nakakita ka ug mga litrato nga kahilasan?	Have you seen pornographic pictures?
		hilay	kahilayan	depravity, vice, carnality
		hilig	kahilig	tendency	Kahilig nako ang paggitara.	I am fond of playing a guitar.
		hilum	kahilum	silence	Atong batonan ang kahilom sulod sa simbahan.	Let's keep silence inside the church.
		luwas	kahilwasan	safety, security
		himan	kahimanan	outfit, equip	Ayaw kalimot pagdala sa imong kahimanan.	Don't forget to bring your outfit.
		himu	kahimo	become	Ang mga bata makahimo ug hardin sa luyo sa ilang balay.	Children can make a garden at the back of their house.
		himu	kahimoan	results
		himsug	kahimsog	health
		butang	kahimtang	condition, situation, state	Nasiguro ako anaa ikaw sa hapsay nga kahimtang.	I'm sure you are in good condition.
		bungaw	kahimungawong	distraction, awakening
		buut	kahimuot	happiness	Ang kahimuot nako karong adlawa dili kabayran ug kuwarta.	The happiness of today can't be bought by money.
		buut	kahimut-an	happy, glad	Akong gikahimut-an nga naa na kay trabaho.	I am glad that you already have a job.
		hinam	kahinam	anxious, appetite	Nagdali siya ug pauli sa kahinam nga makita ang iyang mama.	He went home right away because he was eager to see his mother.
		hangup	kahinangop	pleased, miss	Perte gyud ang akong kahinangop sa akong uyab.	I miss my sweetheart very much.
		hinay	kahinay	tardiness	Nasuko ang iyang amo sa kahinay niyang motrabaho.	His boss is angry because he works slowly.
		hinayak	kahinayak	impulse	Naglagot siya sa iyang kahinayak ug bunal sa bata.	He was angry at his impulse to whip the child.
		hingawa	kahingawa	qualm, worry, anxiety	Dili siya malipayon tungod sa iyang kahingawa sa iyang nawalang anak.	She is not happy because of the qualm about her lost child.
		hingkud	kahingkod	puberty, adolescence	Ang mga babaye dug-on inig abot sa ilang kahingkod.	Girls menstruate during adolescence.
		hingkud	kahingkuran	puberty, adolescence	Daghan ug mga kausaban sa pisikal nga aspekto panahon sa kahingkuran ang mga kabataan.	At the age of puberty, young people experience physical changes.
		kuha	kahinguhaan	resource, origin	Ang kahinguhaan sa preskong hangin mao ang mga kahoy.	The trees are the source of fresh air.
		hinugun	kahinugon	sorrow
		dumdum	kahinumduman	remembrance	Angay nimong kahinumduman kanunay ang mga maayong pamatasan nga gitudlo sa imong mga ginikanan.	You should always remember the good manners that your parents had taught you.
Sp	cajera	kahira	kahira	cashier (female)
		taas	kahitas-an	heaven, sky	Naglupad-lupad ang mga langgam sa kahitas-an sa panganod.	Birds are flying high up in the sky.
		ubus	kahiubos	chagrin, disappointment	Ang iyang kahiubos sa iyang bana nakapahilak niya.	Her chagrin to her husband made her cry.
		hiwi	kahiwian	misconduct, failure
		kahul	kahol	loose	Nagsuot siya ug kahol nga karsones.	He wears loose pants.
		kahuy	kahoy	tree, board, wood	Ang kahoy nga nara, nga maoy pambansang kahoy sa Pilipinas lig-on kaayo.	The nara tree which is the national tree of the Philippines is very solid.
		hubit	kahubitan	explanation
		hugut	kahugut	tension	Dili siya ganahan sa kahugot sa iyang karsones.	He doesn't like the tightness of his pants.
		hulug	kahulugan	intent, meaning	Kini nagkapareho ug word pero dili magkapareho ug kahulugan.	This is same word but different meaning.
		humay	kahumayan	rice field	Daghang abot ang akong kahumayan karon tuig.	I had a good harvest of rice this year.
		humut	kahumot	perfume	Ganahan ko sa kahumot sa imong buhok.	I like the fragrance of your hair.
Sp	cajon	kahun	kahun	box, package	Akong gisulod ang akong mga gisi nga sinina sa kahon.	I put my worn-out clothes inside a box.
		hungug	kahungug	stupidity
		huut	kahuot	tightness	kahuot sa trapiko	traffic jam
		hupay	kahupayan	relief	Unsay kahupayan sa imong sapot?	What is the relief of your tantrums?
		hustu	kahusto	accuracy	Ilang gitan-aw ang kahusto sa timbangan.	They looked at the accuracy of the weighing scale.
		huwas	kahuwasan	calm, relief
		huyang	kahuyang	fragility, weakness
		ibug	kaibog	longing, attraction	Nitug-an si Don sa iyang kaibog ni Mariz.	Don confessed of his longing to Mariz.
		ig-agaw	kaig-agawan	cousin	Daghan kaming kaig-agawan.	We have a lot of cousins.
		igang	kaigang	hotness, warm
		igmat	kaigmat	finesse, ingenuity	Nakauyon ang maestra sa kaigmat ni Triccia.	The teacher likes Triccia ingenuity.
		ikag	kaikag	interest	Dako kaayo kog kaikag nimo.	I have a big interest in you.
		ikug	kaikog	timidity, shyness
		ila	kaila	acquaintance, friend	Daghan kaayo ko kaila sa eskwelahan.	I have so many acquaintance in the school.
Sp	caimito	kaimitu	kaimitu	star apple
		kaingin	kaingin	slash-and-burn agriculture
		init	kainit	warmth	Ganahan ko sa kainit sa imong gakos.	I like the warmth of your embrace.
Sp	inutil	inutil	kainutil	useless
		isip	kaisipan	mind, faculty, comprehension
		kaka	kaka	spider	Ang mga bata ganahan magdula ug kaka.	Children likes to play spider.
		kabad	kakabad	quickness, swiftness	Wala ko kadakop sa alasiwsiw tungod sa kakabad sa iyang lihok.	I wasn't able to catch the grasshopper because of its quickness.
		kahuy	kakahoyan	grove, forest	Nakakita mi ug bitin sa kakahoyan.	We saw a snake in the forest.
		kakak	kakak	cackle, cluck
Sp	calma	kalma	kakalma	serenity	Gimingaw ko sa kakalma sa kabukiran.	I miss the serenity in the mountains.
		kapuy	kakapoy	fatigue	Nakatulog dayon siya tungod sa kakapoy.	He went to bed right away with fatigue.
		kakas	kakas	detach, uproot, undo
Sp	cacao	kakau	kakaw	cacao
		kakha	kakha	scratch	Gikakha sa mga manok ang yuta.	The hens scratched the soil.
		kakha	kakha-tuka	dirt-poor
		kignat	kakignat	astonishment	Ang biktima sa pagpanglugos anaa sa estado sa kakignat.	The rape victim was in a state of shock.
		kinlaw	kakinlaw	luster	Nindot nga tan-awon ang kakinlaw sa imong buhok.	It's nice to look at the luster of your hair.
		kuha	kakuhaan	source	Asa dapit ang kakuhaan sa tubig ilimnon?	Where is the source of drinking water?
		kulang	kakulang	lack, deficiency	Nag-away ang magtiayon tungod sa kakulang sa kwarta.	The couple quarrels because of the lack of money.
		kulba	kakulba	fear, fright
		kuli	kakulian	complication, difficulty, obstacle	Nag-agi man god og daghang kakulian ang gugma namo.	Our love passed over many obstacles.
		lala	kalaa	venom
		laay	kalaay	boring, bore	Kalaay sa kinabuhing mag-inusara.	Living alone is boring.
		kalaba	kalaba	honeycomb
Sp	calabaza	kalabaza	kalabasa	pumpkin, squash	Ang kalabaw motabang sa mga mag-uuma.	The carabao helps the farmers.
		kalabat	kalabat	reach
		kalabaw	kalabaw	carabao, water buffalo
Sp	calavera	kalavira	kalabera	skull
		kalabkab	kalabkab	fan
Sp	calabozo	kalabuzu	kalabusu	prison, jail
		labut	kalabutan	relationship	Unsay kalabot nimo ining tawhan.	What is your relationship to this person?
		kalag	kalag	spirit, ghost, soul	Nobyembre uno ang adlaw sa mga kalag.	November 1st is the day of old souls.
		lagda	kalagdaan	rule, canons
		kalagkag	kalagkag	break up
		laglag	kalaglagan	catastrophe
		lagmit	kalagmitan	possibility	walay kalagmitan
		lagsik	kalagsik	vigor, briskness
		kalaha	kalaha	frying pan
		lain	kalainan	difference, contrast
		laki	kalaki	ability, skill
		laki	kalakihan	special ability
		lala	kalala	venom
		lalim	kalalim	ecstasy
		kalam	kalam	search, look for
		kalamansi	kalamansi	lime, citrus	Ang kalamansi mas aslom kay sa lemon.	Lime is more sour than lemon.
Sp	calamar	kalamar	kalamares	squid fry
		kalamay	kalamay	sugar, brown sugar
		kalamay	kalamay	a sweet rice cake	Lami ang kalamay sa Bohol.	The Bohol delicacy kalamay is delicious.
		lambigit	kalambigitan	involvement
		lambu	kalamboan	development, progress	Dako kaayo ug kalamboan ang atong negosyo.	Our business progressed very well.
Sp	calambre	kalambri	kalambri	cramp
Sp	calamidad	kalamidad	kalamdad	calamity
		lampus	kalampusan	success	Nakuha nato ang kalampusan.	We got success.
		kalan	kalan	stove
		kal-ang	kal-ang	gap
		langan	kalanganan	delay	Ang kalangan sa pag-ayo sa karsada nakapasuko sa mga tawo.	The delay of the road repair made the people angry.
		langas	kalangas	vexation, noise
		langit	kalangitan	heaven	Ngindot kaayo ang kalangitan.	Heaven is wonderful.
		kalangkalang	kalangkalang	consider, study
		kalap	kalap	tinker, tease
		kalap	kalap	look for herbs
		lapas	kalapasan	violation, transgression	Dako kaayo imong kalapsan.	Your violation is serious.
Sp	calafatear	kalafatiar	kalapati	caulk
		lapuy	kalapoy	fatigue	Gibati ko ang kalapoy sa akong lawas.	I felt fatigue in my body.
		lapuk	kalapukan	swamp, marsh	Ang mga bata malingaw sa kalapukan.	Children enjoy playing in the swamp.
		kalas	kalas	meaningless death, extravagant waste	Ang kagubot nga nahitabo sa Israel nikalas ug daghang kinabuhi.;  Libuan ka mga tawo ang nakalas.	The riot in Israel cost many lives. ; Thousand of lives were lost.
		kalas	kalas	rake, harrow
		kalasag	kalasag	shield, defense
		lasang	kalasangan	forest	Daghan dagkong kahoy sa kalasangan.	There are plenty of big trees in the forest.
		kasikas	kalasikas	rustling sound
		kalat	kalat	cane, wave from bamboo or rattan
		kalat	kalat	scatter
		lata	kalata	decay
		tawa	kalataw-anan	funny, joke, hilarious	Nag-estorya siya ug kalataw-anan nga estorya.	He told funny stories.
		kalatkat	kalatkat	climb up
		kalatsutsi	kalatsutsi	(tree) plumeria
		lawas	kalawasan	body	Sakit ba ang imong kalawasan?	Is your body aching?
		dawat	kalawat	holy communion, accept	Mokalawat ka ba kada Dominggo?	Do you have the Sacrament every Sunday?
		kalaw-it	kalaw-it	hook, capture
		lawud	kalawran	oceans
		kalaykay	kalaykay	dig up
		layu	kalayo	far, away
		kalayu	kalayo	fire	Ang kalayo init kaayo.	The fire is very hot.
Sp	caldero	kaldiru	kaldero	kettle	Gamita ang mas dako nga kaldero kay daghan ug bisita.	Use bigger kettle for plenty of visitors.
Sp	calendario	kalindariu	kalendaryo	calendar	Ang mayor manghatag ug kalendaryo kada tuig.	The mayor gives us a calendar every year.
		kalhay	kalhay	dry
		libang	kalibangan	toilet	Kinahanglan nga pirming limpyo ang atong kalibangan.	We should always maintain cleanliness in our toilet.
		libug	kalibgan	bewilderment
		kalihay	kalibhay	carry on shoulder
		libu	kaliboan	thousands
Sp	calibre	kalibri	kalibre	caliber
		libug	kalibugan	puzzle, confusion	Ang akong gikalibogan kung ngano …	I was puzzled why …
		libun	kalibunan	jungle	Nangita mi ug itlog sa bontog sa kalibunan.	We were looking for quail eggs in the jungle.
		libut	kalibutan	world	Ang kalibutan usa sa lugar nga nindot puy-an.	The world is a nice place to stay.
Sp	calidad	kalidad	kalidad	quality	Mas maayo ang kalidad sa kotse nga hinimo sa Japan.	Japan made car has better quality.
Sp	calidad	kalidad	kalidadis	various
		ligdung	kaligdong	honesty, fidelity
		ligu	kaligoanan	bathroom, bathes	Mao kini ang akong kaligoanan.	This is my bathroom.
		kalihay	kalihay	carry on shoulder
		kalihim	kalihim	secretary	Siya ang akong kalihim sa opisina.	She is my secretary in the office.
		lihuk	kalihukan	action	Gibantayan nako ang imong kalihukan.	I always watching your action.
		likay	kalikayan	avoidable, preventable	dili kalikayan	inevitable
		likup	kalikupan	environment, atmosphere
		lima	kalim-an	fifty
		kalimbagas	kalimbagas	run, sprint
		limut	kalimut	forget	Kalimti ang mga nangagi.	Forget about the past.
		kalimutaw	kalimutaw	eyeball	Puti ang iyang kalimutaw.	Her eyeballs are white.
		linaw	kalinaw	peace	Atong ipatigbabaw ang kalinaw.	We will promote peace.
		kaling	kaling	overturn
		lingaw	kalingawan	entertainment, diversion	Aligre kaayo ang kalingawang kagabii.	The last night entertainment was very lively.
		lipay	kalipay	joy	Gikalipay ko ang pag-anhi mo.	I'm glad that you've come.
		kalis	kalis	flatten
		lisang	kalisang	fear, panic, terror	Makita ang kalisang sa mga mata sa batang gikidnap.	Fear appeared in the eyes of the kidnapped child.
		lisud	kalisdanan	difficulty, misfortune, calamity	Daghan kaayo ug kalisdanan nga iyang naagian sa kinabuhi niya.	She passed through a plenty of difficulty in her life.
		kalit	kalit	sudden	Ang tanan kalit nga nahilom.	Suddenly all of them fell silent.
		liwat	kaliwat	descendant	Mestisa ang ilang kaliwat.	Their descendant is mixed race.
		kaliyupu	kaliyupo	plea
		kalkal	kalkal	dig
Sp	calma	kalma	kalma	calm, tranquil	Ang tubig sa dagat kalma kon walay bagyo.	The sea water is calm if there is no typhoon.
		kalu	kalo	hat, cap	Pagsul-ob ug kalo kay init ang panahon.	Ware your hat for hot climate.
		kalug	kalog	sickle
		luuy	kalooy	pity	kaluoy sa mga bata	pitiful children
		luuy	kalooy	charity, mercy, contribution	Ang mga misyonaryo nagtudlo kanila ug mga buhat sa kalooy.	The missionaries taught them charity works.
		kalus	kalos	draw water
		kalut	kalot	scratch, dig	Kaluta ang akong likod, katul.	Scratch my back, it's itchy.
Sp	calzada	kalsada	kalsada	street
Sp	calzo	kalsu	kalso	wedge
Sp	calzon	kalsun	kalsones	pants, trousers	Daku ra ang imong kalsones para nako.	Your pants is too big for me.
		kalu	kalu	scoop out
		lubi	kalubihan	coconut farm	Dako kaayo ang akong kalubihan.	My coconut farm is very big.
		lubung	kalubnganan	cemetery	Ang mga patay gilubong sa lubnganan.	The dead were buried in a tomb.
		lugway	kalugwayan	latitude, laxity
		duha	kaluha	twin	Ako ug ang akong kaluha dili parehas ug hitsura.	Me and my twin are not identical.
Sp	lujo	luhu	kaluho	luxury
		kalukhu	kalukho	scrape off
		kalunggu	kalunggo	wart
		kalungkung	kalungkong	curl up, bent	Nagkalungkong siya sa katre sa tumang katugnaw.	He curled up in the bed from severe cold.
		kalupu	kalupo	wrap
		kaluskus	kaluskos	scrape, scratch
		luwas	kaluwasan	safety	Atong hunahuna-on ang atong kaluwasan.	Let us think about our safety.
		luya	kaluya	weakness	Ang kaluya sa iyang paglihok makadugay sa iyang trabaho.	Weakness in his action makes his work slow.
Sp	calle	kalyi	kalye	street	Lapad ang mga kalsada sa Danao City.	The streets in Danao City are wide.
Sp	callo	kalyu	kalyo	callous, corn
Sp	cama	kama	kama	bed	Dako kaayo ang imong kama.	Your bed is very big.
		dayag	kamadinayganon	frankness
		bagay	kamagayan	compatible
		gulang	kamagulangan	eldest brother
		tungud	kamahinungdanon	importance	Kahibalo ka ba kong unsa kamahinungdanon kanang butanga?	Do you understand the importance of that thing?
		luuy	kamakalolooy	misery, destitute	pagkamakalolooy sa mga kabos.	the misery of poor people
		mala	kamala	drought, dryness	Kamala sa yuta panahon sa ting-init.	During summer the soil is dry.
		kamalig	kamalig	barn, stable
Sp	mandar	mandar	kamandar	command
		kamang	kamang	crawl	Nakasulay kami ug kamang ilalom sa kamaisan.	We have tried to crawl under the corn field.
		manghud	kamanghuran	youngest
		kamau	kamao	know-how, skilled	Dili ko kamao mogamit sa sanggot.	I don't know how to use the sickle.
		maru	kamaro	shrewdness
		kamas	kamas	struggle, strive
		sabut	kamasinabuton	prudence, discretion
		tahum	kamatahum	beauty
		patay	kamatayan	grim reaper
		patay	kamatayon	death
		kamatis	kamates	tomato	Lami kaayo ang kamates kung ipares sa bulad.	It's good to have tomato with dried fish.
		kamatis	kamatis	tomato	hinog nga kamatis; duga sa kamatis; salsa sa kamatis	Ripe tomato; tomato juice; tomato sauce
		tuud	kamatuoran	evidence, proof, truth	Kining paninugdang kamatuoran wala mausab	This basic truth did not change.
		kalamay	kamay	raw sugar	Mas pula ang kamay kay sa asukal.	'Kamay' is more reddish than 'asukal'.
		kamay	kamay	beckon, gesture	Ang parola nagpangamay kanako.	The lighthouse is beckoning me.
		maya	kamaya	celebration, cheerfulness	Ang kamaya sa usa ka tawo dili kabayran nga salapi.	A person's happiness cannot be bought with money.
		kambat	kambat	weave, patch
		kambaya	kambaya	crisscross, plaid
Sp	cambio	kambiu	kambiyo	change, gear, exchange
		kami	kami	we (excluding interlocutor)	Kami ang estudyante adunay diskwento sa sakyanan de pasahero.	We students have discount for public conveyance.
		mingaw	kamingaw	loneliness	Naghilak ko tungod sa akong kamingaw nimo.	I'm crying with my loneliness for you.
		minyu	kaminyoon	marriage	Ang kaminyoon dili sayon nga disisyon sa kinabuhi.	Marriage is not easy to decide in life.
Sp	camisa	kamisa	kamisa	shirt	Asul ang kolor sa akong paboritong kamisa.	Blue is the color of my favorite shirt.
Sp	camisa	kamisa	kamisadentro	shirt (long sleeved)	Ganahan mosuot ug kamisadentro ang mga mag-uuma.	Farmers like to wear long-sleeve shirts.
Sp	camisa	kamisa	kamiseta	sleeveless under shirt	Nindot isuot ang kamiseta panahon sa ting-init.	It's nice to wear sleeveless undershirt during summer.
Sp	camisin	kamisin	kamisin	sleeveless under shirt	Mas hayahay kung magsul-ob ug kamisin.	It's more comfortable to be wearing t-shirts.
		kamkam	kamkam	touch
		kamlut	kamlot	pull out
		kamu	kamo	you (plural)
		kamulu	kamol	numb
		kamut	kamot	hand	Limpyohe ang imong kamot.	Clean your hands.
Sp	camote	kamuti	kamote	sweet potato	Ang kamote nga kolor violet tam-is ug lami.	The sweet potato of violet color is sweet and delicious.
Sp	camote	kamuti	kamoteng kahoy	cassava	Lami sad himuon nga keyk ang kamoteng kahoy.	The cakes made of cassava is also delicious.
Sp	campana	kampana	kampana	bell	Nagtingog ang kampana kada alas syete sa hapon.	The bell rang every seven o'clock in the evening.
Sp	campaña	kampaña	kampanya	campaign	Dagko kaayo ug nagasto ang mga politiko sa pagkampanya sa miaging piniliay.	The politicians spent big money for the campaign of the last election.
		kampi	kampe	take sides with
Sp	campeón	kampión	kampiyon	champion
Sp	campo	kampu	kampo	camp	sundawo sa kampo	camp soldiers
		kamras	kamras	scratch
		kamulu	kamulo	ongoing	Kamulo gyod namong pangaon, pagkapalong sa soga.	The lights went out while we were eating.
		kalamunggay	kamunggay	a tree	Moringa oleifera	One kind of tree, leaves are edible
		kamut	kamut	hand	Ang atong mga kamot ang pinaka hugaw nga parte sa atong lawas.	Our hands are the dirtiest part in our body.
		muut	kamuut	humor
Sp	americana	amiricana	kana	American (woman)
		kana	kana	that	Kana ang angay nimo nga kolor.	That color suits you well.
		kanaas	kanaas	rustle
		kanahan	kanahan	fool, eager
		aku	kanako	for me, me	Kanang regalo ba para kanako?	Is that gift for me?
Sp	canal	kanal	kanal	canal	Atong limpyohan ang atong mga kanal, para kung mag-ulan ug kusog dili mag-bara ug mag-baha.	Let's clean our canal to avoid stuck-up and flood during heavy rains.
		amu	kanamo	for us
		kaun	kan-an	eat
		naug	kanaog	descend, go down
		kanap	kanap	expand, spread out	Nikanap sa tibuok baryo ang dautang balita.	The bad news spread throughout the barrio.
		nasud	kanasoran	nations, countries	Kinahanglan limpyo ang atong kanasoran.	We have to make our country clean.
		kanat	kanat	spread, cover
		kita	kanato	for us, us	Ang kining proyekto para kanatong tanan.	This project is for all of us.
		kanaway	kanaway	west wind, seagull
		kanaway	kanawayan	northwest
		kanawkanaw	kanawkanaw	extend to the distance
		kanay	kanay	pierce to the bone
		nayun	kanayon	narrate, continue
		nayun	kanayon	adjacent
Sp	candado	kandadu	kandado	padlock	Ang bodega nakakandado ug tulo kabuok dagko sukad kini nakawatan.	The warehouse had three big padlock from the last burglary.
Sp	candela	kandila	kandela	candle	Ang pagpamuhat ug kandela ang iyang bag-ong negosyo.	Candle making is her new business.
Sp	candidato	kandidatu	kandidato	candidate	Daghang mga kandidato sa miaging piniliay.	There were many candidates at the last election.
		kandiis	kandies	dimples
		kanding	kanding	goat	Puti ang kolor sa kanding.	The color of the goat is white.
		kandus	kandos	shovel, spade	Nigamit ko ug kandos aron mapino ang yuta.	I used a shovel to make the soil fine.
		kang	kang	to (proper name)	Kang kinsa? Para kang Marie.	For whom? For Maria.
		kang-a	kang-a	ajar, slightly open	Dihang mikang-a na ang pultahan, milili ko ngadto sa sulod.	When the door was slightly opened I peep into the room.
		ngitngit	kangitngit	darkness	Mahadlok ko sa kangitngit.	I'm scared of darkness.
		kangu	kango	shake
		kanhi	kanhi	former, past	Ang akong kanhi nga estudyante usa na ka malampusong abugado.	My former pupil is already a successful lawyer.
		kanhi	kanhiay	former, past	Sa kanhiay nga panahon, may duha ka …	Once upon a time, there was a couple …
		kani	kani	this =kini	Para kang kinsa kani?	For whom is this?
		kaniadtu	kaniadto	formerly, before	Kaniadto naguol ang mga tawo kay gamay ra ang tubig.	In old days people suffered of water shortage.
		nihit	kanihit	lack, scarcity, deficiency	Ang kanihit sa abot sa bugas humay maoy hinungdan sa pagmahal karon sa presyo.	The poor crop of rice is the cause of the present high price.
		nila	kanila	them	Para kanila ang tanan nakong gibuhat.	I have done everything for them.
		nimu	kanimo	for you	Kining gidala nako nga mga prutas para kanimo.	These fruits which I brought are for you.
		ninyu	kaninyo	you (pl)
		kanit	kanit	in close succession	Mikanit ang mga dugoong hitabo.	Bloody events came one after another.
		niya	kaniya	him/her	Nahigugma pa gihapon ko kaniya.	Still yet I love her.
		kanlat	kanlat	tear off
Sp	americano	amiricanu	kano	American	Kano ang pamanhunon ni Maria.	The fiancé of Maria is an American.
		kaun	kan-on	food, cooked rice	Dili usikan ang kan-on.	We shouldn't waste food.
		kansa	kansa	whose, of which	Nitubo kini ug nahimong usa ka maanindot nga kahoy kansang mga malabalahibong dahon nagkawaykaway sa hinuyuhoy sa hangin.	It grew up to be a beautiful tree whose feathery leaves tremble in the breeze.
Sp	cantar	kantar	kanta	sing, song	Nikanta kami hangtod tungang gabii.	We were singing until midnight.
Sp	cantaleta	kantalita	kantalita	satire, mock	Usa ka kantalita ang gihimo sa manunulat.	The writer made a satire.
Sp	cantina	kantina	kantena	canteen
Sp	cantidad	kantidad	kantidad	amount	Mahal ang kantidad anang butanga.	The price of that good is expensive.
Ch	canton	kantun	kanton	noodle, Canton
		unum	kan-uman	sixty	Nipahuway siya sa iyang trabaho pag-edad niya ug kan-uman ug lima.	He retired from his work at the age of sixty-five.
		punay	kanunay	always	Kanunay siyang naghilak.	She was always crying.
		anus-a	kanus-a	when	Kanus-a ka mobalik sa Sugbo.	When will you go back to Cebu city?
		kaun	kaon	eat	Mikaon ko ug paniudto.	I took lunch.
Sp	capa	kapa	kapa	cape
		kapal	kapa	cover, coat
		ingun	kapaingnan	recourse	Walay kapaingnan ang akong kinabuhi.	I don't have any recourse in my life.
		pait	kapait	bitterness
		kapakapa	kapakapa	flutter
		pakyas	kapakyasan	failure, breakdown
		palad	kapalaran	fate, destiny	Ang pag-adto sa laing nasod ni Ana mao gyod ang iyang kapalaran.	Luck has tuned in her favor after she moved to another country.
		aku	kapangakohan	responsibility
		anud	kapanganoran	clouds, sky, firmament	Hayag kaayo karong adlawa ang kapanganoran.	It is very bright sky today.
		kuha	kapanguhaan	resource
		parang	kaparang	rival, opponent	Lig-on ang akong kaparang sa pulitika.	My political rival is strong.
Sp	parejo	parihu	kapareho	similarity	daghan ug kapareho
		pari	kaparian	clergy, priest
Sp	par	par	kaparis	partner	way-kaparis	incomparable
		parut	kaparutan	total defeat	Ang mayor wala makadawat sa iyang kaparutan sa niaging eleksyon.	The mayor cannot accept his defeat in the last election.
Sp	pariente	paryinti	kaparyentehan	kin	Ang mga nanambong sa lubong sa akong tatay daghan ug halos kaparyentehan.	The attendants of my father's funeral are plenty and almost all of them are relatives.
		sagad	kapasagdan	negligible	Angay ra natong kapasagdan ang mga estorya nga dili importante.	It's better to leave unimportant stories alone.
		sikad	kapasikaran	base, cause, motive	Walay igong kapasikaran ang imong mga reklamo.	You don't have sufficient bases for your grievances.
		upat	kap-atan	forty	Nakadungog ka na ba sa estorya bahin ni Alibaba ug ang kap-atan ka mga tulisan.	Have you heard the story about Ali Baba and the forty thieves?
Sp	capataz	kapataz	kapatas	boss, foreman	Istrikto kaayo ang ilang kapatas.	Their foreman is very strict.
		kapay	kapay	fin	Kanang mga isdaa dagko ug kapay.	Those fishes have big fins.
		kapayas	kapayas	papaya	saging, kapayas, mangga, pinya	banana, papaya, mango, pineapple
		kapay	kapaykapay	flutter
Sp	café	kape	kape	coffee	Init pa ang kape.	The coffee is still hot.
		pilu	kapid-an	multiple
		pig-ut	kapig-ot	severity, strictness, tightness	Kapig-ot ang natagamtaman sa mga tawo karong panahona.	People nowadays are experiencing austerity in their lives.
Sp	café	kape	kapihon	brown	Kapihon ang kolor sa akong karsones.	My pants are brownish in color.
		pikas	kapikas	partner, better-half	Mapinanggaon kaayo ang akong kapikas sa kinabuhi.	My better-half in life is so caring.
		pildi	kapildihan	loss, defeat	Kadaogan ug kapildihan depende sa swerte.	Victory or defeat is a matter of luck.
Sp	capilla	kapilla	kapilya	chapel	Nindot kaayo ang kapilya nga gihimo kini sa marmol nga bato.	This chapel made of marble stone is very nice.
		kapin	kapin	plus, add to, excess	kapin sa	in addition
		piut	kapiot	tightness, dilemma
		piskay	kapiskay	energy	Ang mga mandudula sa dula nga football kapiskay nila molihok.	The players of football game move energetic.
Sp	fiesta	pista	kapistahan	holiday	Ang kapistahan sa among lugar puno ug kalingawan.	The festivity in our place is full of fun.
		pita	kapitaan	marsh	Gustong maglangoy-langoy sa kapitaan ang mga itik.	Ducks love to swim in marshland.
Sp	capitalismo	kapitalismu	kapitalismo	capitalism	Supak ang ubang mamumuo sa kapitalismo.	Some labor sectors are against capitalism.
Sp	capitan	kapitan	kapitan	captain	Kapitan sa barko ang iyang bana.	Her husband is a ship captain.
		pitu	kapitoan	seventy	Namatay ang akong lola sa edad nga kapitoan.	My grandmother died at the age of seventy.
Sp	capitolio	kapituliu	kapitolyo	capitol	Ang akong tiya nagtrabaho sa kapitolyo.	My aunt works in the capitol building.
		pit-us	kapit-os	scarcity, deficiency	Ang kapit-os sa pagpuyo sa baryo ang nakapa-aghat sa mga tawo pagpatrabaho sa siyudad.	Scarcity in their livelihood in the barrio urged people to works in the city.
		piyal	kapiyalan	reliable	Kanang tawhana puwede siyang kapiyalan sa mga importante nga butang nga ipatago.	That person is reliable for concealing an important thing.
		kapkap	kapkap	grope, frisk
		kaplag	kaplag	discover	Nakaplagan niya ang tambal sa bag-ong sakit.	He discovered the cure for the new disease.
		palag	kaplag	discover, find	Ang mga bata nakakaplag ug karaan nga bomba samtang sila nagdula-dula.	The children discovered an old bomb while they were playing.
Sp	pobre	pubri	kapobre	poverty	Ang kapobre dili babag aron molampos ang usa ka tawo.	Poverty is not a hindrance to success.
En	police	pulis	kapolisan	police	Usa ka kapolisan nakadakop sa esnatser nga nang-esnat ug kuwentas sa babaye.	A policeman caught a snatcher who snatched a necklace from a lady.
		puut	kapootan	hate, fury
Sp	formal	purmal	kapormal	formal	Kapormal sa imong gisul-ob nga sinina.	You are wearing a formal dress.
		kaput	kapot	grip, grasp	Hugot ang akong pagkapot sa sanga sa kahoy aron dili ko mahulog.	I gripped tightly on the tree branch so I wouldn't fall.
		kapuy	kapoy	fatigue, tired	Kapoy ka sa miaging gabii?	Had you been tired last night?
		kapri	Kapre	Kapre	Si Kapre usa ka higante sa kabukiran kanunay'ng gauban ang tabako sa iyang baba.	Kapre is a giant who lives in a mountain and always has tobacco in his mouth.
Sp	capricho	kaprikhu	kapritso	caprice, whim	Dili nako uyonan ang imong mga kapritso.	I will not agree to your whims.
Sp	capsula	kapsula	kapsula	capsule	Mas sayon imnon ang tambal nga anaa sa kapsula.	It is easier to use the drug in capsule.
		kaput	kaptanan	knob
		pugung	kapugngan	avoidable, controllable
		pugung	kapugngi	control	Wala ko kapugngi ang pagtubod sa akong mga luha.	I couldn't stop my tears gushed out.
		puli	kapulihay	interval, interlude	sa kapulihay	in due course
En	police	pulis	kapulisan	police, police agency
		pulung	kapulongan	vocabulary	Daghan siya ug nakat-unan nga mga kapulongan.	She learned many words.
		punay	kapunay	persistent
		punduk	kapundokan	gathering, groups	Sa bisan unsa nga kapundokan adunay mga pangulo.	In every gathering there is always a leader.
		pungut	kapungut	fury, anger	Puno sa kapungot ang iyang kasingkasing.	Her heart is full of fury.
		punung	kapunungan	organization, association	Kinahanglan motabang ang tanan sa kapunongan.	All members need to cooperate with the association.
		puul	kapuol	boredom
		pulu	kapupud-an	whole country, archipelago
		pulus	kapuslan	useful, utility	Kapuslan lang gihapon nato ang mga basiyong lata.	Empty cans are still useful to us.
		puya	kapuya	babyhood
		puyu	kapuyo	room mate, living partner	Kinsa imong kapuyo?	Whom are you living with?
		kapyut	kapyot	cling
		daan	karaan	old	Karaan na kaayo ang among gipuy-an nga balay.	The house where we live is very old already.
		karamusing	karamusing	melee
		karas	karas	harrow, rake	Human sa pagdaro sa uma isunod ang pagkaras.	After the plowing of the field, the harrowing will follow.
		karat	karat	harsh, make grating sound	Nagkarat ang akong tutonlan tungod sa sip-on.	I have a harsh throat due to  a cold.
		karatil	karatil	rush, quick, sprint	mikaratil og dagan	run fast
Sp	caratula	karatula	karatula	sign board
Sp	carbon	karbun	karbon	carbon	Nanginahanglan ko ug karbon nga papel.	I need a carbon paper.
Sp	carbonato	karbunatu	karbonato	carbonate	Kon magluto ug testado,butangan ug karbonato aron makagumkom.	When you cook some cookies, add sodium carbonate to make it crispy.
Ta	carenderia	karenderia	karenderya	restaurant	Mas barato ang pagkaon sa karendirya.	Foods in a diner are much cheaper.
Sp	cariño	kariñu	karenyo	caress, love, romance
Sp	carrera	karira	karera	race	Naglumba ang kuneho ug bao.	The rabbit and the turtle had a race.
Sp	carrera	karira	karera	career	Maayo ang iyang karera isip artista.	She has a good actress career.
Sp	carrete	kariti	karete	reel, spool	Ang karete sa among makina sa panahi taya na.	The spool in our sewing machine is rusty.
Sp	carretilla	karitilya	karetilya	wheelbarrow	Giayo ni Max ang karetilya.	Max fixed the wheelbarrow.
Sp	carga	karga	karga	cargo, baggage	Bug-at ang karga.	The baggage is heavy.
Sp	cargada	kargada	kargada	loading cargo	Dako ang akong nabayran sa akong mga kargada.	I paid a large amount for my freight.
Sp	cargador	kargadur	kargador	porter	Daghan ug kargador sa pier.	There are many porters in the pier.
Sp	cargamento	kargamintu	kargamento	lading, cargo
Sp	rival	ribal	karibal	rival
Sp	caridad	karidad	karidad	charity	Usa ka maayung mithi ang karidad.	Charity is a good virtue.
Sp	cariño	kariñu	karinyo	love
Sp	carreton	karitun	kariton	handcart, pushcart
Sp	caramelo	karamilu	karmilitos	candy	Tam-is ang karmilitos.	The candy is sweet.
Sp	carnaval	karnaval	karnabal	carnival
Sp	carne	karni	karne	meat	Kinahanglan kang mokaon ug utanon dili lang kay karne.	You need to eat vegetable not only meat.
Sp	carnero	karniru	karnero	sheep	Nawala ang akong paborito nga karnero.	I lost my favorite sheep.
Sp	carro	karru	karo	cart	Giguyod sa baka ang karo.	The carabao pulled the cart.
Sp	carromato	karumatu	karomata	wagon, truck	Ang among ani gibutang sa karomata.	We put our harvest inside the wagon.
		karun	karon	now	Karong adlawa; karong gabii; karon dayon;  Mahal ang bugas karong panahona.	today; tonight; right now; The rice is expensive these days.
En	carrot	karut	karot	carrot	Karots ang kan-onon sa rabit.	The carrot is a food of rabbit.
Sp	calzada	kalsada	karsada	street	Dili magpatunga sa karsada.	Don't stay in the middle of the street.
Sp	carcel	karkil	karsel	prison
Sp	calzon	kalsun	karsones	pants, trousers	Gusto ko mosuot ug asul nag karsones.	I like to wear a blue pants.
Sp	calzoncillos	kalsunkilyu	karsonsilyo	underpants	Dili gusto mosuot ug karsonsilyo ang akong igsoon nga lalaki.	My brother doesn't like to wear underpants.
Sp	cartero	kartiru	kartero	postman	Giwala sa kartero ang akong mga sulat.	The postman lost my letters.
Sp	cartilla	kartilya	kartilya	primer
?	kartiyu	kartiyu	kartiyo	solve, survive
Sp	carton	kartun	karton	cardboard, carton	Gitawag kini silag mga carton girls kay karton ray gamiton aron ilang ihapin sa yuta samtang molingaw sa  lalake.	The girls were called 'carton girls', because they under-laid cartons on the ground when they enjoy with boys.
		usa	kas-a	once
		saba	kasaba	rebuke, noise, annoyance	Di makakuha ug kwarta ang makalilimos tungod sa labihang kasaba.	Too noisy beggar can't earn much.
		sabut	kasabutan	compact, agreement	Sa wala pa ang ilang kasal, naghimo ug kasabutan ang managhigugmaay.	Before their wedding, the couple made a pre-nuptial agreement.
Sp	casado	kasadu	kasado	married
		kasar	kasado	wager
		salup	kasadpan	west	Naa sa kasadpan nga parte sa among eskuylahan ang barangay hall.	There is the barangay hall on the west side of our school.
		sadya	kasadya	enjoyment, happiness	Puno sa kasadya ang among bakasyon.	Our vacation was full of enjoyment.
		kasag	kasag	crab	Nitago ang kasag luyo sa bato.	The crab hid behind the rock.
		sagad	kasagaran	average, always, mostly	sa kasagaran	usually
		sagbut	kasagbutan	field, meadow	Nagduwa ang mga bata sa kasagbutan.	The children were playing on the field.
		sakit	kasakit	ache, pain
Sp	casar	kasar	kasal	wedding, marriage	Nag-ipon sila bisan dili kasal.	They are living together even not married.
		sala	kasal-anan	crime, guilt	Kinahanglan imong bayran ang imong mga kasal-anan.	You have to pay for the crimes you have committed.
		salig	kasaligan	reliable	Ang mga tabi-tabi dili kasaligang tinubdan sa impormasyon.	Gossips is not a reliable source of information.
		samuk	kasamok	mess	Ato nang hunongon kining kasamok.	Let's stop all these mess.
		samtang	kasamtangan	temporary, eventually	Kasamtangan naggipreso ang suspetsado.	Eventually the suspect is hold in prison.
		sandurut	kasandurot	intimate person	Ang pamilya ra ni Jasmine ang akong kasandurot.	The family of Jasmine is very close to me.
		sangga	kasangga	close friend	Kanunay mi nga mag-uban sa akong mga kasangga.	We are close friends, always go together.
		sangka	kasangka	competitor, opponent	Lig-on kaayo ang akong kasangka.	My opponent is very strong.
		sangkap	kasangkapan	instrument, tool	Nawala ang akong kagamitan sa pamanday.	I lost my carpentry tools.
Sp sanear		sani	kasanihan	sanitation	Atong kanunayon ang kasanihan sa atong kasilyas.	We should always maintain the sanitation in our toilets.
Sp	casar	kasar	kasar	marriage
		kasar	kasar	bet
		sarang	kasarang	capability, qualification	Adunay koy kasarang aron madawat sa trabaho.	I have the qualification to accept the job.
		sarang	kasarangan	mean, average, moderate	Kasarangan ra ang gidak-on sa ilang balay.	Their house has moderate size.
		saulug	kasaulogan	celebration	Unsay kasaulogan? Birthday!	What kind of celebration is it? Birthday!
		saya	kasaya	joy, gaiety	Puno ang among kasaya panahon sa pasko.	We are filled with joy during the Christmas season.
		sayun	kasayon	easiness	Dili sab ko makatugot nga mamatay sa dakong kasayon.	I can't let you kill me so easily.
		sayup	kasaypanun	mistake, sin, misdeed	Pasayloa ko sa akong kasaypanun.	Forgive me my sin.
		saysay	kasaysayan	history	Intresado ko nga makahibalo sa kasaysayan  sa inyong nasod.	I am interested to learn about the history of your country.
		sayud	kasayuran	notice, information	Nakadawat ko kasayuran gikan sa bangko.	I've received a notice from the bank.
Sp	cacerola	kakirula	kaserola	casserole
		sibut	kasibot	enthusiasm
Sp	seguro	siguru	kasiguruhan	warranty, security	Wala koy nadawat nga kasiguruhan para sa akong napalit nga freezer.	I did not receive the warranty for the freezer which I bought.
		kasikas	kasikas	rustling sound	Nadungog nako ang kasikas gikan sa kusina.	I heard the rustle from the kitchen.
		sikbit	kasikbit	neighbor	Among kasikbit ang mga bag-ong magtiayon.	The newlyweds are our neighbors.
		silag	kasilag	anger, spite, malice	Kalimti ang kasilag nga anaa sa imong kasingkasing.	Forget the anger in your heart.
		kasili	kasili	eel	Mahiligon mokaon ug kasili si Lolo Karyo.	Grandpa Karyo loves eating eel.
Sp	casilla	kasilla	kasilyas	lavatory, toilet	Kanunay nga limpyo ang among kasilyas.	Our toilet is always clean.
		sina	kasina	envy, jealousy	Ayaw kasina niya.	Don't envy him.
		saad	kasinaaray	exchange vows
		sinati	kasinatian	skill, experience	makalilisang nga kasinatian	awful experience
		kasing	kasing	spinning top
		kasingkasing	kasingkasing	heart	Namatay siya tungod sa atake sa kasingkasing.	He died of a heart attack.
		sipsip	kasipsip	flattery	Gikapoy ko paminaw sa iyang kasipsip.	I was tired of hearing his flattery.
		siyam	kasiyaman	ninety	Ang akong lolo nag-edad na ug kasiyaman ug duha.	My grandfather becomes ninety-two years old.
		kaskas	kaskas	scratch, strum, strive	Kaskasa ang sista kay mosayaw ko.	Play the guitar for I'll dance.
Sp	casco	kasku	kasko	hull
Sp	casar	kasar	kaslonon	engaged	Naghinam-hinam na ang kaslunon sa umaabot nilang kasal.	The engaged couple were looking forward to their wedding.
Sp	casar	kasar	kaslonong babae	bride	Nindot kaayo nga tan-awon ang kaslonon nga babaye sa iyang sinina pangkasal.	The bride looks wonderful in her wedding gown.
Sp	casar	kasar	kaslonong lalaki	bridegroom	Gikulbaan ang kaslonon nga lalaki sa wala pa magsugod ang kasal.	The bridegroom was waiting for the wedding starts with a pounding heart.
Sp	casar	kasar	kaslunon	engaged
Sp	caso	kasu	kaso	case, suit	Ang artista nipasaka ug kaso nga libelo batok sa manunulat.	The actress filed a libel case against the writer.
En	cashew	kasuy	kasoy	cashew nut
Sp	caspa	kaspa	kaspa	dandruff
Sp	castigo	kastigu	kastigo	punish	Gikastigo na ko.; Mikastigo ko sa bata kay nakasara.	I was punished already. ; I punished the boy by his mistake.
Sp	castillo	kastilyu	kastilyo	castle	Gusto ko nga motan-aw sa mga kastilyo sa Germany.	I want to see the castles in Germany.
		subu	kasub-anan	grief	Wala koy laing mahimo niya kundili ang pagduyog sa iyang kasub-anan.	I couldn't do anything but only listening to her grief.
		subu	kasubo	grief, lament	Anaa sa kasub-anan ang tibuok pamilya.	The whole family was in grief.
		sugid	kasugiran	folklore, legend, history	Mao na ang kasugiran sa Lungsod sa Dalaguete.	That is the legend of the town of Dalaguete.
		suka	kasukaon	nausea	Kasukaon ko kon mosakay ug barko.	I feel nauseated when I ride on a ship.
		suku	kasuko	anger
		sulay	kasulayan	ordeal, trial	Akong nalabwan ang mga kasulayan sa kinabuhi.	I have overcome many trials in life.
		sulbad	kasulbaran	solution
		sulti	kasulti	companion to talk	Akong gikasulti ang imong doktor.	I talked to your doctor.
		sumad	kasumaran	anniversary, birthday	Among gisaulog ang kasumaran sa ilang kasal.	We have celebrated their wedding anniversary.
		sumu	kasumo	monotony, boredom	Bation ko ang kasumo kon ako mag-inusara.	I feel boredom when I'm alone.
Sp	soldado	sundalu	kasundalohan	army	Gibisita sa president ang mga kasundaluhan sa Cotabato.	The president visited the army in Cotabato.
		suud	kasuod	intimacy, closeness
		kasway	kasway	limb
		taas	kataas	height	Unsa kataas ang tikod sa imong sapatos?	How high are the heels of your shoes?
		tabang	katabang	helper	Dugay na nga nagserbisyo namo ang among katabang.	Our helper has served us for a long time.
		katag	katag	spread, scatter	Ang mga tsinelas nagkatag gawas sa balay.	The slippers were scattered outside the house.
		tagbaw	katagbawan	satisfaction
		taha	kataha	shyness
		taha	katahaan	big shot
		tahap	katahap	suspicion
		tahud	katahoran	greeting, respect, courtesy	Ang pag-amen sa mga katigulangan usa ka katahuran.	Taking the hands of elders to his forehead is a sign of respect.
		tahum	katahum	beauty	Ganahan ko sa katahom sa mga babaye sa Asia.	I like the beauty of Asian woman.
		takdu	katakdo	exactness, accuracy	Atong bantayan ang katakdo sa atong mga gisugod.	We should checked on the exactness of our measurements.
		takus	katakus	qualification	Aduna siyay igong katakus pagdawat sa trabaho.	She has enough qualification to accept the job.
		tagam	katalagman	calamity	Ang bagyong Nitang usa ka dakong katalagman dinhi sa Bohol.	The typhoon Nitang was a big calamity here in Bohol.
		katap	katap	expand, spread out	Nikatap sa panimalay ang sakit nga bayook.	The mumps spreads throughout the household.
		tapad	katapad	seatmate	Ang akong katapad nga lalaki sa bus gwapo kaayo.	The guy who sat next to me on the bus was very handsome.
		tapus	katapusan	last, eventually, end	Sa katapusan ikaw mahiamgo nga sayop ang imong gipili.	Finally, you will realize that your selection has been wrong.
		taruk	katarokan	basis, foundation
		tarung	katarong	equity, justice	Adunay katarong sa pagbahin sa yuta ni ilang Lolo.	There is equity in sharing the lands of their grandfather.
		tarung	katarungan	reason, justice	Bisan sa tanan nga katarungan	Even with any reason
		tarung	katarunganon	reasonable	Makatarunganon nga paagi ang iyang pagdisiplina sa anak.	He disciplines his child in a reasonable way.
		taslak	kataslak	indolence, laziness, fear	Tungod sa iyang kataslakan nawad-an siya ug trabaho.	Because of his laziness he lost his job.
		kataw	kataw	mermaid	Nakakita na ba ka ug kataw sa dagat?	Have you seen a mermaid in the sea?
		tawa	katawa	laugh	Mikatawa sila.; Ayaw katawa sa sayop sa uban.	They laughed. ; Do not laugh at the mistakes of others.
		tawa	kataw-anan	funny, joke, hilarious
		tawu	katawhan	people, human beings	Moderno na ang mga katawhan karon, mao nanglisud na kaayo ang pang-ekonomiya.	Nowadays, moderate people's lives are very hard economically.
		katay	katay	expand, spread out	Ang iyang hangga nikatay hangtod sa iyang liog.	His chicken pox spreads up to his neck.
		tibuuk	katibuk-an	summary
		tig-a	katig-a	hardness
		tigayun	katigayunan	wealth, fortune, properties	Gihatagan sila ug katigayunan sa ilang mga ginikanan.	They were given wealth by their parents.
		tigsun	katigson	hardness
		tigum	katiguman	gathering, assembly	Adunay katiguman para sa mga batan-on sa plasa.	There's a gathering for the youth in the plaza.
		gulang	katiguwangan	ancestor
		tingub	katilingban	society, community	Ang mensahe sa pari mahitungod sa mga pamilya sa atong katilingban.	The priest's message is about the family in our society.
		timbang	katimbang	helper, assistant
		timbang	katimbangan	proportion	Unsay katimbangan sa mga lalaki sa mga babaye?	What is the proportion of boys to girls?
		tin-aw	katin-awan	clarification, explanation	Wala ko kasabot sa imong gisulti, taga-i ko ug katin-awan.	I did not understand what you said, give me the explanation.
		tingala	katingad-an	queer, strange	Nadungog namo ang katingad-an nga tingog kagabii.	We heard a strange noise last night.
		tingala	katingala	amazement, admiration	Dako kaayo ang akong katingala sa iyang gipakita nga talento.	I was greatly amazed with the talent she had shown.
		tingala	katingalahan	wonder, mysterious	Ang kahumayan sa Banawe usa ka katingalahang lugar sa Pilipinas.	Banaue Rice Terrace is one of the wonderful places in the Philippines.
		tingub	katingbanan	summary, aggregation
		tingub	katinguban	merger	Ilang giplano ang katinguban sa ilang negosyo.	They planned for the merger of their business.
		tinu	katinoan	evidence, proof
		tuud	katinuud	correctness	Nangutana sila mahitungod sa katinuod sa balita.	They asked about the correctness of the news.
		tipun	katipon	housemate
		titik	katitikan	literature, writings	Inila siya nga magsusulat sa katitikang bisaya.	He is a noted writer in Visayan literature.
		titik	katitikanon	literary
		katkat	katkat	crawl up, climb	Palihug sultii ang bata nga dili mokatkat sa kahoy.	Please tell the child not to climb up the tree.
		tulu	katloan	thirty	Katloan ka mga estudyante ang nikuyog sa biyahe.	Thirty students joined the trip.
		katul	katol	feel itchy	Katol ang pinaakan sa lamok.	It is itchy when bitten by mosquitoes.
Sp	catolico	katuliku	Katoliko	Catholic	Ang mga katoliko mosimba kada Dominggo.	Catholics go to church every Sunday.
		katul	katolkatol	rash	Aduna siyay mga katol-katol sa panit.	He has skin rashes.
		tulu	katoloan	thirty
		tuun	kat-on	learn, attain	Gusto kong makakat-on ug senyas nga lengwahe.	I want to learn sign language.
Sp	catorce	katurki	katorse	fourteen	Nakauyab na ko sa edad nga katorse.	I already have a boyfriend at the age of fourteen.
Sp	catre	katri	katre	bed	Wala ko maanad nga matulog sa katre.	I am not used to sleeping on a bed.
Sp	castilla	kastilya	katsila	Spanish
		tubig	katubigan	underwater	Dili lang kay isda anaa sa katubigan.	Not only fish live in water.
		tugbang	katugbangan	opposite
		tulug	katugon	sleepy
		tugut	katugot	permission	Dili ko katugot mawala ka.	I don't permit you go away.
		tugyan	katugyan	devotion, surrender, entrust	Gikatugyan ko na sa Ginoo ang akong kaluwasan.	I have entrusted my salvation to the Lord.
		tuig	katuigan	era, year	Pila ka katuig nga nagpaabot niya?	How many years have you been waiting for him?
		tukma	katukma	accuracy	Ang imong tubag sa pangutana kinahanglan nga katukma pod sa akong tubag.	Your answer to the question should match my answer.
		tukud	katukuran	structure, establishment	Ang katukuran anang bilding lig-on.	The structure of that building is strong.
		katul	katul	mosquito repellent incense	Ang Katul usa ka brand name sa mosquito repellent.	Katul is a brand name of a mosquito repellent.
		tulug	katulganan	bed, bedroom
		tulug	katulgon	sleepy	Katulogon ko samtang nagtan-aw ug telebisyon.	I felt sleepy while watching television.
		tulin	katulin	quickness	Katulin pod nimong mosulat!	How fast you write!
		tuman	katumanan	achievement, realization	Ikaw ang katumanan sa akong mga pag-ampo.	You are the realization of my prayers.
		tumbas	katumbas	equal, match	Ang usa ka adlaw nga dili ko makita ka katumbas sa usa ka bulan.	One day that I can not meet you is same as one month.
		tunga	katunga	half	Ang katunga sa bayranan sa giinom nato bayaran nako.	The half of our payment of drinking I will pay.
		tungud	katungdanan	obligation, duty	Katungdanan nimo ang pagbuhi sa imong anak.	It's your duty to bring your children up.
		tungug	katunggan	mangrove swamp	Anha mangitlog sa katunggan ang mga isda.	Mangroves are hatching grounds for fishes.
		tungud	katungud	right, privilege	Ang mga bata naay katongod mokuha ug edukasiyon.	Children have the right to get education.
		tupad	katupad	attendant	Ang akong katupad ug lingkod nga babaye humot kaayo.	The woman sitting beside of me had a very good smell.
		tuyu	katuyoan	intention	Dili nako katuyoan nga pasakitan ka.	It was not my intention to hurt you.
		uban	kauban	companion	Kinsa ang imong kauban sa pagtan-aw ug konsiyerto.	Who is your companion when you watch the concert?
		uban	kaubanan	association	Ang among kaubanan nagpili ug bag-ong mga opisyales.	Our association has elected new officers.
		ubay	kaubay	parallel
		kaug	kaug	active, lively	Kaug kaayo ning bataa.	This child is very active.
		uga	kauga	drought	Maguol ang mga mag-uuma tungod sa umaabot nga kauga.	The farmers will be suffered because of the coming drought.
		ugaling	kaugalingon	own, oneself	kaugalingong kabubut-on	by owns will
		ugat	kaugatan	blood vessels
		ugma	kaugmaon	future	Ayaw hunahunaa ang karon, hunahunaa imong kaugmaon.	Don't think about now but future.
		ugmad	kaugmaran	development
		uhaw	kauhaw	thirst, craving
		ulag	kaulag	lust
		ulaw	kaulaw	shame	Nakahilak siya tungod sa kaulaw.	She cried because of shame.
		ulaw	kaulawan	scandal	Gihatagan nako'g kaulawan ang babaye.	I have humiliated the woman.
		ulay	kaulay	purity, chastity	Ang imong kaulay maoy imong gasa sa imong bana.	Your chastity is your gift to your husband.
		ulu	kaulohan	capital, metropolis	Unsa ang kaulohan sa Bohol?	What is the capital of Bohol?
		umug	kaumog	humidity
		unum	kaunuman	sixty
		unud	kaunuran	tissue, muscle	Sakit ang mga kaunoran sa akong lawas.	My body tissues are aching.
		usa	kausa	once	Atong saulogon ang atong adlaw nga natawhan kausa sa usa ka tuig.	We celebrate our birthday once a year.
		usab	kausaban	change, amendment	Daku kaayo ang imong kausaban.	You have changed a lot.
		usa	kausahan	combination, fusion	Ang kausahan sa puti ug pula rosa.	The combination of white and red is pink.
		utuk	kautokan	genius	Talagsaon kaayo ang kautokan pero di talagsaon ang kautokang bata.	A genius is rare but talented child is not so rare.
		uyuk	kauyokan	central, main
		uyun	kauyon	agree	Nagkauyon ang akong mga ginikanan nga paeskwelahan ko.	My parents agreed of letting me go to school.
		uyun	kauyunan	agreement, harmony	Ang kauyonan mao nga ang tagsa-tagsa ka membro mobayad ug tag singkwenta pesos.	The agreement was that each member should pay 50 pesos individually.
		wala	kawad-on	lack, necessity	Nag-away ang magtiayon tungod sa kawad-on sa kuwarta.	The couple quarreled because of lack of money.
		walu	kawalohan	eighty	Sobra sa kawalohan ang mga bisita nga motambong sa iyang kasal.	More than eighty persons will attend his wedding.
		wanang	kawanangan	outer space
		kawani	kawane	employee	Ang mga kawani sa gobyerno nakadawat ug umento sa ilang suholan.	The government employees received an increase in their salary.
		kawang	kawang	futile, void, vain, foil	Kawang ang tanang paningkamot sa imong mga ginikanan kay wala ka mohuman sa imong pag-eskwela.	All of your parent's sacrifices were in vain because you did not finish your schooling.
		kawang	kawang	futile, fail	Dili ko kawangun ang imong kinahanglan.	I'll never fail you when you need me.
		kawas	kawas	disembark
		kawat	kawat	steal	Ikaw ang nagkawat sa bag nianang babaye?	Did you steal the bag of that lady.
		kawat	kawatan	thief	Nadakpan sa mga pulis ang kawatan.	The policemen caught the thief.
		kawayan	kawayan	bamboo	Bugnaw tan-awon ang bongbong nga kawayan.	The bamboo wall looks cool.
		kaway	kawaykaway	sway, waving	Ang mga dahon nagkawaykaway sa huyuhoy.	The leaves are waving in the breeze.
		duha	kawhaan	twenty	Kawhaan ka mga empleyado ang gitagaan ug promosyon.	Twenty employees were given the promotion.
		kawhat	kawhat	reach, range
		kawil	kawil	tab, dangle
		wili	kawili	nostalgia, sense of loss
		kawil	kawilkawil	dangle
		kawit	kawit	water container made of bamboo
		kalut	kawot	scratch, dig
		kamras	kawras	scratch
Sp	causa	kausa	kawsa	motive, cause, accuse
		kay	kay	because	Naghilak si Joy kay nawala iyang pitaka.	Joy cried because her wallet was lost.
		kay	kay sa	than	Mas dako ilang balay kay sa amoa.	Their house is bigger than ours.
		kaya	kaya	bear, tolerate	Dili nako kaya mawala ka.	I can't bear to lose you.
		kayab	kayab	wave, raise
		kayab	kayabkayab	wave, flutter	Nagkayab-kayab ang mga banderita inig-huyop sa hangin.	The flags were waving as the wind blows.
		kay-ag	kay-ag	disarrange, scatter
		yanang	kayanangan	morass, swamp	Nagdula ang mga bata ug gagmay nga barutung papel sa kayanangan.	The children were playing paper boats in the morass.
		kayat	kayat	copulate	Nagkayat ang anayon ug butakal nga baboy.	The boar copulated with the sow.
Sp	caida	kaida	kayda	porch, balcony	Sa kayda namo dapiton ang mga bisita.	We entertain our visitors in the balcony.
		kaylap	kaylap	widespread, pervade	Ang kamatayon mikaylap sa tanang mga tawo.	The death spread to the people.
Sp	caimito	kaimitu	kaymitu	star apple
		kalayu	kayo	fire
		yugut	kayugot	grief, suffer, resentment	Akong gikayugot ang imong pagbiya kanako.	I suffered grief at your leaving me.
Ta	kayumanggi	kayumanggi	kayumanggi	brown (skin)
Sp	querida	kirida	kerida	mistress, paramour	Ang kerida sa akong tiyo gwapa.	My uncle's mistress is beautiful.
En	kerosene	kerusin	kerosin	kerosene, gasoline	Ningsaka ang presyo sa kerosin.	There is an increase in the price of gasoline.
Sp	queso	kisu	keso	cheese	Palihug daghana ang karne ug keso.	Please make the ham and cheese plenty.
En	cake	kik	keyk	cake	Paborito nako ang keyk nga tsokolate.	Chocolate cake is my favorite.
Sp	que	ki	ki	what, whether	Ki nagkahigugmaay sila ki nagdinumtanay, ambot haiy tinuod.	Whether they love each other or hate each other, I don't know.
		kiang	kiang	limp	Kiang ang iyang linakwan tungod sa polio.	She walks with a limp because of polio.
		kiat	kiat	imprudent, careless, flirt, flippant	Ayaw ug kiat aron malikayan ang aksidente.	Don't romp about to avoid accident.
		kiaykiay	kiaykiay	dance or walk with swaying hips	Ganahan mokiay-kiay ang mga bayot kon molakaw.	Gays tend to walk with swaying their hips.
		kibad	kibad	quick
		kibag	kibag	awkward, clumsy	Kibag kaayo ko kon magsuot ug taas ug tikod nga sapatos.	I'm awkward at wearing high heeled shoes.
		kiba	kibakiba	water spill	Ang kibakiba nga tubig usik.	The spilled water is a waste.
		kibkib	kibkib	nibble
		kibu	kibo	shrug, motion, reaction	Wala siyay kibo sa pagkahagbong niya sa iksamen.	He had no reaction to his failure in the test.
		kibul	kibol	tailless, bobtail	Pinangga kaayo nako ang akong iring nga kibol.	I love my bobtail cat very much.
		kibut	kibot	twitch, throb	Kusog ang kibot sa akong kasingkasing kon makakita sa akong naibgan nga dalaga.	My heart throbs very fast when I see my favorite girl.
		kida	kida	deduct, deduction
		kidhat	kidhat	wink	Gikidhatan ko ni Santa Klaus.	Santa Claus winked at me.
		kidlap	kidlap	beam, sparkle	Nikidlap ang suga gikan sa sakyanan.	The light pierced from the car.
		kig	kig-	a prefix	kig-	prefix showing  'do each other'
		kignat	kignat	start, shocked
		kigul	kigol	coccyx, buttocks
		tigi	kigtigi	contest, compete	Nakigtigi ang mga babaye batok sa mga lalaki sa dula nga basketbol.	The girls competed with the boys in playing basketball.
Sp	queja	kiha	kiha	complain, lawsuit	Nikiha ang mayor batok sa usa ka tigbalita sa telebisyon.	The mayor filed a lawsuit against the TV reporter.
		kiha	kiha	sue, accuse
		kihud	kihod	limping	Magkihod kon molakaw ang akong tiyo nga paralisado.	My paralyzed uncle walks with a limping movement.
		kihul	kihol	response, budge	Wala siya mokihol sa pangutana sa iyang mama.	He did not respond to his mother's question.
		kilab	kilab	flash	pagkilab sa pipila ka daklit	after a few moments
		kilab	kilabkilab	twinkle
		kilakig	kilakig	testicle
		kilas	kilas	move about, flirt
		kilat	kilat	lightning	Kagabii kusog ang kilat.	There was awful lightning last night.
Sp	quilates	kilatis	kilatis	carat
		kilat	kilatnon	meteoric, instant
		kilaw	kilaw	eat in raw	Ang uban nga mga tawo ganahan mokilaw ug utanon.	Some people like to eat vegetables raw.
		kilay	kilay	eyebrow	Nindot ug porma ang iyang kilay.	Her eyebrows have nice form.
		kilid	kilid	side, edge	Nagarasan ang tuo nga kilid sa jeep.	The right side of the jeepney was scratched.
		kilid	kilidkilid	fringe
		kiligkilig	kiligkilig	gooseflesh, shudder
		kilikiti	kilikiti	twist, roll up, knead
		likus	kilikos	spiral	Dili sudlayan ni Lucy ang kilikos niyang buhok.	Lucy doesn't comb her curly hair.
		kiling	kiling	tilt, lean
		kiling	kilingkiling	wobble, waver	Nagkilingkiling ang sakayan tunga sa dagat.	The boat wobbled in the middle of the sea.
		kilid	kiliran	side	kilid sa iyang kiliran; nianang kilira	in his position; in that point
		kilis	kilis	wash rice
		kiligkilig	kilkig	gooseflesh, shudder	Ang iro nagkigkig sa iyang lawas.	The dog shivered its body.
		kilkig	kilkig	scrape, rasp
		kilukilu	kilokilo	a kind of fish	Nakakaon ka na ba ug kilo-kilo nga isda?	Have you eaten a fish kilo-kilo?
		kilu	kiluhan	scale	Dili sakto ang iyang gigamit nga kilohan.	The weighing scale that he used was not accurate.
		kilumkilum	kilumkilum	twilight, dusk	kilumkilom na pag-abot namo sa pantalan.	It was already at twilight when we arrived at the pier.
		kimba	kimba	valley, ravine
		kimbig	kimbig	shudder, gooseflesh
Sp	quimico	kimiku	kimiko	chemist	Gusto niyang mahimong usa ka kemiko.	He wants to be a chemist.
		kimud	kimod	point with chin
		kimpang	kimpang	limp	Kimpang ang linakwan sa akong iro.	My dog hobbles when it walks.
		kimpit	kimpit	tweezers	Namalit ko ug bag-ong kimpit.	I bought new tweezers.
		alam	kinaadman	wisdom	Nag-ampo ko sa Ginuo nga tagaan ug kinaadman.	I prayed to God to give me wisdom.
		kina	kina---an	prefix (the most〜)	Kinagwapahan sa tanang babaye sa kalibutan ang akong mama.	My mother is the most beautiful woman in the world.
		kablit	kinablit	play guitar
		buut	kinabubut-on	willingly, own decision	Amg paghatag nako ug hinabang sa mga masakiton akong kabubut-on.	I gave the help to the patients voluntarily.
		buhi	kinabuhi	life	Sa atong kinabuhi may nindot nga oras nay bati nga oras.	We have a nice time and a bad time in our life.
		daku	kinadak-an	biggest, huge	Asa ang kinadak-an restaurant dapil diri?	Where is the biggest restaurant near here?
		gamay	kinagamyan	smallest	Asa nato makita ang kinagamayan nga unggoy sa kalibutan?	Where can we see the smallest monkey in the world?
		kaham	kinaham	favorite dish/thing	Ang akong kinaham nga kolor mao berde.	My favorite color is green.
		hangul	kinahanglan	need, have to	Kinahanglan atong gigugmaon ang atong mga kaaway.	We have to love our enemies.
		hangul	kinahanglanon	necessary, requirement, necessity	Kinahanglanon kaayo nga kahibalo ta mogamit ug kompyuter.	We need to know how to use a computer.
		kinaiya	kinaiya	trait, nature
		siya	kinaiya	character, attitude, trait	Ang tawo nga maayo ug kinaiya daghan ug mga amigo.	A person with good character has plenty of friends.
		kinaiya	kinaiyahan	nature	Atong alimahan ang atong kinaiyahan.	Let's take good care of our nature.
		libang	kinalibang	feces	Ang atong kinalibang hugaw ug baho.	Our feces are dirty and odorous.
		ayu	kinamaayohan	best, highlight	Ang kinamaayohan nga grupo ang nakadaog sa tigi.	The best group won the contest.
		gulang	kinamagulangan	oldest, eldest	Ako ang kinamagulangan nga anak sa among pamilya.	I am the eldest child in our family.
		manghud	kinamanghuran	youngest	Kinsa ang kinamanghuran?	Who is the youngest?
Sp	cambio	kambiu	kinambiyo	exchange goods
		kamut	kinamot	manual
		kinampay	kinampay	purple yam
		kaun	kinan-an	way of eating, tableware
		pungkay	kinapungkayan	acme, pinnacle
		pusud	kinapusoran	point, innermost
Sp	casar	kasar	kinasal	married, newlywed	Kinasal kami sa simbahan.	We were married in the church.
		sanga	kinasang-an	junction, fork
		kasingkasing	kinasingkasing	cordial, sincere	Kinasingkasing ko ikaw nga imbitaron sa akong kasal.	You are cordially invited to my wedding.
		taliwala	kinataliwad-an	center point	Nagkurog ko samtang nagtindog sa kinataliwad-an sa entablado.	I was trembling as I was standing at the center of the stage.
		taas	kinatas-an	highest, top	Unsa ang kinatas-an nga bukid sa Pilipinas?	What is the highest mountain in the Philippines?
		tawa	kinataw-anay	smile at each other
		tawu	kinatawo	nature, genitalia	Giputol iyang kinatawo ug gilabay kuno.	They said that he had been cut off his organ.
		tibuuk	kinatibuk-an	aggregate, entirety	Himsog ang iyang kinatibuk-an nga lawas.	His whole body is strong.
Sp	castilla	kastilya	kinatsila	Spanish language
		tuktuk	kinatuktukan	zenith	Natabunan sa gabon ang kinatuktukan sa bukid.	The mountain peak was covered with fog.
		tulug	kinatulgan	sleep
		tumuy	kinatumyan	climax, peak	Naabot na sa kinatumyan ang akong pagpasensya nimo.	I have reached the peak of my patience in understanding you.
		tunga	kinatung-an	center
		ugaling	kinaugalingon	cook for oneself, voluntary
		uyuk	kinauyokan	core	kinauyokang bahin sa kalingawan	main event
		kawat	kinawat	stolen goods	Gihipos niya sa usa ka langob ang iyang kinawat.	He concealed his stolen goods inside a cave.
		kawat	kinawatkawat	stolen
		kalus	kinawos	water container
		kinaiya	kinayahon	natural, typical, in born	Usa siya ka kinaiyahon nga batan-on.	He is a typical teenager.
Ta	kingkoy	kingkuy	kingkoy	cartoon
		kinhas	kinhas	forage, shellfish gathering
		kinhas	kinhason	shellfish
		kini	kini	this	Kining tawhana ang lider sa grupo.	This man is the leader of the group.
		kilaw	kinilaw	a dish of raw fish with vinegar	Ganahan mokaon ug kinilaw nga isda ang akong papa.	My father likes to eat a dish of raw fish with vinegar.
		kilis	kinilis			water which had been used in washing rice
		kita	kinitaan	earning, income	Diyes porsiyento sa akong kinitaan kada bulan akong ideposito sa bangko.	Ten percent of my monthly earnings are deposited in the bank.
		kinsa	kinsa	who	Kinsa ang imong mga miyembro sa grupo?	Who are the member in your group?
Sp	quince	kinsi	kinse	fifteen	Aduna akoy kinse ka paresan nga sapatos.	I have fifteen pairs of shoes.
Sp	quinta	kinta	kinta	fifth
Sp	quinto	kintu	kinta	fifth
		kinta	kinta	imagine, suppose
		kinta	kintahay	imagine, suppose, example	Kintahay makadaog ka sa lotto,unsa man ang imong unang buhaton?	Suppose you would win the lotto, what is the first thing that you're going to do?
		kugus	kinugos	godchild	Akong gipaeskwela ang akong kinugos.	I sent my godchild to school.
		kuha	kinuha	gotten, gain, acquisition	Ang mga bahandi nga kinuha niya sa dautan nga paagi dali ra nawala.	His ill-gotten wealth were easily lost.
		kulit	kinulit	sculpture, carving	Daghan ang kinulit nga ngalan sa punoan sa kahoy.	Plenty of names were engraved on the tree trunk.
		kutaw	kinutaw	mix, shake	Ang yelo sa freezer pagahia ug maayo para dugay mahilis inig butang sa kinutaw nga juice.	The freezer ice is hard enough, so it takes longer to melt after mixing with the juice.
		kutlu	kinutlo	quotation	Kasagaran sa iyang mga sinulat kinutlo gikan sa bibliya.	Most of his writings were quoted from the bible.
		kutub	kinutoban	limit, terminal
		kuwanggul	kinuwanggol	folly
Sp	quinientos	kinyintus	kinyentos	five hundred	Kinyentos pesos ang akong kita kada adlaw.	I earn five hundred pesos everyday.
		kipat	kipat	blink
		kipi	kipi	align knees, draw knees together	Mingkipi ko sa paglingkod aron dili makit-an ang akong panty.	When I sat down, I put my knees close so they could not see my panties.
Sp	querida	kirida	kirida	paramour	Gimahal nako pag-ayo ang akong kerida.	I loved my sweetheart so much.
		kirig	kirig	convulse
		kirig	kirigkirig	quiver	Nagkirig-kirig ang tawo nga gipatol.	That person who suffered epilepsy was quivering.
		kiriw	kiriw	filch, steal, wriggle
		kirus	kiros	hurry
		quisame	kisame	ceiling	Palihog unaha ug limpyo ang kisame.	Please, clean the ceiling first.
		kisaw	kisaw	rustle, disturb water	Ayaw kisawa ang tubig kay dunay namasol.	Don't disturb the water 'cause he is fishing.
		kisaykisay	kisaykisay	flutter, thrash about	Nagkisaykisay ang bata sa kuna.	The baby thrashed its arms and legs about in the crib.
		kisdum	kisdom	frown, gloomy	Nagkisdom ang panahon.	The sky is heavy.
		kisi	kisi	struggle, thrash about
		kisi	kisikisi	struggle, thrash about	Nikisi-kisi ang isda sulod sa pukot.	The fish thrashed about in the net.
		kiskis	kiskis	scrape, rub	Ayaw ikiskis ang imong tikod sa semento nga salog.	Do not rub your heel to the cemented floor.
		kislap	kislap	sparkle, shine, gleam	Nikislap ang iyang mga mata pagkakita sa regalo.	Seeing the present, she shone her eyes.
Sp	queso	kisu	kisohanan	dairy	Si Yolly namalit ug kisohanang produkto.	Yolly bought dairy products.
		kisum	kisum	acid, sour	Ang suka kisum.	Vinegar is sour.
		kita	kita	earning	Gamay ra ang iyang kita karong adlawa.	He has small earnings today.
		kita	kita	we (including you)	Dinhi sa kalibutan, kita tanan managsuon.	Here on earth, we are all brothers and sisters.
		kita	kita	meet, see	Nakita nako ang igsoong babae nimo kagabii.	I saw your sister last night.
		kita	kitakita	meet secretly / occasionally
		kita	kit-an	find out	Nakit-an ba nimo ang lapis?	Have you found out the pencil?
		kita	kit-i	find out	Asa nimo nakit-i ang kanang lapis?	Where did you find that pencil?
		kiting	kiting	hamstring	Akong nabati ang kasakit sa akong kiting.	I felt a pain in my hamstring.
		kitiw	kitiwkitiw	wag, jiggle	Nagkitiw-kitiw ang ikog sa iro pagkakita sa iyang amo.	The dog wags his tail when he saw his master.
		kitkit	kitkit	nibble, gnaw
		kiwag	kiwag	clumsy, awkward, queer	Dihay kiwag nga huni sa langgam kagabii.	Last night birds cried with a queer voice.
		kiwaw	kiwaw	clumsy, awkward	Kiwaw ang akong gibati samtang nagsuot ug guot nga sinina.	I felt awkward while wearing the tight dress.
		kiwilkiwil	kiwilkiwil	wag
		kiyus	kiyos	shrink
Sp	claro	klaru	klaro	clear, obvious	Klaro kaayo ang akong panan-aw.	My vision is very clear.
Sp	clase	klasi	klase	class, kind	Daghan ang klase sa mga tawo sa kalibutan.	There are many kinds of people in the world.
Sp	clase	klasi	klase-klase	many kinds of	Klase-klase ang mga mananap nga nasulod sa zoo.	There are different kinds of animals inside the zoo.
Sp	clima	klima	klima	climate	Duha lang ka klase ang klima dinhi, inig-init ug mas-init.	We have only two seasons, hot season and hotter season.
Sp	clinica	klinika	klinika	clinic	Nagkalain-lain ang mga klinika sulod sa mall.	There are different clinics inside the mall.
Sp	cliente	kliyinti	kliyente	client
		aku	ko	I	Adto na ko.	I'm going now.
Sp	cobra	kubra	kobra	collect
		kugita	kogita	octopus
Sp	colegio	kulihyu	kolehiyo	college	Wala ako makahuman sa akong kurso sa kolehiyo.	I was not able to finish my college course.
Sp	coleccion	kuliksyun	koleksyon	collection	Daghan ko ug koleksyon sa mga kristals.	I have plenty of crystal collections.
Sp	color	kulur	kolor	color	Unsay imong paborito nga kolor?	What is your favorite color?
		kulukuy	kolukoy	stupid, foolish
Sp	convencer	kumbinsir	kombenser	convince
Sp	convencido	kumbinsidu	kombensido	convinced
Sp	convento	kumbintu	kombento	convent
Sp	comedor	kumidur	komedor	dining room
Sp	comedia	kumidya	komedya	comedy, joke	Wala ko malipay sa klase sa imong komedya.	I'm not happy with your comedy class.
Sp	comite	kumiti	komiti	committee
Sp	comite	kumiti	komitiba	committee
Sp	como	kumu	komo kay	since, because
Sp	comparar	kumpara	kompara	compare	Ayaw ko ug ikompara sa imong mga uyab sa una.	Don't compare me with your girlfriends in the past.
		kumpay	kompay	hay
Sp	conferencia	kumpirinsya	komperensya	conference	Adunay komperensya ang mga barangay kapitan sa munisipyo.	There is a conference for the barangay captains in the municipal hall.
Sp	confesar	kumpisal	kompesal	confess	Akong gikompisal ang akong mga sala sa pari.	I confessed my sins to the priest.
Sp	confirmar	kumpirmar	kompirmar	confirm
Sp	confianza	kumpyansa	kompiyansa	confidence	Aduna silay kompiyansa nga makadaog sa kompetisyon.	They have confidence to win in the competition.
Sp	complot	kumplut	komplot	plot	Nindot ang gihimo nilang komplot para sa drama.	They made a nice plot for the drama.
Sp	compra	kumpra	kompra	buy	Gusto ko nga mangompra ug lab-as nga mga prutas ug utanon.	I want to buy fresh fruits and vegetables.
Sp	comprehensivo	kumprihinsibu	komprehensibo	comprehensive
Sp	confrontase	kumpruntasi	komprontase	confront
Sp	comunidad	kumunidad	komunidad	community	Malinawon ug limpyo ang among komunidad.	Our community is peaceful and clean.
		kun	kon	or, if, when	Kon imo ko nga pakaslan, akong ihatag ang tanan nimong gusto.	If you marry me, I give you all that you want.
Sp	convicto	kunbiktu	konbikto	convict
		kundat	kondat	spree, flirt, horseplay
		kundili	kondili	if not, except	Wala akoy nahimo kundili pagkatawa.	I can't do anything but laugh.
En	condición	kundisyun	kondisyon	condition	Maayo na ang kondisyon sa among mga makinarya karon.	Our machineries are now in good condition.
Sp	conejo	kunihu	koneho	rabbit
Sp	congresista	kungrisista	kongresista	congressman
		aku	konimo	for you
Sp	concejal	kunsihal	konsehal	councilor
Sp	consejero	kunsihiru	konsehero	councilor
Sp	consejo	kunsihu	konseho	council, advice
Sp	conciencia	kunsinsya	konsensiya	conscience	Walay konsensya ang mga tawo nga nibuhat niining mga linuog nga krimen.	Persons who did these savage crimes have no conscience.
Sp	consumicion	kunsumisyun	konsimisyon	anxiety, strain of grief
Sp	constitucion	kunstitusyun	konstitusyon	constitution	Atong irespeto ang konstitusyon sa atong nasod.	Let us respect our countries constitution.
Sp	consulta	kunsulta	konsulta	consult
Sp	consumicion	kunsumisyun	konsumisyon	anxiety, strain of grief
Sp	consumo	kunsumu	konsumo	consumable
Sp	contento	kuntintu	kontinto	satisfied	Kontento ka ba sa imong nadawat nga sweldo?	Are you contented with the salary that you received?
Sp	contra	kuntra	kontra	contra, enemy, versus	Gabahad ang akong kontra nga patyon ko niya.	My enemy threatened to kill me.
Sp	contrabando	kuntrabandu	kontrabando	contraband
Ta	kontrabida	kuntrabida	kontrabida	villain
En	controversial	kuntruvirsyal	kontrobersiyal	controversial
Sp	copa	kupa	kopa	wineglass	Imna ang bino nga anaa sa kopa.	Drink the wine in the cup.
Sp	copita	kupita	kopita	small cup
Sp	copra	kupra	kopras	copra	Pwede ta makakuha ug lana sa lubi gikan sa kopras.	We can get coconut oil from copra.
Sp	copia	kupia	kopya	copy	Palihug tagai ko ug kopya sa sertipiko sa imong pagkatawo.	Please give me a copy of your birth certificate.
Sp	corral	kural	koral	fence	Naghimo mi ug koral palibot sa balay.	We built a fence surrounding the house.
Sp	corral	kural	koral	pen, shed, hut
Sp	corregir	kurihir	korehir	correct
Sp	correo	kuriyu	koreyo	post, mail	Nadawat na ba nimo ang imong koreyo?	Have you received your mail?
En	corny	kurni	korniha	corny, sentimental	Pwerteng korniha sa iyang komedya.	His joke is very corny.
Sp	coronel	kurunil	koronel	colonel
Sp	corte	kurti	korte	court	Ang korte maoy mohatag sa pinal nga desisyon.	The court will give the final decision.
Sp	corte	kurti	korte	cut
Sp	corona	kuruna	koruna	crown
Sp	cosecha	kusikha	kosetsa	harvest	Abunda ang ilang kosetsa karong tuiga.	They have an abundant harvest this year.
Sp	cosina	kusina	kosina	kitchen	Ang kusina ang pinakalimpyo nga parte sa balay.	The kitchen is the cleanest part of the house.
Sp	cocinero	kusiniru	kosinero	cook	Tambok kaayo ang among bag-ong kusinero.	Our new cook is very fat.
Sp	cosmeticos	kusmitikus	kosmetik	cosmetics	Ganahan kaayo mamalit ug kosmetik ang mga batan-ong babaye.	Young girls love to buy cosmetics.
En	cotton	kutun	koton	cotton
Sp	coche	kutsi	kotse	cab, car	Nakadaog ko ug bag-ong kotse.	I won a brand new car.
Sp	cuchillo	kutsilyu	kotselyo	knife	Hait kaayo ang kutsilyo sa mangingihaw.	The butchers knife is very sharp.
Sp	crimen	krimin	krimen	crime	Diin na hitabo ang krimen?	Where did the crime happen?
Sp	criminal	kriminal	kriminal	criminal	Nadakpan na ba ang kriminal?	Was the criminal caught?
Sp	Cristo	kristu	Kristahanon	Christian	Nindot puy-an ang Kristohanon nga komunidad.	It's nice to live in a Christian community.
Sp	cristal	kristal	kristal	crystal, glass
Sp	Cristo	kristu	Kristo	Christ	Si Jesus Kristo ang atong manunubos.	Jesus Christ is our savior.
Sp	cristiano	kristianus	Kristyanos	Christian	Gamay ra ang mga Kristiyanos sa Tungatungang Sidlakan.	There are few Christians in the Middle East.
Sp	crudo	krudu	krudo	crude oil, oil
Sp	cruzada	krusada	krusada	crusade, campaign	Niapil sa Krusada batok sa aborsyon ang mga madre.	The nuns joined the crusade against abortion.
		kuan	kuan	I mean, well, Let's see
		kuaw	kuaw	not tightly packed, missing
		kuba	kuba	be startled	Mikuba ang iyang dughan.	He got a tight feeling in his chest.
		kubad	kubad	careless, thoughtless
		kuba	kubakuba	pound, beat
		kubal	kubal	callus	Ang akong mga kamot puno sa kubal.	My hands are full of calluses.
		kubit	kubit	bite, hook	Nakakubit siya ug dakong steak.	He bit into the big steak.
		kubkub	kubkub	dig	Gikubkub sa mag tawo ang yuta para himoon ug kasilyas.	The people dug the soil to make a toilet.
		kubul	kublan	invulnerable
		kubul	kubol	harden, insensitive
		kubus	kubos	cheap	kubos og bili	cheap bill
		kubut	kubot	hold
		kubus	kubus	depreciate	Adunay pagkubos sa bili sa dolyar karon.	The value of the dollar is down now.
		kubutan	kubutan	cuttlefish	Wala pa ko makakita ug kubutan.	I haven't seen a cuttlefish yet.
		kugang	kugang	scab	Dako ang kugang sa iyang samad.	His wound became a big scab.
		kugang	kugang	be excited, shock, startled	Nakugang ang mga fans pag-abot sa mga mang-aawit.	The fans were excited when the singers arrived.
		kugi	kugi	make effort
		kugi	kugihan	industrious, diligent	Ang mga opisyales sa among barangay kugihan.	Our barangay officials are industrious.
		kugmu	kugmo	booger
		kugum	kugom	clutch with claws
		kugus	kugos	carry on her breast	Nagkugos sa naghilak siya.	She lulled the crying baby on her breast.
		kuha	kuha	take, get	Palihug kuhaa ang pitaka sa sulod sa akong bag.	Please get the wallet from my bag.
		kuha	kuhaan	subtract, miscarry
		kuha	kuhaon	remove	Imo na bang kuhaon ang hugaw sa imong sapatos.	Did you remove the mud from your shoes?
		kuhit	kuhit	poke
		kabildu	kukabildo	conversation
		ikug	kukaikog	etiquette, politeness
		luuy	kukaluoy	conscience
		kuku	kuko	nail, claw	Tag-as ug hait ang mag kuko sa agila.	Eagles have long, sharp claws.
		kulang	kulang	short, lack, deficient	Nagkulang ang pagkaon sa party.	There was a food shortage in the party.
		kulang	kulangan	short	Kulangan ang imong gihatag nag sukli.	The change that you gave me was lacking.
		kulata	kulata	beat, strike	Gikulata ko sa akong papa.	I was punched by my father.
		kulba	kulba	worry, frightened
		kulba	kulbahinam	thrilling, sensational	Nakita namo ang kulbahinam nga parte sa salida.	We saw the thrilling part of the show.
Sp	cuerda	kuirda	kuldas	string (musical instrument)
		kulu	kulhanon	nervously, awkwardly
		kuli	kuli	hard time, reluctant, seldom
		kuli	kuli	senile
		kulima	kulima	grimace
		kulipas	kulipas	deny	Iyang gikulipas nga siya nangawat.	He denied that he had stolen.
		kulismaut	kulismaot	grimace, sullen face	Ang bata ningkulismaot kay wala paliti ug dulaan sa mama.	The child frowned because his mother did not buy him a toy.
		kulit	kulit	engrave, carve	Gikulit ang akong ngalan sa singsing.	My name has been engraved on the ring.
		kulitis	kulitis	a kind of vegetable	Gusto ka motanom ug kulitis?	Do you like to plant kulitis？
		kulitul	kulitol	hemorrhoids
		kulkug	kulkog	awl, stick through
		kulu	kulo	shrink, nervous, awkward	Wa ka kulhi nga mokanta atubangan sa tanan?	Aren't you nervous about singing in front of everyone?
		kulub	kulob	capsize, prone	Nikulob ang sakayan tungod sa dagkong balod.	The boat capsized because of the big waves.
Sp	cabildo	kabildu	kulokabildo	conversation, dialogue
		kulun	kulon	pot, pottery
		kulung	kulong	curl	Nindot tan-awon ang mga batang babaye nga kulong ug buhok.	It's nice to look at little girls with curly hair.
		kulut	kulot	curly hair
Sp	culto	kultu	kulto	cult	Nagkolto sila sa balay.	They hold a service at their house.
Sp	cultura	kultura	kultura	culture	Lain-lain ug kultura ang mga tawo.	People have different cultures.
		kulut	kuluton	curly	Ang buhok sa mga Negritos kuluton.	Negritoes have kinky hair.
		kuma	kuma	grasp tight with finger/nail
		kumagku	kumagko	thumb finger	Ang akong kumagko gamit sa pagkuskos ug gitara.	My thumb finger is useful in strumming a guitar.
Sp	combate	kumbati	kumbati	combat
Sp	comvent	kumbintu	kumbento	convent
Sp	convida	kunbida	kumbira	banquet, dinner party, feast	Nangandam sila para sa kumbira sa ilang kasal.	They are preparing for their wedding banquet.
		kulumbitay	kumbitay	hang down
Sp	convoy	kumbuy	kumboya	convoy, cooperation
		kumi	kumi	remora
Sp	comedor	kumidur	kumidor	dining room
		kumingking	kumingking	little finger	Sakto sa akong kumingking ang imong hinatag nga singsing.	The ring that you gave me fits my little finger.
		kumkum	kumkum	clench, palm	Akong gikumkum sa akong kamot ang balas.	I grabbed a pebble.
		kumu	kumo	fist	Pagdala ug bato sama kadako sa imo kumo.	Bring a rock as big as your fist.
		kum-us	kum-os	crumple, tangle	Nakum-ot ang imong papel nga tubaganan.	Your answer sheet was crumpled.
Sp	como esta	kumusta	kumosta	How are you? How about	Kumosta ang imong mga ginikanan?	How are your parents doing?
		kumut	kumot	crush, mash, squeeze	Gikumot niya ang akong kamot isip senyas sa iyang pag-uyon.	He squeezed my hand as a sign of his approval.
Sp	compadre	kumpadri	kumpadre	godfather
Sp	compañía	kumpaniya	kumpaniya	company	Unsay ngalan sa inyong kumpaniya?	What is the name of your company?
Sp	compadre	kumpadri	kumpare	comrade
		kumpay	kumpay	hay	Nanguha ko ug kumpay para sa among kabayo.	I got some hay for our horse.
		kumpayut	kumpayot	hang, cling to	Nikumpayot pag-ayo ang bata sa bukton sa iyang inahan.	The child clung well to her mother's arm.
Sp	confesar	kumpisal	kumpisal	confess
		kumpit	kumpit	jaw	Natumba si Solis dihang naigo siya sa kumpit.	Solis was knocked down when he was hit on the jaw.
		kumpit	kumpit	tongs, chopsticks
		kumpit	kumpit
Sp	confianza	kumpyansa	kumpiyansa	confidence	Dako ang akong kumpiyansa nga makadaog ka.	I have great confidence that you will win.
Sp	completo	kumplitu	kumpleto	complete	Kumpleto na ang akong gamit sa eskwelahan.	My things for school are complete.
		kun	kun	or, if, when	Kun gusto ka mokaon, ingna lang ko.	If you want to eat, just tell me.
Sp	cuna	kuna	kuna	crib	Ibutang ang bata sa iyang kuna.	Put the child in his crib.
		kundat	kundatan	flippant, flirtatious	Ang babayeng kundatan walay ulaw.	A immoral woman has no shame.
Sp	conde	kundi	kundi	count, duke
		kundili	kundili	if not, except	Walay lain kundili siya makasulud.	No one but he may enter.
Sp	condesa	kundisa	kundisa	countess
		kung	kung	or, if, when
		kunhud	kunhod	abate, subside, reduce	Nikunhod na ang tubig sa balay.	The flood water have subsided.
		kunhud	kunhuran	abate, subside, reduce	Maayo tingali nga kunhuran na ang presyo sa mga palitonon.	It's better if the prices of commodities be reduced.
		kunis	kunis	rive, tear
		kunis	kuniskunis	tear, rive, break	Gikunis-kunis sa leyon ang giitsa nga karne.	The lion rived the thrown meat.
		kunu	kuno	it's said, allegedly	Ingon sila nga dato kuno mo kaayo.	They said that you are very rich.
		kunut	kunot	wrinkle, ruffle, pinch
		kunsabu	kunsabo	conspire, plot	Pwede ka mapreso kay kunsabo man ka sa krimen.	You can be put to jail because you are an accomplice to plot the crime.
		kunsad	kunsad	descend
Sp	consulta	kunsulta	kunsulta	consult	Labing maayo kon mokunsulta ka sa doktor.	It is best if you will consult a doctor.
		kunu	kunuhay	brag, suppose, pretend	Dako kunohay sila ug hacienda.	Their farm seems to be huge.
		kuut	kuot	pick, pickpocket, feel around in	Siya nikuot sa iyang bulsa.	He rummaged their pocket.
Sp	copa	kupa	kupa	wineglass
		kupay	kupay	play with fingers
		kupkup	kupkop	stick close, fix one's hair
		kupug	kupog	pounce, attack	Nakita ko si Bruno dihang nikupog kini kang Bartolo.	I saw Bruno as he pounced on Bartolo.
		kupus	kupos	shrink, squeeze	Nikupos na ang iyang hubag tungod sa tambal nga iyang giinom.	Her boil shrank because of the medicine she took.
		kuput	kupot	hold	Hugot ang pagkupot sa bata sa akong kamot.	The child held on my hand tightly.
		kuput	kuptan	be held	Ampingi ang mga alahas nga imong gikuptan.	Take care of the jewelry you are wearing.
Sp	cura	kura	kura	curate, priest
		kurakut	kurakot	corruption, plunder	Atong batukan ang pagpangurakot sa gobyerno.	Let us fight against corruption in the government.
Sp	coral	kural	kural	coral
Sp	curandero	kurandiru	kurandero	witch doctor, native healer	Si Lolo Tasyo usa ka kurandero sa among baryo sa una.	Lolo Tasyo was a witch doctor in our barrio long ago.
Sp	corazon	kurasun	kurason	heart, love
		kurat	kurat	astonished
		kuray	kuray	shiver
		kuray	kuraykuray	tremble, shiver	Ang tigulang nga babaye nagkuraykuray sa kabugnaw sa kagabhion.	The old woman was trembling with the coldness of the night.
Sp	curva	kurba	kurba	curve	Ang kurba sa iyang lawas sama sa botelya sa coca cola.	The curve of her body is like a coca cola bottle.
Sp	corbata	kurbata	kurbata	necktie	Mas maayo kon magsul-ob ka ug kurbata kay pormal ang okasyon nga imong tambongan.	It's better for you to wear a necktie because the occasion you're attending is formal.
		kuri	kuri	frequently, always	Kuring abyerto	always open
		kurikuri	kurikuri	chore	Makatabang na ang mga bata sa kuri-kurion sa panimalay.	Children can already help in the household chores.
		kuriput	kuripot	miserly, niggard	Lisod pangayoan ug bisan unsa ang kuripot.	It's hard to ask for anything from a miser.
		kurit	kurit	pinch	Gikurit niya ang akong sampot.	She pinched my butt.
Sp	coro	kuru	kuro	choir
		kurug	kurog	shiver	Nagkurog siya tungod sa kataas sa hilanat.	She quivered because of high fever.
Sp	quorum	kurum	kurom	quorum
Sp	cruz	krus	kuros	cross
En	curfew	kurpiu	kurpyo	curfew	Unsang orasa ang kurpyo sa inyo inig ka gabii?	What time is your curfew at night?
Sp	curso	kursu	kurso	course	Unsa nga kurso ang imong gikuha karon?	What course are you taking up now?
Sp	corzonada	kursunada	kursonada	desired, guts
Sp	cortina	kurtina	kurtina	curtain	Nangilis mi ug kurtina sa balay para sa piyesta.	We changed the curtains at home for the fiesta.
Sp	corriente	kuryinti	kuryente	electric current, electricity, electric wire	Ang kuryente gikinahanglan para makapaandar sa mga makinarya.	Electricity is needed to start up machineries.
Sp	curiosidad	kuryusidad	kuryosidad	curiosity
Sp	curioso	kuryusu	kuryoso	curious
		kusug	kusgan	strong, sturdy	Kusgan ang batang kusog mokaon ug utanon.	A child who eats plenty of vegetable is sturdy.
		kusug	kusganon	tough, sturdy	Gikinahanglan ang kusganon nga lalaki para malihok kining trabahoa.	We need a tough guy to do this job.
		kusi	kusi	pinch	Sakit kaayo ka mangusi sa nawong.	You pinch on the cheek so painfully.
Sp	cocina	kusina	kusina	kitchen	Mag-estorya ta sa kusina samtang magluto ko.	Let's talk in the kitchen while I am cooking.
Sp	cocinera	kusinira	kusinera	kitchen maid	Ang kusinera kinahanglan magtabon sa iyang buhok sa usa ka kalo.	A kitchen maid should cover her hair with a cap.
		kuskus	kuskus	rub, grind, scrape	Ayoha ug kuskus ang mga kalaha ug kaldero.	Scour the pan and the pot well.
		kusmu	kusmo	snort
		kusmud	kusmod	scowl, frown
		kusnit	kusnit	pinch, pick up	Mikusnit kog gamay sa sinugbang isda.	I pinched off a little from the boiled fish.
		kusnut	kusnot	crumple, wrinkle	Nagkusnot ang akong mga importanteng papeles.	My important papers were crumpled.
		kusug	kusog	force, strong	Kusog kaayo ang bagyo nga niabot sa among lugar.	The typhoon that reached our place was very strong.
		kusukusu	kusokuso	scrub, rub
		kutas	kutas	get out of breath, hungry	Kutas kaayo ang pagsaka sa taas nga bukid.	We lose our breath by climbing  a high mountain.
		kutas	kutasan	get out of breath, exhaust	Gikutasan ka ba sa imong pagdagan?	Did you get out of your breath by running?
		kutat	kutat	abate, ebb
		kutaw	kutaw	mix, stir	Kutawa og maayo ang imong kape.	Stir your coffee well.
		kutay	kutay	connect, line	Nagkutay kog pisi para hayhayan.	I tied a rope for the clothesline.
		kuti	kuti	top, toy spins
		kuti	kuti	intricate
		kuti	kutihan	meticulous, fussy	Ang akong higala kutihan kaayo sa iyang mga butang.	My friend is very meticulous with her things.
		kuti	kutikuti	fussy, go into details	Nadungog nimo ang kutikuti bahin sa atong silingan nga nangabit?	Have you heard the detail about the adultery of our neighbor?
		kuting	kuting	bedbug	Mas maayo kon sunugon na lang nimo ang imong katre kay daghan kaayong kuting.	It's better to burn your bed because there are so many bedbugs.
Sp	cutis	kutis	kutis	cutis	Ang kutis sa usa ka batang masuso sensitibo ug delikado.	The cutis of an infant is sensitive and delicate.
		kutkut	kutkut	nibble, gnaw	Gikutkut sa ilaga ang akong bag-ong habol.	The rat gnawed my new blanket.
		kutlu	kutlo	cite, quote, pluck	Sa pagkutlo ning balita kapulisan padayon pang milutos sa mga miiskapo nga tulisan.	According to this newspaper, the polis is chasing the escaped thieves.
		kutu	kuto	lice, flea	Naa kay kuto sa imong ulo?	You have lice on your head?
		kutu	kuto	restriction	Mikuto siya sa iyang pagkaon.	She is on a restricted diet.
		kutub	kutob	until, as far as	Karon na kutob ang akong trabaho. ; Kutob sa akong mahimo,	That's all my work now.; As long as I can do,
		kutukutu	kutokuto	belly, pit of the stomach
Sp	cuchara	kutsara	kutsara	spoon	Tudloi ang imong anak paggamit sa kutsara mentras bata pa.	Teach your child how to use the spoon while he's still young.
Sp	cuchillo	kutsilyu	kutsilyo	knife	Ayaw dulai ang kutsilyo kay peligro kaayo.	Don't play with a knife, its too dangerous.
En	cushion	kutsun	kutson	cushion, mattress	Wala maanad si Dino nga matulog sa kutson.	Dino is not used to sleep on a cushion.
Sp	cuadra	kuwadra	kuwadra	stall, stable	Walay kuyaw ang mga kabayo sa kwadra.	The horses in the stable are not dangerous.
Sp	cuadrado	kuwadradu	kuwadrado	square	Porma ug kwadrado ang imong nawong.	Your face is square-shaped.
Sp	cuadro	kuwadru	kuwadro	tapestry, picture frame	Naguba ang kuwadro sa imong larawan.	The frame of your picture was destroyed.
		kulaknit	kuwaknit	bat	Daghang kuwaknit sa mga langob.	There are many bats in caves.
		kulang	kuwang	short, lack, deficient	Kuwang ang imong gihatag nako nga sukli.	The change that you have given me is lacking.
		kwanggul	kuwanggol	lout, stupid	Kuwanggol ka nga mituo kaniya.	You're a stupid to believe him.
		kulap	kuwap	dim
Sp	cuarenta	kuwarinta	kuwarenta	forty	Kuwarenta mil pesos ang nawala sa iyang pitaka.	Forty thousand pesos were missing in his wallet.
Sp	cuarta	kuwarta	kuwarta	money, earn	Pila ang imong kuwarta nga anaa sa bangko?	How much money do you have in the bank?
Sp	cuarta	kuwarta	kuwartahan	rich	Kadaghanan sa mga tawo gusto nga makuwartahan.	Most people want to be rich.
Sp	cuarto	kuwartu	kuwarto	room	Dali sulod sa akong kuwarto kay naa koy ipakita nimo.	Come inside my room because I have something to show you.
Sp	cuatro	kuwatru	kuwatro	four	Aduna koy upat ka igsoong babaye.	I have four sisters.
Sp	cuello	kuwilyu	kuwelyo	collar	Adunay mantsa ang imong kuwelyo.	There's a stain on your collar.
Sp	cuentas	kuintas	kuwentas	necklace	Nasunod nako gikan sa akong lola ang usa ka karaang kuwentas nga bulawan.	I inherited from my grandmother an antique gold necklace.
Sp	cuento	kuintu	kuwento	story, tale
Sp	cuerpo	kuwirpu	kuwerpo	body, corps
Sp	cohete	kuwiti	kuwitis	rocket, firework	Nindot kaayo ang mga kuwitis pagka Bag-ong Tuig.	The fireworks last New Year's Day were magnificent.
Ta	kuya	kuya	kuya	uncle, elder brother	Si kuya tua na America nagtrabaho.	My elder brother is working in America.
		kuyabug	kuyabog	neophyte, beginner
		kuyamang	kuyamang	creep, crawl
		kuyamas	kuyamas	claws	Ang mga kuyamas sa Lawin kay pwerteng haita.	The eagle's claws are very sharp.
		kulamuy	kuyamoy	finger, claws	Pagkagagmay sa mga kuyamoy sa bata.	The baby's fingers are so little.
		kuyanap	kuyanap	spread, permeate
		kuyap	kuyap	faint, swoon
		kuyaw	kuyaw	danger, frightful	Ayaw kamo pag-adto kay kuyaw.	Don't go, 'cause it's dangerous.
		kuyaw	kuyawan	nervous	Nakuyawan gyud ko pagsulod sa sementeryo kagabii.	I was nervous when I got inside the cemetery last night.
		kuydawu	kuydawo	beware, mind, watch out	Way kuydawo.	Never mind.
		kuykuy	kuykoy	dig by hand
		kuymi	kuymi	referee (cockfight)	Atong irespeto ang desisyon sa kuymi.	Let us respect the referees decision.
		kuyug	kuyog	go with	Ikuyog nako akong anak.	My child will go with me.
		kuyug	kuyog	join, mingle	Kuyog mo sa parid?	Will you join the parade?
		kuyug	kuyogkuyog	gang, regular companion
		kuyus	kuyos	shrink, shrivel
		kuw…	kw…		kw…	See 'kuw…' or  'kul…'
		laag	laag	roam, wander
		laag	laagan	wanderer, loiterer	Ang laagan dili magpuyo ug usa ka lugar.	A wanderer cannot stay in one place.
		laag	laaglaag	rambling	Nasuko si Mama kay naglaag-laag mi bisan kon gabii na.	Mother was angry because we rambled around even it was night time already.
		laang	laang	trap	Pakaluoy! Nahulog sa laang ang usa.	What a pity! The deer fell into the trap.
		laas	laas	bold, bare, brandish	Wala ka maulaw nga maglaas ka atubangan sa daghang tawo?	Are you not embarrassed to expose in front of many people?
		laaw	laaw	wild animal, feral	Mahadlok ko sa mga laaw.	I'm afraid of wild animals.
		laay	laay	isolated, boring, tiresome	Laay ning walay buhaton.	It's tiresome to have nothing to do.
Sp	lavar	laba	laba	wash clothe	Milaba ko para sa pamilya nako.	I washed the clothes for my family.
Sp	lavabo	lababu	lababo	lavatory, sink	Daghan ug hugasanan sa lababo.	There are a lot of dishes on the sink.
		labad	labad	headache	Labad kaayo ang akong ulo.	I have a severe headache.
Sp	lavada	labada	labada	laundry	Maayo siyang molimpyo sa mga labada.	She is good at washing the laundry.
Sp	navaja	nabaha	labaha	razor	Paliti ko ug labaha kay kinahanglan na nakong mamarbas.	Buy me a razor because I needed a shave.
Sp	lavar cara	labacara	labakara	towel (small), wash cloth	Butangi ug labakara ang bukobuko sa bata.	Put a small towel on the child's back.
		laban	laban	defend, protect
		laban	labanan	favor, side with
Sp	lavandero	labandiru	labandero	laundry, launderer
		labang	labang	pass exam, cross over	Guniti ang bata inig labang nimo sa dalan.	Hold the child when you cross the street.
Sp	rabanos	rabanus	labanos	radish	Sama kaputi sa labanos ang iyang panit.	Her skin is as white as radish.
		lab-as	labas	vend fish	Naglabas lang ang iyang anak una kay wa pa makasulod ug trabaho.	Her child vends fishes for a while because he can't get job yet.
		lab-as	lab-as	fresh	Dili ko makaila kung unsay lab-as nga isda o dili na.	I can't distinguish which is the fresh fish or not.
		lab-as	lab-asera	fish seller (woman)
		lab-as	lab-asero	fish seller (man)	Dili nako ikaulaw nga lab-asero ug lab-asera ang akong mga ginikanan.	I am not ashamed that my parents are fish vendors.
		labat	labat	fence	Gitabangan ni kuya si papa sa pag-ayo sa labat sa among balay.	My elder brother helps my father in fixing our house fence.
		labaw	labaw	executive, boss	Kinahanglan nga imong sundon ang imong labaw.	You have to obey your boss.
		labaw	labaw	more than, outdo, surpass	Ang ginansya namo sa among bag-ong business, labaw pa sa among puhunan.	The profit of our new business is already bigger than the investment.
		labay	labay	pass by, pass through	Nganong wala man ko nimo tawga dihang nilabay ka sa among balay?	Why did you not call me when you pass by our house?
		labay	labay	throw away	Naglabay ko ug basura.	I threw away the garbage.
		labhag	labhag	blush, welt
		labhak	labhak	rectangular
Sp	lavar	laba	labhanan	the laundry	Dad-a dinhi ang tanan nimong labhanan.	Bring all your laundry here.
Sp	lavar	laba	labhonon	the laundry	Duna tay daghang labhonon kada adlaw kay naay daghang bata.	We have plenty of the laundry everyday because we have many children.
		labhu	labhu	pour hot water, scald
		labi	labi	most, very
		labi	labi na	especially	Para sa tanan kining kantaha labina sa mga nahigugma.	This song is for everybody especially those who are in love.
		labid	labid	braid
		labi	labihan	very, extraordinary	Siya labihan ka siloso sa iyang asawa.	He is very jealous to his wife.
		labi na	labina	especially, mostly
		labi	labing	most	labing dako; labing dyutay; labing gamay; labing menos; labing tigulang	maximum, minimum, the smallest, at least, the oldest
		labit	labit	stitch, hem
		lablab	lablab	slash, tear
		labnaw	labnaw	diluted, cool
		labni	labni	jerk, snatch	Nakalitan ko sa dihang gilabni akong bag.	I was surprised when my bag was jerked from me.
		labnut	labnot	pull abruptly, jerk	Gipanglabnot sa mga bata ang tag-as nga balili sa ilang tanaman.	The children were made pull out the tall grasses in their garden.
		labu	labo	sink, jettison
		labu	labo	grow thick and lush	Molabo ang mga tanom.	Plants grow thick and lush.
		labhu	lab-o	pour hot water, scald
		labud	labod	welt	Daghan ug labod ang tibuok nimong kalawasan.	There are bruises all over your body.
		labug	labog	throw away	Gilabog si Daniel ngadto sa langub sa mga leyon dihang midumili siya pagbiya sa iyang pagtoo sa Ginoo.	Daniel was thrown in the lion's cave when he refused to renounce his faith in God.
		labuk	labok	attack
		lab-uk	lab-ok	swallow his saliva
		labun	labon	actually
		labu	labong	luxuriant, boastful
		labut	labot	concern, include	alang sa may labot; labot pa	To whom it may concern;   furthermore
Sp	labrador	labradur	labrador	farmer, plowman	Pila na ang sweldo sa ordinaryong labrador karon?	How much is the salary of an ordinary laborer now?
		labtik	labtik	flick, reins	Pagbantay sa labtik nianang lastiko.	Watch out for the flick of that rubber band.
		labtingaw	labtingaw	half dried fish	Sa unang panahon,labtingaw ang among sud-an sa buntag,udto ug gabii.	Before, half dried fish was our  dish for the breakfast, lunch and for the dinner.
		labu	labu	dry skin, half dried	Mas lami kan-on ang labo nga kamote.	It's more delicious half dried sweet potatoes.
		labud	labud	welt
		labut	labut	include, concern
		labut	labutlabut	meddle	Ayaw paglabutlabut sa among relasyon aron walay away.	Don't meddle in our relationship, then we won't quarrel.
		labaw	labwan	surpass	Labwan nako ang imong score.	I'll get higher point than you.
		labyug	labyog	sway, swing	Ayaw ilabyog ug taas kay tingali ug mahulog ka.	Do not swing too high for you might fall down.
		lad-ang	lad-ang	insipid	Lad-ang ang tubig sa inyong lugar.	The water in your place is insipid.
		ladlad	ladlad	display, bleach	Ayaw iladlad kanang imong mga alahas sa imong lawas.	Don't display your jewelry on your body.
		lad-uk	lad-ok	gulp	Milad-ok lang kug kape.	I only drank a cup of coffee.
		laga	laga	boil	Ilaga kining dahon sa oregano para sa imong ubo.	Boil these oregano leaves for your cough.
		agaak	lagaak	squeak, croak
		lagaak	lagaak	creak, cracking
		lag-ab	lag-ab	gulp
		lag-ab	lag-ab	space, get space
		lagala	lagala	boast
		lagarat	lagarat	harsh voice
		lagari	lagari	saw	Nagkinahanglan ko ug lagari para iputol sa mga kahoy.	I need a saw to cut the logs.
		lagas	lagas	aged, mature, old	Molagas ang tawo paglabay sa panahon.	Man will mature as time goes by.
		lagasak	lagasak	patter	Ang ulan naglagasak sa atop sa balay hinungdan sa kasaba sa palibot.	Rain pattered on the rooftop causing noise everywhere.
		lagatak	lagatak	clatter, patter
		lagaw	lagaw	a kind of fish
		lagay	lagay	scrotum, penis	Nagpakonsulta siya sa doktor tungod sa pagdako sa iyang lagay.	He had consulted a doctor because of the enlargement of his scrota.
		lagay	lagay	bribe
		lagbas	lagbas	pierce	Nilagbas ang kutsilyo sa iyang kasingkasing hinungdan sa iyang kamatayon.	The knife pierced through his heart causing his death.
		lagda	lagda	regulate, make rule	Ang balaod gilagda aron malikayan ang kagubot.	Laws are regulated to avoid chaos.
		lagdas	lagdas	careless
		lagduk	lagdok	short stake, noon
		lagi	lagi	really, indeed, surely	Moadto lagi ko sa inyong balay kon kinahanglanon ko nimo.	I would really go to your house if you need me.
		lag-id	lag-id	brush, graze	Nakalag-id ang bala sa akong nawong.	The bullet grazed my face.
		lagilagi	lagilagi	kinds, various
		lag-it	lag-it	rough, rugged, sharp	Lag-it na ang iyang nawong tungod sa daghang bugas.	Her face became rough because of many pimples.
		lagiw	lagiw	flee, run away, abscond	Nilagiw ang iyang anak uban sa uyab niini.	His daughter run away with her boyfriend.
		laglag	laglag	demolish, fall off	Gilaglag ang daan nga edipisyo kay delikado na kini.	The old building was demolished because it was dangerous already.
		lagmaw	lagmaw	appear, well up
		lagmit	lagmit	likely, mostly	Lagmit ikaw ang mosunod nga mayor sa inyong lungsod.	Maybe you'll be the next mayor in your town.
		lagnak	lagnak	loose, sag
		lagnaw	lagnaw	cold	Ayaw paimna ang bata sa lagnaw nga tubig.	Don't let the baby drink cold water.
		labnut	lagnot	pull abruptly, jerk	Aray! Ayaw lagnota akong buhok.	Ouch! Don't pull my hair.
		lagu	lago	dirty, filthy	Kalago pod anang imong gisul-ob.	What you are wearing is so dirty.
		lagub	lagob	join, merge
		laguk	lagok	birdlime
		lagum	lagom	black and blue, become darkish
		lagum	lagom	black and blue, grey	Lagum na ang iyang ngabil kay nagdugay ug humol sa dagat.	His lips were blue from staying in the sea so long.
		lagung	lagong	fly (insect)
		lagus	lagos	gums	Nihubag ang akong lagos ug sakit kaayo kini.	My gums swelled and it hurts so much.
		lagut	lagot	chew, gnash, irritated	Naglagot ko sa among mga silingan.	I got angry with my neighbor.
		laguy	lagoy	flee, do lazily	Nilagoy ang tibuok pamilya tungod sa labihang kaulaw.	The whole family fled in great shame.
		lagpak	lagpak	slap, patch
		lagput	lagpot	expel, fly-off
		lagsaw	lagsaw	lanky
		lagsik	lagsik	active, lively
		lagsik	lagsik	splatter
		lagtub	lagtob	give crunchy sounds
		lagubu	lagubo	thud, dull and hollow sound	Pagkadako sa lagubo dihang nahulog siya gikan sa kahoy.	There was a big thud when he fell down from a tree.
		lagukluk	laguklok	hide
		lagumlum	lagumlom	dormant
		lagum	lagumon	black and blue
		laguna	laguna	meadow
		lagutum	lagutmon	tuber, root crop	Daghan ug lagutmon sa among baul.	We have plenty of potatoes on our farm.
		lagutum	lagutom	eat root crops	Gilagutuman nakog kamote ang mga bata paggutom.	I fed my children sweet potatoes during the famine.
Sp	la huerta	lagwirta	lagwerta	yard, garden	Nalingaw ko nga nagtan-aw sa mga bata nga nagdula sa lagwerta.	I was pleased to watch the children playing in the yard.
		lagwis	lagwis	thin, slim, slender	Magkinahanglan ta ug lagwis nga kawayan para sa sayaw nga tinikling.	We will need thin bamboos for the tinikling dance.
		lagyu	lagyo	elope, run away
		layu	lagyo	far	Lagyo kaayo ang among mga lugar nga gipuy-an.	Our residence is very far.
		lahang	lahang	gap, opening
		lahap	lahap	cut thickly, chunk
		lahawlahaw	lahawlahaw	wander, rove
		lahi	lahi	different	Lahi ang nawong kaysa uban nimong mga igsoon.	Your face is different from the rest of your brothers and sisters.
		lahid	lahid	smear, involve someone
		lahing	lahing	ripe coconut, aged	Ang mga bata nigamit ug lahing para abayan sa dagat.	The children used ripe coconuts as floaters in the sea.
		lahit	lahit	cut, slice
		lahug	lahog	mix, stir
		lahus	lahos	go straight, proceed	Nilahos mi sa iyang balay.	We went straight to his house.
		lahuy	lahoy	enter through, enter easily	Milahoy ang bola sa ring.	The ball passed through the hoop directly.
		lahu	lahu	pass through
		lahug	lahugay	mix, stir	Ilahugay ang mga hiniwang prutas para sa fruit salad.	Mix all the sliced fruits for the fruit salad.
		lahug	lahuglahug	roam around
		lahus	lahuslahos	easy to proceed
		lahutay	lahutay	stamina, endure	Ang pag-ehersisyo sa kanunay ug pagkaon sa insakto makapalig-on sa imong lahutay.	Daily exercise and balanced diet will strengthen your stamina.
		lain	lain	another, different, else, other	Tagai kog lain nga rason, kung ngano wala ka motuman sa imong saad.	Give me another reason why you broke your promise.
		lain	lain-lain	various, different	Naay mga tawo gikan sa lainlain nga lugar.	There were people who came from different places.
		laka	laka	rift, landslide
		lab-ak	lak-ab	skip, excessive, intersperse	Ang tingog nimo ug hilak niya nalak-ab sa mikropono.	Your voice and her wail overlapped in the microphone.
		lakad	lakad	jump over, do too much	Pagbaton ug pamatasan, ayaw ko ug lakadi.	Have some manners, don't step over me.
		lakag	lakag	chase, run after	Gilakag sa akong iro ang mga bata.	The children were chased by my dog.
		lakang	lakang	step, pace	Dakodakoa ang imong lakang sa paglakaw.	Take a longer stride in walking.
		lakat	lakat	walk, go away	Milakat ang daghang katuigan.	Many years went by.
		lakat	lakatan	wanderlust
		lakatan	lakatan	a kind of banana	Mahal ang lakatan kon paliton sa merkado.	Lakatan is expensive to buy in the market.
		lakaw	lakaw	leave, start, walk, depart	Nilakaw siya wala mananghid.	He left without permission.
		lakaw	lakawlakaw	walk around, wander, roam	Si Marilyn toa sa daplin sa dagat, sa may baybayon, naglakawlakaw.	Marilyn is at the sea shore, there she walks around the beach.
		lakbay	lakbay	excursion, travel
		lakbit	lakbit	laconic, brief	Tagaan ka nako ug lakbit nga saysay sa estoryang "Cinderella".	I'll give you a brief summary of the story "Cinderella".
		lakdup	lakdop	gush out, swoop down	Paglakdop sa akong hunahuna ang kahadlok.	A fear sprang to my mind.
		laki	laki	ability
		laki	laki	man, male	laking manok	cock
		laki	lakihon	manly
		laki	lakin-on	boyish, butch	Lakin-on ka tan-awon tungod sa imong mubo nga buhok.	You look boyish because of your short hair.
		lakip	lakip	include, attach	lakip sa mga sensilyo	including coins
Sp	laxante	laksanti	laksante	laxative	Magkinahanglan ka ug laksante aron dali ra mogawas ang imong hugaw sa lawas.	You need a laxative so your feces can easily get out from your body.
		laksi	laksi	tear, separate, pull away, rip	Naglaksi ang laso sa akong sapatos.	The lace was ripped away from my shoes.
		laksut	laksot	ugly	Siya laksot pero buotan.	He is ugly looking but a nice guy.
		laktaw	laktaw	omit, skip	Nganong imong gilaktawan ang apelyido sa imong bana?	Why did you leave out your husband's surname?
		laktud	laktod	brief, laconic, direct	Nanglaktod mi padulong sa inyong balay kay init kaayo.	We went directly to your house because it was very hot.
		lakaw	lakwanan	corridor, aisle	Ayaw pag-estambay sa lakwanan.	Do not stay at the aisle.
Sp	la cuacha?	lakuwatsa	lakwatsa	excursion, escapade	Adto ta sa Talisay maglakwatsa.	Let's go to Talisay to stroll about.
		lala	lala	venom, web	Ang lala sa halas nakaabot sa iyang dugo.	The snakes venom has reached her blood.
		lala	lala	slurp
En	love	lab	lalab	lover
		laki	lalaki	man, boy	Ang mga lalaki ang mangibot sa mga gunahon sa tanaman.	The boys will pull out the weeds in the garden.
		lalang	lalang	create	Gilalang sa Ginoo ang tawo susama sa iyang kaugalingong hitsura ug pagkapareha.	God created the man modeling his own figure.
		lawig	lalawigan	province	Ang gobernador ang tigdumala sa lalawigan.	The governor is the head of the province.
		lalin	lalen	emigrate, move
		lalis	lales	argue, wrangle	Naglalis ang mga kongresista mahitungod sa gipasa nga balaodnon.	The congressmen disputed about passing the bill.
		lalik	lalik	paint, sculpt
		lalim	lalim	pleasurable, delicious
		lalug	lalog	feed slops, dregs	Gikuhaan na ba nimo ug lalog ang tuba?	Have you taken out the dregs from the coconut wine?
		lalum	lalom	deep
		lama	lama	blemish, stain	Milama sa puti nga habol ang dugo.	Blood stained the white blanket.
		lamak	lamak	marsh, muddy
		lamak	lamakan	marsh, morass	Ang mga buaya kasagaran anaa mopuyo sa mga lamakan.	The crocodiles usually live in swamps.
		lamang	lamang	only, just	Ako usa lamang ka ubos nga mananagat.	I am just a humble fisherman.
Sp	la mano	lamanu	lamano	handshake	Atong sugaton ang atong mga bisita ug lamano.	We'll meet our visitors with handshakes.
		lamas	lamas	spice	Ang sibuyas, ahos ug luy-a mga lamas.	Onion, garlic and ginger are spices.
		lamat	lamat	enchant, charm, mesmerize	Ingon sila nga kon lamaton ka sa kalasangan, huboa ang imong sinina ug baliha kini pagsul-ob.	They say that if you'll be enchanted in the forest, take off your dress and wear its reverse side.
		lamaw	lamaw	coconut drink	Giandam ni Mia ang bugnaw nga lamaw para sa bisita.	Mia prepared cold coco juice for the visitor.
		lamay	lamay	just, merely, solely
		lamay	lamay	vigil
		lamay	lamay	take effect	Kon dili ka magpatambal, lamayan ka sa sakit.	If you don't take medicine, the sickness will get worse.
		lamba	lamba	slam, bump, knock
		lambay	lambay	crab	Akong paborito ang mga lambay.	Crabs are my favorite.
		lambi	lambi	jut, stick out
		lambigit	lambigit	double, involve, relate	Adunay kutikuti nga ang imong igsoon nakiglambigit sa usa ka minyo nga lalaki.	There is a rumor that your sister has been involved with a married man.
		lambiyung	lambiyong	whirl around
		lambu	lambo	improve, develop, grow	Ang edukasyon makapalambo sa kaalaman sa matag usa kanato.	Education will develop the knowledge in each one of us.
		lambud	lambod	wind around
		lambuyug	lambuyog	sling
		lamdag	lamdag	shine, bright, glow	Pangayoa sa Espiritu Santo nga lamdagan ang imong hunahuna.	Ask the Holy Spirit to enlighten your mind.
		lamdag	lamdaganan	skylight	Ngiob ang imong kwarto mao nga nagkinahanglan ka ug lamdaganan.	Your room is gloomy so you need a skylight.
Sp	la mesa	lamisa	lamesa	table	Nitago ang iring sa ilalom sa lamesa.	The cat hid under the table.
		lamhun	lamhon	sore	Nalamhon ang akong mga mata tungod sa grabeng kainit gikan sa adlaw.	My eyes are sore because of too much heat from the sun.
		lami	lami	delicious, nice, orgasm	Lami kaayo siyag kotse.	His car is very nice.
		lami	lamian	delicious	Lamian ang ilang pagkaon.	Their dishes are delicious.
		lamigas	lamigas	ant	=hulmigas
Sp	la mesa	lamisa	lamisa	table
		lamlam	lamlam	rant, yap, rave	Ang akong manghod nga lalaki naglamlam bahin sa bakasyon sa Disneyland.	My younger brother raved about a vacation in Disneyland.
		lamuk	lamok	mosquito	Paggamit ug moskitero aron malikayan ang mga lamok.	Use mosquito net to avoid mosquitoes.
		lamun	lamon	stuff one's mouth	Gilamon sa bitin ang manok.	The snake swallowed the chicken.
		lamuy	lamoy	devour, swallow	Gilamoy sa tigre ang rabbit.	The tiger devoured the rabbit.
Sp	lampara	lampara	lampara	lamp	Dagkoti ang lampara kay ngitngit kaayo.	Light up the lamp, its so dark.
Sp	lamparilla	lamparilya	lamparilya	small lamp	Lamparilya ang gigamit sa mga tawo sa bukid.	Small lamps are used by the people in the mountains.
Sp	lampazo	lampasu	lampaso	mop, polish	Gilampasoan nako ang salog sa akong kwarto aron mosinaw.	I scrub the floor in my room to make it shiny.
		lampin	lampin	diaper	Mas maayo gamiton ang lampin nga ilabay kay barato.	Disposable diapers are better because they are cheap.
		lampingas	lampingas	indifference, selfishness
		lampingas	lampingasan	indifferent, selfish
		lampinig	lampinig	wasp, yellow jacket	Sakit kaayo ang ikot sa lampinig.	The sting of a wasp is very painful.
		lampus	lampos	pass, succeed	Makalampos ko sa akong gikuha nga korso.	I can pass my course.
		lampurnas	lampurnas	scrub, clean, strike
		lamugdung	lamugdong	gloomy, overcast
		lamukat	lamukat	tangle, jumble, chaotic	Naglagot ko kay naglamukat ang mga buhok sa akong ulo.	I was mad because the hair on my head was in tangle.
		lamuy	lamyon	devour
		lana	lana	oil, fat	Nakadala ka ug lana sa lubi para sa akong buhok?	Did you bring coconut oil for my hair?
		lanag	lanag	venom, poison
		lana	lanahan	oil container
		lana	lanahan	healer (using special oil)
		lana	lanahon	oily, greasy	Lanahon ang imong buhok ug ganahan ko ini.	Your hair is oily and I like it.
		lanat	lanat	chase, pursue	Kusog kaayo kong nidagan dihang gilanat ko sa iro.	I run desperately when the dog chased me.
		lanaw	lanaw	lagoon	Malipayong nag-langoylangoy an mga bata sa lanaw.	The children enjoyed swimming in the lagoon.
		lanay	lanay	melt
		landay	landay	sterile
En	landing	landig	landig	landing
En	landing	landig	landiganan	harbor, wharf, airport	Daghang barko ang nangabot karon sa landinganan.	Many ships have arrived nowadays in the harbor.
		landung	landong	shade	Nakatolog ako ilalom sa landong sa kahoy nga akasya.	I have slept under the shade of the acacia tree.
		lang	lang	just, only	Bisan bata lang ako pero may katungod ako sa akong pagkatawo.	Even I'm just a child but have the right as a person.
		langan	langan	delay, postpone	Nalangan ang atong mga bisita tungod sa kakusog sa ulan.	Our visitors were late because of the heavy rain.
		langas	langas	pesky, imprudent, noisy	Jane, ayaw paglangas kay akong ituslok ang dagom sa imong dalunggan.	Jane, don't move because I will have your ears pierced by a needle.
		langas	langasan	pesky, troublesome	Langasan kaayo ka bisan nakabalo ka nga naay natulog.	You're too noisy even you know that somebody is sleeping.
		langaw	langaw	fly, house fly	Hugaw kaayo ang mga langaw.	Flies are very dirty.
		langay	langay	waste time
		langay	langaylangay	loiter, dally	Ayaw paglangaylangay sa mga lakwanan ug agianan.	Do not loiter in the lobby or corridors.
		langbay	langbay	crab
		palangga	langga	cuddle, dear, love and care	Ipangumusta unya ko sa imong mapalanggaong asawa.	Give my regards to your precious wife.
		langgam	langgam	bird	Napusilan sa tawo ang langgam sa sanga.	The man shot the bird on the branch.
		langgaw	langgaw	lukewarm, warm	Naglanggaw siya ug tubig para ikaligo nako.	She warmed water for me to take bath.
		langgaw	langgaw	vinegar
		langgikit	langgikit	tie, affix, link
		langgus	langgos	graze, scratch	Nalanggos ang iyang tuhod sa hait nga bato.	He scraped his knee on the sharp rock.
		langgut	langgot	break a fishing line, embezzle	Nalanggutan ko niyag singkuwenta pesos.	He cheated me out of 50 pesos.
		langi	langi	importune
		langit	langit	sky, heaven	Naghangad siya sa langit, mura ug nangayog ulan.	He looked up the sky, as if he was asking for the rain.
		langit	langitnon	celestial	Langitnong amahan, tabangi kami.	Heavenly father, help us.
		langkap	langkap	take over	Akoy milangkap sa iyang bayranan.	I took over her payment.
		langkat	langkat	tear off, tear away
		langkay	langkay	dried coconut fronds	Langkay na ang mga dahon sa lubi.	The coconut leaves are dry.
		langkay	langkay	old maid
		langkub	langkob	merge, consolidate	Ang usa ka lungsod gilangkuban sa daghang mga barangay.	A town is composed of many barangays.
		langub	langob	cave	Dili ko mosulod sa langob kay mahadlok ko sa kangitngit.	I won’t get inside the cave because I'm afraid of the dark.
		languy	langoy	swim	Naglangoy sila sa dagat.	They are swimming in the sea.
		langsad	langsad	run for an election
		langtu	langto	stench, bad smell
		langyaw	langyaw	abroad, foreign, migrate, alien	Danghang langyaw ang mibisita sa pilipinas.	Many foreigners visit the Philippines.
		lanit	lanit	grab
		lanug	lanog	echo, resonate	Ang iyang tingog nilanog sa tibuok simbahan.	Her voice echoed throughout the whole church.
		lanus	lanos	fade, wither	Natulog ko tibuok adlaw tungod sa grabeng lanos.	I slept the whole day because of too much exhaustion.
		lanut	lanot	jute, hemp
		lansad	lansad	run for an election	Miapil mi sa gilansad nga programa kabahin sa pang hinlo sa lugar.	We joined the newly started program to clean up the area of us.
		lansang	lansang	nail	Ang mga lansang gamit kaayo sa mga panday inig himo ug balay.	Nails are very much needed by carpenters in building houses.
Sp	lanzar	lansar	lansar	run for an election
		lansis	lansis	hoax, quirk, subterfuge	Ang paghigda nimo diha nga mura ug patay usa lamang ka lansis?	That you're lying there as if you're dead was just a hoax?
		lansis	lansisan	deceive	Dili na ko makasalig nimo kay imo na ko nga gilansisan makausa.	I cannot trust you anymore because you have deceived me once.
Sp	lanceta	lansita	lansita	pen knife, pocket knife	Nasamad siya sa lansita nga iyang gidala.	He was hurt by the knife he brought around.
		lansunis	lansones	langsat
		lantaw	lantaw	look, see, foresee	Naglantaw sila sa mga bituon ningkidlap-kidlap sa langit.	They looked up the twinkling stars in the sky.
		lantay	lantay	bamboo furniture (bench, bed, chair)	Naglingkod sa lantay siya.	She was sitting on a bamboo chair.
		lantip	lantip	sharp
		langtung	lantong	high tide
Sp	lancha	lantsa	lantsa	launch, boat	Puno ug mga isda ang lantsa nga miabot gikan sa Bohol.	The boat that arrives from Bohol is filled with many fishes.
		lantugi	lantugi	debate, argument	Dili na ko gusto ug bisan unsa nga lantugi, humana ko.	I don’t want any argument. I've had enough.
		laug	laog	glutton, selfish, greedy
		laum	laom	hope, wish	Naglaum ang imong mga ginikanan nga makalampus ka sa imong pagtuon.	Your parents hope that you'll succeed in your studies.
		lapa	lapa	hack, cut
		lapad	lapad	wide	Lapad ang mga dalan sa dakbayan.	The streets in the cities are wide.
		lapalapa	lapalapa	sole (of foot)
		laparo	laparo	slap	Gilaparo sa inahan ang nawong sa anak nga gahian ug ulo.	The mother slapped the face of her stubborn child.
		lapas	lapas	offend, violate, exceed, pass	Nalapas ka sa balaod.	You are against the rules.
		lapaw	lapaw	overflow, surpass	Gilapawan ang mga atop sa lunop.	The flood water got over the rooftops.
		lapdus	lapdos	whip, beat, lash	Grabe makalapdos akong mama namo kung makasala me.	If we do bad things, my mother will strictly lash us.
		lapi	lapi	double fold
Sp	lapida	lapida	lapida	gravestone
Sp	lapida	lapida	lapida	stone monument, gravestone	Pagbaton ug respeto sa patay,ayaw lingkod sa lapida.	Have some respect for the dead, do not sit on the gravestone.
Sp	lapiz	lapis	lapis	pencil	Lapis ang gamita sa eksamin kay dali ra mapanas.	Use pencil in the test because it is easy to erase.
		lapuk	lapok	mud	Adunay lapok sa tibuok nimong nawong.	There's mud all over your face.
		lapuk	lapokon	swampy, muddy	Nalapokon ang atubangan sa among balay tungod sa ulan.	The front of our house became muddy because of the rain.
		lapus	lapos	penetrate, go through
		lapuy	lapoy	tire, fatigue
		lapus	lapsanan	exit
		lapya	lapyahan	seashore, beach	Hulata ko sa lapyahan karong gabii.	Wait for me at the seashore tonight.
		larag	larag	fade, wither	Nangalarag nalang ang mga dahon pero wala pa gyud ka maabot.	The leaves have withered but you haven't arrived yet.
		laraw	laraw	plan, scheme	Unsa man ang imong laraw karon nga nag-inusara ka na?	What is your plan now when you become alone?
		laraw	larawan	symbol, picture, icon	Iyang gidala ang larawan sa iyang anak bisan asa siya moabot.	He always brings the picture of his child wherever he goes.
		laraw	larawanon	symbolic
		laray	laray	queue, row
		larga	larga	depart, leave, go	Unsa ka oras molarga?	What time will it leave?
		larinu	larino	speak clearly and fluently	larino mamulong	eloquence
		laruk	larok	peg, engrave	Gilarok sa pulseras ang ngalan sa iyang uyab.	Her sweetheart name is engraved on the bracelet.
		larut	larot	uproot
		laruylaruy	laroylaroy	roam about, wander	Naglaroylaroy ka na pud nga mura ug iro.	You were wandering again like a dog.
		lasa	lasa	taste	Tayam ang lasa sa kining tubig.	This water tastes salty.
		lasa	lasa	oily
		lasang	lasang	forest	Dili ko gusto nga mawala sa lasang.	I don’t want to get lost in the forest.
		las-ay	las-ay	insipid	Dili ko ganahan sa imong sinabaw ka las-ay.	I don’t like your soup because it's tasteless.
		lasing	lasing	drunk
		laski	laski	rapid, fast	Laski kaayo ang dagayday sa tubig sa salug.	The flow of water in the river is very rapid.
		laslas	laslas	cut, incision, blade, knife	Naglaslas siya sa iyang pulso tungod sa iyang problema.	She cut her wrist because of her problem.
Sp	lazo	lasu	laso	lace	Butangi ug pula nga laso ang imong buhok para maparis sa imong sinina.	Put a red ribbon on your hair to match your dress.
		laspa	laspa	do without intention
Sp	elastico	ilastiku	lastiko	condom, rubber band	Nagkinahanglan ko ug lastiko aron ibaat sa mga papel.	I need a rubber band to bind these papers.
		laswa	laswa	scald
Sp	lata	lata	lata	tin, can	Isulod sa lata ang mga gagmay nga piyesa sa bisiklita.	Put the small spare of the bicycle in the can.
		lata	lata	rot, decay, soften
		latag	latag	bleach, spread	Ilatag ang banig aron matulog na ta.	Spread the mat so we can sleep.
		latagaw	latagaw	vagabond
		latas	latas	overpass, traverse	Gilatas namo ang kabukiran buntag ug gabii.	We traverse the mountains day and night.
		latay	latay	flow	Dunay pulang dugo naglatay sa akong kaugatan.	There is red blood flowing in my blood vessels.
		latid	latid	outline	Sa dili pa himoon ang balay, buhatan usa kini ug latid.	Before building a house, an outline should be made first.
Sp	latigo	latigu	latigo	whip, lash	Pagkasakit maigo sa latigo.	It's painful being hit with a whip.
		latik	latik	coco syrup	Lami kaayo ang bibingka sa Dalaguete labina kon daghan ug latik.	Rice cakes in Dalaguete are very delicious especially with a lot of syrup.
Sp	latitud	latitud	latitud	latitude	Ang globo adunay mga latitud nga linya.	The globe has latitude lines.
		latus	latus	whip
		lauya	lauya	stew	Para nako, ang lauya ni Mama ang pinakalami.	For me, Mother's stew is the most delicious.
		lawa	lawa	spider	Ang lawa naghabol sa iyang balayan.	A spider is spinning his house.
		lawak	lawak	room	Nagtuon ako sa akong lawak.	I am studying in my room.
		higda	lawak-higdaan	bedroom	Ang akong lawak higdaanan ang kinahayahayan nga lawak sa balay.	My bedroom is the most comfortable room in the house.
		lawa	lawalawa	cobweb	Puno sa lawalawa ang balay nga walay magpuyo.	The uninhabited house is full of cobwebs.
		lawas	lawas	body	lawas ug kalag; pagtuman sa sugo sa lawas	mind and body; obey the demands of nature
		lawas	lawasnon	carnal	Lawasnon nga kalipay ang kanunay nimong gihunahuna.	You're always thinking of carnal pleasure.
		law-ay	law-ay	vulgar, mean	Law-ay ang mga pulong nga nanggawas sa iyang baba.	Many vulgar words came out from his mouth.
		laway	laway	slaver, saliva	Ang iyang laway nagtulo sa dihang gidalit na ang mga lamiang sud-an.	His saliva was streaming down when the yummy dishes were served.
		lalug	lawgan	feed slops
		lawig	lawgan	voyage
		lawgaw	lawgaw	stir up, disturb
		lalug	lawgi	feed (imperative)
		lawi	lawi	plume
		lawig	lawig	navigate, voyage	Naglawig sila sa kadagatan bisan pa sa mga higateng balud.	They navigated through the ocean despite of the giant waves.
		lawis	lawis	peninsula, cape	Ang lawis mao ang yuta nga hapit malikupan ug tubig.	The cape is a land almost surrounded by water.
		lawud	lawod	sea, ocean	Ang among barko nakasugat ug unos sa lawod.	Our ship met storm in the sea.
		lalug	lawog	feed slops, dregs	Andama ang lawog para sa mga baboy.	Prepare the slops for the pigs.
		lalum	lawom	deep	Kadtong dili makamao molangoy kinahanglang dili moadto sa lawum nga bahin.	Those who do not know how to swim should not go to the deep part.
		lawus	lawos	fade, wither	Ang tawo sama sa bulak malawos pag-abot sa panahon.	Man like flowers will wither when time comes.
Sp	laurel	lawuril	lawrel	laurel	Ang lawrel mao ang simbolo sa kadaugan ug kalampusan.	Laurel is an emblem of victory and success.
		lawud	lawud	sea, ocean	Nalunod sa lawud ang barko.	The ship sank in the sea.
		lalum	lawum	deep	lawum nga kagabhion	deep in the night
		lay	lay	just, only	Ako lay mobantay sa mga bata mentras wala ka.	I'll just watch over the children while you won't be here.
		laya	laya	dried, withered	Pwede na sunugon ang mga dahon kay mga laya na.	The leaves can be burned because they are already dry.
		layag	layag	sail	Nagisi ang layag sa among baroto tungod sa kusog kaayo nga hangin.	The sail of our boat was torn because of the very strong wind.
		layas	layas	escape, flee, run away, abscond	Dili ko molayas dinhi kay wala koy kwarta.	I won't flee from here for I have no money.
		layat	layat	jump, leap, hurdle	Nilayat sa bintana ang among iring.	Our cat leaped out of the window.
		layaw	layaw	wander, roam	layaw og hunahuna	whim, out of fancy
		laygay	laygay	lingering, bedridden
		laylay	laylay	lullaby, humming	Nakatulog ang bata tungod sa laylay sa iyang mama.	The baby slept because of her mother's lullaby.
		laylay	laylay	fatigue, colored leaves
		laylay	laylayon	humming	Akong laylayon ang paborito mong kanta aron ka makatulog.	I will hum your favorite song so you can sleep.
		layu	layo	far, distant	Ang ilang balay layo gikan sa simbahan.	Their house is far from the church.
		layug	layog	wrestle, grapple	Nasuspenso si Dodong sa eskwelahan kay iyang gilayog ang iyang kauban sa klase.	Dodong was suspended from school because he wrestled against his classmate.
		dayun	layon	immediate
Sp	legitimo	lihitimu	lehitimo	legitimate	Lehitimo ang operasyon sa mga polis kay may dala man silang warrant of arrest alang kaniya.	The operation of the polis was legitimate 'cause they had the warrant of arrest for him.
Sp	leccion	liksyun	leksiyon	lesson	Kinahanglan nga sa katapusan sa tuig na ting-eskwela, mahuman ang tanang leksiyon.	At the end of the school year, all lessons must be finished.
Sp	leccion	liksyun	leksyon	lesson
Sp	limon	limun	lemonsito	lemon	Maayo ang duga sa lemonsito para sa ubo.	Lemon juice is good for coughs.
Sp	lente	linti	lente	lens, loupe
Sp	leche	litsi	letse	milk	Gikinahanglan ang letse para sa tanang mga masuso.	Milk is necessary for all babies.
Sp	lechon	litsun	letson	roasted pig, roasted chicken	letson baboy	roasted piglet
Sp	lechuga	litsugas	letsugas	lettuce	Ganahan ko sa letsugas nga sagulan ug mayones.	I like lettuce mixed with mayonnaise.
		liat	liat	jump, skip over	Giliatan sa kanding ang koral.	The goat have jumped over the fence.
		liback	liback	backbite	Nasakitan si Faith sa mga libak bahin niya.	Faith was hurt with the stories behind her back.
Sp	levadura	libadura	libadura	yeast	Naggamit ug libadura ang mga panadero.	Bakers use yeast.
		libang	libang	defecate	Pangita didto ug kasilyas para imong kalibangan.	Find a toilet there to defecate.
		libang	libang	chores
		libaung	libaong	pothole, hollow	Libaong ang among dalan paingon sa bukid.	Our road to the mountain is rough.
		libat	libat	cock-eyed	Ayaw kataw-i ang libat nga lalaki.	Do not laugh at the cock-eyed man.
		libgus	libgos	mushroom	Lamian ko sa shomai nga naay libgos.	The shumai with mushroom is delicious for me.
		libkas	libkas	slip out
		libu	libo	thousand	Tagaan ka nako ug lima ka libo ka pesos para sa imong adlawang natawhan.	I'll give you five thousand pesos for your birthday.
		libud	libod	wonder around, astray
		libud	libodlibod	wonder around, astray	Maglibodlibod mi sa Ayala ug SM kon naa na mi kwarta.	We will gallivant in Ayala and SM when we have money.
		libud suruy	libodsuroy	vagabond, roaming
		libug	libog	perplex, puzzle, confuse	Naglibog gyud ko. Unsa may imong nalibogan ?	I'm perplexed. With what are you perplexed?
		libu	libolibo	thousands	Libo-libo ka mga debotos ang niapil sa prusisyon ni Sto.Nino.	Thousands of devotees joined the procession of St. Nino.
		libun	libon	solidify
		libun	libon	bush
		libut	libot	surrounding, around, turn	Milibot mi ug kalima sa Ayala.	We went around Ayala five times.
		libut	libotanan	orbit	libotanan sa planeta	the orbit of planets
		libut	libotlibot	wander around
Sp	libre	libri	libre	free	Libre ko karon busa pwede ta manan-aw ug sine.	I am free now so we can see a movie.
Sp	libro	libru	libro	book	Nanghulam si Rose ug libro gikan ni Liza.	Rose borrowed a book from Liza.
		libu	libuan	thousands	Libuan ka mga kabataan ang nakapahimulos sa libreng bakuna.	Thousands of children could utilize the free vaccination.
Sp	liga	liga	liga	ally, league	Mosalmot mi sa liga sa basketbol sa Hulyo.	We will join the basketball league in July.
		ligad	ligad	wallow, lie down	Nagligad ko sa katre tibouk adlaw.	I lay in bed the whole day.
		ligad	ligad	pass by
		ligas	ligas	lapse, slip
		ligdas	ligdas	lie, die
		ligdung	ligdong	modest, solemn, sincere	Gusto ni Mama ang ligdong nga lalake para nako.	Mother likes a sincere man for me.
		lighut	lighot	elude, sneak out	Nakalighot ang mga pasyente gikan sa ospital sa mga buang.	The patients have escaped from the mental hospital.
		ligid	ligid	wheel, tire	Na-flat ang usa ka ligid nga ban.	A wheel of the van got flat-tire.
		ligid	ligid	roll	Ayaw ipa-ligid ang baby.	Don't trundle the baby!
		ligid	ligiran	pivot, axis	Samtang ang kalibutan milibot sa adlaw, magtuyok pod kini sa iyang ligiran.	As the earth revolves around the sun, it also rotates on its axis.
		ligis	ligis	run over, grind, crush	Ang usa ka 8-anyos nga lalaki naligsan sa usa ka Van.	An eight-year-old boy was run over by a van.
		ligitligit	ligitligit	knead
		ligu	ligo	take a bath	Naligo ang mga bata sa dagat.	The children swam in the sea.
		ligu	ligoanan	bathroom, pool, beach	Adto na mo sa ligoanan kay andam na ang mga tuwalya.	Go to the bathroom for your towels are ready.
		lig-un	lig-on	stabilize	Lig-on kaha nang pisi para gamiton nato?	Is that rope strong for us to use?
		lig-un	lig-on	stout, strong	Kinahang lig-onon nimo imong kaugalingon.	You should make yourself strong.
		liguy	ligoy	slacker, skip	Walay kumpaniya nga gusto ug mga ligoy.	No company wants to have slackers.
		ligpit	ligpit	jam up, clamp, fasten	Naligpitan ang akong kumagko sa pultahan.	My thumb was jammed in the door.
		ligis	ligsan	run over, grind, crush	Usa ka batang lalaki naligsan ug motorsiklo.	A boy was run over by a motorcycle.
		ligis	ligsanan	crusher, mill	Atong isulod ang mga mais sa ligsanan.	Let's put the corn inside the mill.
		ligwan	ligwan	honeybee
		ligwat	ligwat	lever, pry	Maggamit ta ug ligwat para anang dakong bato.	We will use a lever for that big rock.
		lihay	lihay	bypass, deviate, avert	Lihayi ang mga bisyo nga makadaut sa lawas.	Avoid all the vices that harm your health.
Sp	ligero	lihiru	lihero	skillful, expert, agile	Lihero siyang modula ug ahedres.	He play chess very well.
		lihi	lihi	birthmark
		lihi	lihi	opening ceremony
		lihuk	lihok	move	Kinahanglan molihok ka karon para mabuhi.	You need to move now in order to survive.
		lihuk	lihoklihok	gesticulate
		likay	likay	prevent, elude, avoid	Nilikay siya sa kagubot.	He avoided trouble.
		liki	liki	crack, fissure	Naliki ang baso.	The cup cracked.
		likid	likid	go around a winding path
Sp	liquidar	likidar	likidar	liquidate
Sp	liquido	likidu	likido	liquid	Daghang klase sa likido ang makahilo.	Many kinds of liquid are poisonous.
		likis	likis	wind around	Naglikis ang dako kaayong sawa sa sanga sa kahoy.	A very big snake coiled around the branch of the tree.
		likit	likit	roll up
		liku	liko	turn	Liko sa wala.	Turn to the left.
		liku	likoan	curve	Pag-amping dinhing dapita kay daghan kaayong likoanan sa unahan.	Be careful on this place because there are many curves ahead.
		liku	likoanan	curve, detour
		likud	likod	back	Ilugod ko sa akong likod kay dili ko kaabot.	Scrub my back because I can't reach it.
		liku	likoliko	zigzag, crooked	Di na lang ko magliko-liko pag-estorya.	I don't talk in a roundabout way.
		likung	likong	circle, ring, coil	Kaya ba nimong molukso sa tunga sa likong nga nagdilaab?	Can you leap into the center of a burning ring?
		likup	likop	surrounding
		likus	likos	18days balot	Mas lami kuno ang likos.	They say the likos is more delicious.
		likus	likos	surround
		liksi	liksi	jump up briskly, rapidly	Ang rabit liksi kaayong midagan pagkakita nako.	The rabbit jumped up and run away briskly upon seeing me.
		lilas	lilas	film
		lili	lili	peep	Ayaw panglili ka sa tawo nga naligo sa sirado nga banyo.	Don't peep at someone taking a bath in a closed bathroom.
		lilik	lilik	engrave	Ipalilik ang imong ngalan sa medalya nga imong nadawat.	Have your name engraved on the medal that you received.
		lilu	lilo	swirl, whirl
		liluk	lilok	engrave	Ililok ko ang atong ngalan sa punuan sa mangga.	I'll engrave our names on the trunk of the mango tree.
		lilung	lilong	hide	Malilong pa nato kanang butanga gikan ni Mama sa pagkakaron.	We hide that matter from Mother for now.
		lima	lima	five	Ang naa nako, lima ka gatos ka pesos ra jud.	All I have is five hundred pesos only.
		lima	limahan	quintuplet	Kuyawa kon manganak ka ug limahan.	It's risky for you to give birth to quintuplets.
		lim-aw	lim-aw	pond, pool	Tabang! Nahulog sa lim-aw ang bata.	Help! A child fell into the pond.
		limbag	limbag	writhe
		limbas	limbas	file	Hait ang imong limbas? Akong hulman.	Is your file sharp? I'll borrow it.
		limbasug	limbasog	strive	Nanglimbasug siya nga makabuhi.	He struggled to free himself.
		bati	limbatianon	sincere, heartfelt
		limbawut	limbawot	hair-raising, terrified
		limbu	limbo	whirl wind
		limbung	limbong	cheat, trick	Akong asawa naglimbung kanako.	My wife cheated on me.
		limbuwad	limbuwad	overturn	Usa ka trak nalimbuwag sa kurbadang dan.	A truck overturned in the curved road.
		limin	limin	wrap	Ang bata giliminan sa baga nga habol kay tugnaw kaayo.	The baby is wrapped in a thick blanket because it's too cold.
		limu	limo	hide, keep secret	Sa probinsya di ka makalimo bisan gamayng sekrito.	In the countryside, you can't hide even a tiny secret.
		limud	limod	deny, conceal	Ayaw na paglimud pa. Klaro na kaayo nga ikaw ang nasayop.	Do not deny it anymore. It's very clear that you have failed.
Sp	limonada	limunada	limonada	lemonade	Andami ug mainom nga limonada ang atong mga bisita.	Prepare lemonade drinks for our visitors.
		limut	limot	forget	Ayaw kalimot.; Sa dili pa ako malimot,	Don't forget. ; Before I forget,
Sp	limpio	limpyu	limpyo	clean	Manglimpyo ta sa atong palibot aron paglikay sa mga sakit.	Let's clean our surroundings to prevent diseases.
		limut	limtanon	forgetful
		limugmug	limugmog	gargle	Panglimugmog ug tubig nga asin.	Gargle by salt water.
		limu	limulimo	quibble, equivocate
		limus	limus	alms, dole	Nakahatag ka na ba ug limus sa mga pobre?	Have you given alms to the poor?
		lina	lina	toddy, gather sap of palm	Kinaham sa mga tigulang ang lina.	The toddy is the favorite of old folks.
		labay	linabay	rubbish	Atong ilubong ang atong mga linabay.	Let's us bury our rubbish.
Sp	lavar	laba	linabhan	the washing	Dili na kinahanglan plantsahon pa, ang mga linabhan. Kay pang-uran-uran ra kini sa balay, kada adlaw.	You don't need to iron the washed clothes since they are just ordinary daily house wear.
		labhu	linabhuan	scald
		lahug	linahugay	medley	Ibutang ang linahugay sa mga prutas sa sulod sa kuler.	Place the mixture of fruits inside the cooler.
		lain	linain	respective, separately	Ang pakaon nga akong linain para nimo ispesyal ang lami.	The food that I set aside for you is especially delicious.
		lakat	linaktan	pace
		laktud	linaktod	sketchy, shortcut	Ang linaktod nga pag-adto sa akong balay mao ang pag-agi sa daan nga sementeryo.	The shortcut to my house leads to the old cemetery.
		lakaw	linakwan	pace	Kusog ra para nako ang imong linakwan.	Your walking pace is too fast for me.
		laki	linalaki	masculine	Ang imong linalaki nga buhok bagay nimo.	Your boyish haircut looks good on you.
		lamas	linamasan	spicy	Para nako,lami ang linamasan nga pizza pie.	For me, the spicy pizza pie is delicious.
		lanay	linanay	melted	Buboi ug linanay nga margarine ang hotcake.	Pour the melted margarine on the pancake.
Sp	lata	lata	linata	can goods	Lainlaing linata ang baligya sa mga tindahan.	Different canned goods are sold in stores.
		latin	linatin	Latin
		linaw	linaw	calm	Ang dagat karon linaw.	The sea is calm now.
		lin-aw	lin-aw	lagoon, lake, pond
		lindug	lindog	trunk, torso, column
		linga	linga	engross, inattentive	Di siya makatrabaho kay daghan siyag linga.	He can't work because he worries other matters.
		lingabngab	lingabngab	yawn	Gitulog na ang masuso kay nilingabngab na.	I think the baby is sleepy already because he's yawning.
		lingag	lingag	imprudent, careless
		linga	lingalinga	quibble	Naglingalinga ka na pod aron dili ka masakpan.	You're quibbling again so you will not be caught.
		lingas	lingas	fidget	Lingas kaayo ning bataa, di mahimutang.	This boy is always moving about, he can't keep still.
		lingat	lingat	look around restlessly	Milingat ang iyang mata.	He looked around restlessly.
		lingaw	lingaw	enjoy, entertain	Nalingaw kaayo kami sa gitan-aw namo nga salida sa sine.	We enjoyed watching movies in a cinema.
		lingaw	lingawlingaw	leisure, relaxation	Aduna mi lingawlingaw sa among balay ugma.	We'll have relaxation tomorrow at our house.
		lingbas	lingbas	file, rasp
		lingganay	lingganay	gong, bell	Pagpalingganay una sugdan sa misa.	The bell rings before the Mass.
Sp	linguista	lingguwista	linggwista	linguist	Pagbantay kay nakig-estorya ka sa usa ka linggwista.	Beware for you are talking to a linguist.
		linghud	linghod	immature, young	Kinahanglan maminaw ka sa imong mga ginikanan kay linghod ka pa.	You need to listen to your parents because you're still young.
		lingi	lingi	look back	Milingi niya ako.	I looked back to him.
		lingi	lingilingi	look around
		lingin	lingin	round, circle, ring	Lingin kaayo ang imong mata mura ug mga bola.	Your eyes are round like balls.
		lingiw	lingiw	turn eyes away
		lingkawas	lingkawas	get free, quit, escape	Ang Pilipino nga gibihag sa mga rebeldeng Iraqui nakalingkawas na.	The Filipinos who have been captured by rebels Iraqi were freed already.
		lingkud	lingkod	sit	Palihug lingkod mong tanan. Aduna koy importanteng isulti.	Please all sit down. I have an important topic to tell you.
		lingkud	lingkoranan	chair	Sakit sa lubot ang lingkoranan nga kahoy lang walay pom.	My buttocks pain if the wooden chair has no cushion (foam rubber) on it.
		lingla	lingla	delude, fake, trick, bluff	Basin bag gilingla ka lang sa imong panan-aw.	Maybe you have saw it mistakenly.
		lingu	lingo	shake one's head
		lingu	lingo-lingo	shake one's head	Ang paglingo-lingo sa ulo usa ka ilhanan nga wala ka makauyon.	Shaking your head is a sign that you cannot agree.
Sp	lenguaje	linguwahi	linguwahe	language	Unsang lingguwahe ang imong gigamit kanunay?	What language are you using always?
		libu	linibo	thousands	linibo nga tawo	thousands of people
		lilung	linilong	secret	Ang imong linilong mabutyag ra sa umaabot nga adlaw.	Your secret will come out in a few days.
		linis	linis	clean, wipe	Sila naglinis sa ilang tugkaran.	They are cleaning their garden.
		linlang	linlang	deceive, fool, distract
		linug	linog	earthquake	kusog nga linog	strong earthquake
Sp	lente	linti	linte	lens, loupe
		linti	linti	thunder, lightning	Kay imong gidaut na, lintian kang Papa!	Cause you've broken it, Dad will yell at you.
		lintunganay	lintunganay	original	Nagkahanaw na karon ang pinulungan nga lintunganay'ng binisaya.	The original and native Visayan is fast disappearing.
		tuwad	lintuwad	overturn	Naglintuwad sa bukag siya.	He turned the basket over.
		lubid	linubid	yarn, rope	Dagko ug bug-at kaayo ang mga linubid nga pisi sa barko.	The rope for boat is big and heavy.
		lugaw	linugaw	porridge	Maayo ang linugaw para sa tigulang.	Porridge is good for old people.
		lugaw	linugaw	porridge, rice
		lugdang	linugdang	dregs, result	Kanang bataa linugdang sa imong tinunto.	The child is the fruit of your stupidity.
		lung-ag	linung-ag	cooked, boiled, cooked rice	Ayaw lang ug daghana sa pagbutang ug tubig ang linung-ag.	Don't put too much water when you cook rice.
		luug	linuog	barbaric, brutal	Ang pagpanglugos usa ka linuog nga buhat.	Raping is a brutal act.
		lutu	linutoan	cuisine, cookery	Si Nanay liwat kaayo ang iyang istilo sa linutoan sa akong lola.	My mother's recipe was passed down by her mother.
Sp	linea	linya	linya	line	Taas kaayo ang linya sa mga tawo.	The line of people is very long.
		liug	liog	neck	Nasamad ang liog niya tungod sa paglabni sa iyang kuwentas sa esnatser.	She had injured her neck because her necklace was jerked by the snatcher.
		liut	liot	squeeze through
		lipad	lipad	swerve, veer
		lipaghung	lipaghong	blush, ashamed
		lipak	lipak	lightning, thunderbolt	Naputol ang katunga sa lubi, sa dihang naigo kini sa kusog nga lipak.	The palm was broken in half when a strong lightning hit it.
		lipang	lipang	flourish	Nilipang ang iyang negosyo tungod sa iyang pag-paningkamot.	Her business flourished because of her hard work.
		lipat	lipat	bluff, mistake	lipat sa mata	mirage
		lipat	lipatlipat	hallucination	O,naa na sad kay lipatlipat nga naglupad ka.	Oh, you're having a delusion again that you're flying.
		lipay	lipay	satisfied, enjoy	Ang mga bata sa aseras nalipay kaayo kay gihatagan sila ug mga tsokolate.	The children on the street were very glad because they were given chocolates.
		lipud	lipodlipod	conceal	walay lipodlipod	openly
		lipung	lipong	dizzy, faint	Nalipung lang ko ug kalit.	I felt dizzy suddenly.
		liput	lipot	betray, deceit	Miliput siya sa King.	He betrayed King.
		liraw	liraw	roll one's eyes, look around
		lisa	lisa	sprain	Nalisa ang akong bungkol-bungkol sa dihang natakilpo ko.	I sprained my ankle when I slipped.
		lisang	lisang	terrify
Sp	licenciado	lisinsyadu	lisensiyado	licensee
Sp	licencia	licincia	lisensya	license	lisensya sa enhenyero	license of engineer
		lisu	liso	seed, pit	Nangulekta ko karon ug lain-lain nga klase sa liso sa mangga.	Now I'm collecting different kinds of mango pits.
		lisud	lisod	difficult	Lisod kaayo ang among eksamin sa Math.	Our Math examination is very difficult.
Sp	lista	lista	lista	list, table	Asa na ang lista sa imong mga kinahanglanon sa eskwelahan?	Where is the list of your school needs?
		lista	listahan	list	listahan sa pagka-on	menu
Sp	listo	listu	listo	clever, smart, keen	Listo kaayo siya sa klase.	She is very smart in her class.
		lisu	lisu	rotate, turn, twist	Miliso siya ug mitan-aw nako.	He turned around and looked at me.
		lisud	lisud	difficult
		lit-ad	lit-ad	writhe
		lit-ag	lit-ag	trap, snare	Mahulog sa lit-ag ang liyon.	The lion fell on the trap.
		liti	liti	thunderbolt	Ang akong anak nga lalaki mahadlok ug liti.	My son is afraid of thunder.
		litik	litik	flick, snap
		lituk	litok	pronounce, express	Bantayi ang mga pulong nga imong gilitok.	Watch out for the words that you utter.
Sp	letra	litra	litra	letter	Klaroha ang mga litra sa imong ngalan.	Make the letter of your name clear.
Sp	retrato	ritratu	litrato	photograph	Hatagi ko sa imong litrato.	Give me your photo.
Sp	leche	litsi	litse	milk	Saguli ug litse ang imong kape.	Put milk on your coffee.
Sp	lechuga	litsugas	litsugas	lettuce	Sa mga utanon ang pinakapaborito nako ang litsugas.	My most favorite vegetable is lettuce.
		litub	litub	oyster, clam	Mangatol iyang lawas kon makakaon ug litub.	Her body becomes itchy when she eats clams.
		liwas	liwas	thereafter	Liwas sa gera	after the war
		liwat	liwat	breed, offspring, resemble	Liwat ka sa imong papa, nawong ug linakwan.	You look like your father in your face and the way you walk.
		liyaliya	liyaliya	rocking chair	Liyaliya ang paborito nakong butang sa balay.	The rocking chair is my favorite thing in the house.
		liyuk	liyok	siege, surround
		liyu	liyoliyo	swirl, whirl
Sp	leon	liyun	liyon	lion
Sp	lobo	lubu	lobo	wolf	Gusto ka nga kan-on sa lobo?	Do you want to be eaten by a wolf?
		lubung	lobong	funeral, burial, bury	Nahibalo ko nga gusto ni Lolo nga ang iyang lobong hapsay ug hilom.	I know that grandfather wants his funeral to be orderly and solemn.
		lubut	lobut	buttocks, ass	Nagdugo ang lubot sa kanding.	The goats ass is bleeding.
Sp	logica	luhica	lohika	logic
Sp	local	lucal	lokal	local	Ang mga lokal nga opisyales nakigtambayayong sa mga tawo aron molambo ang atong lungsod.	The local officials cooperated with the people for our town development.
		luku	loka-loka	fool (woman）	Ako lokaloka gyud, nagsige gihapon ug padayon sa akong dili-matinud-anon nga uyab.	I'm really stupid, that I continue with such an unfaithful lover.
		luku	loko-loko	fool (man)	Ang loko-loko atua na pod sa merkado naglaaglaag.	The fool is in the market gallivanting again.
		lula	lola	grandmother	Ako ang paboritong apo sa akong lola.	I am the favorite grandchild of my grandmother.
		lulu	lolo	grandfather	Patay na ang akong lolo.	My grandfather is already dead.
Sp	lona	luna	lona	canvas	Asa na ang lona para sa akong bag-ong ipinta?	Where is the canvass for my new painting?
		luun	loon	live together, cohabit
		luuy	looy	pity	Ang kahimtang sa pamilya niya, naluoy kaayo ko.	I feel pity for the states of his family.
Sp	lote	luti	lote	lot, land parcel
		luag	luag	wide, loose	Dako ug luag ang karsones nga gihatag sa akoa.	The received pants are big and loose for me.
		luas	luas	canker sore
		luba	luba	slaughter, stab	Giluba ang lalaki.	A man was stabbed.
		luba	luba	give up, concede
		lubad	lubad	fade, discolor	Nilubad ang kolor sa langit.	The color of sky faded.
		lubag	lubag	twist, wring	Gidala siya sa ospital kay nalubag iyang bukton.	He was brought to the hospital because he twisted his arm.
		lubas	lubas	heartwood, maturity
		lubat	lubat	illness by frightening
		lubi	lubi	coconut	Barato ang kahoy sa lubi.	The coconut lumber is cheap.
		lubid	lubid	twist, twine	Ilubid ang tulo ka pisi aron mobaga.	Let's twine the three threads to make it thick.
		lublub	lublob	burrow
		lubung	lubnganan	cemetery	Andama na ang lubnganan para sa imong lola.	The tomb is ready for your grandmother.
		lubu	lubo	remove grains of corn
		lubug	lubog	obscure, murky	Nalubog ang akwaryum mao nga dili makita ang sulod niini.	The aquarium became murky, so we can't see inside.
		lubug	lubog	lie on the ground, stay in
		lubuk	lubok	pestle, pound, blow
		lubung	lubong	funeral, burial, bury	Gilubong nako ang patay nga iro.	I buried the dead dog.
		lubut	lubot	buttocks, ass
		lugak	lugak	loosen, flabby	Lugak ang ruska sa gripo.	The screw of the faucet is loose.
		lugapak	lugapak	banging, cracking
Sp	lugar	lugar	lugar	place, space	Asa ta mag-abot sa imong lugar o sa ako?	Where shall we meet, your place or mine?
		lugas	lugas	grain	Ayaw usiki ang mga lugas sa humay.	Don't waste the rice grains.
		lug-as	lug-as	husk, polish rice	Magpalug-as ko ug humay.	I'll polish the rice.
		lugaw	lugaw	porridge	Maglugaw ko sinagulan ug tsokolate para sa mga bata.	I'll make porridge mixed with chocolate for the children.
		lugay	lugaynon	politic
		lugdang	lugdang	settle down, subside, result
		lugdat	lugdat	wide-eyed
		luglug	luglug	plunge, thrust
		luglug	luglug	slaughter
		lugnut	lugnot	struggle from hold	Nilugnot ang baboy gikan sa hikot niini.	The pig struggled from its leash.
		lugnut	lugnotlugnot	jiggle, struggle	Ayaw ug lugnotlugnot mahulog ka.	Do not panic, for you might fall.
		lugu	lugo	agitate, shake
		lugud	lugod	rub eyes, scrub	Manglugod gyod ko inig kaligo nako.	I scrub myself when I take a bath.
		lugus	lugos	rape, compel	Nakainom ug iyang natripan ang babae mao nga iyang gilugos.	He got drunk and raped a woman.
		lungsud	lugsong	come to town, go down	Nanglugsong ang akong mga paryente para sa pista.	My relatives have come down from the mountain for the fiesta.
		lugwa	lugwa	come out
		lugway	lugway	extend, extra
		luha	luha	tears	Wala nay luha nga nigawas sa iyang mga mata.	There were no tears from his eyes.
Sp	lujo	luhu	luho	luxuriate	Wala koy kwarta para sa imong daghang luho.	I don't have money for your many luxuries.
		luhud	luhod	kneel	Nagluhod siya nga nag-ampo atubangan sa altar.	She knelt in front of the altar to pray.
		luib	luib	betray, deceit
		luka	luka	uproot
		lukapa	lukapa	knockout, stumble, failure
		lukat	lukat	ransom, redeem, pay	Akong lukaton ang singsing sa prendahan.	I will redeem the ring in the pawnshop.
		lukay	lukay	coco leaf	Manguha ta ug mga lukay para iatop sa atong balay-balay.	Let us get coconut leaves for the roof of our shed.
		lukdu	lukdo	carry on one's head
		lukluk	luklok	hide in narrow place
		lukmay	lukmay	entice, dejected
		lukub	lukob	cover, shut, latch	Milukob ang kangitngit sa pantalan.	Darkness covered the harbor.
		lukub	lukob	pervade
		lukun	lukon	prawn
		lukun	lukon	coil
		lukung	lukong	make a wreath
		lukup	lukop	entire, be born, widespread, entire	Nalukop ug kamatay dayon ang mga anak nga iring.	The babies of the cat were born and died soon.
		lukut	lukot	roll up	Lukota ang banig nga inyong gihigdaan.	Roll up the mat on which you lied down.
		lukup	lukpa	breed	Lukpa kining klase sa manok kay maayo ni para sabong.	Breed this kind of chicken because this is good for cockfight.
		luksu	lukso	hop, jump	Lukso aron imong maabot ang sanga sa kahoy.	Jump so you can reach the tree branch.
		lukup	lukup	entire, be born, widespread, entire	Ang lukup sa balay napuno ug lawa-lawa.	The whole of the house was full of cobwebs.
		lulan	lulan	board, cargo, carry
		lulinghayaw	lulinghayaw	vacation, leisure	Siya nagsige ug lulinghayaw sa lainlaing nasud.	He continued the trip to various countries.
		lulut	lulot	kind, tender eyes
		lumad	lumad	stay, native	Ang sinultihan nimo klaro kaayo nga lumad ikaw nga taga Bohol.	Your speaking style make clear that you are native from Bohol.
		labay	lumalabay	fleeting, brief, transient	Ang kanang tanang kalipay nga gibati nimo karon, lumalabay lamang, dili kana magpirmi.	That all of your happiness which you enjoy now is fleeting and not fixed.
		labay	lumalabay	passer by	Malipayon nga naglakaw ang mga lumalabay.	The passers were walking happily.
		lumay	lumay	bewitch, enchant, love potion	Ayaw kana ug imna basin may lumay na.	Don't drink that for that might be a love potion.
		lumba	lumba	race
		lumbay	lumbay	line, row
		lumlum	lumlom	brood, hatch
		lumud	lumod	dolphin
		lumud	lumod	live together
		puyu	lumo-lupyo	live	Lumo-lupyo ka ba sa sitio Banawa.	Do you live in Banawa ward?
		lumus	lumos	drown
		lumut	lumot	lichen, algae, moss
		lumuy	lumoy	soft
		lumping	lumping	dent
		lumus	lumsan	drown	Ang iyang anak gilumsan sa sapa.	His child was drowned in the river.
		lumus	lumus	drown
		luna	luna	lot, space
		luna	luna	canvas
		lunang	lunang	wallow	Naglunang sa lapok ang kabaw.	The water buffalo was wallowing in the mud.
Sp	lunes	lunis	Lunes	Monday	Manglarga mi para Japan sa Lunes.	We'll leave for Japan on Monday.
		lunga	lunga	sesame
		lunga	lunga	give up, resignation, relent
		lungag	lungag	hole, bore	Adunay dakung lungag ang sudlanan sa bugas nga gibuhat ang mga ilaga sa ilalom ani.	There is a big hole under the rice container that was made by the rats.
		lung-ag	lung-ag	cook, cook rice, boil	Nalung-ag na ba nimo ang katapusang tasa sa humay?	Have you cooked the last cup of rice?
		lungkab	lungkab	pry, forcedly open
		lungun	lungon	coffin	Mahal na ang lungon karong mga panahona.	Coffins are expensive nowadays.
		lungutlungut	lungotlungot	rage
		lungsud	lungsoranon	citizen	Ang maayong lungsoranon magpakabana sa kalamboan sa iyang lugar.	A good citizen is concerned with the improvement of his place.
		lungsud	lungsud	town	balay-lungsod	municipal office
		lungtad	lungtad	endure, last, survive	Ang gugma molungtad hangtud sa hangtud.	Love will endure forever.
		lunhaw	lunhaw	green, rejuvenate	Lunhaw na usab ang mga dahon tungod sa ulan.	Leaves are green again because of the rain.
Sp	lunes	lunis	Lunis	Monday	Niadto kami sa merkado sa Lunis.	We went to the market on Monday.
		lunlun	lunlon	pure, homogeneous
		lunud	lunod	sink
		lunud	lunod	add, join
		lunup	lunop	flood	Ang sobra-sobra nga pagpamutol sa kahoy sa kabukiran maoy hinungdan sa lunop kung adunay kusog nga ulan.	Unlimited logging in mountains is the cause of flooding when it rains heavily.
		lunus	lunos	exceed, wither, famished
		lunus	lunsan	exceed	Nalunsan na king dughan ko sa kasubo.	My heart seems to collapse by grief.
		lunsay	lunsay	pure, simple	Lunsay kaayu ang kinabuhi nga banikanhon.	Rural life is very simple.
		luud	luod	nausea
		luug	luog	savage
		luum	luom	repress, stuff into his mouth, conceal	Maong bisan dako kaayo ako’g gusto kang Chris, giluom nako ang akong pagbati niya.	Although I liked Chris a lot, I had concealed my thoughts.
		luun	luon	live together, cohabit	Nagluon sila sa nagpuyo.	They are living together.
		luuy	luoy	pity	Naluoy ko sa mga bata nga natulog lang sa aseras.	I pitied the children who just slept on the sidewalk.
		lupa	lupa	low land, arrogant
		lupad	lupad	fly	Wala na makalupad kanang langgam.	The bird can't fly anymore.
		lupig	lupig	outclass	Way makalupig sa iyang katabian.	Nobody can outdo her in talkativeness.
		lup-ug	lup-og	collapse, slump
		lupug	lupug	chase, run after
		lupyak	lupyak	depress, dent
		lurang	lurang	slake, subside, abate	Apan kadali rang milurang ang kakulba.	But soon the fear has abated.
		lurat	lurat	wide-eyed
		lusa	lusa	enameled plate
		lusad	lusad	launch, dismount	Gilusad karon ang usa ka halapad nga pagpangita sa mga tulisan.	A widespread manhunt of the thieves has been launched.
		lusak	lusak	mash, pound
		lusad	lusaranan	foot of mountain, arrival station	Adto ta mag-abot sa lusaranan sa mga trak.	We'll meet at the bus terminal.
		lusbug	lusbog	immerse	Milusbog siya sa tubig nga tin-aw kaayo.	She sank in crystal clear water.
		lusnu	lusno	demolish, collapse
		lusu	luso	hypocrite, dick
		lusung	lusong	mortar
		lusung	lusong	huddle
		lusung	lusonglusong	breast, neckline
		lusut	lusot	push through, penetrate	Ang mga mamahayag sa TV nakalusot sa pagsulod sa Malacanyang.	The TV reporters pushed through into the Malacanyang palace.
		luspad	luspad	ashen, pale	Lupad lagi ka.	Really you look very pale.
		lusut	lustanan	loophole, byway
		luta	luta	joint
		luta	lutahan	joint	Sakit ang tanan kong lutahan.	All my joints are painful.
		lutas	lutas	wean
		lutas	lutas	overcome, surmount
		lutaw	lutaw	float	Kahibalo ka mopalutaw sa imong kaugalingon sa tubig?	Do you know how to make yourself float on the water?
		lutaw	lutawlutaw	floating	Ang patay nga lawas sa iro naglutawlutaw sa dagat sa pier.	A dead dog is floating on the water of the pier.
		lutu	luto	cook	Naunsa na imong giluto?	What happened in your cooking?
		lutu	lutoanan	kitchenware, cooking device
		lutus	lutos	pursue, chase, run after	Ang mga sundalo milutos sa mga Abusayaf.	The soldier chased Abusayaf.
		lusut	lutsanan	outlet
		luwa	luwa	spit, spew	Usa ka ilhanan sa tuberkolosis ang dugo sa luwa.	One symptom of tuberculosis is blood in the sputum.
		luwag	luwag	ladle	Gamiti ug luwag ang sinabaw.	Use a ladle for the soup.
		lulan	luwan	board, cargo, carry
		luwang	luwang	a plot of rice field
		luwas	luwas	safe	Si lola luwas na sa iyang sakit.	Grand ma recovered already from her sickness.
		luwat	luwat	declare, issue, resign, let out	Ang hukom giluwatan ni Judge.	The judge declared the sentence.
		luya	luya	weaken, weak	Luya pa si Lola gikan sa ospital.	Lola is still weak though out of the hospital.
		luy-a	luy-a	ginger	Walay laing itambal sa papa kung ubhon siya kundi ang luy-a.	When my father has a cough he doesn't take medicine except ginger.
		luya	luyahon	sickly, weak
		luyat	luyat	soft, flabby	Luyat kaayo ang saging kay linghud pagkapupu.	The bananas are too soft because they were harvested in immaturity.
		luyu	luyo	back, the other side
Af		ma	ma-	a prefix		a prefix making intransitive verb
Af		ma	ma-	a prefix		a prefix making adjective
		abiabi	maabihon	hospitable	Usa sa mga maayong hiyas sa mga Pilipino ang pagkamaabihon.	One good quality of the Filipinos is being hospitable.
		abtik	maabtik	dynamic, energetic	Nagkinahanglan kita ug mga maabtik nga lider.	We are in need of dynamic leaders.
		aghup	maaghup	humble, gentle	Ang mga inahan ang maaghup nga binuhat sa Ginoo.	Mothers are the gentle creatures of God.
		agi	maagi-an	experience	Daghan pa kaayo ug maagian sa imong kinabuhi.	Still you will have a lot of experience in your life.
Sp	acusar	akusa	maakusahan	accused	Gawas diha kay tingali ug maakusahan ka sa pagpangawat.	Get out from there because you might be accused of stealing.
Sp	acusar	akusa	maakusar	accused
		alam	maalam	wise, cleaver	Ang akong tiyo usa ka maalamon nga magikero.	My uncle is a wise magician.
		alima	maalimahon	careful, provident	Maalimahon kaayo sa iyang mga anak ang akong inahan.	My mother takes care well of her children.
		ambung	maambong	gorgeous, splendid, beautiful	Maambong tan-awon ang mga modelo sa ilang gisuot nga mga pormal nga sinina.	The models look gorgeous in their formal attire.
		amping	maampingon	delicate, careful caring	Dugay na kaayo ang akong relo sa bukton, wala gyud maguba, kay maampingon man ako.	My wristwatch haven't broken long time because I cherish it.
		angay	maangayon	impartial, just, equal	Ang among amo maangayon sa paghatag ug atensyon sa mga empliyado.	Our boss gives equal attention to employees.
		nindut	maanindot	nice, beautiful	Adunay daghan nga maanindot nga talan-awon sa Bohol.	There are plenty of beautiful sights in Bohol.
		antigu	maantingo	literate, skilled	maantigo ug komputer	expert on computer
		anyag	maanyag	beautiful, fair	Kadaghanan sa mga Cebuana maanyag.	Most of the Cebuanas are beautiful.
		arang-arang	maarang-arang	better, recover	Maarang-arang na ang iyang kahimtang karon human nakainom ug tambal.	He feels better now after taking medicine.
		maas	maas	senile	Gimaas ang akong iyaan nga dalagang gulang.	My old aunt suffered senility.
		away	maawayon	hostile, warlike	Dili maayo nga kinaiya ang pagkamaawayon.	Warlike nature is not a good trait.
		ayu	maayo	good	Maayo siyang mokanta.	He sings well.
		ayu	maayohon	benign, kind	Ayohon niya pagdala ang iyang igsoon.	She takes good care of her brother and sisters.
		baga	mabaga	thick
		bahu	mabaho	smelly
		balak	mabalakon	poet
		balaka	mabalak-on	nervous, concerned	Mabalak-on siya nimo kaayo.	She is worrying about you.
		balhin	mabalhin	variable, changeable	Ang babae mabalhin.	Women are changeable.
		basul	mabasulon	regretful
		mabaw	mabaw	shallow	Si ate gusto niya kanang mabaw lang ang swimming pool para makaligo sad ang mga bata.	My elder sister likes that shallow swimming pool 'cause her children also can swim in it.
		mabdus	mabdos	pregnant	Upat ka buwan na nga mabdos ako.	I'm four months pregnant.
		bihag	mabihagon	attractive, captivating
		bantay	mabinantayon	vigilant, watchful	Mabinantayon kaayo ang mga ginikanan sa ilang mga anak batok sa mga ginadiling druga.	Parents are so watchful to their children against illegal drugs.
		bati	mabination	passionate
		budhi	mabudhion	traitor	Ang akong kaaway mabudhion.	My enemy is a traitor.
		bug-at	mabug-at	heavy	Mabug-at ang imong bag kon daghan ka ug isulod nga mga butang.	Your bag will become heavy if you will put many things in it.
		buhi	mabuhi	live	Daghan ang mga tawo nga gustong mabuhi ug dugay ug malipayon kauban sa ilang pamilya.	Most people want to live longer and be happy together with their family.
		buluk	mabulukon	colorful
		bunga	mabungahon	prosperous, prolific, fecund	mabungahong bag-ong tuig	prosperous new year
		dagaya	madagayaon	many	Madagayaong grasya ang niabut kanako karong higayona.	In this moment I received many graces.
		dahan	madahan	ridiculous
		dalag	madalagan	yellowish, yellow	Madalagan ang kolor sa iyang mga ngipon.	Her teeth are yellowish.
		dali	madali	soon, quickly	Pagsakay na lang ug taxi para madali ang pag-abot nimo didto sa airport.	Take a taxi to arrive quickly to the airport.
		dali panahun	madaling panahon	as soon as possible
		dasig	madasig	lively, eagerly
		dasig	madasigon	zealous, enthusiastic	Madasigon nga nagtrabaho si Alberto sa iyang proyekto.	Alberto works eagerly on his project.
		dayag	madayganon	frankly, candid	Madayganon niyang gisaysay ang iyang mga problema sa iyang mga ginikanan.	He talked his parents frankly about his problem.
Sp	destino	distinu	madistino	assign	Ang iyang mama madistino sa siyudad sa Sugbo sunod tuig.	His mother will be assigned in Cebu City next year.
Sp	madre	madri	madre	nun	Ang akong igsoong babaye gusto nga mahimong madre.	My sister wants to be a nun.
Sp	duda	duda	madudahon	skeptic
		dugta	madugta	perishable
		dulut	madutlan	vulnerable
		dulut	madutli	vulnerable
Ch	majong	madyung	madyung	mahjong
Sp	maestra	maistra	maestra	teacher (female)	Usa ka maestra ang akong mama.	My mother is a teacher.
Sp	maestro	maistru	maestro	teacher (male)	Masinabtanon nga maestro si Mr.Santos.	Mr. Santos is a very understanding teacher.
Af		mag	mag-	a prefix	magtutuon, mag-uuma, magsusulat	student (one who learn), farmar, writer
Af		mag	mag-	a prefix		make future tense progressive verb
Af		maga	maga-	a prefix		make future tense progressive verb
		alut	mag-aalot	barber	Usa ra ka mag-aalot ang nagserbisyo sa among baryo.	We only have one barber who serves in our barrio.
		gaan	magaan	light
		awit	mag-aawit	singer	Usa ka maayong mag-aawit si Utada Hikaru.	Utada Hikaru is a very good singer.
		gahi	magahi	hard
		gamit	magamit	can be used, useful, available	Hiposa na ang mga daan nga sinena kay magamit pa nga himuong trapo.	Keep the old clothes to use as wiping rag.
Sp	garbo	garbu	magarbohon	proud, magnificent	Magarbohon ang mga Pilipino sa ilang kasaysayan.	Filipinos are proud of their history.
		baligya	magbabaligya	salesman	Usa ka matinud-anon nga magbabaligya ang akong papa.	My father is a very honest salesman.
		balita	magbabalita	reporter	Gibanhigan ang magbabalita sa radyo.	The radio reporter was ambushed.
		bantay	magbabantay	watcher, guard	Nawala ang magbalantay sa tore.	The watcher in the tower was lost.
		baul	magbabaol	farmer	Naguol ang mga magbabaol tungod sa pag-atake sa mga peste.	The farmers were sad because of the attacking pests.
		bantay	magbalantay	watcher, guard	Wala na ang magbalantay sa pala isdaan.	There is no more caretaker of the fishpond.
		burdahi	magbuburdahi	to and from	May problema siya kay nagbuburdahi man sa lawak.	He must have a problem because he is pacing in the room.
		dalagan	magdadagan	runner
		dala	magdadala	bringer, carrier, messenger
		daug	magdadaog	winner	Ang mga magdadaog sa Sinulog Festival nanglukso sa kalipay.	The winners in the Sinulog Festival jumped with joy.
		dayig	magdadayeg	fan, admirer	Usa ako sa iyang magdadayeg.	I'm one of her admirer.
Sp	dibujo	dibuhu	magdibuho	draftsman	Ang akong tiyo usa ka maayong magdibuho.	My uncle is a good draftsman.
		dula	magdudula	player	Ang mga magdudula ug basketball sa eskwelahan namo adunay prebilihiyo nga libreng bayad sa matrikula.	The players of basketball in our school have privilege of free tuition.
		dumala	magdudumala	manager, administrator	Siya ang magdumala sa bag-ong kompanya.	She is the manager of the new company.
		hamuk	maghamok	harass, annoy
		hubad	maghuhubad	interpreter, translator	Si Grace ang maghuhubad sa iyang amigo nga koreano.	Grace is an interpreter to her Korean friend.
		hukum	maghuhukum	judge	Kinahanglan nga patas ang mga maghuhukom sa ilang mga desisyon sa kaso.	Judges must be fair in their decision.
		huni	maghuhuni	musician	Ang mga kabataan sa among lungsod gitudloan aron mahimong maayong maghuhuni.	Children in our town are trained to become good musicians.
		igu	mag-igo	decide	Ikaw ang mag-igo.	It's up to you.
		ilis	mag-iilis	money changer	Risgo kaayo ang kinabuhi sa usa ka mag-iilis.	A money changer's life is very risky.
		gil-as	magil-ason	restless, uneasy
Af		magka	magka-	a prefix	mag+ka	prefix mag+ka
		uban	magkauban	abreast, together	Kinahanglan magkauban kitang tanan sa pagsumpo sa abuso sa ginadiling drugas.	We should fight together against drug abuse.
		laraw	maglalaraw	designer
		lindug	maglilindog	columnist
		lutu	magluluto	cook	Nagkinahanglan ug bag-ong magluluto ang among restawran.	Our restaurant is in need of a new cook.
Sp	mando	mandu	magmamando	ruler	Malipayon ug malinawon ang usa ka gingharian kon ang ilang magmamando makiangayon.	A kingdom is happy and peaceful if their ruler is fair.
		mata	magmata	wake up	Ayaw pagsaba aron ang mga bata dili magmata.	Don't make noise so that the children will not be awaken.
Af		mag	mag-on	an affix
		pulus	magpulos	useful
		salu	magsasalo	catcher
		salum	magsasalum	diver
		saway	magsasaway	censor, critic	Kinsa ang mga miyembro sa magsasaway?	Who are the members of the board of censors.
		saysay	magsasaysay	commentator, narrator	Nagkinahanglan ug usa ka maayong magsasaysay ang istasyon sa radyo.	The radio station needs a good commentator.
		sibya	magsisibya	broadcaster, announcer
		igsuun	magsuon	sibling, brother/sister
		sugud	magsusugod	beginner	Ang akong pag-umangkon nga lalaki magsusugod sa pagbasa.	My nephew is a beginner in reading.
		sukut	magsusukot	bill collector	Ang magsusukot masuko kon dili ka mobayad.	The collector will get angry if you will not pay.
		sulat	magsusulat	writer	Si Carole Mortimer usa ka maayong magsusulat sa Harlequin Presents.	Carole Mortimer is good writer of Harlequin Presents.
		sumbung	magsusumbong	accuser
		tahu	magtataho	reporter, narrator	Si Mel Tiangco usa ka maayong magtataho.	Mel Tiangco is a good reporter.
		tiayun	magtiayon	married couple	Usa ka adlaw, sama sa sagad mahitabo sa usa ka magtiayon, nagkabingkil sila.	One day, they had a quarrel as many couples do.
		tabang	magtinabangay	helping each other
		tudlu	magtutudlo	teacher	Nanginahanglan ug umento sa sweldo ang mga magtutudlo.	Teachers need to be raised their wages.
		tuu	magtutuo	devotee, believer
		tuun	magtutuon	student
		gubut	magubot	tangled, complicated
		gulang	magulang	elder, elder sister/brother	Dako kaayo ang akong respeto sa akong magulang nga babaye.	I had a great respect for my elder sister.
		uma	mag-uuma	farmer	Ang mga mag-uuma namalit ug abono para sa ilang mga tanom.	The farmers bought fertilizers for their plants.
		gulang	maguwang	elder, a little more
		hadluk	mahadlukon	timid	Ang batang mahadlukon kinahanglan dasigon kanunay.	A timid child needs constant encouragement.
		hait	mahait	keen, sharp	Ngindot kaayo gamiton ang mahait nga kutsilyo.	It's very nice to use a sharp knife.
		mahal	mahal	dear, precious, expensive	Mahal kaayo ang jewelry nga akong gipalit sa Hongkong.	The jewel I bought in Hong Kong was very expensive.
		mahal	mahalon	costly, pricey
		hamis	mahamis	smooth	Mahamis ang atong pamanit kung mogamit kita ug sabon nga adunay papaya.	Our skin will become smooth if we use a bath soap with papaya.
		handum	mahandumon	memorial	Ang akong pagradwar sa high school usa ka mahandumon nga panghitabo.	My high school graduation is a memorable experience.
		mahay	mahay	regret	Di ka magmahay kun mosugot ka.	You will not regret if you agree.
		hayag	mahayag	bright
		balu	mahibaloan	knowable	Kini akong gustong mahibaloan.	This is what I wanted to know.
		bulung	mahibudngon	wondering
		higala	mahigalaon	friendly
Sp	magico	mahicu	mahiko	magician, magic
		hilak	mahilak	easily to cry
		hilas	mahilas	obscene, lewd, nasty	Mahilas ang mga pasundayag sa ubang mga balay kalingawan.	Some beerhouses presented lewd shows.
		hilig	mahilig	liable, prone	Mahilig ka bang mokanta?	Is singing your favorite?
		hilig	mahiligon	desirous, prone, apt to	Ang akong manghod nga babaye mahiligon sa paghimo ug mga sinina.	My younger sister is desirous of making clothes.
		hilis	mahilis	digestible, dissoluble	Ang mga bata kinahanglan mokaon ug mga pagkaon nga dali ra mahilis.	Children should eat digestible foods.
		hilum	mahilum	calm, quiet	Kinahanglan atong mahilum kanang bata nga gisapot.	We need to calm that kid who's having tantrums.
		himu	mahimo	can	Angay lang nga mamahimo kang doctor.	You should see a doctor.
		himsug	mahimsog	sturdy, robust	Usa ka mahimsog nga batang lalaki ang nakadaog sa paugnat sa kusog.	A robust boy won in the field spots day.
		buut	mahimuot	happy, glad, pleased	Mahimuot ang imong mga ginikanan kon sige nimo silang duawon.	Your parents will be glad if you always visit them.
		puyu	mahimuyo	at ease	Dili ko mahimuyo kay  ~	I'm restless because ~
		dali	mahinalion	impulsive, impetuous
		hinam	mahinamon	thrilling
		hinay	mahinay	slow, tardy	Mahinay molakaw ang mga tigolang.	Older people are slow in their walking.
		hinayak	mahinaykon	rash, impulsive	Mahinaykon niyang gibunalan ang iyang mga anak.	He was impetuous in beating his children.
		hinay	mahinayon	laggard, dull	Mahinayon niyang gitrabaho ang mga buluhaton sa balay.	She does the house hold chores in a laggard manner.
		hinugun	mahinugon	regretful, feel pity
		tungud	mahinungdanon	important	Mahinungdanon nga kanunay kitang maminaw sa mga balita.	It is important for us to listen to the news always.
		sabut	mahisabtan	understand, distinguish	Dili ka nila mahisabtan kon dili ka mosulti sa tinuod.	They will not understand you if you will not tell the truth.
Sp	magistrado	mahistradu	mahistrado	magistrate
		tungod	mahitungod	about
		tungud	mahitungod	about	Estoryahan nato mahitungod sa atong relasyon.	Let us talk about our relation.
		hugaw	mahugaw	dirty, nasty	Mahugaw ang atong salog kon mosulod ka nga magsapatos.	Our floor will get dirty if you get inside with your shoes.
		hugut	mahugut	strict	Mahugot ang disiplena sa iyang ginikanan ngadto sa iyang mga anak.	His parents are strict in disciplining with their children.
		hulay	mahulay	rest	Namahulay lang mig kadiyot.	We just took a little rest.
		hulug	mahulogan	fall	Pagbantay mahulogan ka.	Be careful not to fall in.
		humuk	mahumok	soft	mahunok og kasingkasing	tender hearted
		humut	mahumut	perfumed
		hunahuna	mahunahunaon	thoughtful, considerate	Mahunahunaon siya sa tawo nga iyang kaila.	He is very considerate to his acquaintances.
		huyang	mahuyang	weak, delicate, fragile	Ako dali ra kaayo magkasakit kay mahuyang ko ug resistensya sa lawas.	I don't have much resistance in my body so I easily become sick.
		ibug	maibugon	cupidity, greed	Ang iyang pagkamaibugon sa mga butang nga materyal maoy hinungdan sa iyang pagkapobre.	Her cupidity for material things is the cause of her poverty.
		igang	maigang	muggy, warm, stuffy	Maigang ang among lugar panahon sa ting-init.	Our place is sultry during the summer season.
		ikug	maikugon	bashful, shy	Maikugon siya sa mga babaye.	He is shy with girls.
		ila	mailhan	noticeable
		amping	mainampingon	careful caring	Ako mainampigon kaayo sa akong mga butang.	I treasure my own things.
		inat	mainat-inat	elastic	Ang kining tela mainat-inat ug gikan kini sa gawas sa nasud.	This cloth is elastic and imported.
		init	mainit	hot
		init	mainiton	ardent, hot, fiery
Sp	maiz	mais	mais	maize, corn	Gagmay ug grano kining mais.	This corn is small grain.
		isip	maisip	wise, learned
		isug	maisug	brave	Unsa ka maisog nga sundalo ang among silingan.	Our neighbor is a brave soldier.
		maka	maka-	prefix		make potential active verb, future tense
		bungug	makabungog	deafening
		buut	makabuot	govern	Walay makabuot kanako.	No one can govern me.
		daghan	makadaghan	often
		diyut	makadiyot	momentary, brief, awhile
		gahum	makagagahum	god, almighty	Ang Ginoo makagagahum.	God is omnipotent.
		hulug	makahulugan	significant, meaningful
		kulba	makakulba	dreadful
		limus	makalilimos	beggar	Kanang makalilimos maoy membro ug sendikato kuno.	They said that beggar is a member of syndicate.
		lisang	makalilisang	shocking, terrible	Sa miaging linog sa Kobe sa Japan makalilisang kaayo kadto nga nahitabo.	It was so terrible what happened in the previous earthquake in Kobe Japan.
		mau	makamao	able
		kaun	makaon	edible, eatable
		limbawut	makapalimbawot	hideous
		sala	makasasala	criminal	Kitang tanan makasasala.	We are all sinners.
		usa	makausa	once, again
		kaya	makaya	bearable, tolerant
		angay	makiangayon	fair, just
Af		ma kig	makig-	a prefix		show motivation or will
		limus	makililimos	beggar	Daghang  makililimos sa daplin sa dalan.	There're many beggars in the sidewalk.
		alam	makinaadmanon	wise, sage	Si Lisa usa ka makinaadmanong estudyante sa among eskwelahan.	Lisa is a excellent student in our school.
Af		ma kina	makina--an	an affix	ma+kina--an	most, very
Sp	maquinilla	makinilya	makinilya	typewriter
Sp	maquinista	makinista	makinista	engine driver
		makmak	makmak	strike, hit
		kuli	makuli	reluctant, hesitate	Ayaw pagmakuli sa pagsulti sa tinuod.	Don’t hesitate to tell the truth.
		makupa	makupa	java apple
		kusug	makusog	strong, intense	Usa ka makusog nga bagyo ang moabot sa Pilipinas.	A violent typhoon is coming to the Philippines.
		mala	mala	dry, disinterest	Mala na ang mga senina.	The clothes are dried up already.
		lahid	maladhan
		lagut	malagot	furious, loathe
		lamat	malamaton	enchanting, charming
		lampus	malampuson	successful
		landung	malandong	shady
		lapas	malapason	excessive, violating	Kung ikaw malapason sa gihimong balaod angay ka gyud nga silutan.	If you violate existing law, you will be punished.
		layu	malayo	far
Sp	maldito	malditu	maldito	naughty, evil, mischievous	Maldito siya!	He is naughty.
		mala	malhon	dry up	Malhon ang basa nga trapo.	I will dry the wet wiping rag.
		ligdung	maligdong	solemn, dignified
		baligya	maligya	sell
		linaw	malinawon	peaceful, calmly	Malinawon ang among lungsod.	Our town is peaceful.
		lingin	malingin	round	Lingin nga kan-anan nga lamesa ang akong gustong paliton.	I'd like to buy a round dining table.
		linis	malinis	clean
		lipay	malipayon	happy	Malipayong Pasko.	Merry Christmas.
		lipung	malipong	dizzy, giddy	Malipong ko ug magsuka.	I feel dizzy and vomiting.
		lisud	malisod	difficult	Malisod ang pagsaka sa kinatas-an nga bukid.	It's difficult to climb the highest mountain.
Sp	malicia	malisya	malisya	malice
Sp	malicioso	malisyusu	malisyoso	malicious
Sp	maleta	malita	malita	suitcase	Magmalita ta kay daghang dalhunon.	Let's take suitcases because so many things to bring.
		malmal	malmal	beat up
		malmal	malmal	inculcate
		luuy	maloloy-on	benevolent, kind, merciful	Ang akong lola maloloy-on sa mga tawo nga nagkinahanglan sa iyang tabang.	My lola is kind to the people who needs her help.
		malung	malong	Maranao garb
		luuy	maluluy-on	benevolent, kind, merciful
		lumu	malumo	tender, gentle
		lumuy	malumoy	mellow
		luya	maluya	weak, feeble	Ang bata nga dili mokaon maluya.	The child who doesn't eat will become weak.
		luya	maluyahon	morbid, feeble
En	madam	mam	mam	madam
Sp	mama	mama	mama	mother	Akong gimahal ang akong mama.	I love my mother.
Sp	mamadera	mamadira	mamador	nursing bottle
		bahandi	mamahandi	accountant, treasurer	Nagtrabaho ang akong ate sa usa ka opisina isip mamahandi.	My sister works in an office as an accountant.
		pamahaw	mamahaw	breakfast	Kinahanglan nga mamahaw kita sa dili pa motrabaho.	We need to take breakfast before going to work.
		hayag	mamahayag	reporter	Si Bobby Nalzaro usa ka mamahayag sa Sugbo.	Bobby Nalzaro is a reporter in Cebu.
		pahit	mamahit	bite	Buotan kaayo ang among iro kay dili mamahit sa tawo.	My dog is very good because he doesn't bite a man.
		mala	mamala	dried
		balhin	mamalhin	will transfer
		mamang	mamang	insect, bug	Mahadlok siya ug mga mamang.	She is afraid of insects.
		mata	mamat-an	awaken
		tuud	mamatud-i	actually	Wala mi mamatud-i nga naa mi relasion.	We don't have any relation actually.
		bawi	mamawi	reclaim
		bayli	mamaylihay	dancer
Sp	peligro	piligru	mameligro	risky, dangerous
		pili	mamili	choose	Siya akong giingnan nga mamili siya kung kinsay iyang seryosohon.	I told him to choose to whom he is serious.
		pamuu	mamomoo	worker, laborer	Nangayo ug umento sa sweldo ang mga mamumuo.	The laborers asked for a wage hike.
		pugus	mamugos	forcing	Mamugos ang akong amiga nga ako siyang pahulamon ug sinina.	My friend forces me to borrow her dress.
		pulung	mamulong	eloquent
		bunu	mamumuno	slayer, criminal, murderer
		pamuu	mamumuo	worker, laborer
		pulaw	mamuwaw	vigil
		man	man	-on earth-	Unsa man kana?	What on earth is that?
Af		mag	man-	a prefix		colloquial of "mag-"
		gugma	managhigugmaay	lovers
		sagup	managop	adopt
		sama	managsama	same, identical, uniform	Ang mga langgam nga managsama ug balhibo, mag-uban bisag asa.	Birds of the same feather flock together.
		silingan	managsilingan	neighbor	Ang maestro nako sa matematika managsilingan ra mi.	My mathematics teacher is our neighbor.
		igsuun	managsuon	brother and sister	Duha ra mi kamanagsoon nga anak ni Mama.	We are only two  children of our mother.
		panamilit	manamilit	bid farewell
		salamin	manamin	mirror
		panabas	mananabas	tailor	Nipalta sa pagtrabaho ang usa sa among mga mananabas.	One of our cutters is absent.
		tag-an	mananag-an	prophet	Ayaw kamo ug tuo sa mga peke nga mananag-an.	Don't believe fake prophets.
		dalagan	mananagan	runner	Ang mananag-an nanginahanglan ug maayong pagbansay-bansay.	A runner needs a good training.
		tahi	mananahi	tailor
		sakay	mananakay	commuter, passenger
		tambal	mananambal	doctor	Daghan ang dili maayo motambal nga mananambal.	There are many doctors who doesn't cure well.
		daug	mananaog	winner	Siya ang mananaog sa kontes sa sayaw.	She is the winner of the dance contest.
		mananap	mananap	animal	Daghan ang mga ilahas nga mananap nga makita sa kining kalasangan.	We can see many wild animals in this forest.
		sayaw	mananayaw	dancer	Nakita kong nagtigi ang mga mananayaw sa ilang kahanas sa maong sayaw.	I saw the dancers were competing for their skills by that dance.
		manang	manang	elder sister	Si Manang Tekla usa ka dalagang gulang.	My elder sister Tekla is a spinster.
		sanggut	mananggot	take palm sap with sickle scratch
		sanghid	mananghid	permission, leave	Nasuko si Mama nako gahapon kay wala ko mananghid sa iya nga sa tungang gabii na ko makauli kay motambong ug party.	My mother got angry with me yesterday because I hadn't got permission to be late at midnight at home to attend a party.
		manbad	manbad	giant fish
Sp	mando	mandu	mando	rule, control, command	Ang mando sa among ginikanan sa mga anak nila nga kinahanglan magtarong ug eskwela.	The command of our parents to their children is to study well.
Sp	manejo	manihu	maneho	operate, manage	Nakamaneho ka ba ug trak?	Can you operate a truck?
		mang	mang-	prefix		make intransitive verb
		manga	manga	indicate plural	mga	always abbreviate 'mga' :indicate plural
Af		manga	manga-	a prefix		making future tense intransitive verb
		awit	mang-aawit	singer	Usa ka mang-aawit sa kasal ang akong Tiya.	My aunt is a singer in weddings.
		kahas	mangahas	dare
Sp	canta	kanta	mangantahay	singer
		kaun	mangaon	eat→mag+kaon
		pangayu	mangayo	beg, demand, request
		mangga	mangga	mango	Inila ang Guadalupe sa ilang mga tam-is nga mangga.	Guadalupe is known for their sweet mangoes.
		manggad	manggad	merchandise, goods, treasure
		alam	manggialamon	wise
		hatag	manggihatagon	generous, liberal
		hunahuna	manggihunahunaon	thoughtful, considerate
		luuy	manggiluy-on	charitable, compassionate	Siya manggiluy-on sa mga nanginahanglan.	She is charitable to the needy.
		ulaw	manggiulawon	shy, bashful	Ang uyab ni Cora manggiulawon kaayo mao nga hilom siya kanunay.	The boyfriend of Cora is very shy, he is always silent.
		palad	manghimalad	palmist, fortune teller	Dili ko matuo sa mga manghimalad nga tawo.	I don't believe fortune tellers.
		hinlu	manghinlo	clean
		manghud	manghod	younger	Si Rolly manghud nako nga igsoon, apan mas tigulang siya tan-awon kay nako.	Rolly is my younger brother but he looks elder than me.
		igu	mangiguay	hunter	Si Richard usa ka sikat nga mangiguay sa rehiyon.	Richard is a well known hunter in the region.
		kilab	mangilab	flash
		ngil-ad	mangil-ad	bad, nefarious, ugly	Mangil-ad ang imong batasan kon mag-uban niya.	Your habits are going to bad if you are with him.
		ngilngig	mangilngig	gruesome, excellent
		ihaw	mangingihaw	butcher
		ilad	mangingilad	swindler, liar	Sa panahon karon daghan na ang mangingilad sa Pilipinas.	These days there are plenty of swindlers in the Philippines.
		isda	mangingisda	fisherman	Sa Japan mas nindot ug teknolohiya nga mga gamit sa mangingisda didto kay sa Pilipinas.	In Japan they use more advanced devices for fishing than in the Philippines.
		kita	mangita	seek, search
		mangnu	mangno	remember	Ang pagbagting sa relo maoy nagpamangno nako nga udto na.	The ringing of the clock reminded me that it was already noon.
		mangtas	mangtas	fierce, cruel	Ang tawong nalunod gikaon sa usa ka mangtas nga dagat.	The drowning man was eaten up by a fierce beast of the sea (shark).
		tungha	mangtutungha	student
		unay	mangunay	do it oneself
		kuut	mangunguot	pick-pocket
		mani	mani	bean, peanut	Ingon sila makabugas kuno sa nawong, kung mokaon ug daghang mani.	They say that the pimples will appear in our face if we eat plenty of peanuts.
Sp	manivela	manibila	manibela	steering wheel
		puyu	manimuyo	reside	Gusto niya nga adto na mi manimuyo sa Bohol.	He wants that we go to Bohol and live there.
		maninay	maninay	godmother	Ang akong maninay nga dato nagpuyo sa siyudad sa Bacolod.	My rich godmother lives in Bacolod City.
		maninuy	maninoy	godfather	Ako ang usa ka maninoy sa anak sa akong suod nga amigo.	I'm a godfather of a child of my close friend.
Sp	tentar	tintal	manintar	tempter
		nipis	manipis	thin
En	disco	disku	maniskuhay	dance-lover
		laban	manlalaban	lawyer, defender	Ang gusto unta nako nga propisyon ang usa ka manlalaban apan dili makayasa akong ginikanan.	I wanted to be a lawyer as my profession but my parents could not afford it.
		luwas	manluluwas	savior	Si Hesukristo ang atong manluluwas.	Jesus Christ is our savior.
		manuk	manok	chicken, hen, cock	Si Papa nako anaay baynte ka binuhi nga manok para sa tigbakay.	My father has twenty pedigreed cocks for cockfighting.
		manu	manomano	manual
		manuy	manoy	elder brother
Sp	mancha	mantsa	mansa	blemish, stain
Sp	manzana	mansanas	mansanas	apple	Mas lami ang mansanas sa Japan ikumpara sa America.	The apple of Japan is yummier than that of America.
		mantala	mantala	herald, announce, advertise	Nabasa ba ninyo ang mantala mahitungod sa ilang bag-ong tindahan?	Have you read the advertisement for their new store?
		mantala	mantalaan	newspaper	Magbasa ka ba ug mantalaan kada adlaw?	Do you read newspaper everyday?
Sp	mantequilla	mantikilya	mantekilya	butter	Usahay, among butangan ug mantekilya ang pan.	Sometimes, we put butter on the bread.
Sp	manteca	mantika	mantika	fat	Ang mantika sa baboy mas daghan ug kolesterol ikumpera sa uban.	The fat of pork is richer of cholesterol than other fat.
Sp	mancha	mantsa	mantsa	stain, dot, blemish
		tubag	manubag	answerable
		subid	manubid	fishing, trolling
		suhitu	manuheto	versed
		sukad	manukad	started
		numbaling	manumbaling	regard, consider	Ang babaye wala manumbaling.	The woman was unmoved.
		tubus	manunubos	redeemer, savior
		sukli	manunukli	money changer
		sunud	manununod	heir	Siya ang bugtong manununod sa katigayunan sa iyang lolo.	She is the sole heiress of her grandfather's wealth.
Sp	manuscrito	manuscritu	manuskrito	manuscript
		tusluk	manuslok
		dula	manuwa	→magdula
En	maniac	manyak	manyak	maniac, nympho
En	maniac	manyak	manyakis	maniac, nympho
		mau	mao	be	Mao ba?; maong ; Mao na!	Is that so?; said ; That's why!
		mau	maomao	figment, fabricate	Ang mangingilad maghimo ug maomao nga mga estorya.	The swindler fabricated figment stories.
		mau nga	maong	that, apply to, corresponding
		maung	maong	jean, denim
		mau ra	maora ug	similar, like as, look like	Ang akong nawong maora ug hitsura ni Genna.	My face looks like Genna.
		daut	maot	ugly, hypocrite, bad	Maot ang pasundayag sa plaza kagabii.	The show in the plaza last night was ugly.
		pagawal	mapagawalon	pompous, arrogant
		pulus	mapahimuslanon	predatory
		taas	mapahitas-on	proud, haughty	Ang tawo nga mapahitas-on walay mga higala.	A proud person doesn't have friends.
		ubus	mapainubsanon	humble
		sayud	mapakisayron	curios
		tagana	mapanagan-on	prudent, hesitant
		kahas	mapangahason	audacious
		salamat	mapasalamaton	thankful	Kanunay akong mapasalamaton sa Ginoo sa tanang grasya nga iyang gihatag kanako.	I am always thankful to God for all the blessings he gave me.
		ubus	mapaubsanon	humble
		pig-ut	mapig-ot	narrow, tight, strict	Ang karsada padulong sa ilang balay mapig-ot.	The road going to their house is narrow.
		pili	mapili	exception, selection	walay mapili	without exception
		pilit	mapiliton	insistent
		palangga	mapinanggaon	dear
		piug	mapiog	overwhelming, suppress
		piug	mapiogon	overwhelming
		pugus	mapugsanon	insistent, persistent
		pulus	mapuslanon	useful
		puti	maputi	white
		umari ka	marika	come here.	Miingon siya sa iring "Marika" .	He said 'Come here' to the cat.
Sp	marca	marka	marka	mark
Sp	marmol	marmul	marmol	marble	Ang salog sa balay ni Cecil marmol.	The floor of Cecil's house is marble.
		maru	maro	shrewd
Sp	marfil	marpil	marpil	false tooth	Nagsuot si Chona sa iyang marpil.	Chona wears her false teeth.
Sp	marzo	marsu	Marso	March	Ang akong ig-agaw mogradwar karong umaabot nga Marso.	My cousin will graduate this coming March.
Sp	martes	martis	Martes	Tuesday	Naa sila praktis sayaw kada Martes.	They have a dance practice every Tuesday.
Sp	martillo	martilyu	martilyo	hammer
		maru	marunong	shrewd, wise
Sp	mas ~ que	mas ~ kay	mas ~ kay	more than	Si Ruben mas buotan ug mapaubsanon kay sa kang Lito.	Ruben is more kind and humble than Lito.
		sabut	masabtan	understandable	Hinaot nga imo kong masabtan.	I wish you'd understand.
		sagunsun	masagunson	successive
Sp	masaje	masahi	masahe	massage	Maaayo kaayo magpamasahe inig human sa trabaho, para makatulog dayon.	It's very good to have a massage after working so that we can sleep soon.
		sakit	masakiton	sick, patient	Si Gary nga palahubog kaayo bisag bata pa, pero masakiton na karon.	Gary was drunkard even he was still young and now he is sick.
		sala	masal-anon	felonious
		sayup	masalaypon	unfaithful, erring, mistaken
		salig	masaligan	trustful	Ang katabang namo sa balay masaligan kaayo sa pagbantay sa balay kung wala kami.	Our helper is very reliable for taking care of our house when we are not around.
		salig	masaligon	confident, trusting, faithful	Ang akong amigo masaligon kaayo nga gibilin sa akoa ang iyang kuwarta nga nagkantidad ug singkwenta mil.	My friend is really trusting me and left his money of 50,000 pesos with me.
		subu	masalub-on	melancholic
		maha riyal	masariyal	peanut cake	Mangaon na kita ug masariyal.	Now let's take masariyal.
		saya	masaya	joyful
		sayud	masayod	know	Wala ko masayod.	I don't know.
		sayun	masayon	easy	Ang pagkuha ug maayong grado dili masayon.	To get good grades is not easy.
		sayud	masayran	knowable
		sayud	masayri	tell, know	wa masayri	unknown
		siaw	masiaw	prank, mischievous
		sibut	masibuton	enthusiastic
		maskin ug	masig	each
		masig ka	masig ka	each	Nagdapat ang ilang masig ka aping.	Their cheeks touched each other.
		silak	masilakon	brilliant, sparkling
Sp	celo	silu	masilos	jealous	Maselos si Ryan kon si Rey ang among palitan ug bisikleta.	Ryan is jealous if we will buy a bicycle for Rey.
		sabut	masinabtanon	understanding, intelligent	Ang gusto nako nga maasawa kanang masinabtanon nga babaye.	I like that understanding girl for my wife.
		sabut	masinabuton	understanding, intelligent	Sayon tudloan ang batang masinabtanon.	It's easy to teach an intelligent child.
		sina	masinahon	envious, jealous	Kung ikaw masinahon nga pagkatawo, mahimo ka usab nga makaugalingon.	If you are a jealous person, you may be also a selfish one.
		sipala	masipad-anon	profane
Sp	mascara	maskara	maskara	mask	Sa bacolod usa sa siyudad sa isla sa Negros inila kaayo ang ilang "Maskara Festival" sa tibuok kalibutan.	In Bacolod one of the city of Negros island their "Mascara Festival" is very popular in the world.
		maskin	maskin	even, though, whether	Maskin ug wala koy igong kwarta, nangandoy gihapon ko nga makaeskwela pagbalik.	I don't have enough money, still, I want to back to school.
Sp	muscular	muskuladu	maskulado	muscular man
		subu	masub-anon	melancholic, unhappy
		subli	masubli	again, repeatedly
		suku	masuk-anon	morose
		suku	masuko	will be mad, get angry	Masuko si Nanay kon mokuyog ko nimo.	My mother will get angry if I go with you.
		sulaw	masulaw	glaring, dazzling	Ang sidlak sa adlaw masulaw.	The sunlight is dazzling.
		subu	masulob-on	sad, melancholic, depressed	Nganong masulob-on man kana ang imong nawong?	Why is your face such sad?
		supil	masupilon	rebellious
		susi	masusihon	curious
		susu	masuso	babyhood, infant	Ang batang masuso ni Kiara guapa kaayo.	Kiara's baby is very sweet.
		masyaw	masyaw	yellow corn
		mata	mata	eye, wake up	Ayaw katulog, pagmata!	Don't sleep, wake up!
		matag	matag	each, every	Gipanagaan ug libre nga balay ang matag usa ka pamiliya.	Each family was given a free housing.
		matag tawu	matag tawo	everybody	Ang matag tawo adunay damgo sa iyang kinabuhi.	Each person has a dream for his life.
		taha	matahaon	timid, shy
		tahum	matahum	beautiful	Kining barangay namo matahum na kaayo tan-awon karon sukad wala nay basura sa dalan.	Our barangay is beautiful to see now since the garbage disappeared from the street.
		matang	matang	a kind of, sort	Unsay matang sa imong pagkatawo.	What kind of man you are.
		tarung	matarong	righteous, just	Ang maghuhukom matarong sa iyang desisyon.	The judge is just in his decision.
		tarug	matarug	unsteady, flexible	Matarug ang poste nga wala gilubong ug tarung.	The post is not buried well and it's not steady.
		tawa	mataw-anon	jokingly
		matay	matay	die
		matay	matay!	Gosh!, My god!
		tiaw	matiawtiawon	naughty
		tikas	matikason	dishonest, fraudulent	Dili gyud ko ganahan sa mga tawo nga matikason ug dili ko ganahan nga makig-istorya nila.	I don't like dishonest people nor to talk with them.
		matikud	matikdi	detect, observe, note	Wala mamatikdi sa kapulisan nga dunay nakaeskapo nga piniriso.	The police did not realize there was a prisoner escape.
		matikud	matikod	detect, observe, note	Nakamatikod ko sa imong lihok.	I have observed your movements.
		tabang	matinabangon	helpful	Ang among mga silingan matinabangon.	Our neighbors are helpful.
		tahud	matinahuron	polite, well-behaved	Ang iyang mga anak matinahuron.	Her children are polite.
		tin-aw	matin-aw	transparent, legible	Matin-aw pa tan-awon ang tubig sa among sapa.	The water in our river is still clear to look at.
		tinguha	matinguhaon	wishful, anxious	Matinguhaon siya nga ang iyang mga damgo matuman.	He is wishful that his dreams will come true.
		tinu	matino	manifest, certain
		tuud	matinud-anon	honest, faithful	Ang matinud-anon nga tawo kasaligan.	A truthful person can be trusted.
		tuud	matinuuron	honest, faithful
		tistis	matistis	humorous, joke	Matistis ang akong ikaduhang anak.	My second child is humorous.
		matngun	matngon	notice, observe, cherish
		matud	matod	according to	Matud nila, ako dili angay nimo.	According to them, I'm not the right person for you.
Sp	matricula	matricula	matrikula	register
Sp	matrona	matruna	matrona	matron
		tubay	matubayon	diligent, sedulous
		matud	matud pa.	so called
		tuud	matud-an	prove	Mamatud-an ra ang tinuod puhon.	Truth will be known finally.
		tuud	matud-anon	truthful
		tudlu	matudloan	teachable
		tunaw	matunaw	melting, dissoluble	Kaona dayon na ang imong ice cream kay matunaw unya na.	Eat your ice cream right away, for it might melt soon.
		tuud	matuod	true, prove, affirm	Ang tanan nimong nabasa matuod.	Everything you read is true.
		matutu	matuto	mother, foster
		batyag	matyag	notice
		ugdang	maugdang	solemn, serious	Ang seremonya sa ilang kasal maugdang.	Their wedding ceremony is solemn.
		ulag	maulag	lecherous
		ulaw	maulawon	shy, bashful
		ulu	maulo	talented	Adunay espesyal nga eskwelahan para sa mga maulo nga kabataan.	There is a special school for talented children.
		inat	maunat-unat	elastic, stretchy
		unung	maunongon	loyal	Ang katabang ni Elsie maunongon sa ilang pamilya.	Elsie's helper is loyal to their family.
		unsa	maunsa	will happen	Wala kamo mahibalo kon maunsa ang inyong kinabuhi ugma.	You do not know what your lives will be tomorrow.
		mau ra ug	maurag	similar, like as, look like	Ang batasan ni Roy maurag si Allan.	The habit of Roy is the same as Allan's.
		usab	mausab	flexible, changeable
		usik	mausikon	wasteful	Mausikon kaayo ka sa imong kuwarta, bisan dili importante nga butang mag-sige ug palit.	You're so wasteful with your money, you keep buying even not necessary goods.
		usisa	mausisahon	inquisitive
		uswag	mauswagon	progressive	Ang siyudad sa Sugbu karon mauswagon na, daghan nang mga nibobo ug puhunan para sa negosyo nga mga langyaw.	The city of Cebu now is progressive already, many foreigners are investing capital for business.
		uyun	mauyunon	understandable, favorable	Ang mga ginikanan sa among eskwelahan mauyunon mahitungod sa pagbayad sa mga amutan.	Our school parents are in favor of paying the contributions.
		may	may	be, have	May putos siyang gidala. ; May bag-o na siya nga uyab.	He brought a package. ; She has a new boy friend.
		maya	maya	jubilant, jolly
		mayamaya	mayamaya	red snapper, sea bream
		maymay	maymay	warn, advise, admonition
Sp	mayo	mayu	mayo	May	Daghan ug piyesta sa Bohol sa bulan sa Mayo.	They have many fiestas in Bohol during the month of may.
		may-ung	may-ong	alike, resemble
Sp	mayordomo	mayurdumu	mayordomo	butler	Ang mga adunahan adunay mayordomo sa ilang panimalay.	The rich people have butlers in their household.
Sp	mayoria	mayuria	mayoria	majority
		yubit	mayubiton	insolent
Sp	medalla	midalya	medalya	medal	Sa elementarya pa ko, kanunay ko masabtan ug medalya kay ako man ang nag-una sa klase.	In my elementary school, I was awarded a medal for the first honor always.
En	medical	medikal	medikal	medical
En	media	medya	medya	media, press	Ang medya usahay dili insakto ang mga detalye sa balita.	Sometimes, the media is not accurate the details of the news.
Sp	media	midya	medya	half, medium	Ang medya maoy mohatag ug mga detelye sa balita.	The media will give the details of the news.
Sp	media	midya	medyas	stockings, socks	medyas sa babae; medyas sa lalaki	stockings; socks
Sp	medio	midyu	medyo	quite, somewhat, slightly	Ako usahay medyo maulawon sa mga tawo nga akong kaatubang.	I am sometimes quite shy to the people I faced.
Sp	mejico	mihiku	Mehiko	Mexico	Nakaadto ka na ba sa Mehico?	Have you been to Mexico?
Sp	mecanica	mikanika	mekanika	mechanics
Sp	mecanico	mikaniku	mekaniko	mechanic	Ang mekaniko nga gikuha nako para moayo sa sakyanan, dali ra kaayo siya nga nakaayo.	The mechanic that I hired to fix the car, he fixed it right away.
Sp	mensaje	minsahi	mensahe	message	Unsa ang mensahe sa Sto.Papa para sa mga pilipino?	What is the Pope's message for the Filipinos?
Sp	cementerio	simintiriu	menteryo	cemetery
Sp	mientras	mintras	mentras	meanwhile	Mentras tanto	meanwhile, for the time being
Sp	menudo	minudu	menudo	retail
		mirisi	merise	good for you!
Sp	mercado	mirkadu	merkado	market	Ang merkado sa among lugar dili kumpleto sa baligya, nga gininahanglan sa tawo.	The market in our place has not complete of goods for people need.
Sp	merienda	miryinda	meryenda	snack	Ang akong paborito nga meryenda mao ang mainit nga pandesal nga adunay mantikilya ug krema.	My favorite snacks is the hot pandesal with butter and cream.
Sp	meztiza	mistisa	mestisa	half-blood (female)	Usa ka mestisa Espanyola ang akong lola.	My grandmother is a half-bred Spanish.
Sp	mestizo	mistisu	mestiso	half-blood (male)	Ang akong bana usa ka mestiso Insik.	My husband is a half-bred Chinese.
Sp	metodo	mitudu	metodo	method	Unsa ang pinaka maayong metodo sa pagtudlo ug Matematika?	What is the best method in teaching Mathematics?
Sp	metro	mitru	metros	meter	Ang tela nga gikinahanglan para himuon nga karsones nako mga duha ug tunga sa metros.	The cloth needed for making my slacks was about two and a half meters.
		manga	mga	indicate plural		indicate plural
		kami	mi	contracted form of "kami"
Af		mi	mi-	a prefix		making past tense transitive verb
		abut	miabot	came, arrived	Miabot na ang akong pinalangga nga asawa gikan sa Canada.	My beloved wife have arrived from Canada.
		agi	miagi	last, past, bygone	Miaging tuig	last year
		miki	miki	noodles	Ganahan ka mokaon ug miki?	Do you like to eat noodles?
		kisdum	mikisdom	frown, gloomy	Mikisdom ang iyang panagway pagkakita sa iyang kaawayng politiko.	His face turned gloomy when he saw his political enemy.
Sp	mil	mil	mil	thousand	Nanginahanglan ko ug singkwenta mil pesos.	I need fifty thousand pesos.
		labay	milabay	past, bygone	Kalimutan ang atong milabay ug magpuyo ta para sa umaabot.	Let's forget bygones and live for tomorrow.
Sp	milagro	milagru	milagro	miracle	Aduna bay milagro nga nahitabo sa imong kinabuhi?	Is there a miracle that happened in your life?
		lurang	milurang	subsided
Sp	milla	milya	milya	mile	Pila ka milya ang gilay-on sa inyong balay padulong sa opisina, diha sa Amerika?	How many miles from your house to your office, there in America?
Sp	million	milyun	milyon	million	Napulo ka milyon ka pesos ang iyang nadaug sa lotto.	He won ten million pesos at the lottery.
Sp	millonario	milyunaryu	milyonaryo	millionaire	Ang milyonaryo daghan ug kwarta.	A millionaire has plenty of money.
		miming	miming	kitty, pussy	Nanganak ang among iring ug lima ka miming.	Our cat delivered five kittens.
Sp	mina	mina	mina	mine	Adunay mina sa bulawan sa siyudad sa Baguio.	There's a gold mine in Baguio City.
		mahal	minahal	sweetheart	Hapit na mopauli ang akong minahal gikan sa Japan.	My sweetheart will come home soon from Japan.
Sp	mando	mandu	minandoan	jurisdiction	Ang mga tawo sa kabukiran sa among lugar minandoan usab sa among mayor.	The mountain people in our place is also under the jurisdiction of the mayor.
		maru	minaru	wisecrack, cheating
		tarung	minatarung	behave well, good manner	Gitudluan tika ug minatarung!	I told you to behave well.
		matay	minatay	wail	Nganong nagminatay ka man? Namatyan ka?	Why are you wailing? Did someone die?
		matay	minatay	corpse
		patay	minatay	defunct	Ang minatay nga lalaki gidala sa mga tawo sa punerarya.	The people brought the dead man to the funeral parlor.
		matutu	minatuto	well-bred, relate by blood	Si Elsie minatuto sa iyang lola.	Elsie inherits her grandmother's blood.
		paminaw	minaw	listen, hear, feel, observe	Naminaw ko'g radyo.	I listened to the radio.
		ming	ming-	prefix	ming-abot, mingtabang, minggukod
		mingaw	mingaw	long, miss	Mingawon ko nimo kung dili ka nako makita.	I'm lonely if you don't meet me.
		minghuy	minghoy	depressed
		yukbu	mingyukbo	greet, salute	Si Anie mingyukbo sa Mayor.	Anie saluted the mayor.
		mini	mini	pseudo, fake	Mini nga kwarta ang iyang gibayad kanako.	She paid me with a fake money.
Sp	minoria	minurya	minoriya	minority	Kinsa ang lider sa minoriya sa kongreso?	Who is the minority leader in the congress?
Sp	menos	minus	minos	less, low	Minos siya ug respeto sa mga karaang politiko.	She has less respect for traditional politicians.
Sp	mientras	mintras	mintras	meanwhile
		mubu	minubo	abbreviation	Unsa ang minubo sa pulong nga attorney?　Atty.	What is the abbreviation of the word attorney? Atty.
Sp	menos	minus	minusan	reduce	Ilang giminusan ang mga presyo sa nag-unang palaliton.	They reduced the prices of prime commodities.
Sp	minuto	minutu	minuto	minute	Pila ka minutos ang imong gihulat dinhi?	How many minutes are you waiting here?
		minyu	minyo	marry	Nagminyo sila sa katapusan.	Finally they get married.
		mirisi	mirisi	good for you!	Spanish 'merecer' in origin?	It serves you. Good for you.
Sp	misa	misa	misa	mass	Motambong ako ug misa kada Dominggo.	I attend Mass every Sunday.
Sp	mismo	mismu	mismo	on that, correspond, itself	Ako mismo miluto niini.	I myself cooked it.
Sp	misterio	mistiryu	misteryo	mystery	Nakahinumdom ka pa ba sa mga misteryo sa kasakit?	Can you still remember the Sorrowful Mysteries?
		takdu	mitakdo	corresponded
		mithi	mithi	ideal	Unsa ang imong gimithi nga lalaki?	What is your ideal man?
Sp	mientras	mintras	miyentras	meanwhile	Miyentras tanto lang gud.	Just only for meanwhile.
Sp	miercoles	myirkulis	Miyerkoles	Wednesday	Maglaba ko kada Miyarkules.	I wash my clothes on every Wednesday.
		imu	mo	your
Sp	moda	muda	moda	style, fashion	Unsa ang bag-ong moda sa sinina karon?	What is the new style in dresses nowadays?
Sp	modelo	mudilu	modelo	model
Sp	moderno	mudirnu	modirno	modern
Sp	modista	mudista	modista	dressmaker
Sp	modo	mudu	modo	mode, mood
Sp	mojon	muhun	mohon	boundary stone
Sp	molestia	mulistya	molestiya	molest
		puyu	molupyo	resident	Si Ginuong Kruz usa ka molupyo sa Jagna.	Mr. Kruz is one of a resident of Jagna.
		munggus	monggos	mung beans
Sp	monja	mungha	mongha	nun	Ang mongha nagpuyo sa kumbento.	Nuns live in convent.
Sp	muñeca	munyika	monyeka	doll	Kining monyeka alang sa imong igsoon.	This doll is for your sister.
		mau ra	mora	only, no other one	Mao ra gyud ni ang akong kwarta.	This is the only money that I have.
Sp	morado	muradu	morado	violet, purple	Morado ang kolor sa akong bag-ong payong.	The color of my new umbrella is purple.
		mau ra ug	morag	similar, like as, look like	Ang akong tsinelas morag pareha sa imoha.	My slippers are similar to yours.
Sp	moralidad	muralidad	moralidad	morality, moral	Ang mga magtutudlo kinahanglan nga adunay taas nga moralidad.	Teachers must have high morality.
		muru	Moro	Moslem	Kasagaran sa atong mga igsoon Moro nagpuyo sa Mindanao.	Most of our Moslem brothers live in Mindanao.
Sp	mosquitero	muskitiru	moskitero	mosquito net	Makatulog ko ug maayo karong gabii kon maggamit ug moskitero.	I'll be able to sleep well if I use mosquito net.
Sp	motivo	mutibu	motibo	motive
Sp	motociclo	mutusiklu	motorsiklo	motorcycle	Kinahanglan magsuot ug helmet kon mosakay ug motorsiklo.	It needs to wear a helmet when riding a motorcycle.
		ulipun	moulipon	enslave
		mubu	mubo	short, shorten	Mubo ug buhok ang babaye.	That woman's hair is short.
		mubu	mugbo	short, shorten
		mugna	mugna	invent, create, figment	Gimugna sa Amerika an mga mangilngig nga paagi sa pagpatay.	America has created an outrageous method to kill people.
		mug-ut	mug-ot	sulk	Ang bata nagmug-ot kay nawala ang iyang bag-ong dula-an.	The child sulks because his new toy was lost.
		mug-ut	mug-oton	grouchy, grumpy	Ang among maestra sa matematika mug-oton.	Our teacher in mathematics is grumpy.
Sp	mojon	muhun	muhon	boundary stone
		mulu	mulo	grumble	Si Bebeth nagmulo nga ang iyang ulo magsige ug sakit.	Bebeth grumbles that her head is always aching.
Sp	multa	multa	multa	penalty, fine	Mobayad ka ug multa kon madugay ka ug abot.	You will pay penalty if you come late.
Sp	multa	multa	multahan	penalty, fine
		multu	multo	specter, ghost, phantom	Ang mga bata mahadlok ug multo.	Children are afraid of ghost.
		mumu	mumo	bump face
		muna	munamuna	do the best
		bunga	munga	bear fruit	Ang mga punoan sa mangga mamunga ug daghan kon isprehan ug insektisayds.	The mango trees will bear fruits when sprayed with insecticides.
Sp	municipio	munisipyu	munisipyo	municipality	Ang among munisipyo nakadaug isip kinalimpyuhang munisipyo sa probinsya sa Sugbo.	Our municipality won as the cleanest municipality in the province of Cebu.
Sp	muñeca	munyika	munyeka	doll
		muut	muot	humorous	Ang mga komedya sa among lolo kahimut-an kaayo.	Our grandfather's jokes are very humorous.
		mura	mura	like, same as	mau ra
		mura	murag	similar, like as = 'mau ra ug'	Murag bangaw ang kolor sa imong sinina.	The color of your dress is like a rainbow.
Sp	museo	musiyu	museyo	museum	Nakaadto ka na ba sa museyo sa among lugar?	Have you gone to the museum in our place?
Sp	musica	musika	musika	music	Aduna kami gihimo nga proyekto sa Musika.	We are doing a project in music.
Sp	musiquero	musikiru	musikero	musician
En	muslim	muslim	Muslim	Islam, Muslim	Aduna ka bay amigo nga Muslim?	Do you have a Moslem friend?
		muta	muta	eye mucus
		mutu	muto	hill, mound	Maanindot tan-awon ang mga muto sa Chocolate hills.	The view of chocolate hills is very nice.
Sp	muchacha	mutsatsa	mutsatsa	child, helper
		mutya	mutya	jewel, pearl, beauty	Daghan ug mga mutya ang korona sa rayna.	The queen's crown has many jewels.
		buut	muut	amusing, funny, comical
Af		na	na-	a prefix		make transitive verb, past tense
		kana	na	that
		na	na	already	Ang akong mga anak nangatulog na.	My children are asleep already.
		anaa	naa	be, exist, have	Naa kay problema?	Do you have a problem?
		anaa	naa ra man!	Right!, Here!	Naa ra man diri sa kwarto ang bag.	The bag is right here in the room.
		abut	naabtan	reached, caught
		amung	naamong	implicated
		anad	naandan	common, custom, normal	Naandan sa mga pilipino ang pagrespeto sa mga magulangug edad.	Common Filipinos respect the elders.
		anad	naandanan	normal
		asuy	naasoy	mentioned, narrated	Naasoy sa akong Mama nga moadto siya sa Dipolog.	My mother mentioned that she will go to Dipolog.
		awahi	naawahi	the latter
		anaa	naay	have (naa+ang)	Naay problema akong pamilya.	There is a problem in our family.
		ayu	naayo	mended	Ang akong naayo nga samad dili na sakit pero katol.	My mended wound is not painful but itchy.
		balaka	nabalaka	concerned, worried
		balda	nabalda	interrupted, disturbed	Nabalda ang akong pagtoon.	I was disturbed in my study.
		balisa	nabalisa	nervous, uneasy	Nabalisa ang akong Mama kay dugay ko nipauli kagabii.	My mother was uneasy because I went home late last night.
		bantug	nabantog	well known, renowned	Ang iyang kabatid isip usa ka panday nabantog na.	He is known as a skilled carpenter.
		basag	nabasag	broken	Gibutang nako ang nabuak nga baso sa basurahan.	I put the broken glass in the trash bin.
		batid	nabatiran	specialty
		batyag	nabatyagan	notice, observe, feel
		bilin	nabilin	remaining	Pila ang nabilin nga kwarta nako?	How much remaining money do I have?
		biya	nabiyaan	remain, left	Akong nabiyaan ang akong anak sa akong ginikanan.	I left my child to my parents.
		bugtu	nabugtuan	succumbed, died
		buku	nabuko	discovered
		buta	nabutaan	blinded	Nabutaan lang siya sa salapi.	He was blinded by money.
		butu	nabuthan	fired, blown up
		dani	nadani	charmed, fascinated, impressed	Nadani ko sa iyang mga mata.	I was attracted in her eyes.
		dapat	nadapatan	stricken
		dulut	nadutlan	pierced, offered
		nag	nag-	prefix		making past tense progressive verb
		naga	naga-	prefix		making past tense progressive verb
		alirung	nagaalirong	around	Ang mga estudyante nagaalirong sa ilang magtutudlo.	The students stay around their teacher.
		buhat	nagabuhat	practical
		dasig	nagadasig	encourage	Ang mga magtutudlo nagadasig sa mga estudyante nga mopadayon ug eskwela.	The teachers encourage the students to continue the schooling.
		dilaab	nagadilaab	ablaze, inflamed	Ang akong walay katapusang gugma kanimo kanunay nga nagadilaab.	My endless love for you is always ablaze.
		gilaw	nagagilaw	gleaming	Ang nagagilaw nga silaw sa adlaw naghatag ug kahayag sa kalibutan.	The gleaming ray of the sun gives light to the world.
		hunung	nagahunong	stationary, stopping	Nagahunong ang mga sakayan sa terminal.	Many busses stay in the terminal.
		akub	nag-akob	touching
		tuud	nagamatuod	be proven	Ang tanan niyang gisulti nagamatuod nga dili bakak.	All she said were proven not to be false.
		angat	nag-angat	nearing	Malinawon ang nag-angat nga eleksyon sa among lugar.	The coming election in our place is peaceful.
		dagat	nagat	go fishing	Nanagat kami sa pier.	We fished at the pier.
		ungaw	nagaungaw	verge, between death and life	Nagaungaw sa kamatayon	between life and death
		bara	nagbara	stuck-up, stuffed up	Ang kanal nagbara sa sagbut nga gianud sa tubig ulan.	The drainage was stuck up by the grasses flowed by rain water.
		biku	nagbiko	make biko
		idad	nag-edad	aging
		hari	naghari	reign
		kapin	naghingapin	do extremely
		bangga	nagkabanggaay	bumped, collided, hit	Ang mga bata nagkabanggaay samtang nagdula.	The children bumped each other while playing.
		daiya	nagkadaiya	various, assorted
		gidlay	nagkagidlay	shabby, ragged
		lain	nagkalainlain	various, diverse	Namalit si Lelanie ug nagkalain-laing klase sa prutas.	Lelanie bought various kinds of fruits.
		layu	nagkalinay-anay	separate, far from each other	Nagkalinay-anay ang akong mga ginikanan sa bata pa ko.	My parents were separated when I was still young.
		kanayun	nagkanayon	according to; narrate	Nagkanayon akong Mama nga dili ko pakuyogon sa field trip.	My mother said that I can't go hiking.
		dayag	nagkapadayag	express	Nagkapadayag lang ko sa akong gibati kanimo.	I am just expressing my feelings to you.
		puliki	nagkapuliki	hectic, bustling	Nagkapuliki siya ug tiwas sa iyang trabaho.	She's very busy finishing her work.
		sabut	nagkasabot	in agreement
		tibulaag	nagkatibulaag	scattered
		lagut	naglagot	get angry, be frustrated	Naglagot ang napilde.	The loser was frustrated.
		lain	naglain	separate	Naglain mi ug balay.	We left home.
		lata	naglata	soften, decay
		mahay	nagmahay	regret, disappointed	Nagmahay ko nimo.	I was disappointed with you.
		mauy	nagmaoy	fit, tantrum, vicious drunk	Akong manghod nagmaoy tungod sa kahubog.	My brother lost his temper by getting too drunk.
		mukmuk	nagmukmok	shut oneself	Nagmukmok siya sa kuwarto.	He shut himself in the room.
		anud	nagpaanod	drifting
		tuig	nagpanuigon	be ... years old	Nagpanuigon ang bata ug lima ka tuig.	The child is five years old.
		taka	nagpataka	involuntary, indiscriminate
		silbi	nagsilbing	so-called	Usa ka tulisan didto sa ngitngit nga bahin sa gawas sa pinuy-anan nga maoy nagsilbing look-out.	One of the robbers stayed in a dark place outside of the house, and act as look-out so-called.
		tinga	nagtinga-tinga	dying	Ang nagtinga-tinga nga tigulang nagbilin ug mensahe sa iyang anak.	The dying old man left a message to his child.
		unay	nag-unay	against each other	Nag-unay sila sa pag-away.	They fought among themselves.
		gustu	nagustohan	admirer, admired	Malipay siya nga nakit-an ang iyang nagustuhan.	He was happy to see his admired lady.
		bilin	nahabilin	residual, remaining
		una	nahauna	the former
		agum	nahiagom	suffer,  get a lesson	Nahiagom siya sa kapildihan.	He experienced being a loser.
		agum	nahiaguman	suffer, undergo	Nahiagman nila ang tumang kalisod.	They are suffering a big trouble.
		balu	nahibaloan	knowledge	Daghan siya ug nahibaloan tungod sa pagsige ug basa.	She gains more knowledge by always reading.
		bilin	nahibilin	residual, remaining	Tulo na lang ka adlaw ang nahibilin nga kanunay tang magkita.	There are only three days left for us to meet each other.
		bulung	nahibudngan	wonder
		galam	nahigalam	accustomed, always	Nahigalam si Jane ug kaligo sa swimming pool.	Jane often swim in the pool.
		mata	nahigmata	awoke	Nahigmat ako sa kasaba sa palibot.	I woke up by the noise around.
		hilu	nahilo	poison
		buut	nahimuot	elated, joyful, pleased
		butang	nahimutang	replace, placed
		butang	nahimutangan	location
		sama	nahisama	alike
		tabu	nahitabo	happening, event
		uknul	nahiuknol	bewildered
		nahut	nahot	abaca waste, leaving	walay nahut	penniless
		hurut	nahutdan	run out
		ibug	naibgan	the admiration
		ibut	naibtan	weed, uproot	morag naibtan og tunok	as if the thorn was drown (no more disturbing)
		igking	naigking	shocked	Naigking ko sa dihang hapit nako mahikapan ang halas.	I was shocked when I was about to touch the snake.
		igu	naigo	just, enough	Naigo ra ang giandam nila nga pagkaon.	The food that they prepared were enough.
		ila	nailhan	known	Nailhan na ang tawo nga nangawat.	He is known as a burglar.
		ingun	naingnan	cause	Wala mahibalo ang naignan sa iyang sakit.	The cause of his illness in unknown.
Sp	intriga	intriga	naintriga	intrigue
		iwit	naiwit	late, after	Siya ang naiwit sa lumba sa dagan.	He was the last in the running race.
		naka	naka-	prefix		making perfect form verb
		kabus	nakabsan	consume, run out	Nakabsan kini sa iyang kinabuhi.	His life ran out.
		buhi	nakabuhi	loose	Ang kalabaw nakabuhi.	The water buffalo got loose.
		kahig	nakahig	transfer
		ingun	nakaingon	caused
		lampus	nakalampos	graduate	Nakalampus siya sa iyang pag-eskwela.	He graduated from his school.
		kalit	nakalitan	shocked, surprised	Nakalitan ako sa balita.	I was shocked by the news.
		kugang	nakapakugang	shocking happening	Ang kamatayon sa mayor, nakapakugang nga hitabo sa mga tawo sa lungsod.	The death of the mayor was shocking for the people in the town.
		tapus	nakatapus	finish, graduate	Nakatapus ko sa kursong edukasyon.	I finished the education course.
		tuun	nakat-onan	what have learned	Wala ka giyoy nakat-unan didto.	You really haven't learned anything there.
		nakig	nakig-	prefix		showing an intention of doing together
		kita	nakit-an	find out	Nakit-an niya ang sekreto nga agianan.	He found out the secret passage.
		aku	nako	my, me
Sp	corriente	kuryinti	nakorentihan	shocked with electricity	Nakorentihan ang bata paghikap niya sa wire sa koryente.	The boy was electrocuted when he touched the electric cable.
		kuyap	nakuyapan	faint, swoon	Nakuyapan ang pobreng bata tungod sa kagutom.	The poor child fainted because of hunger.
		na lang	nalang	just	Ayaw nalang.; Ayaw lang.	Please don't do.; Never do!
		langan	nalangan	late, overdue	Nalangan siya pag-abot sa eskwelahan.	He was late to arrive at school.
		limut	nalimut	forgot, forgotten	Nalimot siya pagsira sa pultahan.	She has forgotten to lock the door.
		lutas	nalutas	weaned
		palihug	namalihog	ask favor
		na man	naman	already
Sp	mancha	mantsa	namansahan	stained	Namansahan akong sanina sa dugo.	My clothe was stained by the blood.
		basin	namasin	hoping
		pasul	namasol	fishing	Namasol siya sa dagat.	He went fishing in the sea.
		mata	namat-an	awoke	Nadamgo ko ug ngil-ad, ug nakasyagit ko sa akong kahadluk, ug namat-an nalang nako nga gitamparos ko sa akong igsuon.	When I had a nightmare, I was scared and yelled, then my sister tapped me and woke me up.
		bawi	namawi	recovered
		may-ung	namay-ongan	resembled
		binhud	naminhod	numb, cramped
Sp	fiesta	pista	namista	attend a feast
		bitad	namitad	be the last one	Namitad siya sa lumba.	He was the last one in the race.
		amu	namo	our, us
		mugna	namugna	fabricated
		pula	namula	blushed	Namula ko pagkakita niya.	I was blushed when I saw him.
		punu	namunuan	lead
		puti	namuti	pale
		puyu	namuyo	reside, stay	Sagad sab sa namuyo mga doktor.
		nana	nana	pus, fester	Nagnana ang iyang samad.	His wound has festered.
		saad	nanaad	promised	Nanaad ko niya nga mobalik.	I promised her to go back.
		tabuk	nanabok	cross	Motabuk na ta sa karsada.	Let's cross the street.
		dalagan	nanagan	run	Nanagan ang mga kawatan.	The robbers run.
		dakup	nanakop	caught	Nanakop ang mga pulis ug mga sugarol.	The policeman caught the gamblers.
		nanang	nanang	grandma, mom, auntie	Tigulang na si nanang Sepa para mobiyahe.	Grandmother Sepa is too old to travel.
		nana	nanaon	pussy, fester
		nanay	Nanay	mother	Maayo moluto  si Nanay ug bibingka.	Mother cooks 'Bibingka' (a rice cake) very well.
		nang	nang-	prefix		making past tense intransitive verb
		nanga	nanga-	prefix		making past tense intransitive verb, plural
		adyi	nangadye	pray	Nangadye mi para sa kalampusan sa operasyon.	We pray for success of the operation.
		agi	nangagi	past, bygone	Kalimti na ang nangagi.	Forget the past.
		agi	nangaging	past, previous	Walay ulan sa nangaging bulan.	There was no rain in the past month.
		grabi	nangagrabehan	serious, grave
		kahas	nangahas	dare	Ayaw giyod pangahas ug pauli nga maginusara sa kagabhion.	Don't dare go home alone at night.
		lagput	nangalagpot	(fall and) break, scatter	Sa pagpaspas nakong lakaw nangalagpot ang gidala nakong itlog.	I walked fast then the eggs I brought were broken.
		ambak	nangambak	jumping	Nangambak sila sa bintana kay nasunog ilang balay.	They jumped from the  window because their house was on fire.
		nganduy	nangandoy	hope, wish, yearning, craving	Nangandoy ko nga matabangan nako ang akong mga igsoon.	I wish to help my brothers and sisters.
		tarung	nangatarongan	excuse, justified	Nangatarungan siya.	He told an excuse.
		tawa	nangatawa	laughed	Nangatawa sila sa akong gibuhat.	They laughed at what I did.
		ayaw	nangayaw	say "No!"	Nangayaw sila sa akong hangyo.	They said no to what I'm pleading.
		hantuk	nanghantok	look for a jackpot	Nanghantok akong ig-agaw ug dato nga tigulang aron makaluwas sa ilang kalisod.	My cousin looking for a rich old man to escape from their poverty.
		hapak	nanghapak	hit, pat	Nanghapak ang bata sa iyang kadula.	The child hit his playmate.
		kapin	nanghingapin	redundant, excessive	Aduna ka bay nanghingapin nga kwarta?	Do you have extra money?
		hipus	nanghipos	keep, save, collect and arrange	Nanghipos ko sa daan nakong libro.	I kept my old book.
		isug	nangisog	rage
		kita	nangita	search	Nangita mi sa Yamashita treasure.	We looked for Yamashita treasure.
		nangka	nangka	jackfruit	Nangka ang akong paboritong prutas.	Jackfruit is my favorite fruit.
		labay	nanglabay	bygone	Ipalabay ang nanglabay.	Let bygones be bygones.
		lalin	nanglalin	move, change place	Nanglalin na sa Negros ang pamilyang Cuizon.	The Cuizon family had moved to Negros.
		kuha	nanguha	get	Nanguha mi ug prutas.	We got fruits.
		unay	nangunay	do by oneself	Ako ang nangunay ug laba sa akong mga sinina.	I did the washing of my clothes myself.
		kurakut	nangurakot	corrupt	Nangurakot ang ubang opisyales sa gobyerno.	Some government officials are corrupt.
		kutana	nangutana	ask	Nangutana ko sa mga tawo.	I asked many persons.
		hapun	nanihapon	took supper
		silhig	nanilhig	sweep
		bahu	nanimaho	smelly
		simba	nanimba	go to church	Nanimba me sa Sto.Nino kagahapon.	We went to St. Nino church yesterday.
		naning basug	naning basug	desperately, by all means	Naning basug siya para madawat ug trabaho sa restaurant.	She wished to have the job of the restaurant by all means.
		kamut	naningkamot	desperately
		singut	naningot	sweat	Naningot ang mga batang nagdula.	The children who are playing are sweating.
Sp	cerrado	siradu	nanirado	closed
		limbawut	nanlimbawot	hideous
		suhid	nanuhid	quest
		suhut	nanuhotsuhot	enmesh, diffuse
		sukad	nanukad	prepare, start	Jose nanukad para sa pagdagan.	Jose set out for the run.
		naug	naog	descend, go down, go out	Nanaog sila sa jeepney.	They got off the jeepney.
		pakgang	napakgang	thwarted, stopped before finish	Napakgang ang operasyon sa Water Service Cooperative gumikan sa tuotuo sa mga engkanto diin nahimutang ang tinubdan sa tubig.	The project by Water service Cooperative was stopped because of the superstition that there are fairies at the source of water.
Sp	seguro	siguru	napaneguro	confidence	Napaneguro sa mga ginikanan nga ang ilang mga anak tua sa eskwelahan.	The parents made sure that their children were in the school.
		pasuk	napasok	embedded	Napasok gyud ang akong kamot sa bangag.	My hand was embedded in the hole.
		na pud	napud	also, again
		puhal	napuhalan	outdone
		pulu	napulo	ten	Sobra mi sa napulo.	We are more than ten.
		punu	napuno	filled
En	nurse	nars	nars	nurse	Nars ang nagbantay sa akong anak sa hospital.	In the hospital Nurse is taking care of my child.
		sabut	nasabtan	understood	Nasabtan sa mga anak ang problema sa ilang pamilya.	The children understood the problem of their family.
		na sad	nasad	again, too, also
		sakup	nasakpan	captured
		saksi	nasaksihan	witness	Nasaksihan sa mga bata ang panag-away sa ilang mga ginikanan.	The children witnessed their parents fighting.
		samad	nasamaran	hurt, injured	Nasamaran akong kasingkasing pagkabuwag namo.	My heart was hurt when we broke up.
		samad	nasamdan	wounded	Sakit pa ang akong nasamdan nga bukton.	My wounded arm is still painful.
		sayud	nasayod	aware, knew	Nasayod ang akong mga amiga nga kami pobre.	My girl friends are aware that we are poor.
		sayup	nasayop	wrong, mistake, err	Nasayop ko pag-ihap sa kwarta.	I made a mistake in counting the money.
		sayud	nasayran	known, discovered	Kinsay nasayran nimo?	Who told you?
		sinati	nasinati	experience	Mora ug nasinati nako ang iyang hitsura.	His face looks familiar to me.
		una	nasiuna	begin, first, already
		nasud	nasod	nation, country	Napulongpulong ang mga pangulo sa mga nagkalain-lain nasod.	Leaders from different countries had a meeting.
		nasud	nasudnon	national
		suku	nasuko	angry	Nasuko ko niya kay namakak siya nako.	I was angry with her because she lied to me.
		sunug	nasunog	burnt	Nasunog ang akong paboritong picture.	My favorite picture was burned.
		natad	natad	arena, yard
		tagamtam	natagamtaman	experience, taste	Natagamtaman nako ang kapait sa kinabuhi.	I had an experience of hard life.
		tapus	natapos	completed, done
		taput	nataptan	infected, adhered
		natad	nataran	garden, yard	Atua sa nataran si Donya Amparo.	Dona Amparo is in the garden.
		tawu	natawhan	birth	ubos og natawhan; adlaw'ng natawhan	of humble origin; birthday
		tawu	natawo	be born	Eniro ko natawo.; natawo'ng patay	I was born in January.; stillborn
		atu	nato	our, us
En	trip	natripan	natripan	trip
		ulahi	naulahi	delay, late	Naulahi siya pag-abut.	He arrived late.
		ulaw	naulaw	ashamed	Naulaw siya sa iyang hugaw nga sapot.	He was ashamed of his dirty clothes.
		una	nauna	ahead, first, before
		una	naunhan	overtaken
		unsa	naunsa	what happened, how	Naunsa ka?	What happened to you?
		upaw	naupaw	bald	Naupaw ang iyang ulo kay sige ug kalo.	He got a bald on his head because he always wore hats.
		usab	nausab	changed, repeated
		wala	nawad-an	lost	Nawad-an ako'g lapis.	I lost my pencil.
		wagtang	nawagtang	gone, lost	Nawagtang ang akong bag nga gibilin sa lingkoranan.	My bag left in the chair was gone.
		wala	nawala	lost	Nawala ang akong lapis.	My pencil was lost.
		nawung	nawong	face	Ikaw baga ug nawong nga kanunay mangayo ug bino!	You are thick-skinned asking for wine every time.
		anaa	nay	naa+ang
		nay	Nay	Mom
		nayanaya	nayanaya	ease sorrows, dispel
Sp	negociante	nigusyanti	negosyante	businessman, dealer	Daghan ug mga negosyanteng Intsek sa Pilipinas.	There are many Chinese businessman in the Philippines.
Sp	negocio	nigusyu	negosyo	business	Molampos ka sa negosyo kon ikaw kugihan.	You will succeed in business if you are hardworking.
Sp	seguro	siguru	neguro	safely	Naneguro ko'g dala og raincoat basin unyag moulan.	I bring a raincoat just in case of rain.
Sp	nervio	nirbiyus	nerbiyos	nervous	Ginerbiyos ko pagkakita sa akong na-ibgan.	I was nervous when I saw my crush.
		nga	nga	ligature		Refer to the sheet 'grammar'
		ngabil	ngabil	lips	Ngindot kaayo siya ug ngabil kay pula.	Her lips look very nice with red color.
		adtu	ngadto	there	Ibalhin ang lamesa ngadto sa opisina sa prinsipal.	Transfer the table there to the principals office.
		ngadtu	ngadto sa	to, towards	Midagan siya ngadto sa gibutangan sa lingganay.	He run toward where the bell was.
		ngadtu	ngadto-ngadto	here and there, whichever, finally	Sa ngadto-ngadto, human sa panaglalis, sila nitugot.	After all, over disputation, they permitted.
		ngatu	ngadto-nganhi	to-and-fro	Nangadto-nganhi sa paglakaw ang naghuwat nga inahan.	The expectant mother was walking from place to place.
		ngalan	ngalan	name	Unsa ang ngalan mo?	What is your name?
		ngalngal	ngalngal	silly talk, unreasonable demands	Nganong sige ka ug ngalngal atubangan sa imong mga amiga?	Why do you always babble in front of your girlfriends?
		ngalan	ngan	name
		nganduy	ngandoy	wish
		nganga	nganga	stutter
		nganga	nganga	gape, open the mouth by blank surprise	Nagnganga lang ko adtong ilang giistoryahan.	I listened stunnedly as they kept talking.
		nganga	ngangha	gape, be surprised	Nangangha siya 'Ngano man?'	He was surprised ’Why?'
		anha	nganha	there	Nganha lang ibutang duol sa pultahan ang mga kahon.	Put the boxes there, near the door.
		anhi	nganhi	here	Palihug balik nganhi sunod adlaw.	Please come back here next day.
		ngani	ngani	even, but, therefore, indeed	Nalipay siya nga nakadaog ngani nakahilak siya.	She wept for the excessive joy of winning.
		nganu	ngano	why	Nganong gibuhat mo kini kanako?	Why do you do this to me?
		ngari	ngari	here, come here	Ngari dinhi!	Come here!
		pangayu	ngayo	ask, request	Ngayo ko'g tabang nimo.	I ask your help.
		ngil-ad	ngil-ad	nasty, bad	ngil-ad nga batasan	bad manner
		ngilit	ngilit	margin, edge, border	Trapohi ug apil ang mga ngilit sa lamesa.	Wipe the table including the edges.
		ngilngig	ngilngig	ghastly, gruesome, excellent(ironically)
		ngilu	ngilo	tingling	Nangilo ang akong ngipon ug kinaon'g hilawng mangga.	It set my teeth on edge to eat unripe mangoes.
		ngiub	ngiob	dim, dark
		ngipun	ngipon	tooth	Himsug tan-awon kun puti imong ngipon.	If your teeth are white, look healthy.
		ngisi	ngisi	smile, smirk, grin
		ngislu	ngislo	grimace	Mingislo ang akong dagway samtang nagkaun ko ug manggang hilaw.	I grimaced when I ate green mango.
		ngitngit	ngitngit	dark	Dili ko ganahan matulog ug ngitngit nga kwarto.	I don't like to sleep in a dark room.
		nguhu	ngohu	nasal talk
		ngutngut	ngotngot	throbbing pain	Ngot-ngot kaayo akong samad sa kamot.	My wound of hand throbbed with pain.
		ngusngus	ngusngos	scour, rub	Ngosngusa ang hugaw.	Rub off the dirt.
		kini	ni	this		abbreviation of "kini"
		ni	ni	a marker for proper noun	Kining mga rosas para ni Beth.	These roses are for Beth.
Af		ni	ni-	a prefix		making past tense transitive verb
		diri	nia diri	be here	Nia diri sa akong kwarto ang sudlay ni Lucy.	Lucy's comb is here in my room.
		adtu	niadto	last, previous	niadtong Sabado	the last Saturday
		tungud	niadtong tungora	on that time	Niadtong tungora, puno sa mga tawo ang simbahan.	At that time, the church was full of people.
		agi	niagi	last
		kana	niana	there	Ayaw palit niana kay dili na lami.	Don't buy there because theirs are not delicious.
		nigu	nigo	winnow, sieve of bamboo	Dili ko kahibalo mogamit ug nigo.	I don’t know how to use a basket for winnowing.
Sp	negro	nigru	nigro	black man, Negro	Kasagaran sa mga Negro kulot ug buhok.	Most Negros have curly hair.
		nihit	nihit	lacking, scarce, deficient	Nihit na ang bulak nga rosal karon.	Rose flowers are rare now.
		kini	niini	this	Nakakita ka niini?	Have you seen this?
		nila	nila	their, them
		lakat	nilaktan	the way of walking	Undang sa imong nilaktan nga mura ug babaye.	Stop that walking style like a girl.
		lakaw	nilakwan	the way of walking
		lalang	nilalang	person, created	May usa ka nilalang nga nagpahipi sa kasagbotan.	There's a man hiding under the bushes.
		laslas	nilaslasan	wound, cut	Ang akong nilaslasan maayo na.	My wound is already cured.
		nimu	nimo	yours, you
Ta	ninang	ninang	ninang	godmother
		anindut	nindot	beautiful, nice
		kini	ning	this (kini+nga)	Unsay gibuhat sa imong mama ning orasaha?	What is your mother doing at this time?
		ning	ning-	prefix
		gabii	ning gabiona	tonight	Puwede ka dungan nako ug panihapon sa restoran ning gabiona?	Could you take dinner with me at the restaurant this evening?
		angkun	ning-angkon	accepted	Ning-angkon ang babaye sa iyang sala.	The woman accepted her sin.
		langkub	ninglangkob	merge, unite
Ta	ninong	ninung	ninong	godfather
		nindut	ninot	pretty
		ninyu	ninyo	you (pl), yours(pl)	Para ninyo ang balay nga akong gitokod.	I built the house for you.
		nipa	nipa	nipa palm
		nipis	nipis	thin	Nipis kaayo ang mga panid sa Biblya.	The bible's pages are very thin.
		tahan	nitahan	submitted, surrendered	Nitahan sa ilang kaugalingon ang mga tulisan ngadto sa mga pulis.	The thieves submitted themselves to the police.
Sp	nicho	nitsu	nitso	niche
		niwang	niwang	thin, lanky	Kasagaran sa mga niwang nga tinedyer taas.	Most lanky teenagers are tall.
		niya	niya	his/her, him/her	Nawala ang selpon niya sa eskwelahan.	His cell phone was lost in school.
		nu	no?	Isn't it?  No?
Sp	noventa	nubinta	nobenta	ninety
Sp	noventa	nubinta	nobenta	ninety	Nobentay dos ang edad sa akong lolo.	My grandfather is ninety-two years old.
Sp	novia	nubya	nobya	fiancée
Sp	noviembre	nubyimbri	Nobyembre	November	Moabot ang mga turista gikan sa Canada sa Nobyembre.	Tourists from Canada will arrive on November.
Sp	novio	nubyu	nobyo	fiancé
		hinuun	noon	instead, however, rather
Sp	norte	nurti	Norte	north	Ang Bogo anaa sa norte nga bahin sa probinsya sa Sugbu.	Bogo is in the northern part of Cebu province.
Sp	nota	nuta	nota	note
		manuy	noy	elder, senior
		mubu	nubo	short		normally use 'mubo'
Sp	nueve	nuibi	nuebe	nine
		nuka	nuka	sore
		nukanuka	nukanuka	rash, eruption	Nganong daghan ug nuka-nuka ang imong batiis?	Why does your legs have plenty of rashes?
		nukus	nukos	squid
Sp	numero	numiru	numero	number
Sp	nungka	nungka	nungka	never
		nunut	nunot	agree, follow, submit
		nuug	nuog	rag	Nanginahanglan ko ug nuog para itrapo sa basa nga salog.	I need a rag to wipe the wet floor.
		hinuun	nuon	instead, however
		kanus-a	nus-a	when
		nusnus	nusnus	scrub, rub	Ayoha ug nusnos ang buling sa imong nawong.	Scrub the dirt well from your face.
Sp	nuez	nuwis	nuwes	walnut	Gusto ko ug ice cream nga naay mga nuwes.	I like ice cream with walnuts.
Sp	nieve	nyibi	nyebe	snow	Wala pa ko nakakita ug nakahikap ug nyebe.	I haven't seen or touched snow yet.
Sp	o	u	o	or	Ganahan ka mokuyog namo o dili?	Do you want to go with us or not?
		u	o	oh	O, dili. Dili na mahimo.	Oh, no! It's impossible.
		uu	o	yes	O, nakasabot na ko nimo.	Yes, I understand you.
Sp	obligado	ubligadu	obligado	oblige	Obligado ka nga mohuman sa imong trabaho.	You are oblige to finish your work.
Sp	obligacion	ubligasyun	obligasyon	obligation	Aduna kay obligasyon sa imong pamilya.	You have an obligation to your family.
		ubu	obo	cough
Sp	obra	ubra	obra	work, masterpiece	obra maestra	masterpiece
Sp	observar	ubsirbar	obserbar	observe
Sp	observacion	ubsirbasyun	obserbasyon	observation	Sa akong obserbasyon, maayo siya motrabaho.	In my observation, he works well.
		ug	og	and	Gwapa ug seksi ang akong asawa.	My wife is beautiful and sexy.
		uga	oga	dry	Oga na ang yuta kay walay ulan.	The soil is dry because there is no rain.
		ugma	ogma	tomorrow	Lian na pod nga adlaw ugma.	Tomorrow is another day.
Sp	ocacion	ukasyun	okasiyon	occasion	Ang pasko usa ka importante nga okasyon.	Christmas is an important occasion.
En	ok	ukey	okey	OK	Okey lang.	OK.
		uk-uk	ok-ok	cockroach	Ang ok-ok nagdala ug kagaw.	Cockroach carries germs.
En	okra	ukra	okra	okra
Sp	octubre	uctubri	Oktubre	October	Ang Oktubre mao ang ikanapulo nga bulan sa tuig.	October is the tenth month of the year.
Sp	ocupar	ukupar	okupar	occupy
Sp	olimpico	ulimpiku	olimpiko	Olympic	Ang boksingero nakadaog ug bulawan nga medalya sa olimpiko.	The boxer won a gold medal in the Olympics.
		umang	omang	snail	Ang omang hinay nga molihok.	A snail moves slowly.
Sp	onza	unsa	onsa	ounce	Unom sa onsa nga gatas ang giinom sa bata.	The baby drank six ounces of milk.
Sp	once	unsi	onse	eleven	Onse kabuok ang iyang mga igsoon.	She has eleven siblings.
		unum	onum	six	Onum na mi katuig nga wala magkita sa akong amiga.	I haven't seen my friend for six years.
		uu	Oo	Yes	Oo, mosugot ko.	Yes, I agree.
Sp	operar	upira	opera	operate surgically	Ang doktor nga moopera niya niabot na.	The doctor who operates him has arrived.
Sp	operacion	upirasyun	operasyon	operation
En	operator	uperatur	operator	operator	Ang operator sa makina maayo motrabaho.	The machine operator works well.
Sp	oficina	upisina	opisina	office	Hapsay ang among opisina.	Our office is neat.
Sp	oficial	upisyal	opisyal	official, officer	Gusto mo bang mahimong opisyal sa gobyerno?	Do you want to be a government official?
Sp	oportunista	upurtunista	oportunista	opportunist
Sp	orador	uradur	orador	orator	Ang orador maayong mosulti atubangan sa mga nana-aw.	An orator speaks well in front of the audience.
Sp	hora	uras	oras	hour	Adunay biente kwatro oras sa usa ka adlaw.	There are twenty four hours in one day.
Sp	hora	uras	orasan	clock	Ang orasan motug-an sa oras.	A clock tells the time.
Sp	oracion	urasyun	orasyon	invocation
Sp	orbita	urbita	orbeta	orbit	Ang mga planeta mosubay sa ilang kaugalingong orbeta.	Planets follow their own orbits.
Sp	ordenar	urdinar	ordenar	ordain	Ang obispo mag-ordenar sa mga bag-ong pari.	The bishop ordains the new priests.
Sp	ordinario	urdinaryu	ordinaryo	common, ordinary	Ang mga karaan nga simbahan ordinaryo nga talan-awon sa pilipinas.	Old churches are common sight in the Philippines.
En	order	urdir	ordir	order	Nag-ordir na ko ug sabaw sa manok.	I have ordered chicken soup.
Sp	orgasmo	urgasmu	orgasmo	orgasm	Ang orgasmo mabati lamang sa pipila ka segundo.	An orgasm can be felt for just a few seconds.
En	orange	urins	orins	orange	Ang orins prutas nga puno sa bitamina C.	An orange fruit is full of Vitamin C.
Sp	orquesta	urkista	orkesta	orchestra	Nindot paminawon ang huni sa orkistra.	The sound of an orchestra is nice to hear.
Sp	orquídea	urquídyas	orkidyas	orchid
Sp	oro	uru	oro	gold	Nagbuhat sila ug oro nga singsing.	They made a gold ring.
Sp	ortopedica	urtupidika	ortopedika	orthopedics	Ang ortopedika motambal sa mga nadaot nga porma sa bukog.	The orthopedics cures bone deformities.
Sp	oso	usu	oso	bear	Nakakita ko ug oso.	I saw a bear.
Sp	hospital	uspital	ospital	hospital	Sa ospital dad-on ang mga masakiton.	The patients are brought to the hospital.
Sp	hostia	ustya	ostya	wafer	Naghalad sila ug ostya para sa misa.	They offered wafer for the mass.
		utut	otot	fart	Kung mokaon ta ug kamote baho ang atong otot.	If we eat sweet potato our fart smell bad.
Sp	ochenta	utsinta	otsenta	eighty	Otsenta ka lubi ang akong gikinahanglan.	I need eighty coconuts.
Sp	ocho	utsu	otso	eight
		ulang	owang	lobster
		uyab	oyab	lover, girl/boy friend	Gwapo ang akong oyab.	My boyfriend is handsome.
		pa	pa	just, still, yet	karon pa; Natulog pa siya.	just now; He is still asleep.
Af		pa	pa-	a prefix	Paagia ko.	Let me pass.
		paa	paa	thigh, leg	Hamis kaayo ka ug paa.	How silky your legs are.
		abang	paabang	hired, lease, rent	Nag-abang sila ug balay. ; Paabang sila ug balay.	They rent a house. ;　They rent a house to someone.
		abang	paabangan	rent	Nangita ko ug paabangan nga balay.	I'm looking for a house for rent.
		abut	paabot	look forward to	Paabot lang.	Just wait.
		agi	paagi	method, way, procedure	Paagia ko.; Ang pag-eskwela maoy bugtong paagi nga makab-ot ang kalampusan.	Let me pass.; Going to school is the only way to get success.
		agi	paagiha	way, method
		agpas	paagpas	afterthought
		paak	paak	nip, bite	Gipaak ka ba sa kasag?	Have you pinched by a crab?
		paak	paak	claws, nippers
		alim	paalim	cure, heal	Gipaalim niya iyang samad.	His wound has healed.
		ambit	paambit	let, impart, share, allot	Paambita ko ug halok nimo.	Let me kiss you.
		amut	paamot	solicit	Nagpaamot ug mga delata ang mga biktima sa sunog.	The fire victims solicit canned goods.
		anad	paanad	accustom	Naanad na siya sa akong sininaan.	He is accustomed to my way of dressing.
		anyag	paanyag	embellish	Gibutangan niya ug daghang paanyag ang iyang balay.	She put plenty of embellishments in her house.
		arak	paarakan	strafe
		arun	paaron-aron	pretend	Ang akong amiga paaron-aron nga nakahibalo siya sa tanang nahitabo.	My friend pretended that she knew everything that happened.
		arun ingnun	paaron-ingnon	pretender	Siya paaron-ingnon kaayo na siya nga kaybalo sa tanan.	She  pretends as if she knew everything.
En	autopsy	autupsy	pa-autopsy	hold an autopsy	Ang pataying lawas sa akong lola gipa-autopsy kon unsay hinugdan sa iyang kamatayon.	My grandmother body had been dissected to investigate the cause of death.
		ayu	paayo	repair	paayo sa celfon	Fix the cell phone.
		balaka	pabalaka	concern
		balhin	pabalhin	convert
		balik	pabalik	recall	Pabalik na sa ilang mga balay ang mga bata.	The children were sent home.
		balun	pabalon	give allowance
		baskug	pabaskog	recover, recuperate	Ang masakiton nga tigulang babaye nagpabaskog gikan sa iyang sakit.	The sick, old woman recovers from her sickness.
		baya	pabaya	careless, not pay attention	Siya nagpabaya sa iyang pamiliya.	He doesn't care of his family.
		bayad	pabayad	charge	Dili ko pabayad sa akong mga serbisyo.	I don't ask charges for my services.
		baylu	pabaylo	lend, give	Mr, Pabaylo ug singkwenta pesos, kay among ipalit ug pagkaon.	Mister, give me 50 pesos to buy foods.
		bida	pabidabida	actor, movie star
		bilin	pabilin	stay	pabilin sa higdaan; Pabilin ka diri?	stay in bed;   Will you stay here?
Sp	pabilo	pabilu	pabilo	fuse, tinder, trigger	Ang pabilo sa lampara nagkamubo.	The lamp's tinder has been short.
		bitay	pabitay	hang	Ingna si Terry nga ipabitay ang basket nga puno sa bulad.	Tell Terry to suspend the basket which is full of dried fishes.
		biya	pabiyaan	neglect, abandon	Dili pabiyaan ang balay kon walay magbantay.	Do not abandon the house if nobody watches it.
Sp	pavo	pabu	pabo	turkey	Ang pabo lami kaayo aslon.	Roasted turkey is so delicious.
Sp	favor	pabur	pabor	favor	por pabor	please
Sp	favorito	paburitu	paborito	favorite	Ang akong paborito nga singer sa Japan si Utada Hikaru.	My favorite singer in Japan is Utada Hikaru.
Sp	fabrica	pabrika	pabrika	factory	Adunay daghang pabrika sa sapatos sa siyudad sa Marikina.	There are plenty of shoe factories in Marikina City.
		bungkag	pabungkag	dismember, demolish
		burut	paburot	bubble, balloon	Daghang siyang gihimong paburot.	She blew a lot of bubbles.
		butang	pabutangan	put, place	Pabutangan nako ug laso ang akong sinina.	I will put a ribbon on my dress.
		butu	pabuthan	fire, shot	Gipabuthan sa mga pulis ang mga piniriso nga mi-eskapo.	The policemen fired the prisoners who escaped.
		dala	padad-an	send	padad-an ug sulat	send a letter
		dala	padad-anan	address	sulat sa padad-anan	write the address
		dahan	padahan	pamper
		daku	padako	bring up, magnify
		dakup	padakop	arrested	Ang mga kawatan dili padakop sa pulis.	The burglars will not be caught by police.
		dala	padala	send	padala ug sulat	send a letter
		dangug	padangog	bribe, gift	Mohatag ka ba ug padanglog sa imong superyor?	Will you send some gifts to your superior?
		dani	padani	indulge	Ayaw padani sa bino.	Don't be addicted to wine.
		dapat	padapat	push, contact
		daplin	padaplin	put to the side	Gipadaplin na nila ang aftereffect sa ilang hilisgotan.	They put the aftereffect to the side from their topics.
		dasig	padasig	incentive	Ang bonus usa ka paagi sa paghatag ug padasig.	Giving bonus is one way of giving incentives.
		dayag	padayag	disclose	Ang abogado nagpadayag kanamo kon kinsa ang mga sumusunod sa katigayunan sa among apuhan.	The lawyer disclose to us who are the heirs of our grandparents' wealth.
		dayun	padayon	keep on, continue	Sige, padayon.	Ok, go on.
		dilaab	padilaab	kindle, inflame	Ang bata maoy nagpadilaab sa kalayo.	The child was the one who kindled the fire.
		padpad	padpad	blow away
Sp	padre	padri	padre	father	Usa ka responsableng padre de pamilya ang akong papa.	My father is a responsible head of the family.
Sp	padrino	padrinu	padrino	godfather	Gitabangan ko sa akong padrino aron makatrabaho.	My godfather helped me to have a good job.
		dulung	padulngan	destiny
		dulung	padulong	heading, toward	Padulong na ko.; Asa ka padulong?	Now I'm coming. ;   Where are you going?
		dulung	padulong sa	toward	Hinay siya nga milakaw padulong sa portahan.	He walked slowly to the door.
		padulung	padung	leading to; head to	Asa padong ang mga magbabaol?	Where are the farmers heading?
		duul	paduol	get near	Ayaw paduol sa punoan sa kahoy panahon sa kilat.	Don't get near a tree trunk during lightning.
En	pajamas	padyama	padyama	pajamas	Pirme ka bang magsuot ug padyama inigkatulog?	Do you always wear pajamas when you sleep?
Sp	empleo	implyu	paempleyo	be employed	Lisod maempleyo ang mga bag-ong graduado karon tungod sa kanihit sa trabaho.	Newly graduates can hardly be employed due to lesser job opportunities.
Sp	escuela	iskwila	paeskwela	send to school	Siya ang nagpaeskwela sa bata.	He is the one who sent the child to school.
Af		pag	pag-	a prefix		make gerund
		balus	pagabaslan	response, reward	Pagabaslan ra ka sa Ginoo sa imong nahimong kaayohan kanako.	God will reward for your kindness that you gave me.
		agak	pag-agak	direction, guidance	Giayo pag-agak sa direktor ang iyang mga artista.	The director directs the actors well.
		agda	pag-agda	urging, invitation
		gahi	pagahi	harden	Ang yelo sa freezer pagahia ug maayo para dugay mahilis inig butang sa kinutaw nga juice.	Let the ice of freezer be solid for keeping long in mixed juice.
		gahi	pagahigahi	obstinate, tough
		himu	pagahimuon	doing	Aduna kitay pagahimuon nga dyotay mga kalingawon sa pista.	Let's make a small attraction in the feast.
		hisgut	pagahisgutan	agenda, topics	Ang atong pagahisgutan niining hapona,	The agenda for today is
		alagad	pag-alagad	service	Usa ka kristohanong buhat ang pag-alagad sa mga masakiton.	Serving the sick persons is one of Christian acts.
		alima	pag-alima	upbringing	Unsa ang pag-alima kaninyo sa inyong mga ginikanan?	How was the upbringing of your parents for you?
		ampu	pag-ampo	prayer	Ang pag-ampo mao ang pinakalig-on nga taming.	Prayers are the best weapon.
		pagan	pagan	involve	Pagkasunog sa dakong balay napagan ang mga balay nga silingan.	The fire of the large house involved the neighboring houses.
Sp	gana	gana	pagana	appetizer, aphrodisiac
		andam	pag-andam	preparation
		angkun	pag-angkon	acquirement	Giunsa nimo pag-angkon ang lote nga tupad sa balay sa akong lola?	Why did you acquire the lot beside my grandmother's house?
		anha	pag-anha	go there
		anhi	pag-anhi	come here
		ani	pag-ani	harvest	Nakakita ka na ba unsaon pag-ani sa humay?	Have you seen how to harvest rice?
		asa	pag-asa	hope	Ang kabataan maoy paglaum sa atong nasud.	The youth is the hope of our country.
		asawa	pag-asawa	get in marriage	Dili sayon ang pag-asawa karong panahona.	It’s not easy to get married nowadays.
		pagatpat	pagatpat	mangrove tree
		tukud	pagatukuron	build up, construct	Atong pagatukuron pagbalik ang naguba nga pangpublikong mercado.	Let's build again up the broken public market.
		pagawal	pagawal	vanity, pomp
		gawas	pagawas	release, discharge	Gipagawas na ang inahan ug anak sa ospital kanihang buntag.	The mother and her child was discharged from the hospital this morning.
		ayu	pag-ayo	very	Nakalitan pag-ayo siya.	He was surprised very much.
		ayu	pag-ayo	repair	Ang pag-ayo sa nagubang butang maoy trabaho sa mangalayo.	To repair the destroyed things is the work of a repairman.
		pagba	pagba	parch, tan	Napagba siya ug kinaligo sa dagat.	He sun-tanned by bathing in the sea.
		badbad	pagbadbad	untie, interpretation
		balus	pagbalos	reply, gratitude
		bangut	pagbangotan	mourning
		basul	pagbasol	regret, remorse, repentance	Ang pagbasol pirmeng mahitabo sa katapusan.	Regret always happens last.
		bati	pagbati	emotion, feelings	Aduna koy pagbati nga kayugot sa akong mga kaaway.	I had a feeling of hatred towards my enemies.
		bugtaw	pagbugtaw	chase	Dili sayon ang pagbugtaw sa isnatser.	It's not easy to run after the snatcher.
		bulad	pagbulad	expose (to the sun)	Kahibalo sila unsaon pagbulad sa mga isda.	They know how to dry the fishes.
		buntug	pagbuntog	conquest, overcome	Nanan-aw ko ug pasundayag nga "Ang Pagbuntog ni Lapulapu sa Mactan".	I watched a play entitled, "Lapulapu's Conquest in Mactan".
		bunyag	pagbunyag	baptism	Usa sa pito ka sakramento ang pagbunyag.	Baptism is one of the seven sacraments.
		buut	pagbuot	will	Pagbuot sa akong mga ginikanan nga kami moipon nila ug puyo.	It's my parent's wish that we will live with them.
		butu	pagbuto	explosion	Nahadlok ang mga empleyado sa pagbuto sa bomba.	The employees were afraid of the bomb explosion.
		buut	pagbuutbuut	caprice	Ang akong uyoan dili ganahan sa pagbuot-buot sa iyang asawa.	My uncle doesn't like the caprices of his wife.
		daginut	pagdaginot	thrift, economy	Wala nimo hunahunaa ang pagdaginot?	Why don't you think to be thrifty?
		dagit	pagdagit	abduction	Nakakita ko pagdagit sa batang Insek.	I've seen the abduction of Chinese child.
		dani	pagdani	attraction
		dapit	pagdapit	invitation	Ania ko pagdapit ninyong tanan sa umaabut nga piesta.	Here I invite all of you to coming fiesta.
		dasun	pagdason	affirm, approve
		dawat	pagdawat	reception, receiving	Ayaw pagdawat ug kendi gikan sa mga estranghero.	Don't receive candies from strangers.
		dalu	pagdinalo	stingy, selfish, greedy	Ayaw daw pagdinalo.	Never be greedy.
		duhaduha	pagduhaduha	doubt, hesitate	Ayaw pagduhaduha, kung unsay naa sa imong hunahuna sunda.	Don't hesitate, you may follow whatever you think.
		guba	pagguba	perdition	Gisugo ko pagguba sa kalsada.	I was ordered to destroy the road.
		halabas	paghabas	annihilate
		hatud	paghatod	bring	Dalia ang paghatod sa pagkaon sa mga bata.	Bring the food quickly to the children.
		abut	paghiabot	arrival
		gugma	paghigugma	fall in love, love	Ang paghigugma sa atong isig ka tawo usa sa mga importanteng sugo sa Ginoo.	To love our fellowmen is one of the most important commandments of God.
		hikay	paghikay	preparation
		tuktuk	paghinuktok	cogitation
		paghut	paghot	bark	Disturbo kaayo ang paghot sa mga iro.	The dogs' barks are really annoying.
		hulat	paghulat	pause, wait	Paghulat sa imong ig-agaw dinhi.	Wait for your cousin here.
		pagi	pagi	stingray, ray
		gikan	pagikan	see off	Pagikan nako sa akong higala sa airport.	I saw off my friend at the airport.
		ikyas	pag-ikyas	escape, elude	Gitudloan ko sa akong mama sa pag-ikyas sa akong bana nga salbahis.	My mother instructed me to escape from my cruel husband.
		ila	pag-ila	acknowledgment, distinguish, identify	Gikalimtan ni Dindo ang pag-ila kaniya sa iyang amahan.	Dindo is forgotten by his father who Dindo is.
		ilis	pag-ilis	replacement, change
		giluk	pagilok	tickle	Gipagilokan niya ang akong dunggan ginamit ang balhibo sa manok.	He tickled my ears using chicken feather.
		ingun	pag-ingon	saying	Ayaw pag-ingon ana.	Don't say that.
		ginuk	paginok	excite, stir
		usa	pag-inusara	solitude	Sa akong pag-inusara, nahinumdom ko sa nindot nga kagahapon.	When I'm in solitude, I remember the good old days.
		pagka	pagka	just	pagka karon	just now
		pagka	pagka-	prefix making gerund	Unsa ka klasse nga pagkababae?	What kind of class woman are you?
		pagka	pagka- -a	very...	Pagkagwapaha sa babaye sa akong damgo.	The girl in my dreams is very beautiful.
		aku	pagkaakohan	selfish, egoism	Ang pagkaakohan usa ka daotan nga kinaiya.	Being selfish is a bad character.
		ayu	pagkaayo	recovery, recuperation	Ang pagkaayo sa akong sakit usa ka dakong selebrasyon.	My recovery from sickness is a great celebration.
		babayi	pagkababaye	femininity, womanhood	Siya ang nakakuha sa akong pagkababaye.	He is the one who got my femininity.
		bagay	pagkabagay	balance, symmetry	Aduna bay pagkabagay ang imong pagtuon ug  paglingaw-lingaw?	Is there a balance in your studies and recreation?
		balaka	pagkabalaka	anxiety	Ayaw palabi ug pagkabalaka sa imong anak, dako na siya, kahibalo siya unsay sakto, unsay sayop.	Don't be anxious about your son, he is adult already and he knows what is good and what is bad.
		bali	pagkabali	reversal	Nahulag siya pagkabali sa kahoy.	He fell headlong from the tree.
		banhaw	pagkabanhaw	resurrection, Easter	Nagkahiusa ang mga tawo pagkabanhaw sa Ginoo.	People unite on the Resurrection day.
		bata	pagkabata	childhood	Masakiton ang akong anak pagkabata.	My son was sickly in his childhood.
		kabig	pagkabig	persuasion	Wala kami kauyon sa ilang pagkabig kanamo sa pagbalhin sa laing relihiyon.	We don't accept the persuasion of transference to other religion.
		kab-ut	pagkab-ot	reach, catch
		buhi	pagkabuhi	existence	Ang atong pagkabuhi dinhi sa kalibutan adunay rason.	Our existence in this world has a reason.
		buutan	pagkabuotan	behave well	Pagkabuotan sa bata	very good child
		butang	pagkabutang	condition, happening	Unsay pagkabutang sa ilang pamilya?	What is his family's way of living?
		dalaga	pagkadalaga	adolescence, puberty	Karon pagkadalaga na sa mga anak ni Berto.	Now the daughters of Mr. Berto reach the age of puberty.
		dayag	pagkadayag	publicity	Motuo ka ba sa pagkadayag nga sila managhigugmaay?	Do you believe the announcement that they are in love with each other?
		dunut	pagkadunot	decomposition	Pagkadunot sa saging nga akong napalit.	My bought banana was rotten.
		duul	pagkaduol	vicinity, proximity	Pagkaduul sa dagat ang ilang balay.	Their house is near the sea.
		gamay	pagkagamaya	very small	Pagkagamaya sa chokolate nga imong gihatag.	The chocolate that you have given me is very small.
		haum	pagkahaom	fitting	Pagkahaom sa pantalon nga akong giregalo.	The presented pantaloons are fit to me.
		hari	pagkahari	royalty, kingship	Ang pagkahari niya nahimong kontrobersiyal.	His rule created controversies.
		higut	pagkahigot	knot
		himugsu	pagkahimugso	birth	Guwapo kaayo kining bataa pagkahimugso.	This baby is very handsome.
		hitabu	pagkahitabua	happening, event	Wala ko nianang pagkahitabua.	I was not there when it happened.
		human	pagkahuman	afterward	Gikapoy ang tanan pagkahuman ug pangaligo sa dagat.	Everyone was tired after swimming in the sea.
		karun	pagkakaron	current	sa pagkakaron,	currently
		laki	pagkalalaki	manhood	Maldito siya nga pagkalalaki.	He is a naughty man.
		lisa	pagkalisa	sprain	Ang pagkalisa sa akong dughan mao ang hinungdan sa akong ubo.	The sprain on my chest is the cause of my cough.
		lisud	pagkalisura	very difficult	Pagkalisura sa among eksamenasyon.	Our examination is very difficult.
		lusnu	pagkalusno	bankrupt, failure	Ang pagkalusno sa among negosyo maoy hinungdan sa among pagbalhin sa provinsya.	The failure of our business is the cause of our transfer to the province.
		gulang	pagkamagulang	seniority	Ipakita ang imong pagkamagulang.	Show us your seniority.
		matay	pagkamatay	death, demise	Nanghilak silang tanan pagkamatay sa ilang mama.	They were all crying for their mother's death.
		kaun	pagkaon	food, meal	Ayaw usiki ang pagkaon.	Don’t waste foods.
		pait	pagkapait	bitterness	Pagkapait sa akong kinabuhi.	My life is bitter.
		pakyas	pagkapakyas	fail, give up
		pildi	pagkapilde	loss	Nihilak siya pagkapilde sa tennis tournament.	He cried after losing at the tennis tournament.
		sakup	pagkasakup	membership
		tawu	pagkatawo	birth, inborn	Hilabihang lipaya sa amahan pagkatawo sa ilang anak.	The father was overjoyed at the birth of his child.
		tupad	pagkatupad	abreast, side by side	Nagkatupad mi sa lingkuranan.	We sit in bench side by side.
		uga	pagkauga	dryness, drying	Ang taas nga hulaw maoy hinungdan sa pagkauga sa yuta.	The long drought is the cause of the dry soil.
		ulitawu	pagkaulitawo	adolescence	Kalit lang siyang nigwapo pagkaulitawo.	He became handsome rapidly in his adolescence.
		wala	pagkawala	lack, loss	pagkawalay alamag; pagkawalay kasinatian; Naguol sila dihang pagkawala sa binuhing iring.	ignorance; inexperience; They grieved for the loss of their cat.
		kawas	pagkawas	disembark, discharge
		lakip	paglakip	include	Ayaw kalimot paglakip kanako sa imong imbitasyon.	Don't forget to include me in your invitation.
		lingkawas	paglingkawas	escape	Naglisud ko kung unsaon nako paglingkawas gikan sa kamot sa kidnaper.	It's difficult for me to escape from the hand of the kidnapper.
		liput	paglipot	infidelity
		pagnga	pagnga	switch off
		pag-umangkun	pag-omangkon	niece, nephew	Aduna na koy unom ka pag-umangkon, upat ka babaye ug duha ka lalaki.	I have 6 cousins, 4 of them are girls and 2 of them are boys.
		kita	pagpakita	show, demonstrate
		labi	pagpalabi	excessive	Ayaw pagpalabi ug kaguol kay makadaut kana.	It makes bad to suffer too much.
		labi	pagpalabi ug	too much, excessively	Ang pagpalabi ug tuon dili maayo sa lawas.	Too much hard study is not good for your health.
Sp	falta	palta	pagpalta	absence	Dili maayo ang pagpalta sa klase.	It's not good to be absence from class.
		bati	pagpamati	listen	Dili maayo ang pagmati ug estorya sa dagko.	Listening a big talk is not pleasant.
		piluk	pagpamilok	twinkling
		sakit	pagpanakit	ache, pain
		salipud	pagpanalipod	defense
		asawa	pagpangasawa	seek a wife	Ang pagpangngasawa ug masinabtanon lisod pangitaon.	It's hard to seek a wife who is understanding.
		hudlat	pagpanghudlat	threat	Ang imong mga pagpanghudlat wala kini makatandog nako.	Your threat will not bother me at all.
		kita	pagpangita	search
		sulud	pagpasulod	admittance, admission	Ang pagpasulod sa konsiyerto libre.	The concert is admission free.
		yuhut	pagpayuhot	smuggling
		pilit	pagpilit	obligation, adhesion
		pugung	pagpugong	moderation, calm	Giunsa ninyo pagpugong ang buang nga nangisog.	How could you calm the madman who was angry?
		punay	pagpunay	always, constant	Pagpunay ug pangutana ang akong lola.	My grandma is always questioning.
Sp	graduar	graduar	pagradwar	graduate
		sabut	pagsabot	comprehension
		sala	pagsala	filter, screen
		salig	pagsalig	confidence, trust	Ayaw wad-a ang imong pagsalig sa kaugalingon samtang may kinabuhi pa.	Don't lose your confidence in yourself while still alive.
		santa	pagsanta	interruption	Unsaon pagsanta ang gidiling droga.	How can we stop the forbidden drugs?
Sp	cerrar	sirar	pagsera	shut, close	Siguroa pagsira ang inyong pultahan magabii.	Be sure to close your door at night.
		sikup	pagsikop	arresting, seizure	Ang pagsikop sa mga batan-ong nagumon sa druga gikalipaay sa mga ginikanan.	The arrest of the young drug addicts made the parents happy.
		simba	pagsimba	worship	Kinahanglan atong pagsimbahon ang Ginoo sa tibuok natong hunahuna, kasingkasing ug kinabuhi.	We must worship God with all our mind, heart and soul.
		sabut	pagsinabtanay	mutual understanding
		suput	pagsupot	put into a paper bag	Nagtabangay sila sa pagsupot sa sobrang pagkaon.	They helped in putting the extra food in a paper bag.
		taak	pagtaak	take a step	Ayaw pagtaak sa lapokon nga lugar.	Don't step on a muddy place.
		tagad	pagtagad	attention
		tayhup	pagtayhup	blow
		tuun	pagtulon-an	lesson	Ang pagpakyas maoy maayong pagtulon-an.	A failure is a good lesson.
		tunub	pagtunob	step	Ang mga bata giganahan pagtunob sa balas.	The children like to step on the sand.
		tuu	pagtuo	faith, belief	Sayop ang tanan nako nga pagtuo sa imo.	I was wrong all that I believed you.
		tuun	pagtuon	study	Pagtuon ug maayo karon.	Study well now.
		ugbuk	pag-ugbok	erection, construction
		una	pag-una	precedence, go ahead
		guryu	paguryoguryo	ignore
		usab	pag-usab	revision, renovation	Daghan ang gikinahanglan nga galamiton sa pag-usab sa among balay.	We need plenty of materials to renovate our house.
		guyud	paguyod	drag	Magpaguyod ko nimo sa pulis.	I will bring you to the police.
		haba	pahaba	ingratiate	Nagpahaba siya ug sulti sa iyang amo nga maayo siyang motrabaho.	He talked big to his boss to make him think he worked well.
		habal	pahabal	breed, mate
		lipay	pahalipay	console, celebrate	Nihatag ko ug pahalipay sa akong higala.	I was cheered up by my friend.
		butang	pahamtang	verdict, impose	Gipakanaog sa huwes ang iyang hamtang sa mga akusado.	The judge gives his verdict to the accused.
		pahat	pahat	allowance, ration, quota
		hatud	pahatud	let send	Mipara siyag taxi ug nagpahatod ngato sa Island mall.	She stopped a taxi and went to the Island mall.
		hawa	pahawa	dismiss
		hayag	pahayag	declaration, manifestation	Nabasa nako ang iyang pahayag mahitungod sa balita.	I read his statement about the news.
		hayag	pahayagan	news paper
		angay	pahiangay	fit, adapt, go with
		bagay	pahibagay	fit, adapt
		balu	pahibalo	inform	Palihug pahibalo nako kung kanus-a ka moabot sa Cebu.	Please let me know when you come to Cebu.
		balu	pahibalo	notice, information	Pahibalo ginadili ang pagpangihi.	Don't urinate here.
		pahid	pahid	handkerchief, wipe	Iyang gipahid ang mga luha sa akong mga mata.	He wiped the tears from my eyes.
		galam	pahigalam	pamper
		gayun	pahigayon	time, chance, occasion	Hatagi kog higayon.	Give me the chance./Give me some time.
		layu	pahilayo	shun, keep away
		hilit	pahilit	keep aloof
		hilut	pahilot	let massage	Kada Sabado ang akong sinemana nang pamasahe.	My weekly massage is every Saturday.
		luna	pahiluna	accommodate, post, arrange, place
		mangnu	pahimangno	advice, briefing, reminding	Masubsob ang pahimangno sa babaye ngadto sa lalaki.	Women advice men frequently.
		matngun	pahimatngon	warning, advice, admonition	Ang mga ginikanan kanunay mohatag ug pahimatngon sa ilang mga anak.	Parents always give advices to their children.
		pulus	pahimudsan	exploit, abuse
		pulus	pahimulos	utilize, take advantage of	Dili ko mopahimulos sa kahuyang sa uban.	I will not take advantage of others' weaknesses.
		pulus	pahimuslan	exploit, abuse	Pahimuslan nako ang higayon samtang maayo ang panahon.	I borrow this good day opportunity.
		butang	pahimutang	put, post, place
		pahina	pahina	cooperation
		dumdum	pahinumdom	suggestion, reminder	Gihatagan kami niya ug usa ka mubong pahinumdom.	He gave us a little reminder.
		tungud	pahinungod	dedicate, offering
		hipi	pahipi	lurk
		pahipi	pahipi	lurk
		pahid	pahiran	towel, wipe	Ako una kining mansanas gipahiran sa tissue paper sa wala ko pa kini ingkiba.	I wiped the apple by tissue paper before I gave a bite it.
		pahid	pahiri	wipe (imperative)
		hirit	pahirit	deal
		pahit	pahit	bite, sting	Gipahit sa iro ang batiis sa bata.	The dog bit the child's leg.
		hiyas	pahiyas	decorate
		hiyum	pahiyom	smile	Nindot kaayo ka tan-awon kung mopahiyom ikaw.	You are very nice to look when you smile.
		hulay	paholayan	rest house	Gusto ko maghimo ug pahulayan duol sa baybayon.	I want to make a rest place near the beach.
		pahuy	pahoy	scarecrow	Ganahan ko motan-aw sa mga pahoy sa kahumayan.	I like to watch the scarecrows in the rice field.
		hulam	pahulam	lend
		hulay	pahulay	rest	Kinahanglan mopahulay ta kon kapoy na.	We should take a rest 'cause we are tired already.
		hulay	pahulayan	rest house
		humuk	pahumokhumok	pretend to go along with
		humut	pahumot	perfume	Nakadawat ko ug pahumot isip regalo niadtong pasko.	I received a perfume as a gift of the last Christmas.
		hunat	pahunat	spur, put spur
		hungaw	pahungaw	vent, outlet for
		hunung	pahunong	park vehicle	Palihug pahunog sa awto atubangan sa among balay.	Please park the car in front of our house.
		hulay	pahuway	rest
		ibug	paibog	tempt, entice
		paig	paig	char, burnt
		ikag	paikag	interest, worry	Ang dula nga basketbol nagpaikag sa mga kabataan.	Basketball game interests the youngsters.
		ila	paila	introduce	Paila siya sa imong amigo.	Introduce her to your friend.
		ilad	pailad	deceived	Ayaw pailad sa tam-is nga mga pulong.	Don't be swindled by sweet words.
		ila	paila-ila	introduce	Mahimo bang akong ipaila-ila ang akong kaugalingon? ; Ipaila-ila tika sa akong mama.	May I introduce myself? ; I will introduce you to my mama.
		pailub	pailob	patience, forbearance	Pailob lang una!	Just be patient first.
		ingun	paingnan	recourse
		ingun	paingon	to, forward	Asa ka paingon?	Where are you going?
		ingun	paingon sa	to, forward	Ang tryenta porsyento sa kita, adto paingon sa owner.	Thirty percent of the profit will go to the owner.
		init	painit	warm, heat up, excite	Ang mga libakera maoy nakapainit sa away sa mga manag-agaw.	The backbiters excite the cousin's quarrel.
		pait	pait	bitter	Ang ampalaya pait ug lami.	The ampalaya has a bitter and good taste.
		paka	paka	bang, crack, break a with explosion
		arun	pakaaron-ingnon	pretend
		tungud	pakahinungdan	attach importance
		ingun	pakaingon	presume, think	Gipakaingon ko man ug kasaligan ka.	I thought you were believable.
		naug	pakanaog	hand down a decision
		kaun	pakaon	nourish, feed
		kapin	pakapin	exaggerate, give extra	Gitagaan ko niya ug pakapin nga itlog sa akong gipalit nga usa ka dosena.	She gave me an extra egg when I bought a dozen.
Sp	casar	kasar	pakaslan	marry	Si Regine pakaslan ni Ruel.	Ruel married Regine.
		tulug	pakatulog	lay down, put to bed	Ang mga bata pakatuloga ug sayo para makamata sila ug sayo.	Let children sleep early to wake up early.
		ulaw	pakaulaw	insult, ridicule	Ayaw pakaulawi ang imong igsoong babaye aron dili siya mohilak.	Do not insult your sister so she will not cry.
		pakaw	pakaw	corn cob	Ilabay ang mga pakaw sa basurahan.	Throw the corn cobs into the trash can.
		kayab	pakayab	raise, wave
		pakgang	pakgang	stop, intervene, thwart	Iyang gipakgang ang akong plano nga paglayas.	She stopped my plan to run away.
		paki	paki-	prefix		"request"
		kiaykiay	pakiaykiay	sway
		pakig	pakig-	prefix		Adding a meaning of  "offer/ proposal/ cooperation- etc."
		alayun	pakig-alayon	alliance, association	Ang pakig-alayon sa mga magtutudlo naghangyo ug umento sa sweldo.	The association of teachers requested for a salary increase.
		away	pakig-away	quarrel to	Nakig-away among silingan nato.	My neighbor pick a quarrel to me.
		batuk	pakigbatok	crack down
		bisug	pakigbisug	struggle	Kinahanglan nga makigbisog aron mabuhi.	We need to struggle  life in order to live.
		higala	pakighigala	reconcile
		lawas	pakighilawas	have sex	Si Adan nakighilawas kang Eva nga iyang asawa.	Adam knew his wife Eve …
		tabi	pakighinabi	prattle about, rumor	Daghan ko ug nakat-onan sa akong pakighinabi sa mga kabataan.	I learned many things from chatting with children.
		hisgut	pakighisgot	interview, conversation	Importante ang pakighisgot sa Ginoo aron kita matagaan ug maayong kalawasan.	It is important to talk to God so God can give good condition to us.
		ipun	pakig-ipon	live together	nakig-ipon sa iyang uyab.	live together with his girlfriend
		kita	pakigkita	meet	Nalipay kaayo nako ang akong pakigkita sa iyang pahiyom.	I was happy to see her smile.
		lalis	pakiglalis	debate, argument	Motubay siya ug pakiglalis sa bata.	He continued the debate with the child.
		pulung	pakigpulong	speech
		takus	pakigtakos	showdown
		uli	pakig-uli	reconcile
		luuy	pakilooy	implore, beg, beseech	Dili na kinahanglan nga mag-pakilooy pa ka niya.	You don't need to implore him.
		sayud	pakisayod	consult, refer, inquire
		susi	pakisusi	inquiry, scan	Ang mga mamahayag mihimo ug pakisusi bahin sa isyu.	The reporters made a probe about the issue.
		kita	pakita	appear, show	Pakitaon ko si Nanay sa sulat nimo.	I show your letter to my mother.
		tabang	pakitabang	ask for help	Nangayo ug pakitabang akong mama kay nagdaut akong manghod nga lalaki.	My mom asked for help because my younger brother became sick.
		tambag	pakitambag	consult	Pakitambag ni Liza sa usa ka espesyalista bahin sa imong sakit.	Liza consulted a specialist on her illness.
Sp	paquete	pakiti	pakiti	small pack, parcel	Makahurot siya ug usa ka gamay nga pakiti sa sigarilyo kada adlaw.	He can consume a pack of cigarette per day.
		pakli	pakli	unfold, evolve, riffle	Akong gipakli ang bag-on anib sa akong kinabuhi.	I unfold a new chapter in my life.
		paknit	paknit	abrasion, peel off	Napaknit ang akong siko.	I had an abrasion on my elbow.
		paknit	paknit	bark (tree trunk)
		paku	pako	wing, feather	pako sa ayroplano	airplane wings
		pakug	pakog	bang the head	Napakog ang akong ulo sa bongbong.	I bump my head on the wall.
		pakul	pakol	big axe	Palihug butangi ug grasa ang pakol kay gitay-an na.	Please apply oil on the big axe  because it's rusty.
		pakung	pakong	tap, bonk, knock
		paku	pakopako	wing, shoulder blade	Kon naa pa koy pakopako aron makalupad paingon sa imong balay ug mohonghong sa akong gugma.	If I had wings, I could go to your house and whisper my love.
		pakpak	pakpak	clap hands	Ang kadaghanan, kon dili man tanan, nagpakpak nga gikauyonan.	Almost all the people clapped their hands in agreement.
		pakpak	pakpak	skin flake (of fruit etc.)	Among gikuha ang pakpak sa mais.	We removed the skin flakes of corn.
		pakpak	pakpak	feather, wing
		paksi	paksi	peel off
		paksit	paksit	peel off	Napaksit ang panit sa akong ilong tungod sa sunog sa adlaw.	The skin on my nose was peeled off because of sunburn.
		paku	paku	bracken, fern
		kugang	pakugang	excite	Nakugang ko paabli sa regalo.	I was excited when I opened the gift.
		kumbitay	pakumbitay	hang, suspend
		kurat	pakurat	startle, astonish
		pakwan	pakwan	watermelon	Pakwan ang akong paborito nga prutas.	Watermelon is my favorite fruit.
		pakyas	pakyas	frustrate, fail	Pakyas ko sa akong mga pangandoy.	I'm frustrated with my ambition.
		pakyaw	pakyaw	buy in bulk, whole sale	Pakyaw ang presyo sa iyang napalit nga mga isda.	She bought fishes in bulk.
Sp	pala	pala	pala	shovel, spade	Gamita ang pala paglimpyo sa kanal.	Use a spade to clean the canal.
		pala	pala	flatter
		pala	pala	erase
		pala	palaan	eraser
		away	palaaway	troublesome, pugnacious	Si Noli kung mahubog siya, pala-away kaayo.	Noli, if he got drunk, is very troublesome.
		palabad	palabad	propeller	Naguba ang palabad sa akong dulaan nga eroplano.	The propeller on my toy plane has been broken.
Ta	labas	labas	palabas	show, display	Palabas nila nga datu sila.	They show they are rich.
		labay	palabay	let pass, overlook
Sp	lavar	laba	palabhon	make launder
		labi	palabi	so much, prefer	Ayaw palabi ug gasto sa mga butang nga walay hinungdan.	Don't spend too much on unnecessary things.
Sp	palabra	palabra	palabra	word
		labay	palabya	overlook	Palabya lang ang mga nangagi.	Let pass the bygone's.
		labay	palabyon	overlook
		palad	palad	palm, luck	walay palad	have no luck
		palag	palag	encounter, finding	Nakapalag na ko sa hustong tubag.	I found the right answer.
		lagput	palagpot	dismiss, expel, eject	Ang magdumala nato istrikto kaayo, gamay nga sayop palagpoton dayon ka sa trabaho.	Our boss is so strict that he fire immediately employee even by a small failure.
		hubug	palahobog	heavy drinker, drunkard	Ang palahubog nga bana problema sa iyang asawa.	A drunkard husband is a problem for his wife.
		lakat	palakat	working standard, management	Kinahanglan imong tumanon ang palakat sa imong kumpaniya.	You have to obey the working standard of your company.
		palit	palaliton	goods	Ang halos tanang baligya ug palaliton misaka ang presyo.	Almost all commodities and goods were raised their prices.
		lami	palami	seasoning
Sp	flamenco ?	plamingku	palamingko	pointed knife		Not sure the origin
		landung	palandong	ponder, meditate
		landung	palandungon	ponder, meditate	Sakit kaayong palandungon nga mamatay ang imong lola.	Please accept my condolence to your grandmother.
		dangga	palangga	darling, beloved	Kumusta  na ang akong pinalanggang igsoon?	How are you my beloved sister?
		palangga	palangga	cuddle, dear, love and care	Palanggaon ko ikaw hangtod sa kahangturan.	I will love and care for you forever.
Sp	palangana	palanggana	palanggana	basin, washtub	Ibutang sa palanggana ang mga bulingon nga sinina.	Put the soiled clothes inside the basin.
		lapad	palapdan	widen
		palad	palaran	fortunate, lucky	Ikaw ang palaran nga mananaug sa yuta ug balay.	You are the lucky winner of a house and lot.
Sp	palacio	palasyu	palasyo	palace	Sa palasyo nagpuyo ang hari ug rayna.	The king and queen live in the palace.
		palaw	palaw	be disappointed	Napalaw ko sa akong pagsalig nimo.	I am disappointed for trusting you.
		palaw	palaw	tuber
		laway	palaway	show off	Nagpalaway ang bata sa iyang bag-ong dulaan.	The boy show-off his new toy.
		palay	palay	rice in the husk
		layas	palayas	release, banish
		layu	palayo	recede, withdraw,	Palayo nako.	Leave me.
		yubit	palayubit	cynical
		palag	palgan	encounter, finding
		palag	palgi	find, encounter	Gilatas niya ang tibuok nga kalangitan, apan wala niya mapalgi si Maguayan.	He scoured all over the world but he couldn't find Maguayan.
		libak	palibak	let rumor	Wala palibak siya ug nakaabot sa among portahan.	He appeared in our doorway when we were talking about him.
		libug	palibog	bewilderment	Gibati ko ug palibog samtang nilibot sa kalasangan.	I feel bewilderment as I roam around jungle.
		palid	palid	knob	palid sa poltahan	doorknob
		palid	palid	winnow, blow away
		palid	palid	sheet, door shutter	Ang palid sa among banyo nabasa.	Our bathroom door got wet.
		ligid	paligid	roll	Paligid sa bola.	Roll the ball.
		lihay	palihay	avert
		palihug	palihug	please	Palihug ko ug 〜	Could you please ~
Sp	paliquero	palikiru	palikero	playboy
		palina	palina	incense(has magical power)	Nagpalina mi sulod sa among balay.	We burn the incense inside our house. (for exorcism)
		palis	palis	afternoon	Maayong palis.	Good afternoon.
		lisang	palisang	terrify
		palit	palit	buy	Mipalit ko ug para panihapon.	I bought some for dinner.
		palit	palitanan	store	Wala ko makatuod kung asa ang palitanan ug barato nga tela.	I don't know where is the store for cheap cloth.
		paliya	paliya	ampalaya, bitter gourd	Ingon sila nga ang utanon nga paliya makapadugang kini sa atong dugo ug makawala ug anemya.	They say that vegetable ampalaya may add blood and prevent anemia.
		palu	palo	hit, lash, slap
		palung	palong	switch off, extinct
		palut	palot	peel	Gipalutan ko na ang mansanas.	I peeled the apple.
		pal-ut	pal-ot	blister
		palpag	palpag	sloppy, disheveled
Sp	falta	palta	palta	fail, miss	sa walay palta	without fail
		lubat	palubat	frighten
		palung	palung	switch off, extinct	Palunga ang suga.	Switch off the light.
		lupad	palupad	let fly	palupad sa pati	release the pigeon
		lutaw	palutawon	refloat, emphasis
		luyu	paluyo	back, behind, responsible	Si Ana namatay nga walay nakabalo kung kinsa ang nagpaluyo.	Ana died but nobody knows who is the responsible.
		paa	pamaa	appearance of thighs
		agi	pamaagi	method, process	Unsay imong mga pamaagi aron inanay nimong makab-ot ang imong mga pangandoy.	What is your way to achieve your dreams?
		bagduy	pamagdoy	wandering, adventure	Nakasugat mi ug bag-ong mga amigo sa among pamagdoy.	We could meet new friends when we were wandering.
		bahaw	pamahaw	breakfast	Kaon ug pamahaw sa dili pa motrabaho.	Take your breakfast before going to work.
		hayag	pamahayag	explanation	Palihug paminaw sa akong pamahayag.	Please listen to my explanation.
		pahid	pamahid	wipe (tears of oneself)	Nagpamahid sa iyang mga luha akong lola sa dihang ako mibiya.	My grandma wiped away her tears with her handkerchief when I left.
Sp	plancha	plantsa	pamalantsa	iron, press	Pamalantsa na sa atong mga sinina.	You iron our clothes.
		bati	pamalatian	feeling, sensation	Dili maayo ang akong pamalatian karong adlawa.	I'm not feeling well today.
		palit	pamalit	buy	Pamalit ug mga prutas sa merkado.	Buy fruits in the market.
		bana	pamana	take him in marriage	Mamana ka na!	Get married now!
		pana	pamana	spear fishing
		panday	pamanday	carpentry, blacksmith work
		banhig	pamanhig	ambush, waylay	Namatay sa pamanhig ang among kapitan sa baranggay.	Our barangay captain died of ambush.
		bana	pamanhunon	bridegroom, fiancée	Moabot na ang akong pamanhunon gikan sa Netherland.	My fiancé from Netherlands is coming.
		panit	pamanit	complexion
		mantala	pamantalaan	newspaper	Nabasa nako sa pamantalaan ang imong artikulo.	I've read your article in the newspaper.
		bau	pamao	catch turtle
		baul	pamaol	farm
		pamaul	pamaol	muscular pain
		parayig	pamarayeg	ask favor
		barug	pamarog	poise
Sp	pasajero	pasahiru	pamasahero	for passenger
		pasangil	pamasangil	inculpate, impute
		basin	pamasin	venture, chance, dare, somehow	pamasin lang god
		basul	pamasol	regret
		pasul	pamasol	go fishing	Ariel pamasol kay walay sud-an.	Ariel goes fishing because they don't have any viand.
		batasan	pamatasan	behavior	Tudloi ang imong mga anak ug maayong pamatasan.	Teach your children about good behavior.
		patay	pamatay	killer	pamatay sa kagaw/insecto	germicide/insecticide
		bati	pamati	listen	Pamation sa nato ang iyang habig.	Let's listen the opinion from his side.
		tuud	pamatud-an	affirmation, attest
		batyag	pamatyag	feel, notice
		bayhun	pamayhon	figure, appearance, poise	Kasagaran ug pamayhon ang akong bana.	My husband has common appearance.
		baylu	pamaylo	change money, borrow
En	pump boat	pambut	pambot	pump boat, motorboat
		piluk	pamilok	blink, wink, instant	Sa usa ka pamilok, nawala ang diyamante nga singsing.	Within a moment, the diamond ring vanished.
Sp	familia	pamilya	pamilya	family	Ang among pamilya nagkahiusa.	Our family is united.
		paminaw	paminaw	listen, hear, feel, observe	Paminaw ug radyo.	Listen to the radio.
		bingwit	pamingwit	fishing
Sp	pimienta	paminta	paminta	pepper	Butangi ug paminta ang akong sabaw aron lami.	Add pepper on my soup then become delicious.
		binti	paminti	angry	Mibathay ang ugat sa akong agtang sa dihang naminti ko.	I was fuming with rage and the veins stood out on my forehead.
		bira	pamirahon	be pulled
Sp	visita	bisita	pamisita	visit
		pampam	pampam	prostitute
		pugus	pamugos	insist, eager, compel	Mamugos siya nga moadto sa Japan.	She is very anxious to go to Japan.
		bugti	pamugti	barter
		bugwal	pamugwal	plow
		puhunan	pamuhunan	invest	Ang pagtuon usa ka maayong pamuhunan.	Education is a good investment.
		pamuligi	pamuligi	envy	Gipamuligihan ko nila.	They envy me.
En	police	pulis	pamulis	become a police matter	Pamulis ang akong gusto inig kadako nako.	I want to be a policeman when I grow up.
		pulung	pamulong	talk, phrase, preamble	Imo ba nga gipamulong ang mga nahitabo nato?	Did you talk about what happened to us?
		punit	pamunit	pick up (imperative)	Pamunit ug mga sagbot.	Pick the weeds up.
		punu	pamuno	chief, president	Daghan ang nakagusto sa pamuno nga bag-o sa gobyerno.	Everybody likes the new president of the government.
Sp	punto	puntu	pamunto	point, score
		pamuu	pamuo	work, seasonal work
		burikat	pamurikat	prostitute
		buring	pamuring	prostitute	Ang mga batang namuring milaganap kay sa kalisud sa kanang nasud.	Because of poverty in that country, children prostitution have been widespread.
Sp	fusil	pusil	pamusil	shooting	Pamusil ug target ang akong bag-ong kalingawan.	Target shooting is my new hobby.
		buslut	pamuslot	pierced, perforate
Sp	postura	pustura	pamustora	dress up	Pamustora sa imong mga sinero.	Dress up with your clothes.
		puta	pamuta	prostitute
Sp	pan	pan	pan	bread	Dili mabuhi ang tawo sa pan lamang,	Man shall not live by bread alone,
		pana	pana	arrow, spear
		saad	panaad	vow
		tabang	panabang	help, support, birth-attend	Ang mga kabus natong kaigsoonan nagkinahanglan sa atong panabang.	Our poor brother and sisters need our assistance.
		tabla	panabla	draw, revenge
		sabut	panabot	logic, reason
		hatag	panagaan	give	Gipanagaan ug pinaskuhan ang mga bata sa kalsada.	The street children were given Christmas gifts.
		tagana	panagana	preparation, precaution	Mas maayo imong gibuhat sa sayo nga panagana.	It's much better that you make early preparation.
		sagang	panagang	defend, respond
		dagat	panagat	fishing method	Epektibo kaayo ang imong paagi sa panagat.	Your fishing method is very effective.
		bagay	panagbagay	harmony	Kinahanglan ang panagbagay aron malinawon ang atong pagpuyo.	Harmony is important so we can live peacefully.
		dapug	panagdapog	accumulation
		usa	panaghiusa	fuse, mix	Malipayon ako sa atong panaghiusa.	I'm happy for uniting with you.
		taghuy	panaghoy	call, whistle	Nindot paminawon ang iyang panaghoy.	His whistling is nice.
		tag-iya	panag-iya	belong, owned	Gipanag-iya sa akong lolo ang balay nga among gipuy-an.	The house where we live belongs to my grandfather.
		kuyug	panagkuyog	companionship	Aligre mi sa among panagkuyog.	Our companionship is lively.
		dagmal	panagmal	maltreat
		tagsa	panagsa	seldom, rare	Kung maghimo ka ug kabuang, panagsa lang palihug.	If you do a crazy thing, please make it once in a while.
		salu	panagsalo	banquet, feast
		tiayun	panagtiayon	married, conjugal
		tigum	panagtigom	meeting	Nalipay ko nga daghan mitambong niining atong panagtigom.	I am very happy that many people attended our meeting.
		uban	panag-uban	companionship, association, do together	Ang atong kanunay nga panag-uban nakapalig-on sa atong panaghigalaay.	Acting together anything made our friendship strong.
		dagway	panagway	face, look, appearance	Usahay ang panagway sa usa ka tawo makailad.	Sometimes the appearance of a person is deceiving.
		tahi	panahe	sew	Maayo manahe ug bestida siya.	She sews dresses well.
		tahi	panahi	sew, tailor	Nabuhi ko pinaagi sa pagpanahi ug sinina sa mag bata.	I make a living by sewing children's dresses.
		dahum	panahom	expectation	Dako kaayo ang akong pagdahom nga makatapos ka sa imong pagtuon.	My great expectation is that you will finish your studies.
		panahun	panahon	time, season, weather	Dili pa panahon.; Sa iyang panahon	It's not yet the time. ; in the appropriate time
		takla	panakla	click one's tongue
		dakup	panakop	catch
		takus	panaksan	bowl, cup
		salamin	panalamin	look oneself in a mirror
		panalangin	panalangin	bless, prayer	Atong panalanginan ang mga pagkaon sa dili pa ta mokaon.	Let's bless our food before we eat.
		salapi	panalapi	finance
		talaw	panalaw	be afraid of
		salipud	panalipod	defend, protect, hide	Panalipod  aron dili ka maigo sa bala.	Protect yourself so you will not be hit by a bullet.
		sal-ut	panal-ot	particle
		tamas	panamastamas	rape, insult, violate	Naghikug ang babayeng gipanamastamasan.	The girl that was raped committed suicide.
		panamilit	panamilit	farewell
		salamin	panamin	mirror
		damkun	panamkon	conceive	Nanamkon si Eva ug nanganak ug lalaki.	Eve conceived and bore a son.
		paun-an	pan-an	bait, put a bait	Dili ka makakuha kon walay pan-an?	You can't fish without bait?
		tan-aw	panan-aw	gaze, eyesight, vision	Panan-aw ug nindot nga bulak.	Look at the beautiful flower.
		sanghid	pananghid	permission, leave	Pananghid sa imong mga ginikanan sa dili pa ka magminyo.	Ask  your parents permission before you get married.
		sanglit	pananglit	for example
		sanglit	pananglitan	for example, example	Pananglitan makadaug ka ug lima ka milyon ka pesos unsa man ang imong una nga paliton?	For example, if you win five million pesos, what is the first you buy?
		sapaw	panapaw	adultery	Usa ka mortal nga sala ang pagpanapaw.	Adultery is one of the sins of mortals.
		saput	panapton	cloth	Panapton nga nipis ang itabon sa lamesa.	I will cover the table with a thin cloth.
Sp	trapo	trapu	panarapo	wipe
Sp	trabajo	trabahu	panarbaho	work
		panas	panas	erase, dim	Ang maong hitabo dili mapanas sa akong panomduman.	That incident cannot be erased from my memory.
		taup	panaup	sink, disappear
		panaw	panaw	journey	Padayon sa imong panaw.	Continue the journey.
		tawag	panawag	call	Nakapanawag ka na ba sa imong amo?	Have you called to your boss?
		saway	panaway	criticism
		taytay	panaytay	mountaineering
		panday	panday	carpenter, blacksmith	Panday ang trabaho nako.	My job is a carpenter.
Sp	pan de sal	pandisal	pandesal	pan with salt	pinoy pandesal
		pandul	pandol	stumble	Napandol ko sa ngitngit.	I stumbled in the dark.
		pandung	pandong	shade, cover for shed	Naay hinay nga ulan pagpandong sa ulo ug tualya.	It's raining a little, so cover your head with a towel.
		dungug	pandungog	hearing
Sp	seguro	siguru	paneguro	certain	Paneguro-a og bayad ang electric bill.	Make sure to pay electrical bill.
		pang	pang-	prefix
		kabit	pangabit	adultery
		pangadyi	pangadye	pray	Dili magsaba kon naay mangadye.　/Ayaw pagsaba ~.	Don't make noise when we are praying.
		pangag	pangag	tooth lacking	Ang ngipon ni John napangag.	A tooth of John is lacking.
		agad	pangagalun	serve
		gahum	pangagamhanan	govern, administrate
		aghu	pangagho	sigh	Nakapangaho siya tungod sa kakapoy.	He sighed due to weariness.
		agpas	pangagpas	hypothesis, speculate	pangagpas banaba	theory
		kahas	pangahas	dare
		kahuy	pangahoy	gather fire wood	Pangahoy aron makaluto.	Gather firewood to cook.
		aku	pangako	do on his responsibility
		ala	pangala	intense desire or dislike in pregnancy	Manggang hilaw ang iyang gipangalaan.	She has an intense craving in pregnancy for green mangos.
		alagad	pang-alagad	ministry	Ang pagkakatekista usa ka pang-alagad sa simbahan.	The catechist is a church ministry.
		ngalan	pangalan	name	Nindot ug pangalan ang iyang itoy.	Her puppy has a nice name.
		kalit	pangalit	emergency	Giandam ko kining lamparahan para sa pangalit nga panginahanglan.	I am preparing this lamp for emergency needs.
		pangaliya	pangaliya	entreat, beseech	Pangaliya kanunay sa kahitas-an nga makadawat ta pirme ug mga grasya.	Always pray to the almighty that we can always receive graces.
		kaliyupu	pangaliyupo	entreat, appeal, beg	Nangaliyupo si Joel nga pasayluon siya ni Jocel.	Joel asked Joselle's forgiveness.
		kamay	pangamay	beckon
		kampanya	pangampanya	campaign, electioneer
		pangamuyu	pangamuyo	entreat, appeal, beg
		ngalan	pangan	name
		anak	panganak	deliver, bear	Gipanganak ni Maria si Jesus sa pasungan.	Mary give birth to Jesus in a manger.
		naug	panganaog	go down	Panganaog namo diha kay mangaon na ta.	Go down there and let's have meal.
		panganay	panganay	eldest, first born	Lalaki ang akong panganay nga anak.	My firstborn is a boy.
		andak	pangandak	boast, brag	Dili maayo ang pagpangandak.	It is not good to brag.
		andam	pangandam	preparation	Ang ilang pangandam alang sa fiesta mausikon.	Their preparation for fiesta is excessive.
		nganduy	pangandoy	hope, ambition, wish
		anud	panganod	cloud	Ang mga panganod gihuyop sa hangin.	The wind blew the clouds.
		panganti	panganti	yearn, wish	Akong panganti nga makadaog ug lotto.	My wish is to win the lotto.
		kaun	pangaon	meal
Sp	café	kape	pangape	have coffee	Pangape sa samtang maghulat.	Have coffee while waiting.
Sp	carrera	karira	pangarera	race	kabayong pangarera	race horse
Sp	cariño	kariñu	pangarinyo	caress, love making
		asawa	pangasawa	take as wife, marry	Pangasawa ug babaye nga mapinanggaon.	Take a loving woman as a wife.
		tagak	pangatagak	fall	Ang pagpangatagak sa ulan nakabasa nako.	The falling rain got me wet.
		tahud	pangatahuran	greet, salute	Nangatahuran niya sa maestro.	She greeted her teacher.
		tarung	pangatarungan	defense, excuse, justify	Adto lang pangatarungan atubangan sa korte.	Justify your act in the court.
		tawa	pangatawa	laugh	Ayaw mo pangatawa sa sayop sa uban.	Don't laugh at the mistakes of others.
		tuga	pangatuga	venture
		tulug	pangatulog	sleep	Pangatulog na kamo.	You all go to bed.
		kawat	pangawat	steal, larceny	Ayaw pagpatay, ayaw pangawat.	Don't kill, don't steal.
		ayam	pangayam	hunt	Ginadili na karon ang pagpangayam ug mga langgam.	Hunting of birds is now prohibited.
		pangayu	pangayo	ask, rely, request	Kon nakahimo ko niana, ako mangayo'g pasaylo.	If I made it I beg your pardon.
		dagmal	pangdagmal	maltreatment	Usa ka pagpangdagmal ang pagpamugos ug trabaho sa mga menor de edad.	Forcing a minor to work is a maltreatment.
		daug	pangdaogdaog	maltreatment, tyranny
		daut	pangdaot	conspire
		diga	pangdiga	courting, court
		dugu	pangdugo	bleeding, menstruation	Ang pagdugo sa babaye usa ka timailhan nga pwede na siya makabaton ug anak.	A girl's menstruation is a sign that she's capable of bearing a child.
		idad	pangedaron	age	Pila na man ang pangedaron sa imong kinamanghurang anak?	How old is your youngest son?
		gama	panggama	manufacture, production	Ang pagpanggama ug sapatos ang among negosyo.	Shoe production is our business.
		gamut	panggamot	gather roots	Nakapanggamot ug hilbas na ako para sa iyang hilanat.	I have got a herb root for her fever.
		guba	panggub-on	will destroy	Panggub-on nako ang daan nga lamesa.	I will destroy the old table.
		halabas	panghabas	cutting	Dili maayo imong pagpanghabas sa sashimi.	Your way of cutting sashimi is not good.
		hadluk	panghadlok	intimidation	Usa ka pagpanghadlok ang pagtion ug hinagiban.	Pointing a weapon is one form of intimidation.
		hagis	panghagis	furious	Hubog nga nanghagis ug nangulata sa iyang kapoyo.	He got drunk and banging on his house in a fury.
		halili	panghalili	replacement	Ang munggos maayo nga panghalili sa karne.	Mung beans are good replacement for meat.
		hambug	panghambog	vanity, boast	Ayaw panghambog sa imong bahandi.	Don't boast your wealth.
		hapak	panghapak	strike, spank	Ang pagpanghapak sa bata dili maayo.	It's not good to spank the children.
		harus	pangharos	take all, sweep through, coup	Gipangharos sa among grupo ang tanang premyo.	Our group took all prizes.
		hasi	panghasi	harass, threaten
		tuud	panghimatuud	identify, verify, vouch	Ang sertipiko sa akong natawhan usa ka panghimatuod nga ako usa ka Pilipino.	My birth certificate verifies that I am a Filipino.
		hiphip	panghiphip	bribery
		hugas	panghugasan	sink	Ibutang sa panghugasan ang mga plato.	Put the plates on the sink.
		hukhuk	panghukhok	embezzle
		hulga	panghulga	threat, menace	Ang mga adik sa druga usa ka panghulga sa atong komunidad.	The drug addict is one of the menace in our community.
		hunahuna	panghunahuna	attitude, outlook, concept	Unsa man ang imong panghunahuna sa kinabuhi?	What is your outlook in life?
		hupaw	panghupaw	sigh	Nakapanghupaw si Lita nga nakahinumdom sa gipamulong kaniya.	Lita made a sigh when she remembered his words.
		idad	pangidaron	age	Pila na ang imong pangidaron karon?	How old are you now?
		kidlap	pangidlap	sparkle, flash, scintillate
		igi	pangigi	envy
		labut	pangilabut	meddle
		ilad	pangilad	fraud, scam
		pangilin	pangilin	fiesta	Sadya ang pangilin sa among patron.	The feast of our patron saint is full of fun.
		ngilit	pangilit	go to the edge
		kimbig	pangimbig	shudder, gooseflesh
		pangindahay	pangindahay	expect, longing, wish	Ang akong pangindahay nga makahuman sa pagtuon ang akong mga estudyante.	I expect that my pupils will finish their studies.
		kinhas	panginhas	gathering shellfish
		labut	panginlabot	meddle
		isip	pangisip	outlook, reason, logic
		pangit	pangit	ugly
		kita	pangita	search, seek, livelihood	Ang pagpaninda ug isda mao ang iyang pangita.	Selling fish is his livelihood.
		kita	pangitaon	search, get	Dili gyod sayon pangitaon ang kuwarta, uy!	Really it's not easy to earn money, eh?
		pangka	pangka	bump, straits for money
		pangka	pangkapangka	go from place to place	Nagkapangkapangka siyag panghulam.	She went from place to place trying to borrow money.
		languy	panglangoy	swimming	Panglangoy mo sa swimming pool.	You go swimming in the pool.
		lansis	panglansis	ruse, trick	Ang pagpanglansis sa imong isig ka tawo usa ka dautan nga buhat.	Tricking your fellowmen is a bad act.
		lantaw	panglantaw	outlook, foresight, vision
		limbasug	panglimbasog	effort, struggle	Kinahanglan ang panglimbasog sa usa ka tawo aron molampos sa iyang kinabuhi.	Man should struggle in his life to succeed.
		lipung	panglipong	stupor, nausea
		lugus	panglugos	rape	Ayaw panglugos.	Do not rape.
		lungkab	panglungkab	loot, pillage, plunder	Gihipos niya sa usa ka langob ang iyang gipanglungkab.	He kept his loot inside a cave.
		lupig	panglupig	oppression, exploitation	Ang panglupig makabungkag sa usa ka pamilya.	The oppression broke up a family.
		lusut	panglusot	escape, pass through
		lutu	pangluto	cooking	Ang pangluto ug torta maoy iyang panginabuhi.	She makes a living by cooking tortes.
		lutus	panglutos	persecution
Sp	manejo	manihu	pangmaneho	administration, management	Ang pangmaneho sa usa ka eskwelahan dili sayon nga trabaho.	To manage a school is not an easy job.
Sp	compra	kumpra	pangompra	shop, buying	Pangompra ug mga prutas sa merkado.	Buy fruits in the market.
		pangpang	pangpang	cliff
		tupi	pangpatupi	hair cut	Tagai ko ug kwarta para pangpatupi.	Give me money for the haircut.
Sp	ronda	runda	pangronda	go around	Ang pagpangronda sa mga pulis magabii makamenos sa krimen.	The patrol at night of policemen makes crimes lessen.
		samuk	pangsamok	harassment
		tiun	pangtionan	aim, point, target
		kugus	pangugos	carry
		ukuy	pang-ukoy	spy	Gipang-ukoy sa mga sundalo ang kampo sa mga rebelde.	The soldiers spied the rebels camp.
		kulata	pangulata	strike, maltreat	Ayaw pangulata ug mga bata.	Do not maltreat children.
		ulitawu	pangulitawo	court, woo	Si Danny naglisud sa pagpangulitaw ni Grace.	Danny can hardly court Grace.
		ulu	pangulo	leader, president	Kinahanglan nato ang usa ka matinabangon ug lig-on nga pangulo.	We need a helpful and strong leader.
		ulu	panguluhan	lead
		kuma	panguma	grasp tight with finger/nail
Sp	comosta	kumusta	pangumosta	greeting	Ihatag ang akong mainitin nga pangumusta sa atong mga higala.	Extend my warm greetings to all our friends.
		unay	pangunayan	individual action
		kurug	pangurog	shiver
		kurus	panguros	make the sign of the cross	Panguros usa sa dili pa kita pangadye.	Make the sign of the cross before we pray.
		pangus	pangus	abrade	Adunay pangus ang akong tuhod.	There is an abrasion on my knee.
		usisa	pangusisa	question, inspection
		kusmu	pangusmo	snort, huff
		kutana	pangutana	ask, question	Gipangutana ko sa akong ninang kong unsay akong gusto nga pinaskuhan.	My godmother asked me what I wanted for Christmas.
		uyab	panguyab	courtship, propose
		kuyamang	panguyamangan	creep
		yubit	pangyubit	quip
		yuta	pangyuta	agriculture
		tiaw	paniaw	joke
		panid	panid	page, sheet, panel
		hawak	panighawak	stand with the arms on the waist
		ingun	panig-ingnan	example, sample, model	Usa ka panig-ingnan ang mga buhat sa atong mga bayani.	Set the good deeds of our heroes as good examples.
Sp	seguro	siguru	paniguro	insurance	Kinahanglan aduna kitay paniguro para sa atong kaugmaon.	We need to have a good insurance for our future.
		hapun	panihapon	supper, dinner	Nabusog ko sa among lamiang panihapon.	I was satisfied after eating a sumptuous dinner.
		tiid	paniid	observe, spy	Sa paniid nako wala siyay gugma diri nimo.	By my observation she hasn't love for you.
		tiil	paniil	footwork, foot technique
		sikad	panikad	warlike, eager
		tiktik	paniktik	eavesdrop	Ang gihimo nga paniktik sa kapolisan nakatabang aron masulbad ang krinen.	The eavesdropping done by the police helped in solving the case.
		bahu	panimaho	stink, emit odor
		balay	panimalay	home, domicile	Duol sa napulo ka libo nga pamilya ang nawad-an ug panimalay.	It reached to ten thousands families who lost their houses.
		balus	panimalos	revenge, reprisal	Sa kasakit sa iyang gibuhat nga tikas nako, panimalus kanunay ang naa sa akong hunahuna.	By the pain of what he cheated me, revenge is always inside of my mind.
		balus	panimaslan	revenge
		balus	panimawos	revenge, vengeance	Dili maayo nga manimawos ka sa nakasala kanimo.	It's not good to avenge for what you have gotten.
		balay	panimay	home, domicile	Gusto ko nga limpyo kanunay ang among panimay.	I wish our house always clean.
		timbang	panimbang	balance, equilibrium
		palad	panimpalad	adventure, try one's luck	Adto panimpalad sa ubang lugar.	Go and have an adventure in another place.
		buut	panimuot	consciousness, sense	Unya nawad-an ko sa panimuot.; Dihang naulian ko na sa panimuot	Then I lost my consciousness.; when I come to consciousness
		nindut	panindoton	improve, beautify	Atong paninduton ang palibot sa atong eskwelahan.	Let's make our school surroundings clean.
		singil	paningil	collect, demand payment	Paningli si Roy karon sa iyang utang.	Ask Roy now to pay back his debt.
		kamut	paningkamot	effort	Tungod sa iyang pagpaningkamot nahimo ang tanan niya nga mga plano.	All his plans was achieved through his efforts.
		tingil	paninglan	pay back	Akong gipaninglan ang akong amiga sa iyang bayranan.	I demanded my friend to pay back her debt.
		singud	paningod	observe eagerly
		tingug	paningog	tone	Puwede si Lea nga mamahimong manganganta, kay nindot ang iyang paningog.	Lea will be able to become a singer, because she has a good tone.
		singut	paningot	sweat
		singut	panington	sweating
		tinguha	paninguha	strive, struggle, court	Moasinso ang tawong maninguha.	He who strives hard will succeed.
Sp	cepillo	sipilyu	panipilyo	brush teeth
		tistis	panistis	jest, joke	Sige ug panistis nako ang akong amigo.	My friend always makes jokes to me.
		panit	panit	peel, skin	Nagpanit siya ug apple para sa sakit nga lola.	She peeled an apple for the sick grandmother.
		titik	panitik	spelling
		udtu	paniudto	lunch	Pwede na nimong kaunon ang imong paniudto.	You can take lunch already.
		lad-uk	panlad-ok	gulp	Nagpanlad-ok ko nga nakakita sa softdrinks nga giinom sa bata.	I swallowed my spit when I saw the children were drinking soft drinks.
		limbasug	panlimbasog	attempt
		panun	panon	group, flock	Nikuyog ko sa panon sa mga tawo padulong sa simbahan.	I joined a group of people going to church.
		pan-us	pan-os	rancid, spoiled	Napan-os ang among sobra nga sud-an gabii.	The leftover of the last night dinner was spoiled.
		pansat	pansat	prawn	Ang among silingan adunay dako nga pansat.	Our neighbor has a very big prawn.
		pansayan	pansayan	toilet
Ta	pansin	pansin	pansin	pay attention
Sp	pantalan	pantalan	pantalan	wharf, pier	Aduna nay maanindot nga pantalan sa Sugbo.	There are good piers in Cebu.
Sp	fantasma	pantasma	pantasma	phantom, specter	Nitan-aw mi ug pantasma nga programa sa sinihan.	We saw a phantom presentation on the theater.
Sp	fantasia	pantasya	pantasya	fantasy
		pantaw	pantaw	porch	Makaginhawa ta ug lab-as nga hangin sa pantaw.	We can breathe fresh air on the porch.
		pantaw	pantaw	porch
		panting	panting	tower, castle
Sp	panteon	pantiyun	pantiyon	crypt
		pantug	pantog	bladder	Kinahanglan operahan ang bato sa iyang pantog.	He needs surgery for bladder stones.
		pantuk	pantok	thump, knock
		tuba	panuba	buy tuba
		sulud	panudlanan	pocket, treasury	Nawala ang mga kwarta sa panudlanan sa gobyerno.	The money in the government treasury were lost.
		tudlu	panudlo	education, lecture	Kinahanglan ang panudlo sa maayong pamatasan ngadto sa mga kabataan.	We need to educate the youth about good manners.
		sud-ung	panud-ong
		tuig	panuigon	old, aged	panuigong'g 13 hangtod sa 19	from 13 to 19 years old
		sukud	panukod	measurement
		tuktuk	panuktok	knock	Akong nadungog ang kusog nga panuktok sa pultahan.	I heard a loud knocking on the door.
		sukut	panukut	question, collection	Nihatag ug panukot ang maestra human sa diskasyon.	The teacher gave a question after the discussion.
		sulay	panulay	devil, tempter, seduce	Ang mga panulay manintal aron imong buhaton ang dautan.	Many tempters will seduce you to evil acts.
		tulis	panulis	pillage, robbery	Ang pagpanulis usa ka dautan nga buhat.	Pillaging is a bad act.
		sul-ub	panul-ob	wear
		tulun	panulon	swallow
		sulti	panultihon	proverb, saying	Aduna koy mga koleksyon sa mga panultihon.	I have a collection of proverbs.
		sunud	panulundon	inheritance, legacy
		tumbaling	panumbaling	attention, worry	Ayaw panumbalinga ang imong problema.	Do not worry about the problem.
		dumdum	panumduman	memory	Maayo pa gihapon ang panumduman ni Lola bisan tigulang na niya.	My grandma still has good memory even she is old already.
		sumpa	panumpa	swear, vow	panumpa'ng bakak	false testimony
		sundug	panundog	mimic
		suuk	panuok	wisdom tooth
		panuup	panuop	snoop, prowl	Gipanuopan sa mga pulis ang kriminal.	The policemen snooped on the criminal.
Sp	paño	panyu	panyo	handkerchief	panyo sa liog	neckerchief
		paud	paod	press against
		paun	paon	bait, put a bait	Nagdala ko daghan nga paon sa pangisda.	I brought plenty of bait for fishing.
Sp	papa	papa	papa	Pope	Bag-o na ang Santo Papa sa mga katoliko.	Catholics have a new Pope.
Sp	papa	papa	papa	dad	Pinangga kaayo ko sa akong papa.	My dad doted so much on me.
		hulay	papahulay	let rest	Undang na sa imong pagbasa, papahulay na ang imong mga mata.	Stop reading, give your eyes some rest.
		papas	papas	erase, remove	Papas-a ang akong ngalan sa lista mo.	Remove my name from your list.
Sp	papel	papil	papel	paper , role	Ayaw ilabay ang mga papel bisan asa.	Don't throw pieces of paper anywhere.
Sp	papeles	papilis	papeles	document	importante nga papeles	important document
		papha	papha	delete, rid	Paphaa ang mga peste nga ilaga sa imong bodega.	Get rid of pestering rats from the stockroom.
		pilit	papilit	paste, glue, adhesive	Pangita ug pinaka lig-on nga papilit sa plastics.	Find the most strong glue for plastics.
		pilit	papitli	paste (imperative)	Papitli ug istiker ang nagaras nga bahin sa gitara.	Put a sticker on the scratched part of guitar.
Sp	para	para	para	for, to	para nako; para sa	for me; to/for
Sp	parar	para	para	stop	Para! Kay manaog na ko aning jeepney.	Stop! I'll get off this jeepney.
Sp	para	para	para asa	for what	Ang kanang imong gipalit nga daghang pagkaon para asa man na?	That many food you have bought, for what purpose?
Sp	parada	parada	parada	parade	Taas kaayo ang parada.	The parade is very long.
Sp	parada	parada	paradahan	parking area, stop	Ang paradahan sa bag-o nga dakung tindahan dinhi mura ug paradahan kadako sa eroplano.	The parking area of the big and new department store is like that of an air port.
Sp	paradoja	paraduha	paradoha	paradox
Sp	paraiso	paraisu	paraiso	paradise	mura ug paraiso	like in paradise
Sp	paracaidas	parakaidas	parakayda	parachute	Nindot tan-awon ang mga tawo nga nagsakay sa parakayda.	It's nice to watch people riding on parachute.
		parakul	parakol	axe, hatchet	Nawala ang parakol sa mamumutol ug kahoy.	The woodcutter lost his hatchet.
		parakyut	parakyot	parachute	Ang mga sundalo lihiro kaayo mosakay ug parakyot.	The soldiers are very expert to ride parachute.
Sp	paralelo	paralilu	paralelo	parallel
Sp	paralisis	paralisis	paralisis	paralysis	Naparalisis ang lawas sa among silingan human sa aksidente.	Our neighbor suffered paralysis after the accident.
		parang	parang	match, pair off
		parat	parat	salty	Kon ang asin kawad-an sa iyang kaparat,	If the salt is not anymore salty,
		dayig	parayeg	caress, love, wheedle	Niparayeg ang asawa sa iyang bana aron tagaan ug daghan nga kwarta.	The wife wheedled her husband to give her big money.
Sp	pareja	pariha	parehas	equal	Ang pagtagad nato sa bisita parehason ang tanan.	We should treat our visitor all the same.
Sp	parejo	parihu	pareho	same	Parehas ra ang akong pagtagad sa akong mga anak.	I treated my children equally.
Sp	parejo	parihu	parehoon	equality	Kinahanglan parehoon nato pagtagad ang atong mga bisita.	We should treat our visitors with equality.
Sp	par	par	pares	pair, partner	Si Luis ang akong pares sa pagsayaw.	Luis is my partner in dancing.
Sp	padre?	padri	pari	priest	Padre Jaim Sin usa ka maayo nga pari.	Father Jaim Sin is a good priest.
En	parade	parid	parid	parade	Dunay parid nga pagahimuon karong hapon.	We have a parade this afternoon.
		paril	paril	stone fence, wall
Sp	par	par	paris	pair, partner	Paris ang gidaghanon sa akong mga binuhi nga itik.	I raised a plenty of pairs of ducks.
Sp	par	par	parisan	pair	Tulo ka mga parisan ang mingpataliwala sa dance floor.	There were three couples in the center of the dance floor.
Sp	parque	parki	parke	park	Nagkinahanglan mi ug parke para sa mga bata sa among lungsod.	We need a park for children in our town.
En	parking	parking	parking	parking	Asa ta pwede makaparking ani nga sakayan?	Where we can parking this car?
Sp	parlamento	parlamintu	parlamento	parliament
Sp	parnaso	parnasu	parnaso	Parnassus
		paruk	parok	bump, hit	Giparok ni Juan iyang ulo sa bongbung.	Juan bumped his head to the wall.
Sp	parroquia	parukya	parokya	parish
Sp	farol	parul	parol	lantern
		parut	parot	lose, be defeated	Naparot ang boksidor sa ikatulo nga round.	The boxer was defeated in the third round.
Sp	partido	partidu	partedo	political party, relatives
Sp	parte	parti	parti	part	tipaka o parte sa bomba	A shell or a part of bomb
Sp	parroco	paruku	paruko	parish
Ta	paruparo	paruparu	paruparo	butterfly	Nindotan ko motan-aw ug mga paruparo nga maglupad-lupad sa hardin.	I like watching butterflies flying in the garden.
Sp	pariente	paryinti	paryente	relative	Naguol ang among mga paryente sa nahitabo sa akong papa.	Our relatives were grieved for my father's happening.
Sp	pasar	pasa	pasa	pass
		sabak	pasabak	sit on laps	Si Loren pasabaka na lang, kay dili na ta maigo sa lingkuranan.	Let Loren sit on your laps because we don't have enough seats.
		sabut	pasabut	inform	Ayoha siya sa pagpasabut para mahayagan ang iyang hunahuna.	It's better to inform him to make his mind cheerful.
		pasad	pasad	scatter	Siyay nagpasad ug mais alang sa manok.	She scattered corn for the chickens.
Sp	pasado	pasadu	pasado	passed	pasado alas dose	after 12 o'clock
		sagad	pasagad	careless, abandon, neglect	Ngano ka nagpasagad lang ug kaon bisan unsa.	Why don't you mind to eat anything?
		sagad	pasagdan	leave alone, nonintervention	Nagpasagdan siya ug iyang bata. ; Pasagdi nako.	She let her child to himself.; Let me alone.
		sagad	pasagdi	let it be
Sp	pasaje	pasahi	pasahe	fare	Karong tuiga mitaas na sab ang pasahe sa dyip.	Again this year the jeepney fare was raised.
Sp	pasajero	pasahiru	pasahero	passenger	Ang mga pasahero sa bus nasamad.	The passengers of the bus injured.
		saka	pasaka	lift, raise, file
		sakit	pasakit	afflict, hurt	Daghan na kaayo ko ug giantos nga mga pasakit sa akong kinabuhi.	I have endured a lot of pains in my life.
		salamat	pasalamat	thank, gratitude, appreciate	Dako ang pasalamat nako nga nakapasar ko sa eksamin.	I'm thankful that I could pass the examination.
		salig	pasalig	pledge, warranty	Gugmang putli maoy pasalig.	A pure love is pledged.
Ta	pasalubong	pasalubung	pasalubong	gift	Japanese nga monyeka ang pasalubong ni Uncle gikan sa Japan.	My Uncle gave me a Japanese doll from Japan.
		pas-an	pas-an	carry, shoulder
		sanay	pasanay	engender, breed
		pasangil	pasangil	blame, accuse, impute	Gipasangilan sa Presidente si Mrs. Estrada nga nitabang siya sa mga rebeldeng sundalo.	Mrs. Estrada was alleged by President that she helped rebel soldiers.
		pasangil	pasanginlan	accused
		pasangil	pasanginling	alleged, accused
Sp	pasa	pasa	pasapasa	hand around	Gipasapasa sa mga bata ang bola.	The children passed the ball from one hand to another.
Sp	pasaporte	pasapurti	pasaporte	passport	Nakakita ko ug pasaporte sa lingkoranan sa taxi, ug gipanagiya kini ug usa ka Haponess.	I found a passport at the seat of a taxi, that belongs to a Japanese.
Sp	pasar	pasar	pasar	pass	Kon kita mituon ug maayo, mopasar kita.	If we study hard we will pass.
Sp	pasa	pasa	pasas	grape, raisin	Ang pasas gama sa ubas.	Raisin is made from grape.
		saya	pasaya	show off, expose
		pasayan	pasayan	shrimp	Ang lawas nimo mamula kung mokaon ka ug pasayan.	Your body become reddish if you eat shrimps.
		saylu	pasaylo	pardon, forgive	Pasayloa ko sa akong gibuhat.	Forgive me for what I have done.
		saylu	pasayloon	forgiveness	kon dili ninyo sila pasayloon	if you won't forgive them
Sp	paciencia	pasinsya	pasensiya	patience	Pasensiya na Karen ha… nakalimut ko ug dalan sa imong libro.	Be patient, Karen please, I forgot to bring your book.
		siaw	pasiaw	banter
		sibug	pasibog	repel, repulse	Gipasibog ang petsa sa among kasal Enero sunod tuig.	The date of our wedding was moved to January next year.
		pasidaan	pasidaan	forewarn, precaution	Ayaw kalimut akong pasidaan.	Don't forget my warning.
		dungug	pasidunggan	famous
		dungug	pasidungog	acclaim, exaltation
		siga	pasiga	switch on, inflame	Pasiga-a ang suga.	Put on the light.
Sp	garbo	garbu	pasigarbo	show off	Ako gyud ikapasigarbo ang akong mga ginikanan.	I will introduce my parents to you proudly.
Sp	seguro	siguru	pasiguro	make sure, pay insurance	Pagsiguro ug bayad sa imong buhis sa yuta.	Make sure to pay your real property tax.
		siklap	pasiklap	glance
		pasil	pasil	sandbar
		silit	pasilitan	pump, squirt	Pasilitan ka nako ug tubig gamit ang pusilpusil nga naay tubig.	I will squirt you water with my water gun.
		silsil	pasilsil	engrave	Gipasilsil sa hunahuna sa mga kabataan ang mga maayong mithi.	Good lessons were engraved in the minds of the youths.
		sinati	pasinati	orientation	Inig sugod sa klase ipasinate sa mga bata ang mga balaod ug regulasyon sa eskwelahan.	At the start of classes, pupils are given orientation for the rules and regulations of the school.
		sinaw	pasinaw	polish	Butangi ug pasinaw ang imong buhok.	Apply hair oil on your hair.
		ngari	pasingari	coming
		sipala	pasipad-an	mal-treated, harm	Gipasipad sa mga tawo ang sagradong kalasangan.	The people profaned the sacred forest.
		sipala	pasipala	affront, harm, profanity	Dili ka magpasipala sa imong isig ka tawo.	Do not insult your fellow men.
		ugda	pasiugda	begin, initiate, start	Si Roy ang nagpasiugda sa tanan nga kabuang nila.	It's Roy who started the all stupidity.
		ulu	pasiulo	top, first
		una	pasiuna	first, preface, introduction	Siya ang pasiuna.; sa pasiunang inbestigasyon	He is the first.; initial investigation
Sp	pasquin	paskin	paskin	placard, notice, poster	Nabasa ba nimo ang paskin nga dili pwedeng mangihi dinhing dapita?	Have you read the notice that nobody is allowed urinate in this place?
Sp	pascua	pasku	pasko	Christmas	Magkatigum ang tibuok pamilya sa panahon sa pasko.	Families are united during Christmas seasons.
Sp	pascua	pasku	paskohanong awit	noel
		paslak	paslak	insert, plug	Gipaslak nako ang charger sa outlet.	I plugged the charger in an outlet.
Sp	pasmo	pasmu	pasmo	cold
Sp	paso	pasu	paso	pass, march
		pasu	paso	burn, sear	Napaso ang akong kamot sa kainit sa kaha.	I burnt my hand because of a hot frying pan.
		pasu	paso	walk slowly
		pasuk	pasok	embed, shove in	Gidali niya'g pasok ang senina sa bulsa.	She hurriedly put the clothes in the bag.
		pasul	pasol	fishing, fishing rod	Naguba ang akong pasol tungod sa kadako sa isda.	My fishing rod was broken because the fish was so big.
		pasu	pasopaso	walk around	Ganahan ko magpasopaso sa among garden.	I like to walk around our garden.
		paspas	paspas	rapid	Paspas kaayo siya motrabaho maong dali mahuman.	She works fast that’s why she finish her work early.
		pastilan	pastilan	Shit! Damn!		expression of disgust/ worry
Sp	pasto	pastu	pasto	pasture, grass
Sp	pasto	pastu	pastohan	pasture	Berde ug abunda sa balili ang pastohan sa baka.	The pasture for cows are green and abundant with grasses.
		subu	pasubo	make sad, distress	Ikaw ra gyud ang nakapasubo nako.	Really you made me sad.
		sugmat	pasugmat	aggravate	Ang imong gibuhat pasugmat sa problema.	What you did aggravate the problem.
		sugu	pasugo	errand
		suku	pasuko	provoke
		pasul	pasul	fishing, fishing rod
		sulabi	pasulabi	splurge	Nagpasulabi siya ug palit ug mga butang nga walay hinungdan.	She splurged in buying things that are not important.
		pasulit	pasulit	test, examination	Nikuha siya ug pasulit sa Unibersidad sa Pilipinas.	She took a test at the University of the Philippines.
		sulung	pasulong	show
		sulud	pasulud	induct, admit	Gipasulod sa ospital ang masakiton nga babaye.	The sick woman was admitted to a hospital.
		pasangil	pasumangil	pretense, alibi	Nagpasumangil siya para makagawas.	He has an alibi so he can go out.
		sumbingay	pasumbingay	metaphor, parable
		sundayag	pasundayag	show, exhibit, display	Si Ana mihatag sa iyang pasundayag nga usa ka kanta.	Ana sang a song as her performance.
		pasunding	pasunding	parade	Adunay pasunding sa mga kabulakan sa Baguio.	There is a flower parade in Baguio.
		pasung	pasungan	crib, manger, trough
		suput	pasupot	shoot by blowgun	Gipasupot niya kanako ang hait niyang tinan-awan.	He cast me a piercing look.
		susu	pasuso	breastfeed a baby
		suya	pasuya	envy, accuse
Sp	paciencia	pasinsya	pasyensya	patience
Sp	paciente	pasyinti	pasyente	patient	Daghan ug pasyente ang maayo nga doktor.	A good doctor has plenty of patients.
		taas	pataas	higher than, put up, enhance	Ipataas ang imong mga kamot.	Put your hands up.
		taban	pataban	put or give something additionally
		tabang	patabang	ask for help	Nagpatabang si Kessie ug laba sa iyang bestfriend.	Kessie asked her best friend to help washing.
		tabas	patabas	cutting
		patag	patag	level, even, equal	Patag ang ibabaw nianang bungtod.	There's a flat and level land on top of that mountain.
		tagam	patagam	deter, punish
		tagu	patago	stealth
		tahum	patahum	embellish, ornament	Daghang mga patahum ang mga hotel.	There are plenty of embellishment in the hotels.
		patak	patak	scatter, strew
		pat-ak	pat-ak	spot, spatter
		taka	pataka	baseless
		taka	pataka'g sulti	rant, nonsense	Nagpataka ug sulti ang boang nga babaye.	The mad woman kept speaking nonsense.
		takdu	patakdo	adapt, define	Ang kolor sa mga dekorasyon gipatakdo sa tema sa kasal.	The color of the decoration fits on the wedding themes.
		patak	patakpatak	patter, pit-a-pat	Nagpatakpatak sa among atop ang ulan.	The rain drops patter on our roof.
		tala	patala	enroll
		talikud	patalikod	turn back	Gusto kong musolay ug lakaw patalikod.	I want to try walking backward.
		talinghug	patalinghog	hearken, heed,  listen	Nagkinahanglan ko sa inyong patalinghog.	Your attention please.
		tangka	patangka	rotation of work
		taput	pataput	fasten, fix	Ipatapot ang sticker sa akong bisikleta.	Fasten the sticker on my bike.
		patara	patara	can't help it, irresistible
		patas	patas	equal, even
		taas	patas-an	raise, rise	Patas-an ang presyo sa gasolina.	Raise the price of gas higher.
Sp	patata	patata	patatas	potato	Ganahan ko mokaon ug pinigsat nga patatas.	I like to eat mashed potatoes.
		tataw	patataw	clarify	Akong ipatataw ang gusto nakong mahitabo.	I want to make it clear what I want to do.
		patay	patay	dead, kill	Ang karne sa patay nga baboy dili na angay ibaligya.	The meat of a dead pig should not be sold.
		patay	patay-patay	lazily, lackadaisical	Giilad sa nagpataypatay nga ilaga ang iring.	The mouse pretending laziness tricked the cat.
Sp	patente	patinti	patente	patent	Adunay patente ang among produkto aron dili parehasan.	Our product has a patent to avoid duplication.
		pati	pati	dove, pigeon	Maghimo mi ug balay para sa pati.	We'll make a house for the doves.
		tiayun	patiayon	marry, unite in marriage
		patid	patid	kick	Naigo ko sa patid sa kabayo.	The kick of the horse hit me.
		tigayun	patigayon	business	Pagpaninda ug menudo nga bugas ang among patigayon.	Our business is retailing rice.
		babaw	patigbabaw	elevate, make surface	Atong ipatigbabaw ang kalinaw.	Peace should come first.
		uyun	patig-uyon	reconcile
		patik	patik	print, tattoo	patik sa panit	tattoo on skin
		patik	patikan	smack kiss, tattoo	Patikan ka nako ug halok sa imong aping.	I will give you a smack kiss on your cheek.
		tikang	patikangkang	straddle	Patikangkanga siya inig sakay sa kabayo.	She straddles when she mount the horse.
		tim-aw	patim-aw	show up, appear
		tin-aw	patin-aw	clarify, explanation	Palihug paminaw sa akong patin-aw mahitungod sa hitabo.	Please listen to my explanation about the incident.
		tindug	patindog	make stand up	Patindoga ang akusado.	Let the accused stand.
		pating	pating	shark	Wala pa ko makakita ug pating.	I haven't seen a shark.
		patinga	patinga	down payment, allowance	Nadawat nako ang akong patinga sa pagbiyahe.	I received my travel allowance.
		tingala	patingala	astonish
		tingug	patingog	make sound/ voice, vowel	Patinguga ang radiyo.	Turn the radio on.
		tinu	patino	prove, clarify
		tuud	patinuod	realize
		patis	patis	soy sauce, fish sauce	Mogamit mi ug patis aron mosamot kalami ang among pagkaon.	We use soy sauce to add flavor to our dishes.
Sp	pato	patu	pato	duck	Nagbuhi mi ug mga pato.	We are raising ducks.
Sp	tocar	tukar	patokar	make sound, play	Akong gipatokar ang akong harmonica.	I make a sound by my harmonica.
		patul	patol	epilepsy
		pat-ul	pat-ol	put on,  blame on	Iyang gipat-ol nako ang tanang sala.	He put all the blame on me.
		pat-ul	pat-ol	marry up
		patung	patong	interest, pile up	Adunay patong ang imong gihulaman nga kwarta.	The money you owe has an interest.
Sp	patriota	patryuta	patriyota	patriot	Ang mga bayani patriyota.	Heroes are patriots.
Sp	fachada	patsada	patsada	cute, nice looking	Patsada kaayo ang iyang awto.	His car is so cute.
En	patching	patsing	patsing	patch	Daghan ug mga patsing ang akong karsones.	My pants have many patches.
		tuga	patuga	dare
		tuga	patughan	indulge
		tugut	patugot	margin, allowance	Butangi ug patugot ang imong sulat.	Put a margin on your letter.
		tukma	patukma	adapt, fit	Ipatukma ang imong isuot sa klase sa party nga imong tambongan.	Your dress should fit the kind of party you will attend.
		tulu	patulo	drip	Nagpatulo mi ug luha sa among panagbulag.	We shed tears for the separation.
		tuman	patuman	enforce	Atong ipatuman ang atong mga balaod.	We should obey our laws.
		tungha	patungha	send to school
		tungud	patungod	approach
		tuu	patuotuo	simulate, superstition
		tupi	patupi	hair cut	Taas na kaayo imong buhok, kinahanglan na nimong magpatupi.	You already have long hair, you need a haircut.
		turatuy	paturatoy	be regardless of what other think	Mipaturatoy siyag paglakaw bisag akong gitawag.	She went away disregarding my calling.
		tuskig	patuskig	do haughtily
		tusu	patusotuso	pretend
		patuyang	patuyang	overuse, abuse	Kon magpatuyang kag inom, lagmit ulsiron ka.	If you indulge you drinking, maybe you'll get an ulcer.
		patay	patya	kill (imperative)	Patya siya kun dili siya mohilum.	Kill him if he does not be quiet.
		patay	patyanay	blood feud, vendetta	Nagpinatyanay ang mga rebelde ug sundalo.	The rebels and the soldiers had a blood feud.
Sp	patio	patyu	patyo	yard	Anha ko maghulat nimo sa patyo sa simbahan.	I'll wait for you in the church yard.
		ubus	paubos	lower, pull down	Kinsi paubos	Under 15
		ubus	paubsanon	modest, humble	Atong praktison kanunay ang mapaubsanon nga batasan sa tanan.	We should always practice a humble attitude to everybody.
		uga	pauga	dry, desiccate	Palihug ko ug pauga sa akong sandal.	Could you please dry my sandal?
		ugnat	paugnat	exercise	Kada hapon ko magpaugnat sa gym.	I do my exercise every afternoon in the gym.
		ukyab	paukyab	surprise, excite	Ang iyang mga istorya para paukyab lang sa mga tawo.	His stories are just to surprise people.
		uli	pauli	go home, come home	Pauli na ko.	I go back already. ( good by)
		uli	paulia	let go home	Palihug ko ug ingon ni Rolan nga paulia dayon.	Please tell to Rolan to go home soon.
		ulus	paulos	lend	Dili siya paulos nako ug libro nga Harry Potter.	He won't lend me his book of Harry Potter.
		una	pauna	advanced, premarital	Mao kini ang akong paunang bayad.	This is my advance payment.
		undayun	paundayon	spoil, continue	Sige lang nimong gipaundayonan ang imong mga anak.	You always spoil your children.
		uraray	pauraray	snuggle	Wala madugay, nahikatulog ko nga nagpauraray sa iyang mga bukton.	Before long, I went to sleep in his arms.
		usab	pausab	let repeat	Pausab ko ug pakulong sa akong buhok.	I want to have my hair curled again.
		usab	pausba	let repeat (imperative)	Kinsa man to ang mikanta ganiha, pausba ug kanta bi?	Who sang a while ago? Let her sing again.
		usbaw	pausbaw	enhance	Bag-o ra ming nakadawat ug pausbaw sa among sweldo.	We have just received an increase in our salary.
		us-us	paus-os	drop, lower	Napaus-us ang akong purol samtang niambak ko.	My shorts went down while I was jumping.
		utang	pautang	loan	Nagpautang ang kooperatiba sa ubos nga interest.	The cooperative gives loans with low interest.
		utug	pautog	masturbation
		uyug	pauyog	swing, shake	Pauyog ang duyan	Swing the cradle.
		palung	pawong	switch off, extinct	Palihug ko ug pawong sa TV.	Can you please switch off the TV.
		paya	paya	coco bowl	Wala pa ko kasulay ug gamit ug paya.	I haven't tried using 'paya' (bowl made from coco shell).
		payag	payag	shack, hut	Nagtukod mi ug payag sa tunga sa kahumayan.	We built a hut in the middle of the rice field.
		payung	payong	umbrella	Ang kolor sa akong payong kay pink.	The color of my umbrella is pink.
Sp	paipay	paipay	paypay	fan
Sp	febrero	pibriru	Pebrero	February	Pebrero ang bulan alang sa mga managhigugmaay.	February is the month for lovers.
Sp	peligro	piligru	peligro	risk
Sp	pelicula	pilikula	pelikula	film
Sp	penal	pinal	penal	penal
Sp	pepino	pipinu	pepino	cucumber	Akong gibutangan ug pepino ang akong mga mata nga lapoy.	I put cucumber on my tired eyes.
Sp	perder	pirdir	perder	lose
Sp	perico	piriku	periko	parakeet, parrot
Sp	firme	pirmi	permi	continue, always	Palihug ampingi pirme ang  imong lawas.	Please take care always your body.
Sp	permiso	pirmisu	permiso	permission	Nangayo ko ug permiso sa akong mga ginikanan nga magminyo na.	I asked permission from my parents for my marriage.
Sp	pero	piru	pero	but	Kahibalo ko mokanta pero dili ko kahibalo mosayaw.	I know how to sing but I don't know how to dance.
Sp	porcentaje	pursintahi	persentahe	percentage	Pila ka porsento ang akong bahin?	What is the percentage of my share?
Sp	fuerte	puwirti	perte	forceful, very, awfully, strong
Sp	feria	pirya	perya	fair	Miapil kami sa perya sa siyensya.	We joined the science fair.
Sp	periodista	piryudista	peryodista	journalist, pressman	Usa sa among mga senador kanhi peryodista.	One of our senators is a former journalist.
Sp	petroleo	pitrulyu	petrolyo	petrol, gas, kerosene	Dako ug umento ang mga presyo sa petrolyo.	There is a great increase in the prices of kerosene.
Sp	fecha	pitsa	petsa	date	Petsa tryenta karong adlawa.	It's 30th today.
		pitsay	petsay	pechay ( a kind of greens)	Pila ang usa ka kilo nga petsay?	How much is a kilo of pechay?
		piang	piang	crippled, lame, fracture	Ang tawo nga adunay piang maglisod ug lakaw.	A lame person has difficulty walking.
		pid-uk	pid-ok	flicker, darken
		piging	piging	banquet, dinner party	Giambitar mi sa usa ka piging.	We are invited to a dinner party.
		pig-it	pig-it	clasp, tight	Mibesobeso ug mipig-it sa kamot sila.	They clenched their hands firmly and put their cheeks on.
		pig-ut	pig-ot	narrow, tight, strict
		pigsat	pigsat	jam, crush, mash	Napigsat ang mga saging nga anaa sa kina-ilaloman sa sako.	The bananas in the bottom part of the sack were crushed.
		pihaw	pihaw	embarrassed, self-conscious, out of tune
		pihig	pihig	prejudice, bias, slant	Adunay pagpihig ang imong pagpili ug higala.	You have a prejudice in choosing your friends.
Sp	fijo	pihu	piho	certain, steady, sure	Ako sa nga pihoon unsa katinuod ang imong istorya.	I want to confirm how true your story is.
		piit	piit	squeeze, compress, tight	Piit kaayo ang imong gisuot nga T-shirt.	You are wearing a very tight shirt.
		pikal	pikal	loathe, irk, disgust	Napikal ang akong papa sa akong pagtubag niya.	Father got angry when I talked back to him.
		pikas	pikas	half, side, other part	Nakit-an na nako ang pikas sa akong ariyos.	I have found the pair to my earrings.
Sp	pico	piku	piko	pickaxe
		piku	piko	fold, bend
		pikun	pikon	nervous, short-tempered	Dali ra mapikon ang akong kuya.	My elder brother easily gets angry.
		pikut	pikot	slit eyes
		pikut	pikot	trap to marry
		pikuy	pikoy	penis	Pikoy o tintin mao sa batang lalaki.	Pikoy or tintin is used for child's.
		pikpik	pikpik	rap, tap, pat	Gipikpik niya ang akong abaga.	He tapped my shoulder.
		pila	pila	several, how many, how much	Pila man ni?	How much is this?
		pilapil	pilapil	rice field
		pilapil	pilapilan	rice field	Atua si tatay sa pilapilan.	Father is in the rice field.
		pilas	pilas	abrasion
		pilaw	pilaw	vigil, drowsy, doze off
		pildi	pildi	defeat, lose	Ako siyang napildi sa duwa nga chess.	I defeated him in playing chess.
		pildi	pildiro	loser
Sp	pildora	pilduras	pildoras	pill	Nitumar ko ug pildoras para sa sakit sa akong ulo.	I took a pill for my headache.
		pili	pili	choose	Mopili ko ug ngindot.	I will choose a nice one.
		pili	pilian	choosy
		pili	piliay	election, vote	Kanus-a ang piliay para sa barangay kapitan?	When is the election for barangay captains?
Sp	peligro	piligru	piligro	risk	Piligro kaayo sa mga bata ang pagdula ug kutsilyo.	It's very risky for children to play with a knife.
		pili	pilion	prefer, picky	Nganong pilion man nimo ang imong mga higala?	Why do you choose your friends?
Sp	filipinas	pilipinas	Pilipinas	Philippines	Ang nasud nga pilipinas gilibotan ug mga isla.	Philippines is a country surrounded with islands.
		pilit	pilit	stick, sticky, adhesive
		pilit	pilit	oblige, persist, insist
		pilu	pilo	double, fold	Ayoha ug pilo ang panyo.	Fold the handkerchief well.
		piluk	pilok	eyelashes, wink	Nagsuot siya ug peke nga pilok.	She wears fake eyelashes.
		piluk	pilokpilok	twinkle	Nagpilokpilok ang iyang mga mata sa kalipay.	Her eyes twinkled with happiness.
		pilu	pilo-pilo	multiply
Sp	filosofia	pilusupya	pilosopiya	philosophy	Unsa ang imong pilosopiya sa kinabuhi?	What is your philosophy in life?
Sp	filosofo	pilusupu	pilosupo	philosopher
Sp	piloto	pilutu	piloto	pilot	Naulahi ug abot ang piloto.	The pilot arrives late.
Sp	pillo	pilyu	pilyo	mischievous, naughty	Ang pilyo nga bata kulang sa atensyon.	A naughty child needs attention.
		pina	pina	warn, forbid
Af		pa+in	pina-	a prefix
		agi	pinaagi	method, just by	Unsa ang pinakamaayong pinaagi sa imong hunahuna.	What is the best way in your opinion?
		paak	pinaakay	kiss (bite) each other
		angay	pinaangay	equal, uniform	Pinaangyan ug sinina ang among mga katabang.	Our maids have uniform.
		angkan	pinaangkan	single mother
		baska	pinabaska	steak	Ganahan ko mokaon ug pinabaska nga karne sa baboy.	I like to eat pork steak.
		bugdu	pinabugdo	raise, protrude
		buhis	pinabuhisan	revenue
		dala	pinadala	emissary, envoy	Siya ang pinadala sa hari sa Espanya.	He is emissary of the king of Spain.
		pala	pinad-an	erasure
		higda	pinahigda	horizontal	Himua ang pinahigda nga linya.	Draw a horizontal line.
		hiwi	pinahiwi	wry, distorted	Pinahiwi ang mga linya nga imong gidrowing.	The lines you drew were crooked.
Af		pinaka	pinaka-	a prefix	Ikaw ang pinakagwapa sa natong eskuwelahan.	You are the most beautiful girl in our school.
		ayu	pinakamaayo	best	Ang pinakamaayo nakong estudyante migradwar na.	My best student have graduated already.
		pakbit	pinakbet	stew of pork and vegetables
		pinal	pinal	dying
		pala	pinalaan	erasure
		labi	pinalabi	favorite person	Adunay pinalabi nga estudyante ang among maestra.	Our teacher has a favorite student.
		palangga	pinalangga	beloved, sweetheart
		latik	pinalatik	cakes of coco syrup
		palit	pinalit	shopped things	Tabangi ko ug dala sa akong mga pinalit.	Help me carry the things I bought.
		panahun	pinanahon	sporadic
		palangga	pinangga	darling, dear, pet
		kita	pinangita	job offer
		ulu	pinangulohan	headed	Ang kapunongan pinangulohan ug usa ka babaye.	The organization is headed by a woman.
		sabut	pinapasabot	implicit
		parayig	pinarayganay	Love each other
Sp	filipinas	pilipinas	pinas	Philippines	Sa pinas ko nagdako.	I have grown up in the Philippines.
		pasangil	pinasanginlan	scapegoat
		dungug	pinasidunggan	honoree	Ako ang pinasidunggan nga dinapit sa usa ka panagtipon sa mga magkauban sa klase.	I am the honored guest of class reunion.
		sikad	pinasikad	due to, basis	Pinasikad sa politika maayong dagan sa nasud.	Because of politics the nation have developed.
		simang	pinasimang	oblique, detouring	Pinasimang padulong sa kasadpan ang among garahian.	Our garage leans toward the west.
Sp	pascua	pasku	pinaskohan	Christmas gift	Gusto ko makadawat og laptop isip pinaskuhan.	I want to receive a laptop as a Christmas gift.
		subay	pinasubay	according to, based on	Ang pagsugod namo sa negosyo pinasubay sa feng shui.	We started our business based on feng shui.
		tipas	pinatipas	oblique, detouring
		patuyang	pinatuyangan	abuser
		tuybu	pinatuybo	vertical	Pinatuybo ang istayl sa iyang buhok.	The style for his hair is vertical.
Ta	pindot	pindut	pindot	press	Nakapindot ko ug sayop nga numero.	I pressed wrong number.
		pinggan	pinggan	plate	Mas barato ang pinggan nga plastik kay sa porselang.	Plastic plates are cheaper than ceramic plates.
		ping-it	ping-it	grimace	Ang ping-it sa iyang nawong tungod sa dili maantos nga sakit.	He grimaced his face due to unbearable pain.
		ping-ut	ping-ot	nasal congestion	Maglisod ko ug ginhawa kay ping-ot ako ilong.	It's hard to breathe by my stuffy nose.
		pingut	pingut	irritated	Napingut ko sa akong amego kay hambugero kaayo.	I'm irritated by my friend because he is very boastful.
Sp	finiquito	pinikitu	pinikito	settlement, pay off
Sp	finiquito  ?	pinikitu	pinikito	strict, rigorous	Pinikito ang pagdisiplina sa among mga ginikanan kanamo.	Our parents are strict in disciplining us.
		pili	pinili	choice, selection	Pinili sa akong mga ginikanan ang akong mapangasawa.	My wife will be chosen by my parents.
		pili	piniliay	election	Malinawon ang piniliay sa mga kapitan sa barangay.	The election for barangay captain was peaceful.
		pilyu	pinilyo	prank
Sp	pintar	pintal	pinintala	paint	Pinintalag pula ang atop sa among balay.	We will paint red the roof of our house.
		pintul	pinintol	block
Sp	preso	prisu	piniriso	prisoner	Ang pinireso naka-ekyas sa prisuhan.	The prisoner escape from the prison.
Sp	frito	pritu	pinirito	fried food	Namaligya kami ug pinirito nga manok.	We sold fried chicken.
		pitik	pinitik	beating, heartbeat
Sp	fino	pinu	pino	fine
Sp	fino	pinu	pino	refined, fine, small
Sp	pino	pinu	pino	pine	Daghan ang mga pino nga kahoy sa Baguio.	There are many pine trees in Baguio.
Sp	pino	pinu	pino	steep
Ta	pinsan	pinsan	pinsan	cousin	Suod nako ang akong mga pinsan.	I am close to my cousins.
Sp	pensar	pinsar	pinsar	think
Sp	pintar	pintal	pintal	paint	Ganahan ko sa baho sa pintal.	I like the smell of paint.
		pintik	pintik	slingshot
		pintuk	pintok	slipshod
Sp	pintor	pintur	pintor	painter	Ang pintor nanginahanglan ug inspirasyon.	A painter needs an inspiration.
		pintul	pintul	a piece of wood, remnant	Pwede nakong pangayoon kining mga pintol nga kahoy?	Can I ask for these remnants of wood?
Sp	pintura	pintura	pintura	painting	Gusto ko mopalit ug pintura para sa akong sala.	I want to buy a painting for my living room.
		pugung	pinugngan	suppressed, restrained
		pugus	pinugus	forced, compulsory	Pinugus ang pagpakigminyo sa akong amiga ngadto sa usa ka langyaw.	My friend was forced to marry a foreigner.
		pulung	pinulongan	dialect, language, idiom	Daghan ug nagkalainlain ang mga pinulongan sa Pilipinas.	There are many different dialects in the Philippines.
Sp	fusil	pusil	pinusilay	gunfight	Nagpinusilay ang mga sundalo ug rebelde.	There was a firefight between the soldiers and rebels.
		pusung	pinusong	fake, feign	Ang iyang mga baligya puro mga pinusong.	The wares hers selling are all fake.
		puti	pinuti	sword
		putul	pinutol	cutting off, pruning, trimming	Ang pagputol sa mga kahoy hinungdan sa pagdahili sa yuta ug pagbaha.	The cutting of trees is the cause of landslide and flooding.
		putung	pinutong	irascible	Ayaw pagpinutong.	Don't lose your temper.
		putung	pinutong	something tied around the head
		putus	pinutos	pack, parcel, bundle	Abliha ang kining pinutos.	Open this parcel.
		puyu	pinuy-anan	address, home	Unsay imong pinuy-anan?	What is your address?
Sp	piña	pinya	pinya	pineapple	Mas ganahan ko mokaon ug pinabugnaw nga pinya.	I prefer to eat chilled pineapples.
		piug	piog	control, suppress	Gipiog ko sa kaluya.	The fatigue overwhelmed me.
		piut	piot	narrow, tight	Pagkapiot sa gisakyan nako nga bus paingon sa norte.	The seat of the bus going to the north was tight.
		pipi	pipi	hammer
		pila	pipila	a few, several	Pipila lamang ka miyembro ang mitambong sa panagtigom.	Only a few members attended the meeting.
Sp	pepino	pipinu	pipino	cucumber	Mahal na ang kilo sa pipino karon.	The price of cucumber is high nowadays.
		pirat	pirat	droopy, drowsy
Sp	pirata	pirata	pirata	pirate	Dili angay paliton ang mga pinirata nga CD.	It’s not good to buy pirated CD.
		pirat	piratpirat	flicker, blink eyes
Sp	perico	piriku	piriko	parakeet, parrot
Sp	frito	pritu	pirito	fry	Pagprito ug kamote para sa atong timo.	You fry sweet potatoes for our snacks.
Sp	firma	pirma	pirma	signature	Ang kada tawo lain-lain ug pirma.	Every person has different signature.
Sp	firme	pirmi	pirme	continue, always	Pirmi ko kasab-an sa akong papa.	I am always scolded by my father.
Sp	fuerte	puwirti	pirti	forceful, very, awfully, strong
Sp	pizarra	pisara	pisara	blackboard	Naglingkod ko duol sa pisara.	I sit near the blackboard.
		pislat	pisat	crush, squash	Napisat gyud ang ulo sa iro human naligsan sa truck.	The head of the dog was crushed after a truck run over it.
		pisi	pisi	rope, twine	Naputol ang pisi nga gihikot sa baka.	The rope tied the cow was cut.
		pisik	pisik	scatter	wala pisik	without exception
		pisil	pisil	massage, squeeze by fingers
		pisil	pisilpisil	massage
Sp	fiscal	piskal	piskal	prosecutor
Sp	fiscalia	piskalya	piskaliya	prosecution
		piskat	piskat	pink-eye, conjunctivitis
		piskay	piskay	lively, active
		pislat	pislat	crush, squash
		pislit	pislit	push, squeeze, acupressure	boton pisliton	push button
		pisluk	pislok	go to sleep, get dark
Sp	peso	pisu	piso	peso	Bayente pisos ang akong balon sa eskwelahan.	Twenty pesos is my school allowance everyday.
		pisu	piso	chick	Ang himungaan ug ang mga piso niini nanagkakha sa yuta.	A hen and her chicks are scratching the ground.
		pisut	pisot	uncircumcised, beginner
		pispis	pispis	a kind of insect	Daghan ug pispis ang hugaw nga balay.	A dirty house  has many 'pispis'.
Sp	fiesta	pista	pista	festival, feast	Nagpista mi ug kinaon sa lamiang pagkaon.	We feast with the sumptuous meal.
Sp	peste	pisti	piste	pest
Sp	pistola	pistula	pistola	pistol	Ayaw gamit ug pistola nga walay lisensya.	Don’t use a pistol with no license.
		pita	pita	mud
Sp	petaca	pitaka	pitaka	wallet	Ginama sa panit sa buaya ang akong pitaka.	My wallet is made of crocodile skin.
		piti	piti	slap, click, pop
		pitik	pitik	snap fingers, flick, pulse	Pagpitik sa kamot sa mahiko nawala ang koneho.	When the magician snapped his fingers the rabbit had vanished.
		pitik	pitikpitik	throb	Nagpitikpitik pa ang iyang pulso.	His pulse is still beating.
		piti	pitipiti	crackle, sizzle, sputter	Nagpitipiti ang mga popcorn sulod sa kaldero.	The popcorn crackled inside the pot.
		pitiw	pitiw	clitoris, trigger
Sp	pito	pitu	pito	whistle, toot	Ganahan mohuyop sa pito ang mga bata.	Children love to blow the whistle.
		pitu	pito	seven	Pito kabuok ang mga duwende ni snowhite.	Snow white has seven dwarfs.
		pituk	pitok	stare blankly
		pituk	pitokpitok	blink, (be astounded)
		pitul	pitol	discipline	Gipitol nako akong manghod sa iyang mga ngil-ad nga batasan.	I've remonstrated my young brother about his improper practice.
		piut	pit-on	tighten
		pitupitu	pitopito	tadpole, wriggler
		pit-us	pit-os	narrow, hard up	Pit-os kaayo ang agianan padulong sa amoa.	The road leading to our house is very narrow.
		pitpit	pitpit	sop, drench
Sp	fecha	pitsa	pitsa	date	Nausab ang pitsa sa ilang kasal.	Their wedding date was changed.
		pitsas	pitsas	mahjong tiles
Sp	pichel	pitsil	pitsil	pitcher, mug, jug
		pitsipitsi	pitsipitsi	medley, sundry goods	Nanganta mi ug pitsipitsi nga kanta sa pasko pagparty.	We sang a medley of songs during the Christmas party.
		piyal	piyal	entrust, trust	Kanako gipiyal ni lola ang iyang mga alahas.	Lola entrusted me her jewelries.
		piyangpiyang	piyangpiyang	cymbals, lesbian
Sp	fianza	pyanza	piyansa	bail	Walay piyansa ang kaso sa druga.	There's no bail for drug related cases.
		piyapi	piyapi	crush, squash	Napiyapi ang mga sakyanan human nagkabanggaay.	The vehicles were squashed by the collision.
Sp	pieza	pyisa	piyesa	part, piece
Sp	fiesta	pista	piyesta	festival, feast	Adunay piyesta sa mga utanon sa Dalaguete.	There is a vegetable Festival in Dalaguete.
		piyung	piyong	close eyes	Piyong lang imong mata.	Just shut your eyes.
Sp	piorrea	pyuriya	piyoriya	pyorrhea
Sp	placa	plaka	plaka	disc, record, phonograph	Dili na magamit ang among plaka.	Our disc is no longer useful.
Sp	flamenco ?	plamingku	plamingko	long and pointed knife	Giregalohan ko sa akong mga suod nga higala ug plamingko sa akong bertdey.	My close friends gave me a pointed knife for my birthday.
Sp	planeta	planita	planeta	planet	Dili na usa ka planeta ang Pluto.	Pluto is no longer a planet.
Sp	palangana	palanggana	planggana	basin, washbowl
Sp	plano	planu	plano	plan	Wala sa among plano nga moikyas.	It was not in our plan to escape.
Sp	planchado	plansadu	plansado	ironed	Plansado na ang imong sinina.	Your dress ironed out already.
Sp	planta	planta	planta	plant, factory	Adunay nahitabong disgrasya sa planta.	There was an accident in the factory.
Sp	plancha	plantsa	plantsa	iron, press	Palihug plantsaha ang akong sinina.	Please iron my clothes.
Sp	aplastar ?	plastada	plastada	show, placement	Giplastada sa mall ang mga bag-ong klase sa sakyanan.	The new brand cars are shown in the mall.
Sp	aplastar ?	plastar	plastar	put
Sp	plastica	plastika	plastika	plastics
Sp	plata	plata	plata	silver	Nakakita mi ug plato nga ginama sa plata.	We found a plate made of silver.
Sp	plato	platu	plato	plate	Tagai ko ug usa ka plato nga humay.	Give me a plate of rice.
Sp	flema	plima	plema	phlegm	Lisod pagawason ang gahi ug pilit nga plema.	Hardy, sticky phlegm are difficult to expel.
Sp	flete	pliti	plete	fare, freight	Libre ang plete sa mga bata.	The fare for children is free.
Sp	pluma	pluma	pluma	pen	Paliti ko ug pluma nga lain-lain ug kolor.	Buy me a pen with different color.
Sp	fluido	pluwidu	pluwido	liquid, fluid	Nindot gamiton ang pluwido nga panas.	I like to use liquid erasers.
Sp	poblacion	publasyun	poblacion	village, town	Nagpuyo mi sa Poblacion sa Lungsod sa Dalaguete.	We live in the center of the town of Dalaguete.
Sp	pobre	pubri	pobre	poor	Napobre sila tungod sa sugal.	They became poor because of gambling.
		upud	pod	too, also	Gwapa man pod ko!	I am also beautiful!
Sp	poder	pudir	poder	power
Ta	pugi	pugi	pogi	handsome	Pogi kaayo si Harry.	Harry is very handsome.
		pugung	pogong	control, stop, restrict, keep	Walay makapugong nako.	No one can stop me.
		pugung	pogong	barrette, hair clip	Ngindot kaayo siya ug pogong.	Her hair clip is very nice.
		puhunan	pohunan	capital, investment	Nanghulam ko ug puhunan sa negosyo sa bangko.	I borrowed the capital for my business from the bank.
Sp	polvo	pulbus	polbos	powder	Butangi ug polbos imong nawong kay sinaw kaayo.	Apply powder on your face, it is so shiny.
Sp	policia	pulisiya	polisiya	policeman	Usa ka polisiya ang mitabang kanako sa akong pagkawala.	A policeman helped me when I was lost.
Sp	politica	pulitika	politika	politics	Politika ang hinungdan sa pagkamatay sa mayor.	Politics is the cause of the mayor's death.
Sp	politico	pulitiku	politiko	politician
Ch	polonchai	pulunchai	polunchai	spinach	Ang akong ig-agaw ganahan kaayo mokaon ug polunchai.	My cousin love to eat spinach.
Sp	funda	punda	ponda	cover, pillowcase
Sp	fundir	pundir	ponder	melt, burn out
Sp	fondo	pundu	pondo	bottom, base
Sp	por favor	pur pabur	por pabor	please
Sp	forma	purma	porma	form, shape, figure	Naporma ug maayo ang iyang dughan.	Her breasts were well formed.
Sp	formal	purmal	pormal	formal, serious	Ang tawo nga sobra kapormal laay.	A person who is too formal is boring.
Sp	porno	purnu	porno	pornography	Gisunog sa akong mama ang mga magasin nga porno sa akong kuya.	My mother burn the pornographic magazines of my elder brother.
Sp	porcelana	pursilana	porselana	porcelain
Sp	por cento	pursintu	porsyento	percent
Sp	puerta	puirta	portahan	door	Nangabli ko sa portahan.	I opened the door.
Sp	portero	purtiru	portero	porter	Aduna koy amigo nga portero sa pantalan.	I have a friend who is a porter in the pier.
Sp	esposas	ispusas	posas	handcuff	Nawala ang yawe sa posas.	The key for the handcuffs was lost.
Sp	posibilidad	pusibilidad	posibilidad	possibility	Adunay posibilidad nga makabalik ka sa trabaho.	There is a possibility that you can go back to your job.
Sp	posible	pusibli	posible	possible	Posible nga masuko ang imong mama tungod sa imong gibuhat.	It's possible that your mother will get angry of what you did.
En	postcard	puskard	poskard	postcard	Gipadad-an ko sa akong ig-agaw ug poskard gikan sa Germany.	My cousin sent me a post card from Germany.
Sp	fosforo	puspuru	posporo	match, matchstick	Paliti ko sa tindahan ug posporo.	Buy me a match at the store.
Sp	poste	pusti	poste	post	Giilisan ang poste sa suga duol sa among eskwelahan.	The electric post near our school was replaced.
Sp	postura	pustura	postura	posture	Nindot ug postura ang mga modelo.	The models have good posture.
Sp	potaje	putahi	potahe	meat dish	Unsa ang imong mga potahe sa piyesta?	What are your dishes for the fiesta.
		putyukan	potyukan	bee, wasp	Ayaw ug duol anang kahoy kay daghan ug potyukan.	Don't go near that tree, there are plenty of bees.
En	practice	praktis	praktis	practice	Kada adlaw mi magpraktis ug badminton.	We practice badminton everyday.
Sp	franca	prangka	prangka	frank
Sp	privilegio	pribilihiyu	prebilihiyo	privilege	Ang tanang estudyante tagaan ug prebilihiyo nga 50% nga diskwento sa pamasahe sa sakyanan.	All students are given privilege of 50% discount of vehicle fare.
Sp	premio	primyu	premyo	prize, reward	Ang taxi drayber nga miuli sa bag gihatagan ug premyo nga kwarta.	The taxi driver who returned the bag was given a cash reward.
Sp	prenda	prinda	prenda	mortgage, pledge	Akong giprenda ang balay ug yuta sa bangko.	My house and land became a bank mortgage.
Sp	prenda	prinda	prendahan	pawnshop	Akong lukaton ang singsing sa prendahan.	I will redeem my ring in the pawnshop.
Sp	presidente	prisidinti	presidente	president	Gusto kong mahimong presidente sa usa ka kompaniya.	I want to be a president of a company.
Sp	precinto	prisintu	presinto	precinct, blockade
Sp	fresco	prisku	presko	fresh	Presko kaayo ang isda.	The fish is very fresh.
Sp	preso	prisu	preso	imprison, prisoner	Napreso siya tungod sa sala nga pagpanulis.	He was imprisoned because of robbery.
Sp	precio	prisyu	presyo	price	Pila na ang presyo karon sa usa ka sako nga bugas?	How much is the price of one sack of rice?
Sp	presion	prisyun	presyon	blood pressure	Tungod sa grabeng kasuko misaka ang presyon sa dugo ni Mama.	Because of too much anger, Mama's blood pressure became high.
Sp	privado	pribadu	pribado	personal, private	Ayaw panghilabot sa akong pribado nga kinabuhi.	Don't interfere with my private life.
Sp	primera mano	primira manu	primera mano	brand-new	Primero mano nga awto ang gusto nakong paliton.	I want to buy a brand new car.
Sp	primero	primiru	primero	first, prime	Pilia ang primera klase nga mga produkto.	Choose first class products.
Sp	freno	prinu	prino	brake
Sp	princesa	prinsisa	prinsesa	princess	Gusto ko nga mahimong prinsesa.	I want to be a princess.
Sp	principio	prinsipyu	prinsipyo	principle
Sp	preso	prisu	prisohan	jail	Iyang gibisita ang iyang bana sa prisohan.	She visits her husband in jail.
Sp	preso	prisu	prisu	prisoner
Sp	frito	pritu	prito	fried
Sp	provincia	prubinsya	probinsiya	province	Mas gusto ko nga mopuyo sa probinsya.	I prefer to live in the provinces.
Sp	problema	prublima	problema	problem	Kinahanglan atong atubangan ang mga problema sa kinabuhi.	We have to face our problems in life.
Sp	producto	pruductu	produkto	products	Mao kini ang mga produkto sa among kahago.	These are the products of our labor.
Sp	programa	prugrama	programa	program	Atong suportahan ang mga programa sa gobyerno.	Let's support the programs of our government.
Sp	progreso	prugrisu	progreso	progress	Aduna bay progreso ang inyong pagtuon?	Is there a progress in your studies?
Sp	pronunciacion	prununsyasyun	pronunsisyon	pronunciation	Gitudloan mi sa among maestra sa saktong pronunsisyon sa mga lisod nga pulong sa Englis.	Our teacher taught us the correct pronunciation of the difficult words in English.
Sp	propiedad	prupidad	propedad	property
Sp	profesor	prupisur	propesor	professor	Usa ka propesor sa kolehiyo ang akong amahan.	My father is a college professor.
Sp	protestante	prutistanti	protestante	protestant	Nagtukod ug bag-ong simbahan ang mga Protestante.	The Protestants built a new church.
Sp	proteina	prutina	protina	protein	Abunda sa protina ang mga karne.	Meats are rich in protein.
Sp	proyecto	pruyiktu	proyekto	project	Giapruban sa mayor ang among proyekto.	The mayor approved our project.
Sp	fruta	prutas	prutas	fruit	Kinahanglan nga mas daghang prutas ang atong kan-on kay sa karne.	We should eat more fruits than meat.
		puangud	puangod	compassion	walay puangod	merciless
		puas	puas	cease, stop	walay puas	constant
		puas	puas	cease, stop	Walay puas siya sa pagkaon.	She never stops eating.
Sp	publico	publiku	publiko	public	Naa ko magtungha sa usa ka publikong eskwelahan.	I go to a public school.
		upud	pud	too, also	Moadto pud ko sa simbahan.	I will go to church also.
		puray	puday	vagina	Kinahanglan kanunay nga limpyo ang puday.	A vagina should be clean always.
		pudlus	pudlos	stick, beat	Kuhai ko ug pudlos sa kawayan.	Get me a bamboo stick.
		pudpud	pudpod	worn-out	Namalit ko ug bag-o kay pudpud na ang akong sapatos.	My shoes were already worn-out so I bought a new one.
		pudyut	pudyot	pick, pinch
Sp	puede	puwidi	puede	can, able
Sp	fuga	puga	puga	escape	Nakapuga ang mga piniriso sa prisuhan.	The prisoners escaped from the jail.
		puga	puga	squeeze, wring	Nagpuga ko sa akong utok.	I racked my brains.
		pugad	pugad	put fowl away for the night
		puga	pug-an	squeeze, wring	Gipug-an ug gitrapo sa iyang nawong.	He wrung out a cloth and wiped his face.
Sp	fuga	puga	pugante	escapee, fugitive
		pugad	pugaran	den, nest	Nakakita ko ug mga itlog sa pugaran.	I saw eggs in the nest.
		pugas	pugas	sow	Human sa ulan,　magpugas na mi ug mga liso sa mais.	After the rain, we will sow the corn seeds.
		pugdul	pugdol	shorten, nip	Pugdol ang akong mga kuko sa kamot.	The fingernails of my hands are short.
		pughak	pughak	yolk
		pugung	pugngan	prevent, stop, repress	Nangong imong pugngan ang akong pagbiya?	Why do you stop me from leaving?
		pugung	pugong	restrain, moderate, prevent
		pugus	pugos	force, compel	Ayaw pugsa siya kung dili siya gusto mosugot.	Don't force him if he doesn't like to accept.
		pugwat	pugwat	be waked up suddenly, startle	Napugwat ko sa akong pagkatulog sa kusog nga dalugdog.	I was woken up from sleep because of the loud thunder.
		puhag	puhag	scatter, eradicate	Napuhag ang mga buyog dihang akong gilabay ug bato ang ilang balay.	The bees scattered when I throw a stone on their beehive.
		puhal	puhal	outwit, outdo
		puhaw	puhaw	hoarse, fade	Akong ihatag nimo ang akong puhaw nga karsones.	I'll give you my faded jeans.
		puhun	puhon	future	Kita unya ta uy puhon!	See you in the future.
		puhunan	puhunan	capital, investment
		pukan	pukan	topple, subvert	Napukan ang ilang pundok kay dili pa kini lig-on.	Their group was toppled because it was not strong enough.
		pukaw	pukaw	wake up, arouse	Siya gipukaw nako.	I woke up him.
		puklid	puklid	topple	Napuklid ang payag nga among gibuhat.	The shack we built was toppled down.
		pukut	pukot	fishnet	Daghang sulod nga mga isda ang among pukot.	Our fish net has plenty of fishes in it.
		pukpuk	pukpuk	pin, pummel, pound	Akong gipukpuk ang lansang ug martilyo.	I drove the nail with a hammer.
		pula	pula	red	Nganong nasuko ang babaye na nagpula?	Why is the lady wearing of red is angry.
		pulak	pulak	windfall
		pulaki	pulaki	odd number, remainder
		puul	pul-an	tired, bored	Napul-an nako sa karne.	I was bored with meats.
		puul	pul-anon	easily bored
		pula	pulapula	reddish	Nangong pulapula man ang imong mata?	Why are your eyes reddish?
		pulas	pulas	loosen, take off
		pulaw	pulaw	vigil	Nagpuwaw ko sa bata gabii.	I had the baby vigil last night.
Sp	polvo	pulbus	pulbos	powder	Ayoha ug kutaw ang pinulbos nga gatas.	Stir the powdered milk well.
Sp	pulgada	pulgada	pulgada	inch
Sp	pulga	pulgas	pulgas	flea	Daghan ug pulgas ang among iro.	Our dog has plenty of fleas.
		puli	puli	substitute	Pangita nalang ug lain puli nako.	Look for someone to substitute for me.
		puli	pulihan	replace
		puliki	puliki	hectic, bustling
		puling	puling	dust (in the eye)	Sambol kaayo itan-aw ang akong mata nga napuling.	My eye is sore by dust.
		puli ulu	puli-pangulo	vice-president	Ako ang puli-pangulo sa among klase.	I am the vice-president in our class.
		puli	pulipulihan	alternately
En	police	pulis	pulis	police	Pagkabata nako,mahadlok ko ug pulis.	When I was young, I am afraid of police.
En	police	pulis	pulisan	police
		pulu	pulo	island	Adunay usa ka gatos ka mga pulo sa Pangasinan.	There are a hundred of islands in Pangasinan.
		pulu	pulo	handle, shaft
Sp	polo	pulu	pulo	polo shirt	Mas pormal tan-awon kon polo ang isuot.	Wearing polo shirt is more formal than T-shirt.
		pulu	pulohan	handle, shaft	Natangtang ang pulohan sa akong sundang.	The handle of my bolo came off.
		pulung	pulong	talk, word	Way pulong nga makahulagway sa akong gibati.	Words cannot describe my feelings.
		pul-ung	pul-ong	cut off, lop off
		pulung	pulong-pulong	discussion, meeting	Adunay pulong-pulong ang mga opisyales sa barangay mahitungod sa kurpyo.	The barangay officials have a meeting about the curfew.
		pulung	pulong-sinyas	password	Nakahinumdom ka pa sa imong pulong sinyas?	Do you still remember your password?
		pulus	pulos	all, merely	Ang akong mga unlan pulos puti.	My pillows are all white.
		pulus	pulos	use, serve	Nagpulos ang akong mga gihipos nga daang magasin.	The old magazines those I keep are useful.
		puyu	puloy-anan	home, abode	Kanunay nga limpyo ang among puloy-anan.	Our home is always clean.
		pulpug	pulpog	pulverize, mash	Napulpog ang akong mga pinalit nga hollow blocks.	The concrete blocks I bought broke into pieces.
		pulpul	pulpol	blockhead
Sp	pulsera	pulsira	pulseras	bracelet	Gitagaan ko ug pulseras ni Mark isip regalo sa pasko.	Mark gave me a bracelet as a Christmas gift.
Sp	pulso	pulsu	pulso	wrist	Ang akong relo de pulso ginama sa bulawan.	My wrist watch is made of gold.
Sp	puerta	puirta	pulta	door
Sp	puerta	puirta	pultahan	door	Palihug ayaw ug kalimot pagtrangka sa pultahan.	Don't forget to lock the door.
		pulus	pulus	merely, simply
		puyu	pumupuyo	resident, inhabitant
		punu	pun-an	add	Pun-an ba nako ug kalamay ang imong kape?	Shall I add sugar to your coffee?
		punaw	punaw	stupor, daze
		punay	punay	always
Sp	fundar	pundar	pundar	establish
Sp	fundillo	pundilyu	pundiyo	crotch, crotch to waist
Sp	fondo	pundu	pundo	funds	Nahurot na ang pundo sa among asosasyon.	Our association funds were all used up.
		punduk	pundok	group, gather	Nagpundok ang mga bata sa tolo.	The children were grouped to 3.
Sp	funeraria	punirarya	punerarya	funeral home
		pulung	pung	word
		pungasi	pungasi	relentless, endless, rapidly
		pungil	pungi	twist, come off, dislocate	Napungi ang akong kumingking.	My little finger was twisted.
		pungil	pungil	nip off, pick, pluck, come off	Napungil ang bulak sa akong orkidyas.	The flowers of my orchids were nipped.
		pungkay	pungkay	crest
		pungku	pungko	squat, hunker	Mipungko mi sa semento nga salog.	We squat on the cemented floor.
		pungku	pungko-anan	chair, sitting place	Ganahan ko sa pungko-anan nga anaa sa ilalom sa kahoy.	I like the place under that tree for sitting.
		pungkul	pungkol	amputee, short pants
		pul-ung	pung-ol	lop off
		pungut	pungot	tie up, bundle
		palungpung	pungpong	bunch, cluster	pungpong sa mga bulak; pongpong sa lyabe	bouquet; bunch of keys
		pungut	pungtanon	grouchy, irritable	Pungtanon kaayo ang among maestra nga dalagang gulang.	Our spinster teacher is so grouchy.
		pungtud	pungtod	hill	Anaa ibabaw sa bungtod ang among balay.	Our house is on the top of that hill.
		pungut	pungut	get angry	Napungut pag-ayo ang bata kay wala paliti ug dulaan.	The child was angry because he was not bought with toys.
		punit	punit	pick up	Punita ang mga sagbot.	Pick the grasses up.
		punlas	punlas	rinse with citrus juice	Mopunlas kog kalamansi sa akong buhok.	I rinse my hair with citrus.
		punu	puno	head, trunk, main
		punu	puno	full	Napuno ug tubig ang balde.	The pail is full of water.
		punu	punoan	container, case
		punu	punoan	head, trunk, main	Asa ang punoan nga buhatan niining bangko?	Where is the main office of this bank?
		punu	pun-on	fill, add	Pun-on nato ang atong balay ug mga nindot nga dekorasyon.	Let's fill our house with beautiful decorations.
		punsisuk	punsisok	cram, mill around
		punsit	punsit	jet, spout
Ch	funsui	punsuy	punsoy	feng shui
Sp	punteria	puntirya	punteriya	aim	Akong punteriya nga makabiyahe ko sa kawanangan.	I aim to travel in space.
		punting	punting	focus, aim	Anha ipunting ang imong oras sa pagtuon.	Focus your time on your studies.
Sp	punto	puntu	punto	accent	Lahi ug punto ang mga taga habagatan ug amihan nga bahin sa Sugbo.	People who came from the south of Cebu and the one who came north have different accent.
Sp	punto	puntu	punto	point	Lahi ang atong punto sa panglantaw.	We have different point of view.
		pungtud	puntod	hill, knoll
Sp	punto	puntu	puntos	point
Sp	puñal	punyal	punyal	dagger
		puu	puo	efface, wipe out, exterminate	Napoo ang akong mga tanom nga mais tungod sa peste.	My corn plant was wiped out due to pests.
		puuk	puok	cut short
		puul	puol	boring	Puul kaayo ning kinabuhi.	I'm bored with this life.
		puut	puot	airless, choking	Puot ning kuwarto kay way bintana.	This room is stuffy because it hasn't a window.
		puphu	pupho	sweep up, scoop up
		pupus	pupos	end
		pupu	pupu	pick, pluck	Ayaw pupua ang mga bulak sa harden.	Don't pick flowers in the garden.
Sp	purga	purga	purga	laxative, purgative	Paimna ug para purga ang bata.	Let the child take a laxative..
Sp	puro	puru	puro	pure	Puro kamo mga tapulan!	You are all really lazy!
		puruhan	purohan	probability, likelihood
		puruk	purok	division, zone	Hapsay ug malinawon ang among purok.	Our zone is orderly and peaceful.
		purul	purol	shorts
		pursusu	pursuso	genuine	pursuso nga anak	legitimate child
Sp	puerta	puirta	purtahan	door	= pultahan
		pusa	pusa	squash, crush, hatch	Ang himungaan mipusa sa mga itlog.	The hen hatched the eggs.
		pusak	pusak	break	Nagpusak ko sa plato.	I broke the plate.
Sp	esposas	ispusas	pusas	handcuff
		pusdak	pusdak	slam, crash
		pusgay	pusgay	break, shutter	Napusgay ang mga plato nga akong gidala.	The plates that I carried were smashed.
Sp	fusil	pusil	pusil	gun, shoot	Ang mga pulis adunay pusil.	Police men have guns.
Ta	pusil	pusil	pusil	pistol, gun	Ayaw gamita ang pusil kay kuyaw kaayo.	Don’t used the gun because very dangerous.
		pulus	puslan	usable	dili kapuslan; Ayaw ilabay ang kaha sa cigarilyo kay kapuslan pa.	useless; Don't throw away the box of the cigar because it's still usable.
		pusnga	pusnga	gasp
Sp	pozo	pusu	puso	well
		pusu	puso	banana blossom, corn ear
		pusud	pusod	navel	Hugawa pod sa imong pusod. Limpyohi na.	Your navel is dirty. Clean it.
		pus-un	pus-on	abdomen
		pusung	pusong	trick, play innocent
		pusut	pusot	spurt
		puspus	puspus	beat, club	Ayaw puspusi ang iro.	Don't beat the dog.
		pusta	pusta	wager, bet	Gusto ka mopusta?	You want to bet?
		putus	pusta	wrap (imperative)
		pusut	pusutpusot	out in rapid succession
Sp	puta	puta	puta	prostitute	Nahigugma ka sa usa ka puta?	Are you in love with a prostitute?
Sp	potaje	putahi	putahi	meat dish
Sp	fútbol	putbul	putbol	football, kick out	Putbol na ka!	You are fired!
		puthaw	puthaw	iron, steel	mineral nga puthaw; tayang puthaw	iron ore; iron scrap
		puti	puti	white	Ang puti nga boda nagsimbolo ug kaputli.	A white wedding dress symbolizes purity.
		putul	putlan	cut off, cut	Giputlan ta sa kuryente.	They cut off the supply of our electricity.
		putli	putli	pure, immaculate	Nakapangasawa ko ug putli nga babaye.	I married a pure woman.
		putu	puto	rice cake
		putuk	putok	handgun
		put-uk	put-ok	gasp
		putul	putol	cut, chop	Giputol nako ang pisi nga gihikot sa kahoy.	I cut the rope that was tied to a tree.
		putul	putolputol	dissect, chop	Akong giputolputol ang mga sanga sa kahoy.	I chopped the branches of the tree.
		putung	putong	short tempered	Putong ang akong amigo nga talagsa ra motabi.	My friend who hardly talks is short-tempered.
		putung	putong	tie around the head
		putus	putos	wrap, parcel	Napotos nako ang regalo.	I wrapped the gift.
		putut	putot	bud, young coconut	Dili ta kakuha ug lana sa putot.	We don't get oil from young coconuts.
		putut	putot	short height person	Wala ko maulaw nga ako putot nga tawo.	I am not ashamed of being a short height.
		putput	putput	prostitute
		putus	putus	wrap, parcel	Unsa nga klase imong giputos para nako?	What kind of package have you wrapped for me?
		putyukan	putyukan	bee, wasp	Gipaak ko sa putyukan.	A bee stung me.
		pula	puwa	red	Ngindot kaayo ang rosas kay puwa.	The rose is very nice with red color.
		pulaki	puwaki	odd, remainder	Duha ang balaki.	Two pieces remained.
		pulas	puwas	loosen, take off
Sp	puede	puwidi	puwede	able, can
Sp	fuerza	puwirsa	puwersa	force
Sp	fuerte	puwirti	puwerte	forceful, very, awfully, strong
Sp	puerto	puirtu	puwerto	port
Sp	puesto	puwistu	puwesto	office, stall, space	Aduna koy pwesto sa merkado.	I have a stall in the market.
		puya	puya	baby
		puyu	puy-anan	home	Mao kini ang puy-anan sa mga inahan apan dili asawa.	This is the home of unwed mothers.
Sp	puede	puwidi	puyde	able, possible
		puyu	puyo	live, abide, stay, dwell	Nagpuyo ko sa Bohol.	I am living in Bohol.
		puyuk	puyok	cajole
		puyu	puyopuyo	cohabit	Iyang gipuyo ang usa ka minyo nga lalaki.	She cohabits a married man.
		puypuy	puypoy	placate, soothe, calm, weaken	Ingon sa napuypoy dayon ang iyang kalagot.	It looked soon he abated his fury.
Sp	fuera	puyra	puyra	away, out	Puyra! ; puyra sa	Get out!;  aside from
Sp	fuera	puyra	pwera	away, out
Sp	fuerza	puwirsa	pwersa	force
Sp	fuerte	puwirti	pwerte	forceful, awfully, strong
Sp	pues	puwis	pwes	so, then	Pwes,kinahanglan usbon nimo kini paglimpyo.	So, you have to clean it again.
Sp	piano	pyanu	pyano	piano	Karaan na kaayo ang pyano sa among balay.	The piano in our house is very old.
		ra	ra	just, only	Ikaw ra jud ang gisaligan nako sa akong mga sekreto.	You're the only one whom I trust my secrets.
Sp	rabanos	rabanus	rabanos	radish	Ingon sila makapanindot kuno sa kutis ang labanos, kung magsige ug kaon ani.	They say that the radish is good for our skin if we keep on taking it.
En	radish	radis	radis	radish	Lami kaayo ang radis.	Radish is so delicious.
En	radiator	radyatur	radyator	radiator	Naguba ang radyator sa trak.	The radiator of the truck was broken.
Sp	radio	radyu	radyo	radio	Maminaw ta ug balita sa radyo.	Let's hear the news by radio.
En	racket	rakit	raket	racket	Lig-on kaayo ang akong tennis raket.	My tennis racket is very durable.
		rakrak	rakrak	shoot, strafe	Girakrakan sa mga pulis ang mga tulisan.	The policemen strafed the robbers.
		ra nga	rang	only
Sp	rango	ranggu	ranggo	rank
Sp	rancho	ransu	ranso	ranch	Siya nangimbitar nako nga mobisita mi sa ilang ranso sa baka sa probinsya.	He invited us to visit their cattle ranch in province.
Sp	razon	rasun	rason	reason	Unsay imong rason sa pag-undang ug eskwela.	What is your reason for quitting school.
		rawraw	rawraw	daydream, nonsense, prattle	Ganahan ko magrawraw ilalom sa kahoy.	I like to prattle under the tree.
Sp	reina	ryina	rayna	queen
Sp	reuma	rayuma	rayuma	rheumatism
Sp	revancha	ribansa	rebansin	replay
Sp	rebelde	ribildi	rebelde	rebel, rebellion	rebeldeng sundawo	rebel army
En	revolver	ribulber	rebolber	revolver	Gusto siya magkupot ug rebolber nga pistola para iyang kaugalingong depensa.	He wants to have revolver for his own defense.
Sp	revolucion	ribulusyun	rebolusyon	revolution	Niadtong miaging rebolusyon, wala pa ko matawo adtong higayuna.	That last revolution, at that time I was not yet born.
?	ribultu	ribultu	rebulto	statue
Sp	regalo	rigalu	regalo	gift	Unsay imong gusto nga akong regalo nimo.	What do you like for my gift to you.
Sp	regla	rigla	regla	menstruation	Nagsakit ang akong tiyan kay naay regla.	My stomach ache for menstruation.
Sp	reglamento	riglamintu	reglamento	rule, regulation	Kinahanglan atong sundon ang mga reglamento sa atong kumpaniya.	We should follow the regulations of our company.
Sp	reja	rihas	rehas	lattice, grille
Sp	regimiento	rihimintu	rehimento	regiment
Sp	registro	rihistru	rehistro	register	Nakarehistro na siya sa simbahan.	He registered to church.
Sp	region	rihiyun	rehiyon	region
Sp	regional	rihiyunal	rehiyonal	regional	Usa ka rehiyonal nga bangga sa Matematika ang among giapilan.	We joined a regional contest in Mathematics.
Sp	requisa	rikisa	rekisa	frisk
Sp	requisito	rikisitu	rekisito	requisite
Sp	reclamar	riklamo	reklamo	claim, complain	Si Nanay adunay reklamo bahin sa iyang ulo nga kanunay nagsakit.	Mother complained about her head that always had ache.
Sp	recluta	rikluta	rekluta	recruit	Rekluta ang imong mga paryente aron moapil sa atong grupo.	Recruit your relatives to join our group.
Sp	rectanglo	riktanglu	rektangulo	rectangle	Dad-a diri kanang rektanggulo nga karton.	Bring that rectangular box here.
Sp	relacion	rilasyun	relasyon	relation	Naguba ang relasyon namong duha ni Gina sa pagkaamiga, tungod lang sa usa ka lalaki.	The close friendship with Gina was broken because of a man.
Sp	religion	rilihyun	relihiyon	religion	Ang iglesia ni kristo nga relihiyon dili mokaon ug karne sa baboy ang mga sakop niini.	Who belongs to the sect of Iglesia ni Kristo doesn't eat pork.
Sp	reloj	rilu	relo	watch	Takdo kining relo.	This watch is correct.
Sp	renta	rinta	renta	rent	Nagrenta ko ug gown para sa kasal.	I rented a gown for the wedding.
Sp	repollo	ripulyu	repolyo	cabbage	Ang repolyo makatabang sa digestion.	Cabbage helps the digestion.
Sp	reptilla	riptilya	reptilya	reptile
		risbak	resbak	strike back, retaliate
Sp	reserva	risirba	reserba	reserve	Kinahanglan nga magpareserba ko daan ug tiket sa eroplano, kay daghan ron ug pasahero, ting-pauli.	I need to reserve an airplane ticket because of many passengers of going back-home-season.
Sp	receta	risita	reseta	prescription
Sp	recibo	risibu	resibo	receipt	Palihug tagai ko ug resibo sa akong nabayran tanan.	Please give me the receipt for all which I paid.
En	recipe	risipe	resipe	recipe	Wala na ko magkinahanglan ug resipe sa pagluto.	I don't need of recipe for cooking.
Sp	respetado	rispitadu	respetado	respectable
Sp	respetar	rispitar	respetar	respect
Sp	respeto	rispitu	respeto	respect
Sp	responder	rispundi	responde	respond
En	restaurant	ristawran	restawran	restaurant	Manghinaut ko nga masubli ang atong pagpangaon sa restawran.	I wish we have dinner at a restaurant once again.
Sp	resulta	risulta	resulta	result
Sp	retiro	ritiru	retiro	retire
Sp	retorica	riturika	retorika	rhetoric
Sp	retrato	ritratu	retrato	portrait
Sp	realizar	ryalisar	reyalisar	realize
Sp	requisar	rikisa	rikisa	search
Sp	religion	rilihyun	rilihiyon	religion
Sp	rielis	rilis	rilis	railroad	Sa Japan maanindot kaayo ang ilang mga rilis ug una pa sa teknolohiya.	The top technology of railroad in Japan is very nice.
Sp	riñon	rinyun	rinyon	kidney	Ayaw kamo pagpalabi ug kaon ug parat kay magkasakit unya mo sa rinyon.	Don't eat too much salty food, later you might suffer kidney.
Sp	rifa	ripa	ripa	raffle	Kanunay lang ko miapil ug bisan unsang ripa apan wala pa gyod ko makadaog bisan konsolasyon lang.	I always joined to any kind of raffle but I never won even a consolation prize.
Sp	riesgo	risgu	risgo	risk
Sp	receta	risita	risita	prescription
Sp	retirado	ritiradu	ritirado	retired
Sp	ritmo	ritmu	ritmo	rhythm	Nindot paminawon ang ritmo sa patak sa ulan.	It's nice to hear the rhythm of a falling rain.
Sp	ritual	rituwal	ritwal	ritual
Sp	realizar	ryalisar	riyalisar	realize
Sp	romanza	rumansa	romansa	romance, love affair
		karun	ron	now
Sp	ronda	runda	ronda	patrolling	Sige karon ang ronda matag gabii sa mga pulis sa dalan tungod kay midaghan na usab ang tulis karon.	The police is now conducting patrol the street every nights for increased of robbery.
Sp	rosario	rusaryu	rosaryo	rosary
Sp	rosa	rusas	rosas	rose	Kasagaran nga mga tawo, rosas ang paborito nga bulak.	For most of the people, rose is the favorite flower.
Sp	rotonda	rutunda	rotonda	roundabout
Sp	rumbo	rumbu	rumbo	target, course
Sp	romper	rumpi	rumpi	break up
Sp	rosca	ruska	ruska	screw
Sp	ruta	ruta	ruta	route	Ang ruta sa mga pasaherong jipney	The route of passenger jeepney
		sa	sa	to	Adto ko sa merkado.	I go to the market.
		atu	sa ato pa	by the way
		atubang	sa atubangan	in front of	Maulaw ko mokanta sa atubangan sa tanan nila.	I'm ashamed to sing in front of all.
		diha	sa dihang	while, when doing	Tungan gabii na sa dihang miabot sila.	It was midnight when they arrived.
		dili	sa dili pa	before doing	Naa koy usa ka butang nga gustong buhaton sa dili pa ko mamatay.	I have one thing that I want to do before dying.
		gawas	sa gawas	to outside	adto sa gawas.	go out
		gayun	sa higayon	when 〜doing	Sa higayon nga masakpan tika dili na ko makapasaylo nimo.	When I catch you I won't forgive you.
		dali	sa hinanali	suddenly	Sa kalit lang siya nga nasuko nami.	Suddenly he got angry with us.
		kalit	sa kalit	suddenly
		lain bahin	sa laing bahin	while, on the other hand
		tanan	sa ngatanan	very
		sulud	sa sulod	inside	Naay daghang humigas sa sulod sa gibutangan ug asukal.	There is a lot of ants inside the sugar pot.
		wala	sa wala pa	before doing
		saad	saad	promise	Kon nasaad ka mobalik ka,	If you promise that you will come back,
		salaag	saag	stray
		saba	saba	scold, noise	Gikasab-an ko sa among maestra.	I was scolded by our teacher.
		saba	sabaan	noisy
Sp	sabado	sabadu	Sabado	Saturday	Kada  sabado ang akong iskedyul paglaba sa akong mga sinina.	Every Saturday is my schedule to wash my clothes.
?	sa bagay?	sabagay	sabagay	anyway	Sabagay, sakto man pod ang iyang gibuhat.	Anyway, what he did was right.
		sabak	sabak	embrace on laps
		sabak	sabakan	lap	Ang mga bata gusto molingkud sa sabakan sa ilang mama.	Kids like to sit on their mother's lap.
		sabal	sabal	hindrance, impediment, encumber	Dili ko gusto motrabaho kon naay daghang sabal.	I don't like to work if there are lots of impediments.
		saba	sabasaba	gab	Ayaw pagsabasaba sulod sa simbahan.	Don't gab inside the church.
		sabat	sabat	repeat after
		sabaw	sabaw	soup	Ang sabaw nga gama sa mais maoy maayo para sa diet.	The soup made of corn is good for diet.
		sabay	sabay	usually
		sabay	sabay	go with, hang around
		sabay	sabaysabay	altogether, following
		sab-it	sab-it	hang
		sablay	sablay	hang, put against
		sablig	sablig	spray, sprinkle
		sablig	sabligan	splash	Iya kong gisabligan ug tubig sa dagat.	He splashed me with seawater.
Sp	jabon	sabun	sabon	soap	Nahilis na ang sabon pangkaligo.	The soap for bath were melted.
		sab-ung	sab-ong	hang	Palihug ko ug sab-ong sa akong jaket.	Could you hang my jacket please?
		sabut	sabot	understand	Nakasabot ka?	Do you understand?
Sp	sabotaje	sabutahi	sabotahe	sabotage	Adunay sekreto nga sabotahe ang mga mamumuno.	The laborers  have a secret sabotage.
		sabut	sabotsabot	negotiation
		sabulak	sabulak	scatter, strew
		sabwag	sabwag	scatter, spread, disperse	Gisabwag nako ang mga liso sa kamatis.	I scattered the tomato seeds.
		sabyag	sabyag	splash, spatter, spread
		sad	sad	also, too
		sala	sad-an	wrong, offend, fault	Kinsay sad-an nilang duha sa ilang away.	Which is the offender of the two in the quarrel?
		sad-ay	sad-ay	hang, recline	Isad-ay lang luyo sa pultahan ang imong bag.	Just hang your bag behind the door.
Sp	sadista	sadista	sadista	sadist	Ang iyang bana sadista.	Her husband is a sadist.
		sadya	sadya	lively, cheer	Ang kanta nga ilang gikanta sadya paminawon.	The song which they sang sounded lively.
		sagabal	sagabal	drag, impediment, hindrance	Ayaw paubana sa biyahe ang mga bata kay nagdali ta, sagabal ra sila.	Don't let the children join our trip. Because we are in a hurry, they'll be drags.
		sagabay	sagabay	mate, pal, buddy	Siya ang akong sagabay sa dula sukad sa bata pa kami.	He is my playmate since we were young.
		sagad	sagad	usual, regular, most	Siya nanagat sagad sa iyang buhat matag adlaw.	He usually went to fishing as his daily work.
		sagadsad	sagadsad	drag his feet, shuffle
		sagakay	sagakay	lift into arms
		sagalsal	sagalsal	harsh, rough, coarse	Sagalsal ang tingog nga mogawas sa akong tutunlan.	The sound coming from my throat is harsh.
		sagang	sagang	fend off, parry	sagang sa hangin	windbreak
		sagap	sagap	acquire, notice
		sagbat	sagbat	unsolicited comment
		sagbay	sagbay	hang
		sagbut	sagbot	weeds, grass, trash	Ang mga sagbot kinahanglan ibutang sa basurahan.	The weeds should be put in the trash box.
		sagbut	sagbutan	bush, grassy field	Nawala ang akong pulseras sa sagbutan.	I lost my bracelet on the grassy field.
		sagbut	sagbuton	grassy	Sagbuton ang luyo nga bahin sa among balay.	The back part of our house is grassy.
		sagad	sagdi	Leave it alone.
		saghid	saghid	graze, light touch	Nasaghid sa yuta ang iyang taas nga sinina.	Her long dress touch the ground.
		saging	saging	banana	Tam-is kaayo ang saging bisan ug gagmay kini.	This banana is very sweet although it's small.
		sagmuyu	sagmuyo	sad, grief, pensive	Nasagmuyo ko sa kapakyasan nga akong naangkon.	I was disappointed 'cause I was not accepted.
		nunut	sagnunot	follow, go along
		sag-ub	sag-ob	bamboo container for water	Nagsag-ob mi ug tubig gikan sa atabay.	We fetch water from the well.
		sagul	sagol	ingredient, mix	Isagol ang itlog sa harina aron lami ang hot cake.	I'll put an egg in the flour so that the pancake will be delicious.
		sagup	sagop	adopt	Gisagop ra si Liza nila.	They adopted Liza.
		sagpa	sagpa	slap, spank	Gisagpa ko ni Tatay.	I was spanked by my father.
Sp	sagrado	sagradu	sagrado	holy	Aduna kami hulagway sa sagrado nga pamilya.	We have a picture of the Holy Family.
		sagubang	sagubang	undertake, endure	Akong gisagubang ang mga kalisdanan sa kinabuhi.	I undertook hardships in life.
		sagul	sagul	ingredient, mix	Kon manglaba, ayaw isagol ang puti sa dekolor.	If you wash the clothes, do not mix the white clothes with colored ones.
		ulu	sag-ulo	remember, memorize	Dili ko kasag-ulo sa inyong mga ngalan.	I cannot memorize your names.
		sagunsun	sagunson	consecutive
		sagup	sagup	adopt
		saka	saka	climb	Pagsaka ka sa bukid busa magsaka ko sa kahoy.	You climb the mountain while I climb the tree.
		sakay	sakay	ride	Mosakay ta ug taxi.	Let's take taxi.
		sakay	sakayan	boat	Ang pagsakay ug sakayan ang atong kahimut-an.	We will enjoy to ride on a boat.
		sakbat	sakbat	unsolicited comment
		sakdap	sakdap	swoop
		sakdap	sakdapsakdap	touch swiftly
		sakit	sakit	pain, ache, sickness	Sakit akong ulo.; Nasakit siya.	I have a headache.; He is sick.
		sakiyu	sakiyo	steal
		sakiyu	sakiyo	limp, hobble	Nagsakiyo naglakaw si Jenny tungod sa iyang piang.	Jenny walks limping because of the fracture.
		sakmit	sakmit	snatch, confiscate	Gisakmit ang akong bag sa dalan Colon.	My bag was snatched in Colon street.
		sakna	sakna	propose, offer, challenge	sakna sa kaminyoon	propose marriage
Sp	saco	saku	sako	sack	Ang sako sa bugas humay.	a sack of rice
		saklub	sakob	cover, sheath	Isakob ang imong sundang.	Put your bolo in the sheath.
		sakup	sakop	catch, come to understand
		sakup	sakop	member, include	Daghang mga sakop sa Abu-Sayaff ang nadakpan na.	Many members of Abu-Sayaff have been captured.
		sakup	sakpan	overtake, capture
Sp	sacramento	sakramintu	sakramento	sacrament
Sp	sacrificio	sakripisyu	sakripisiyo	sacrifice
		saksak	saksak	mix, shuffle	saksak sinagol	a mixture of all different things
		saksi	saksi	witness, attest	Ang bugtong saksi lang sa krimen nga nahitabo mao ang singko anyos nga batang lalaki.	The only witness of the criminal case is a boy of  5 years old.
En	exact	saktu	sakto	exact, correct, right
Sp	exacto	saktu	sakto	exact	Ang T-shirt sakto kaayo sa ako ang sukod.	The T-shirt is fit to me in size.
En	exact	saktu	sakto na	enough	Hunong na sa pag-yawyaw, sakto na.	Stop your silly talk, enough!
		saklub	sakuban	cover, sheath		Apply for marriage
		sakwat	sakwat	lift, raise	Gisakwat ko sa akong papa gikan sa salog.	My father lifted me from the floor.
		sakay	sakyan	riding, vehicle	Unsay sakyan nga awto nato?	Which car will we ride?
		sakay	sakyanan	vehicle	Bisan asa karong bahin sa probinsya aduna nay daghang sakyanan nga klase klase.	Any part of the provinces now has a lot of different kinds of transportation.
Sp	sala	sala	sala	living room
		sala	sala	sin	Atong ikumpisal ang atong mga sala.	Let's confess our sins.
		salaag	salaag	stray
		sala	salaan	filter, screen, sieve
		sabut	salabotanon	intellectual, profound
		sabut	salabutan	intellect, mind	Mas lapad ug salabutan ikaw kay niya.	You have wider intellect than him.
		salag	salag	nest, home
		salagma	salagma	coincidence
Sp	salamanca	salamangka	salamangka	magic, sleight of hand	Ang salamangka sa salamangkero luma na nga estilo.	The magic of the magician is old style.
		salamat	salamat	thank you	Salamat kaniyo.	Thank you.
		salamin	salamin	mirror, glass	Ang karaan nga salamin sa balay kalit lang nga nabuak.	The old mirror in my house was suddenly broken.
		salampati	salampati	dove, pigeon
		sala balaud	salaod	crime	Nahukman ka nga sad-an sa salaod nga imong nahimo.	You are adjudged that you have committed the crime.
		salapi	salapi	money	Wala koy salapi.	I don't have money.
		sulapid	salapid	twist, weave	Nasalapid ang akong dila.	My tongue was twisted.
		salatan	salatan	north-east wind, storm wind	Niigo sa among lugar ang hangin nga salatan.	The northeast wind hits our place.
		saway	salawayon	evil, despised, censorious	Ang salawayon nga buhat dili molungtad.	Evil acts will not last.
		salay	salay	carry, hang
Sp	salvajes	salbahis	salbahis	cruel, lecherous	Ayaw pakigkita sa tawo nga salbahis.	Don't meet with ruffian people.
Sp	salvar	salbar	salbar	save	Misutoy og dagan ang biktima aron sa pagsalbar sa iyang kinabuhi.	The victim quickly run away to save his life.
		salga	salga	interrupt, cut in	Misalga ang polis sa among pag-estorya.	The policeman interrupted our conversation.
		salibag	salibag	cast, throw away	Ayaw isalibag ang mga plastic kay pwede pa kining gamiton ug usab.	Don’t throw away the plastics, still they are usable.
		salibag	salibaganan	garbage dump
		salibag	salibay	cast, throw away
Sp	salida	salida	salida	show, program	Nagtan-aw ko ug salida sa telebisyon.	I am watching a television show.
		salig	salig	trust, believe, rely	Salig kaayo ko nimo busa ampingi ko.	I trust you, so care about me.
Ta	saligang-batas	saligang-batas	saligang batas	constitution	Dili buot ang mga pilipino nga ilisdan ang saligang-batas sa bag-ong administrasyon.	Many Filipinos don't like to change the constitution by the new government.
		salikwaut	salikwaot	awkward, queer	Salikwaut ko tan-awon kon magsuot ug sapatos nga taas ug tikod.	I look inappropriate if I wear high heeled shoes.
		salikway	salikway	abandon, reject, remove	Si Mario gisalikway sa iyang pamilya.	Mario was abandoned by his family.
		salimbung	salimbong	wall, shield, screen	Misunod siya sa pagkaligo nga wa gayuy salimbong ang lawas.	She went inside to bathe with nothing on.
		salimuang	salimoang	illusion, delirium	Nakasalimoang ta sa niining drug.	We've had hallucinations by this drug.
		salin	salin	rest, remains, leftover
		salindut	salindot	shove away, shelve, put aside
		salipud	salipdan	defend
		salip-it	salip-it	wedge
		salipud	salipod	shield, shelter, hide, obstruct	Nidagtum ang mga panganod nga nakasalipud sa adlaw.; Salipod ug kakahuyan ang among balay.	The cloud covering the sun was darkened. ; Our house is surrounded by trees.
Sp	salir	salir	salir	go out, come out
		sulirap	salirap	mat knitted leaf knitting
Sp	salmon	salmun	salmon	salmon	Salmon ang among sud-an karon.	Now our viand is salmon.
		salmut	salmot	participate	Gusto ko nga salmot sa tenis tornament.	I like to participate the tennis tournament.
		salu	salo	catch	Ako ang nakasalo sa bola.	I caught the ball.
		salu	salo	share (meal), join	Ang mga magtutudlo nakigsalo ug kaon sa mga bata.	The teachers joined the children in eating.
		salud	salod	tub, catch
		salug	salog	river
		salug	salog	floor	paglampaso sa salog	polish floor
		salu	salohan	share (meal), join	Dali kamo, salohan ko ninyo sa pagkaon.	Come here, I'd like to eat with you all.
		salum	salom	dive
		salup	salop	sunset	Ang adlaw mosalop sa kasadpan.	The sun sets on the west.
		salu	salosalo	banquet, feast	Nahimuot ang kada usa sa salosalo.	Each one enjoyed the party.
		sal-ut	sal-ot	insert, cut in	Puwede ko nga mosal-ot nimo sa linya kay magdali man gud ko.	Let me cut into your front of the line 'cause I'm so in a hurry.
		saluwaki	salowaki	sea urchin
Sp	salsa	salsa	salsa	sauce	Magluto ko ug isda nga adunay salsa.	I will cook fish with sauce.
Sp	salto	saltu	salto	jump, skip, sudden stop	Misalto nang tawhana sa inum sa dihang giulser na.	That guy stopped to drink after he got ulcer.
		salum	salum	dive	Gusto kong moeskuwela sa pag-salum nga klase.	I like to enroll in a diving class.
		salumsum	salumsum	twilight, dusk	Salumsom na pag-abot nako sa among balay.	It was already twilight when I reached home.
		salup	salup	scoop, skim
		salu	salu-salu	banquet, feast	Adto himoon sa usa ka hotel ang salu-salu sa kasal.	The wedding banquet will be held in a hotel.
		salusu	saluso	ahead of time
		sama	sama	like as, same, similar	Ang kabati sa iyang batasan sama ra siya sa usa ka hayop.	His bad character is like he is an animal.
		samad	samad	cut, injure, wound	Daghan na kaayo ug samad akong kasing-kasing.	My heart is full of injuries.
		sam-ang	sam-ang	cemetery
		samad	samaran	be injured	Siya samaran sa iyang kamot.	He injured his hand.
		sambag	sambag	advise, admonish	Unsay sambag sa imong doktor?	What is the advice of your doctor?
		sambag	sambag	tamarind
		sumbingay	sambingay	metaphor, parable	Daghan kitag mabasa nga mga sambingay sa Bibliya.	We read many parables in the Bible.
		sambug	sambog	infusion, mix	Unsay gisambog niining gihatag nimong ilimnon?	What have you mixed in this drinks that you give me?
		sambul	sambol	sore, irritating
		samad	samdan	wounded	Samdan ko.; Gidala sa tambalanan ang mga samdan.	I got injured.; The wounded were brought to the hospital.
		sami	sami	tarnish, smudge
		sam-id	sam-id	whet, sharpen	Imong gisam-id ang imong kutsilyo?	Have you sharpened your knife?
		salamin	samin	mirror, window glass
		samuk	samok	bother, annoy, disturb	Samok kaayo akong kinabuhi, gusto nako namatay.	My life is so hard that I want to die.
		samuk	samokan	troublesome, meddlesome	Ikaw samokan kaayo ka sa akong gibuhat.	You are bothersome to my work.
		samut	samot	worsen, more	Misamot kakusog ang bagyo.	The typhoon became stronger.
		sampung	sampong	obstruct, cover	Ayaw sampongi ang imong nawong.	Do not cover your face.
		sangput	sampot	butt, base, buttocks	Gi-indiksyonan siya sa sampot.	He was injected into his buttocks.
		samtang	samtang	while, meantime	Samtang maghulat sa doktor, pagbasa una ug mantalaan.	While waiting for the doctor, you read newspapers.
		samut	samut	worsen, more
		sanag	sanag	glare, cheerful	Sanag sa mata ang kolor sa imong sinina.	The color of your dress is glaring to the eyes.
		sanay	sanay	flourish, procreate, multiply	Hinaut pa unta nga mosanay ang inyong negosyo.	I hope that your business will flourish.
		sandayung	sandayong	roof gutter	Ang sandayong namo sa balay kusog motulo.	The leak from the roof gutter of our house is terrible.
		sandig	sandig	recline, lean, rely on	Ayaw pagsandig sa bildo nga bongbong.; Makasandig ka nako biisan unsang orasa.	Don't lean to the window glass.; You can rely on me anytime.
		sandig	sandiganan	back rest
		sandu	sando	sleeveless undershirt	Puti nga sando ang gusto nakong isuot.	I like to wear a white sleeveless shirt.
		sanduk	sandok	scoop
		sandurut	sandurot	intimate	Dili ko makigsandurot ug tabian.	I will not become intimate with gossipmongers.
		sanga	sanga	branch	Adunay salag sa sanga sa kahoy.	There a nest on the tree branch.
		sanglag	sangag	roast
		sang-at	sang-at	put on the top, hang, file	Isang-at sa kabinet ang imong balonan.	Put your lunchbox on top of the cabinet.
		sangay	sangay	same first name	Tulo mi sa opisina nga mga sangay.	In our office, there are three persons having the same first names.
		sangga	sangga	support, prop	Akong gisangga sa akong mga kamot ang imong sampot.	I support your butt with my hands.
		sanggab	sanggab	catch in bamboo container	Sanggaba ang tubig aron dili mausik.	Catch the water into the container so it won't be wasted.
		sanggut	sanggot	sickle, hatchet, get toddy	Dili ko kamao mogamit sa sanggot.	I don't know how to use sickle.
Ta	sanggunian	sanggunian	sanggunian	council, consultations	Ang sangguniang kabataan nagpasiugda ug sangka sa kalimpyo ug kaberde sa palibut.	The youth council launched the clean and green contest.
		sanghid	sanghid	entreat, ask permission
		sangi	sangi	break off the edge
		sangi	sangi	road intersection
		sangit	sangit	snag, hold
		sangka	sangka	contest, match	Kinsa ang nakadaug sa sangka sa kaon?	Who has won in the eating contest?
		sangka	sangkaay	contest
		sangkad	sangkad	broad, spread
		salangkap	sangkap	ingredient, fully-equipped	Unsa ang mga sangkap sa pagluto ug pinakbet?	What are the ingredients for cooking pinakbet?
		sangkap	sangkap	equip well
		sangku	sangko	reach	Nasangko sa langit ang akong kalipay sa dihang navaledectorian ko.	When I was named as the valedictorian I felt as if I was in heaven.
		sangku	sangkoanan	outcome, end
Sp	sangrar	sangla	sangla	leprosy
Sp	sangrar	sangla	sanglahon	leper
		sanglay	sanglay	carry with a pole
		sanglit	sanglit	since, instead	Tagaan na lang tika ug pagkaon sanglit ug kuwarta.	I will give you meal instead of money.
		sanglit	sanglit kay	because
		sanglit	sanglitanan	example, reference	Ang nahitabo sa imong kinabuhi usa ka maayong sanglitanan sa nagsobrang conpyansa.	What happened to your life was a good example of over-confidence.
		sangun	sangon	hitch, goal, saddle
		sangpit	sangpit	call	Kung mobisita ka sa balay sagpit lang sa akong ngalan.	If you visit the house just call my name.
		sangput	sangpot	outcome, result, buttocks
		sangput	sangputanan	effect, outcome, result	Unsa man ang sangputanan sa inyong mga bisyo?	What will be the outcome of your vices?
		sanglad	sangyad	strand, aground
		sangyaw	sangyaw	spread, disseminate	Atong isangyaw ang maayong balita ngadto sa katawhan.	Let’s spread the good news to the people.
Sp	sanidad	sanidad	sanidad	sanitary
		sinina	sanina	clothes, dress
		sanung	sanong	agree, assent	Misanong akong mama sa akong gihangyo nga moeskwela ko.	My mother agreed to my wish that I go to school.
		sansan	sansan	tamp the weft (woof in weaving)
		salanta	santa	interrupt, stop	Ayaw ug santa kon dunay mag-estorya.	Do not interrupt  when somebody is talking.
		santing	santing	resonate, distend
		santup	santop	come to mind, occurred to	Misantop sa akong hunahuna ang paagi.	The method occurred to me.
Sp	santo	santu	santos	holy
		saug	saog	drag
		sapa	sapa	brook, stream
		salapang	sapang	spear
Sp	zapatero	sapatiru	sapatero	shoemaker	Akong gipaayo sa sapatero ang akong guba nga sapatos.	I had my broken shoes repaired by a shoemaker.
Sp	zapato	sapatus	sapatos	shoes	Nanginahanglan ko ug sapatos nga pangeskwela.	I need a school shoes.
		sapaw	sapaw	coat, overlap, superpose	Paugha sa ang unang sapaw sa pintal una ang ikaduha.	Let the first coating dry before applying the second coating.
		sapayan	sapayan	mind, bother, appreciation	Dili na nako igsapayan ang nawala nga kwarta.	Losing money is not important to me.
		salapi	sapi	money
		salapi	sapian	rich	Dili kanunay maayo niya ang iyang ginikanan sapian.	It is not always good to one that his parents are rich.
		sapid	sapid	braid	sapid ang dila	tongue-tied
		sulapid	sapid	twist, weave
		sapigad	sapigad	snuggle
		sapin	sapin	shoes
		saplud	saplod	sour, tart, bitter	Saplod pa kaonon ang saging.	The banana is still tart to eat.
		sapun	sapnan	overtake	Nasapnan ko sa akong amigo sa among lumba ug lakaw.	My friend overtook me when we did a race walking.
		sapnay	sapnay	carry in arms
		sapnut	sapnot	rough, coarse	sapnot nga panit; Sapnot hikapon ang buhok nga wala ikondisyon.	coarse skin; A hair without a conditioner is coarse when touched.
		sapun	sapon	catch
		sap-ung	sap-ong	gag, cover, close	Pssst! Gisap-ongan ni Kris sa iyang tudlo ang baba ni Mako.	Ssh! Kris closed Mako's mouth by her forefinger.
		saput	sapot	grouchy, sullen	Gisaput siya karon.	He is now in bad mood.
		saput	saput	clothe, dress, wear	Walay sapot sa lawas ang nakit-an nga patay sa likod sa simbahan.	The body that was found at the back of the church didn't wear clothes.
		sapwang	sapwang	carry in arms
		sarang	sarang	fit, qualify, adequate	Dili ko sarang nga mamahimong miyembro sa inyong pamilya.	I'm inappropriate to be a member of your family.
		sarap	sarap	dive, move line of sight	Milingi ko kang Mituru, kini na ang misarap sa kapanganoran.	When I looked back Mituru, he had already dived to the sky.
		sarap	sarap	delicious food
		sarasay	sarasay	stagger, lurch	Nisarasay sa karsada ang hubog.	The drunk staggered along the street.
		sarisari	sarisari	general store, hodgepodge	Sarisari nga mga prutas ang akong giandam.	I prepared many kinds of fruits.
		sarul	sarol	hoe	Nganong imong gibiyaan ang sarol sa hardin?	Why did you leave the hoe in the garden?
Sp	salsa	salsa	sarsa	sauce
Sp	sastre	sastri	sastre	dress maker
Sp	satan	satan	satanas	Satan	Ayaw patintal kang satanas.	Do not be tempted by the devil.
		saulug	saulog	celebrate	Nagsaulog mi sa kapistahan.	We celebrated the Fiesta.
		sawa	sawa	big snake, python	Ang dako nga sawa kaya ni nga molamoy ug tawo.	A big python can swallow a human.
		sawan	sawan	acrophobia, phobia
		salu	saw-an	share (meal), join
		salu	saw-anay	share (meal), join	Magsaw-anay ta sa akong balon nga paniudto.	Let's share the lunch I brought.
		saway	saway	censure, criticize	Akong gisaway ang ilang paagi sa pagdisiplina ug anak.	I criticize their way of disciplining their children.
		salud	sawod	tub, catch	Nasawod sa akong pandungog ang imong mga gipanulti tanan.	All the things you said were drawn to my ears.
		salug	sawog	floor
		salum	sawom	dive	Ayaw pagsawom kay lawom.	Don't dive 'cause it's deep.
		salu	saw-on	share, catch
		salu	sawosawo	banquet, feast
		sawsaw	sawsaw	dunk
		sad	say	also, too
		saya	saya	skirt	Uso na karon ang saya nga mubo.	Short skirt is the fashion now.
		saya	saya	joy, gaiety
		sayal	sayal	skirt
		sayang	sayang	regrettable, wasteful	Sayang!	What a pity!
		saya	sayasaya	show off, expose
		sayaw	sayaw	dance	Misayaw ang akong kasingkasing dihang gisugot siya.	My heart danced when she accepted it.
		sayaw	sayawan	dance party, ballroom	Mangadto mi sa usa ka sayawan.	We will go to a dance party.
Sp	seis	sayis	sayes	six	Pwede na mograde one ang sayes anyos karon.	A six year old can be enrolled in grade one now.
		saylu	saylo	pass through, omit	Imong gisayloan ang akong ngalan sa listahan.	You omitted my name in the list.
		sayu	sayo	early	Sayo ko niabot sa opisina.	I arrived early in the office.
		sayud	sayod	know	Wala ko masayod asa niya gihipos ang sista.	I don't know where he kept the guitar.
		sayun	sayon	easy	sayon gamiton	convenient
		sayup	sayop	fault, mistake	Nasayup ako pagbuhat niana.	I mistook to do that.
		sayup	saypan	guilty, mistaken	Pirme kong masaypan nga usa ka lalaki tungod sa mubo nakong buhok.	I am always mistaken as a boy because of my short hair.
		sayud	sayri	know (imperative)
		saysay	saysay	narrate, interpret, explain	Isaysay ang imong bahin sa estorya.	Explain your side of the story.
Sp	seisenta	sayisinta	saysenta	sixty	Kasagaran sa nag-edad ug saysenta moretiro na sa trabaho.	Most people aged sixty will retire from work.
En	civilian	sibilyan	sebilyan	civilian
Sp	sebo	sibu	sebo	grease	Lisod tangtangon ang sebo.
Sp	seda	sida	seda	silk	Nalabhan nimo ang akong seda nga roba?	Did you wash my silk robe?
Sp	segun	sigun	segon	according to
Sp	seguro	siguru	segoroa	surely, ensure	Seguroa ang kaluwasan sa mga bata sa pagbiyahe.	Ensure the children's safety when traveling.
Sp	segun	sigun	segun	according to	segun sa among gikasabotan	as we have agreed
Sp	segundo	sigundu	segundo	second	Mapugngan nako ang akong pagginhawa mga trayenta segundos.	I can hold my breath for thirty seconds.
Sp	seguro	siguru	segurado	sure, surely	Segurado ka sa imong desisyon?	Are you sure with your decision?
Sp	seguridad	siguridad	seguridad	security	Hugot kaayo ang seguridad dulod sa casino.	The security inside the casino is very tight.
Sp	seguro	siguru	seguro	sure, surely	Seguro imo na kong gikalimtan.	Probably you have forgotten me.
Sp	secretaria	sikritarya	sekretarya	secretary	Pilay sweldo sa imong sekretaryo?	How much is the salary of your secretary?
Sp	secreto	sikritu	sekreto	secret	Sekreto ang among pagpakasal sa Las Vegas.	Our marriage in Las Vegas is secret.
En	sexy	seksi	seksi	sexy	Batan-on ug seksi ang iyang asawa.	Her wife is young and sexy.
Sp	secta	sikta	sekta	sect	Miyembro ka ba sa usa ka relihiyosong sekta?	Are you a member of a religious sect?
Sp	sector	siktur	sektor	sector, zone	Gikan ka ba sa usa ka sektor sa gobyerno?	Are you from a government sector?
Sp	celda	silda	selda	cell, private room
Sp	silencio	silinsyu	selensyo	silence
Sp	sello	silyu	selyo	postage stamp	Aduna akoy koleksyon sa nagkalainlaing selyo.	I have a collection of different postage stamps.
Sp	semana	simana	semana	week	Pila man ka semana magpuyo sa Hongkong?	For how many weeks will you stay in Hong Kong.
Sp	cementerio	simintiriu	sementeryo	cemetery
Sp	cemento	simintu	semento	cement, concrete	Napakong ang akong ulo sa semento nga bungbung.	My head was hit on a cemented wall.
Sp	semilla	similya	semilya	seed	Aduna kay semilya sa apple mango?	Do you have a seed of apple mango?
Sp	senado	sinadu	senado	senate	Anaa ko magtrabaho sa opisina sa senado.	I have a work in the office of the senate.
Sp	seguro	siguru	seniguro	certain, be sure
		sinina	senina	clothes, dress
Sp	sensacion	sinsasyun	sensasyon	sensation
Sp	sencillo	sinsilyu	sensilyo	coin	Adunay mga sensilyo sa akong pitaka.	There are coins in my purse.
Sp	sensitivo	sinsitibu	sensitibo	sensitive
Sp	censo	sinsu	sensus	census, head count	Sumala sa sensus niadtong tuig 2000, ang Dakbayan sa Sugbo may 718,821 ka mga molupyo.	According to the year 2000 census, the population of the Cebu city is 718,821.
Sp	centavo	sintavu	sentabos	centavos	Kulangan ug diyes sentabos ang sukli.	The change is short of ten centavos.
Sp	sentido	sintidu	sentido	sense
Sp	centimo	sintimu	sentimos	cent	Nanginahanglan ko ug upat ka biente singko sentimos.	I need four twenty five cents.
Sp	central	sintral	sentral	central	Ang akong tito nagtrabaho isip gwardiya sa bangko sentral.	My uncle works as a guard in the central bank.
Sp	centro	sintru	sentro	center
Sp	señal	sinyal	senyal	signal, sign	Unsa man atong gamiton nga senyas?	What sign shall we use?
Sp	seña	sinyas	senyas	sign	Mipadaplin siya sa kilid sa pultahan ug misenyas nako sa pagsulod.	He stepped aside to the door and signed me to enter.
Sp	septiembre	siptyimbri	Septyembre	September	Gisugdan sa bulan sa Septembre ang among negosyo.	We started our business on the month of September.
Sp	cerrado	siradu	serado	shut	Giserad-an dayon niya ang pultahan.	He shut the door immediately.
Sp	cerradura	siradura	seradora	lock
Sp	cervesa	sirvisa	serbesa	home-bred beer	Idalit ang bugnaw nga serbesa sa mga bisita.	You serve the cold beer to the visitors.
Sp	servilleta	sirbilyita	serbilyeta	napkin	Asa man nimo gibutang ang mga serbilyeta?	Where did you put the table napkins?
Sp	servicio	sirbisyu	serbisyo	service, army service	Moserbisyo ko kanimo sa tanang oras.	I will serve you anytime.
Sp	ceremonia	sirimunia	seremonyas	ceremony	Solemne ang seremonyas sa kasal.	The wedding ceremony is solemn.
Sp	cereza	siriza	seresa	cherry	Butangi ug seresa ang ibabaw sa sorbetes.	Put cherry on top the ice cream.
Sp	cero	siru	sero	zero	Sero ang akong iskor sa pasulit.	I got a zero score in the test.
En	serious	siryus	seryos	serious	Seryos ka ba?	Are you serious?
Sp	setenta	sitinta	setenta	seventy	Setenta anyos na ang akong mama.	My mother is seventy years old.
Sp	septiembre	siptyimbri	Setyembre	September
		siak	siak	split, cleave, break	Nasiak sa duha ka bahin ang kawayan.	The bamboo was split into two.
		siaw	siaw	prank, mischievous	Naglabad ang akong ulo sa mga batang siaw.	The mischievous kids give me a headache.
		siba	siba	sip nectar
		siba	siba	incite, add fuel
		sibang	sibang	nicked (blade)	Adunay sibang ang imong mga ngipon?	Do you have nicks in your teeth?
		sibat	sibat	run away, escape	Sa dayon nang sibat sa mga tulisan mikuha pa gyud kini sa unom ka botilya nga gasolina nga baligya.	Soon the burglars run away after they got 6 bottles of gasoline from the merchandise.
		sibaw	sibaw	clamor, echo, bounce	Unsay sibaw sa mga katawhan?	What is people's clamor?
Sp	civilizacion	sibilisasyun	sibilisasyon	civilization
		sibu	sibo	just, exact	Sibo nako ang imong sapatos.	Your shoes fit me.
		sibug	sibog	recede, move	Sibog ug gamay padulong sa tuo.	Move a little to the right.
		sibut	sibot	(fishing) net	dakong sibot nga gunitanan	big handle of the net
		sibut	sibot	inspire
		sibsib	sibsib	graze, nibble	Didto sa sibsibanan nanibsib ang kabayo.	The horse was grazing in the meadow.
		sibsib	sibsibanan	meadow, pasture	Adunay daghang mga baka sa sibsibanan.	There are many cows in the pasture.
Sp	cebollas	sibulyas	sibuyas	onion, leek
		sibya	sibya	broadcast	Nadungog nimo ang sibya sa radyo?	Did you hear the radio broadcast?
		sibya	sibyaanan	radio/TV station
Sp	seda	sida	sida	silk
		sid-ing	sid-ing	glance, look into
		sidlak	sidlak	brilliance, sparkling	Nisidlak ang iyang kagarbo.	She looked beaming with pride.
		sidlak	sidlakan	east	Kinahanglan mag-atubang sa sidlakan ang imong kusina.	Your kitchen must face east.
		sidlit	sidlit	squirt	Nisidlit ang dugo gikan sa iyang ulo.	Blood squirted from his head.
		sid-uk	sid-ok	hiccup	Inom ug daghang tubig kon gisid-ok ka.	Drink plenty of water when you have hiccups.
		sidsid	sidsid	hem	Natangkas ang hilo sa imong sidsid.	The thread from your hem is loosening.
Sp	cedula	sidula	sidula	residence tax, residence certificate	Kanunay ka bang mobayad sa imong sidula?	Do you always pay your residence taxes?
		siga	siga	flame, beam, widened eyes	Misiga ang iyang mga mata sa kahikugang.; Siga kaayo ang suga.	His eyes grew wide in astonishment.; The lamp is very bright.
Sp	cigarrillo	sigarilyu	sigarilyo	cigarette	Ayaw paduol sa tawo nga manabako ug sigarilyo.	Don't go near a person smoking cigarettes.
		sigbin	sigbin	a mythical animal
Sp	seguir	sigidas	sigi	keep on, continue	Sige na lang.	Ok.
Sp	seguidas	sigidas	sigidas	successive, consecutive	Abi ko'g magsigedas ug magpadayon na ang akong pagpanaog.
Sp	siglo	siglu	siglo	century	Pila ka tuig ang usa ka siglo?	How many years are there in one century?
		sigmit	sigmit	arrest, seize
		sigmit	signit	snatch, seize
Sp	signo	signus	signos	symptom
		sigu	sigo	enough, fit, exact	Nasigo ra pod ang kwarta nga imong gipadala.	The money you've sent was just enough.
Sp	según	sigun	sigon	according to	Sigon sa akong naobserbahan nga hugaw ang pampulitika karon.	In my view, politics is now rotten.
		sigpat	sigpat	glimpse	Nasigpatan nako ang iyang kaanyag.	I had a glimpse of her beauty.
		sigpit	sigpit	narrow	Sigpit ang agianan padulong sa tubod.	The road going to the spring is narrow.
Sp	seguro	siguru	sigurado	sure, surely
Sp	seguro	siguru	siguro	sure, surely
		sihag	sihag	transparent	Ibutang kana sa sihag nga sudlanan.	Put that in a transparent container.
		sii	si-i	Wow!
		sikad	sikad	kick, pedal
		sikat	sikat	famous, showy	Usa ka sikat nga mang-aawit	A famous singer
		sikbit	sikbit	adjacent	Kasikbit sa among balay ang ilang tindahan.	Their store is adjacent to our house.
		sikdu	sikdo	nudge
		sikit	sikit	close, adjoin, coupled
		sikit	sikitsikit	interconnect
		siklap	siklap	glance
		siklat	siklat	stockade, fence	Gisulod sa siklat ang mga dinakpan.	The captives were put in the stockade.
		sikma	sikma	blow one's nose
		sikmat	sikmat	reproach, snarl
		siku	siko	elbow	Pahiri ug daghang losyon ang imong siko.	Rinse your elbow with a lot of lotion.
Sp	psicología	sikuluhiya	sikolohiya	psychology	Gusto kong magtuon mahitungod sikolohiya sa kabataan.	I want to study child psychology.
		sikup	sikop	arrest, capture, seize	Nganong gisikop ang mga tindera sa daplin ug dalan?	Why were the vendors on the sidewalk arrested?
Sp	secreto	sikritu	sikreto	secret	Kanatong duha lang kining sikreto ayaw na ug ipanulti sa uban.	Let's keep this secret between the two of us, don’t tell it to others.
		siksik	siksik	search, scrutiny
		sikup	sikup	arrest, capture, seize
		sikwati	sikwate	chocolate drink, defeat badly	Gusto kong mohigop ug sikwate panahon sa ting-ulan.	I like to sip chocolate during rainy days.
En	secure	sikyu	sikyu	security guard
		sila	sila	they	Sila ang nitabang sa akong pagtuon.	They helped me with my studies.
		silab	silab	blaze, fire, catch fire	Nikaylap ang silab sa kalayo.	The blazing fire spread.
Sp	silabico	silabiku	silabiko	syllable
		labun	silabon	instead, actually, while
		silag	silag	grudge, hate	Gikasilagan ko ikaw!	I resent you!
		silak	silak	beam	Nisilak ang iyang kagarbo.	She was beaming with pride.
		silang	silang	sun rise	Momata na ko sa dili pa mosilang ang adlaw.	I wake up before the sun rises.
		silang	silangan	east	Kon magluto ka, kinahanglan mag-atubang ka sa silangan.	When you are cooking, you must face the east.
		daub	silaub	blaze
		silaw	silaw	beam, ray, radiate	Ablihi ang bintana aron mosulod ang silaw sa adlaw.	Open the window so the sun's ray will get in.
Sp	silbato	silbatu	silbato	whistle	Nakadungog ka sa silbato sa pulis?	Did you hear the cop whistle?
Sp	servir	sirbi	silbi	serve	Gipadayon gihapon nako ang pagsilbi kang Hari.	I continued to serve the king.
		silbi	silbi	so-called, be considered as	Ako ang silbing inahan sa mga bata.	I am the surrogate mother of the children.
		silhig	silhig	sweep, broom	Nanilhig si Nanay sa taas sa balay.	Mother swept the second floor.
		sili	sili	pepper
		silik	silik	fin	Aduna bay silik ang tanang isda?	Do all fishes have fins?
		simba	silimbahon	adorable, amazing	Ang iyang kaanyag silimbahon.	Her beauty is adorable.
		silingan	silingan	neighbor	Magtinabangon ang among mga silingan.	Our neighbors are helpful.
		sil-ip	sil-ip	peep	Ayaw sil-ip sa banyo kon naay naligo.	Don’t peep in the bathroom when somebody is taking a bath.
		silit	silit	jet, spurt	Gusto ko mosulay ug sakay sa silit.	I want to get on a jet.
Sp	celo	silu	silo	hurt feeling	Nasilo ko kay ako ray wa imbitaha.	I was hurt because I was the only one not invited.
		silung	silong	downstairs, basement	Hulata ko diha sa silong.	Wait for me downstairs.
		silung	silong	take shelter from rain, protect	Isilong ang kanding ug moulan.	Take the goat to shelter if it rains.
		silung	silonganan	shelter	Mao kini ang silonganan sa mga baka ug kanding.	This is the shelter for cows and goats.
Sp	celo	silu	silos	jealous	Dili ka angay magsilos sa imong igsoong babaye.	You should not be jealous of your sister.
		silut	silot	penalty, punish	Unsa ang silot kon dili ko makatambong sa miting.	What is the penalty for not attending at the meeting?
		silsil	silsil	chisel, engrave	Gisilsil sa bato ang among duha ka ngalan.	Our names were engraved on the stone.
		silung	silung	downstairs, basement	Tana, magdula kita sa silong sa balay.	Let's go, play at the downstairs.
Sp	silla	silya	silya	chair	Palihug ug tongtong sa akong bag sa ibabaw sa silya.	Please put my bag on top of the chair.
Sp	sello	silyu	silyo	stamp	Paliti ko palihug ug silyo.	Please buy me the stamp.
		simag	simag	brighten, glare
		simagsimag	simagsimag	rampage	Gisimagsimag sa baboy ang hardin sa repolyo.	The pig rampaged the garden of cabbages.
		simang	simang	veer, deviate, detour	Diha ta mosimang sa tuo.	Let's turn right here.
		simusimu	simasima	eat a little, snack
		simba	simba	adore, worship	Atong simbahon ang Ginoo sa tibuok natong kasingkasing.	Let's worship God with all our hearts.
		simba	simbahan	church	Moadto ka ba sa simbahan cada Dominggo?	Do you go to church every Sunday?
		simba ku	simbako	God forbid!	Simbako! Maayo unta kon dili mahitabo.	God forbid! Hope it will not happen.
Sp	cementerio	simintiriu	simenteryo	cemetery	Limpyo kaayo ang mga pribadong sementeryo.	Private cemeteries are very clean.
Sp	cemento	simintu	simento	concrete	Ginama sa semento ang mga bungbong.	The walls are made of concrete.
		simhut	simhot	smell, sniff	Pasimhota ko sa imong pahumot.	Let me smell your perfume.
Sp	semilla	similya	similya	seed
		simud	simod	lip, upper lip, snout	Nganong pabudlot sa imong simod?	Why do you stick out your lips? (Why do you pout?)
Sp	simpatia	simpatya	simpatiya	sympathy
		simpig	simpig	close, near	Isimpig ang imong dunggan sa bongbong.	Bring your ear close to the wall.
Sp	cinc	sin	sin	galvanized iron, zinc	kanang sin og atop	that tin roof
		sina	sina	envy	Nasina sila nimo.	They are envy you.
		saad	sinaaran	promisee, sold, promised
		sabut	sinabtanan	comprehension
		sabut	sinabtanay	mutual understanding	Kinahanglan magsinabtanay aron walay gubot.	It is important to understand each other to avoid chaos.
		sinag	sinag	glow, sheen	Nisinag ang suga sa plasa.	The lights in the plaza are glowing.
		sagadsad	sinagadsad	shuffling noise
		sagul	sinagol	mixed	Sinagolan ug gatas ang akong kape.	I mix milk in my coffee.
		sagup	sinagop	adopted child	Mahal ko kaayo ikaw bisan ug sinagop ka lang.	I love you so much even you are adopted.
		sagul	sinagulan	mixture
		salagma	sinalagma	by chance	Sinalagma lang ang akong tubag sa pangutana.	I could answer the question luckily.
Sp	salvajes	salbahis	sinalbahis	ruthless	Sinalbahis ang imong pagtratar sa mga mananap.	You're so ruthless in treating the animals.
		salibay	sinalibay	trash, rubbish	Ibutang kanang mga sinalibay sa karton.	Put those trash in the box.
		salig	sinaligan	key man, entrusted person, trustee	Ikaw ang akong sinaligan nga amigo.	You are my trusted friend.
		salikway	sinalikway	abandoned	Dinhi dad-a ang mga sinalikway nga kabataan.	Bring the abandoned children here.
		sanglay	sinangay	carrying pole
		sanglag	sinanglag	roasted	Nakakaon ka na ug sinanglag nga mais?	Have you eaten the roasted corn?
		sapid	sinapid	braid	Sa gamay pa ko, kanunay nga sinapid ang akong buhok.	When I was young, my hair is always in braid.
		saput	sinaputan	clothes	Sinaputan ug seda ang mga mananayaw.	The dancers are clothed with silk.
		sinati	sinati	familiar, know well
		sinaw	sinaw	luster, shine	Butangi ug lana sa lubi ang imong buhok aron mosinaw.	Apply coconut oil on your hair so it will shine.
		sayud	sinayuran	fiancée	lalaking sinayuran	fiancé
Sp	sindicato	sindikatu	sindicato	syndicate	Nibalhin sa laing lugar ang sindikato sa druga.	The drug syndicate transferred to other place.
Sp	cine	cini	sine	cinema	Manan-aw ta ug sine sa siyudad.	Let's watch movie in the city.
Sp	ciruera	sirigwila	sinegwelas	a plum
Sp	cine	cini	sinehan	cinema, movie theater	Walay sinehan sa among lungsod.	There is no movie theater in our town.
Sp	semana	simana	sinemana	weekly	Sinemana kon mouli si Papa.	Dad goes home weekly.
		abut	singabot	approach
		singgaak	singgaak	shout, bark
		singgit	singgit	cry, scream	Misinggit ug kusog ang tawo.	The person shout loudly.
		singhag	singhag	bawl, shout, bark	Maglagot ko kon naay mosinghag kanako.	I'll get angry if somebody bark at me.
		singil	singil	demand, claim	Iya kong gisingil sa akong utang.	She asked for the payment of my debt.
		singka	singka	snarl
		kamut	singkamot	skill
		singki	singki	clang
		singkit	singkit	conjoin
		singkit	singkit	slit-eyed	Singkit ug mata ang mga Intsik.	Chinese are slit-eyed.
Sp	cinco	sinku	singko	five	singko mil; Tagai ko ug singko pesos ipalit ug pan.	five thousand; Give me five pesos to buy bread.
Sp	cincuenta	sinkuinta	singkwenta	fifty	Nitambong mi sa ika-singkwenta ka tuig nga kasaulogan sa kasal.	We attended a fiftieth wedding anniversary.
		singu	singo	whiff
		singud	singod	observe intently
		singut	singot	sweat	Pahiri ang singot sa imong nawong.	Wipe the sweat from your face.
		singsing	singsing	ring	singsing sa pangako; Patan-awa ko sa imong singsing sa kasal.	engagement ring; Show me your wedding ring.
		singsing	singsingan	ring finger
		sikup	sinikup	captive	Buhii na ang inyong mga sinikop.	Release your captives.
Sp	chinelas	sinilas	sinilas	slippers	Nawala ang pares sa akong sinilas.	My slippers were lost.
		sinina	sinina	clothes, dress	Ibutang sa aparador ang imong mga sinina.	Put your dresses on the closet.
		sip-ak	sinip-ak	splinter, fragment	Naigo sa sinip-ak ang akong mata.	My eye was hit by a splinter.
		siruk	sinirok	greedy	Ayaw daw pagsinirok.	Don't be greedy.
Sp	sincero	sinsiru	sinsero	sincere
Sp	sencillo	sinsilyu	sinsilyo	coin	Kuhaa ang sinsilyo sa bulsa sa akong bag.	Get the coins from the pocket of my bag.
		sintak	sintak	jerk	Nganong nisintak man ka?	Why are you jerking?
Sp	cintas	cintas	sintas	lace, braid, ribbon	Tabangi ko ug pangita sa sintas sa akong sapatos.	Help me look for my shoe lace.
Sp	sintoma	sintuma	sintoma	symptom	Unsa ang mga sintoma sa sakit sa tinai?	What are the symptoms of intestine disease?
Sp	cinturon	cinturun	sinturira	belt loop
Sp	cinturon	cinturun	sinturon	belt	Sinturon ang gigamit sa pagbunal kaniya.	A belt was used to whipped him.
		sugat	sinugatan	souvenir, gift, presents	Daghan kaayo ko ug sinugatan gikan sa Saudi.	I have plenty of souvenirs from Saudi.
		sugba	sinugba	grilled fish, grilled meat	Nindot ug baho ang sinugba nga talong.	A grilled eggplant smells nice.
		sugud	sinugdan	inception
		sugud	sinugdanan	beginning, origin	Unsa man ang sinugdanan sa inyong panag-away?	What is the origin of your fighting?
		sugu	sinugo	envoy, errand	Pasudla sa simbahan sa sinugo sa hari.	Let the king's envoy enter the church.
		suhul	sinuhulan	employee	Kami ang mga sinuhulan sa mayor aron manglimpyo sa kadalanan.	We are hired by the mayor to clean the streets.
		sulat	sinulat	script, article
		sulat	sinulatan	writing, penmanship
		sulay	sinulayan	trial, attempt	Mao kini ang sinulayan nga putos sa sabon.	This is the trial pack of soap.
		sinulug	sinulog	sinolog		feast of the Christ child, ritual dance for Him
		sulti	sinultihan	language, dialect, idiom
		sumbung	sinumbong	defendant	Aduna bay kaugalingong abogado ang sinumbong?	Does the defendant have his own lawyer?
		sumpay	sinumpayan	joint, seam	Ayoha ang buslot sa sinumpayan.	Fix the hole of the seam.
Sp	soldado	sundalu	sinundalo	army style	Sinundalo ang pagdisiplina sa among amahan kanamo.	Our father disciplined us military like.
		suruy	sinuroyan	result of wandering
Sp	señal	sinyal	sinyal	signal, sign	Nakasabot ka ba sa mga sinyal trapiko?	Did you understand the traffic signs?
Sp	seña	sinyas	sinyas	sign
		siut	siot	narrow, crowded, weedy
		sipa	sipa	kick	Kusog mosipa ang bata sulod sa akong tiyan.	The baby inside my tummy kicks hard.
		sipa	sipa	loud voice, loud sound	Unya, dihay milanog nga sipang mga buto-buto.	Then deafening explosions roared.
		sip-ak	sip-ak	split, rift	Nasip-ak ang dakong kahoy.	The big tree was ripped.
?	sipala	sipala	sipala	harm, injury
		sipat	sipat	know-it-all
Sp	sifilis	sipilis	sipilis	syphilis	Ang sakit nga sipilis makuha pinaagi sa pagpakighilawas.	Syphilis is transferred through sexual contact.
Sp	cepillo	sipillu	sipilyo	tooth brush	Ang sipilyo angay ilisan kada tulo ka bulan.	Toothbrush must be change every three months.
		sipit	sipit	hold tightly (between legs), claw
		siplat	siplat	furtive glance	Nipasiplat ko sa akong naibgan.	I glanced at my crush.
		sipul	sipol	razor, weaving knife
		sip-un	sip-on	snot, cold	Isikma ang imong sip-on.	Blow your mucus.
		sipung	sipong	seal, close bag
		sip-un	sip-onon	head cold	Mora man ko ug kasip-onon.	It looks like I got a cold.
		sipsip	sipsip	clip, crop, mow
		sipsip	sipsip	tell tale, polish apples	Si Robert nisipsip sa iyang amo nga ang iyang kauban nga trabahante wala nagtarung sa iyang trabaho.	Robert told his manager that his coworker was not concentrating his works.
		sipyat	sipyat	mistake, fault	Daghan ug sipyat ang imong trabaho.	Your work has a lot of mistakes.
Sp	cerrar	sirar	sira	close, shut	Ang museyo sira na.	The museum already closed.
Sp	cerrado	siradu	sirado	shut	Nganong sirado ang tindahan?	Why is the store close?
Sp	cerrado	siradu	siraduan	close, shut	Siraduan na kining sinehan kay law-ay ug mga pasundayag.	This theater is for closure because of indecent shows.
Sp	server	sirbi	sirbi	serve	walay sirbi	useless
		sirbi	sirbi	so-called, be considered as
Sp	sirena	sirina	sirena	siren	Nakadungog ka sa sirena sa bumbero?	Did you hear the siren of the fire truck?
Sp	sirena	sirina	sirena	mermaid	Motuo ka ba nga adunay mga sirena?	Do you believe that there are mermaids?
Sp	cerrar	sirar	sirhi	close, shut
		siril	siril	look for, look around
		sirit	sirit	jet, spout, rush
Sp	circo	sircu	sirko	circus	Nagtrabaho sa sirko ang akong tiyo.	My uncle works on a circus.
Sp	cero	siru	siro	zero	Nasiro ko sa among test karon.	I got zero in our test today.
		siruk	sirok	greedy, insatiable, favorite
Sp	cierto	syirtu	sirto	ascertain
Sp	cirujano	siruhanu	siruhano	surgeon	Wala diri ang siruhano nagbakasyon sa Uropa.	The surgeon is not here, she is having a vacation in Europe.
En	cereal	siryal	siryal	cereal	Siryal ang among kan-on para pamahaw.	We eat cereal for breakfast.
		sisi	sisi	lacerate, tear	Adunay sisi ang akong tuhod.	I had a tear on my knee.
		sista	sista	guitar	Naputol ang kwerdas sa akong sista.	The string of my guitar was cut off.
Sp	sistema	sistima	sistema	system	Maayo ba nga atong usbon ang sistema sa atong panggobyerno?	Is it good that we will change the system of our government?
Sp	citar	sitar	sitar	cite
Sp	sitio	sityu	sitio	street, area	Gamay nga lugar sa baryo ang sitio.	Sitio is a small area of a barrio.
		sitsit	sitsit	catcall, whistle, tease	Ayaw sitsiti ang dalaga.	Do not catcall the lady.
Sp	situacion	situwasyun	sitwasyon	situation
		siwang	siwang	harelip	Dili angay kataw-an ang siwang.	Harelip should not be mocked.
		siwil	siwil	protrude, jut	Nisiwil ang pistola sa imong bulsa.	The gun protrudes from your pocket.
		siwit	siwit	clitoris	Usa sa mga lugar nga erotika sa babaye ang siwit.	One of the erotic zones of a woman is the clitoris.
		siwitsiwit	siwitsiwit	gossip	Dili angay tuhoan ang mga siwitsiwit.	We should not believe in gossips.
		siya	siya	he, she
		siya ug	siyag	siya+ug	siyag kauban	she and her companion
		siyagit	siyagit	shriek, scream	Siya hadlokan kaayo ug ok-ok, kung makakita gani siya ug ok-ok mosiyagit dayon.	She is afraid of cockroach, if she saw it she would scream immediately.
		siyam	siyam	nine	Tinuod ba nga dunay siyam ka kinabuhi ang mga iring?	Is it true that cats have nine lives?
		siyam	siyam-siyam	at the last moment
		siyaruk	siyaok	shriek, scream, yell
		siyaru	siyaro	Never!		feeling of disbelief
Sp	siempre	syimpri	siyempre	of course, always	Ang anak nako guwapo, siyempre liwat nako.	My son is handsome, of course it's my inheritance.
Sp	ciento	syintu	siyento	hundred	Siyento singkwenta ka sako sa bugas humay ang abot namo kada ani.	Every harvest we get a hundred and fifty sacks of rice.
Sp	ciudad	siyudad	siyudad	city	Siyudad sa Sugbo	Cebu City
		subli	sobli	again, repeat, renew	Basaha ug sobli ang sulat.	Read the letter again.
Sp	sobra	subra	sobra	excess	Ang mga bisita may tulo ka misobra sa baynte kabuok.	The visitors are 23 persons.
Sp	sobre	subri	sobre	envelope	Palihug paliti ko ug sobre nga puti.	Please buy me a white envelope.
Sp	sodio	sudyu	sodyo	sodium	Hayag kaayo ang sodyo nga suga.	Sodium light is very bright.
Sp	soldar	sulda	solda	weld, solder	Tigsolda ug alahas ang akong ig-agaw.	My cousin is a welder of jewelries.
Sp	solido	sulidu	solido	solid, staunch	Solido kaayo ang among panaghigalaay.	Our friendship is very solid.
		sulu	solo	torch	Nalingaw ko sa akong giapilan nga parada sa sulo.	I enjoyed joining the torch parade.
		sul-ub	sol-ob	wear, insert	Ayaw pagsol-ob ana.	Don't wear that.
Sp	zoologia	suluhiya	solohiya	zoology	Gusto ko magtuon ug solohiya.	I want to study zoology.
Sp	sombra	sumbra	sombre	somber
Sp	zona	suna	sona	zone, district	Aduna kami panagtigom sa among sona.	We have zone meetings.
Sp	soneto	sunitu	sonanoy	sonnet	Malingaw ko ug basa ug sonanoy.	I enjoy reading sonnets.
Sp	sonata	sunata	sonata	song, sonata	Unsa nga sonata ang imong gusto?	What song do you like?
Sp	sofa	supa	sopa	sofa, couch
Sp	sorbete	surbiti	sorbete	ice-cream, sorbet	Ube nga sorbete ang akong paborito.	Ube is my favorite ice cream.
Sp	sorpress	surprisa	sorpresa	surprise
		sama	sosama	akin, alike
		susu	soso	breast	Kaming tanan gipasoso sa among mama.	All of us were breastfed by our mother.
Sp	socialista	susyalista	sosyalista	socialist	Uyon ka ba sa usa ka sosyalista nga gobyerno?	Do you agree a socialist government?
Sp	socio	susyu	sosyo	partner
Sp	sociología	susyuluhia	sosyolohiya	sociology	Nagtrabaho ko sa departamento sa sosyolohiya sa university.	I worked in the sociology department of the university.
Sp	soya	suya	soya	soy	Ang soya puno sa protena.	Soy is rich in protein.
Sp	estricto	istriktu	strikto	strict, rigid	Nasobrahan ka strikto ang among superbisor.	Our supervisor is too strict.
		suag	suag	nauseate
		suba	suba	river	Nagtukod mi ug payag sa daplin sa suba.	We built a hut near the river.
		suba	suba	uterine hemorrhage
		subang	subang	rise, appear	Pagsalop sa adlaw misubang ang daktul.	When the sun set, the full moon rose.
Sp	subasta	subasta	subasta	auction	Gisubasta sa ahensya ang mga alahas.	The pawnshop auctioned the jewelries.
		subay	subay	comply, follow	subay niini	according to this
		subu	subhan	harden iron
		subid	subid	fishing, trolling
Sp	subida	subida	subida	upgrade, ascent
Sp	subir	subir	subir	increase, soar
Sp	submarino	submarinu	submarino	submarine	Kanus-a kaha ko makasakay ug submarino?	When can I ride on a submarine?
		subu	subo	lament, feel sad, regret	Nasubo ako pag-ayo.	I am very sorry.
		subul	subol	germinate, sprout	Nisubol ang mga mongos nga akong gitanom.	The mungbean seeds I planted were germinated.
Sp	soborno	suburnu	suborno	bribe	Ayaw tudloi ang mga bata mahitungod sa suborno.	Don't teach the children about bribery.
Sp	sobra	subra	subra	excess	Dad-a sa inyoha ang sobra nga pagkaon.	Bring the excess food to your house.
Sp	sobre	subri	subre	envelope
		subsub	subsob	frequent, often	Masubsob ang pahimagno sa babaye ngadto sa lalaki.	Women always advice men.
		subu	subu	boiling, water to a fire, quench iron, initiate
		sulud	sud	in
		sula	sud-an	viand, dish, food	lami nga sud-an	delicious dish
		sulud	sudlan	contain, fill	Sudlan nako ug mga bato kanang sako.	I will fill stones in that sack.
		sulud	sudlanan	container	Ang bag-ong bino isulod sa mga sudlanan nga bag-o.	New wine is put into a new container.
		sudlay	sudlay	comb	Ang sudlay nako gama sa bagal sa pawikan.	My comb is made of tortoise shell.
		sulud	sudli	fill
		sulud	sudlunon	interior
		sud-ung	sud-ong	behold, watch, regard, consider	Dili siya makaako ug sud-ong nako.	He can't afford to see my eyes.
		sudiya	sudya	reproach
		sulug	sug	current, torrent
		suga	suga	lamp, light	Palonga ang suga.	Turn off the light.
		sugaan	sugaan	lamp	Nahurot na ang gas sa akong sugaan.	My lamp ran out of gas.
		sugakud	sugakod	endure, resistance	Dili na makasugakod sa paglakaw ang akong lolo.	My grandfather doesn't have enough strength to walk.
		sugal	sugal	gamble	Ang kwarta dili angay usikan sa sugal.	Money should not be wasted in gambling.
		sugamak	sugamak	collide, encounter
		sug-ang	sug-angan	stove	Uling ang among gigamit nga sug-angan.	We use charcoal for our stove.
		sugal	sugarol	gambler
		sugat	sugat	meet, encounter	Sugaton tika ugma alas tres sa hapon.	I will see you at three o'clock tomorrow afternoon.
		sugat	sugatanan	meeting place	Sa parke ang kasagaran nga sugatanan sa mga managhigugmaay.	The general meeting place of lovers is in the park.
		sugba	sugba	broil	Isugba ang lab-as nga mga isda.	Broil the fresh fishes.
		sugba	sugbahanan	grill, gridiron	Ibutang sa hardin ang atong dekuryente nga sugbahanan.	Put our electric grill in the garden.
		sugbu	Sugbo	Cebu city	Adto mi sa Sugbo magbakasyon.	We will have our vacation in Cebu city.
		sugud	sugdan	begin	Ato nang sugdan ang atong panagtigom.	We will start our meeting.
		sugid	sugid	narrate	Isugid ang imong kaagi didto sa kalasangan.	Narrate your experiences in the forest.
		sugilambung	sugilambong	novel	Daghan ako ug koleksyon sa mga sugilambong ni Danielle Steel.	I have plenty of collections of Danielle Steel's novels.
		sugid	sugilanon	story, short story	Kahibolungan kaayo ang sugilanon sa kinabuhi ni Sindbad.	The story of Sindbad's life is very amazing.
		sugid	sugilon	say, tell	Isugilon nako nimo ang tanan. ; pila may sugilon	I will tell you all. ; to make a long story short,
		sugid	suginlan	testify, tell	Gisuginlan ko sa akong amiga nga gilugus siya sa iyang uyab.	My friend told me that her boyfriend raped her.
		sugkay	sugkay	stir, scramble	Ayoha pagsugkay ang akong giluto nga maja blanca.	I stir well when I cook Maja Blanca.
		sugmat	sugmat	relapse	Nisugmat na pod ang sakit sa akong tiyan.	I had a relapse on my stomach ache.
		sugnib	sugnib	fire, ignite, incite	Gisugniban ni Robert ang mga estudiyante pag-demonstrate.	Robert agitated the students to demonstrate.
		sugnud	sugnod	firewood, fuel, incite	Ang imong sulti nagsugnod sa ilang away.	Your statements add fuel to their quarrel.
		sugu	sugo	command, order, errand	Sugoa siya pagkuha ug tubig.	Order him to get water.
		sugud	sugod	start, begin	Sugod na ta.	Let's start.
		suguk	sugok	intrude, invade	Nganong nisugok man ka sa among balay?	Why did you intrude in our house?
		sugung	sugong	keg, bamboo tube	Napuno na ba kanang sugong?	Is that bamboo container full already?
		sugu	sugosugoon	errand
		sugut	sugot	agree, comply	Sugot ka? Sige, mosugot ko.	Do you agree? Yes, I do.
		sugpa	sugpa	vomit blood
Ta	sugpu	sugpu	sugpo	prawn	Mas dako ang sugpo kay sa pasayan.	Prawn is bigger than shrimp.
		sugpu	sugpo	obstruct, restrain, end	Dili angay nga sugpoon ang hustisya.	We should not obstruct justice.
		sulugsulug	sugsog	hurt, tease, heckle
		sugut	sugta	agree, comply
		sugat	sugton	meet
		sugut	sugton	agree, comply
		sugwak	sugwak	gush, overflow
		sugyut	sugyot	suggest, motivate, incite	Atong paminawon ang inyong mga sugyot.	Let's listen to your suggestions.
Sp	sugestion	suhistyun	suhestiyon	suggestion
		suhid	suhid	search, check, scan	Gisuhid kon wa ba kini patak sa dugo.	It was checked whether it had a mark of scattered blood.
		suhitu	suhito	acquainted, versed
		suhul	suhol	hire, pay, salary	Karon ko magsuhol sa mga panday.	Today I will hire carpenters.
		suhung	suhong	invalid of magical power
		suhut	suhot	path through, fish by trap
		suhul	suhulan	wage, salary
		suka	suka	vomit	Suka kay mabdos man.	I vomited 'cause pregnant.
		suka	suka	vinegar	Ang suka sa lubi mao ang aslom kaayo.	The vinegar from coconut is very sour.
		sukad	sukad	from, since	sukad sa sinugdanan; sukad sa akong pagkabata	from the start; from my childhood
		sukad	sukad	ladle	Sukada na ang kan-on sa kaldero.	Get the rice from the pot using a ladle.
		sukad	sukad karon	from now	Sukad karon dili na ko magsugal sa casino.	From now on, I'll never gamble in casino.
		sukad	sukad masukad	never ever
		sukamud	sukamod	stumble
		suku	suk-anon	grouchy, grumpy	Masuk-anon siya nga mipauli sa ilaha.	She went home feeling grouchy.
		sukad	sukaranan	principle, base	Unsay sukaranan sa imong reklamo?	What is the bases of your claim?
		sukarap	sukarap	stagger, grope
		sukud	sukdanan	scale, ruler
		sukud	sukdon	measure	Akong sukdon ang imong gitas-on.	I will measure your height.
		suki	suki	client, customer
		sukip	sukip	include, insert	Isukip sa sobre ang imong bayad.	Enclose your payment in the envelope.
		sukit	sukit	ask, question
		sukit	sukitsukit	interrogate	Mahadlok ko kon sukit-sukiton.	I am afraid if I am interrogated.
		sukli	sukli	change	Imo na ang sukli.	Keep the change.
		sukmag	sukmag	strike with a fist	Sakit gihapon ang pikas mata nako nga gisukmag niya.	The eye that was hit by him is painful still.
		sukmag	sukmagay	boxing, fistfight	Nganong imo kong gihagit ug sukmagay?	Why do you dare me with a fistfight?
		sukmat	sukmat	confront, complain	Ayaw ko ug sukmati kay wala koy sala.	Don’t complain to me, It's not my fault.
		sukna	sukna	press to tell
		suku	suko	become angry
		sukud	sukod	size, measure	Unsay sukod sa imong hawak?	What is the size of your waist?
		sukul	sukol	disobey, resist, fight back	Ayaw ug sukol sa imong ginikanan.	Do not resist your parents.
		sukut	sukot	collect, inquire	Gisukot na ko niya sa akong utang.	I paid her my debt.
		suksuk	suksuk	insert, plug	Isuksuk kining kwarta sa imong bulsa.	Put this money in your pocket.
		sukut	suktonon	collectible, loan	Daghan pa kaayo ko ug suktonon.	I still have plenty of receivables.
		sukwahi	sukwahi	disagree, contrary	Sukwahi ang akong panglantaw sa imoha.	My point of view is contrary to yours.
		sula	sula	viand	Bulad ang among gisula sa kan-on.	We eat dried fish to go with our rice.
		sulab	sulab	edge, blade	Hait kaayo ang sulab sa iyang espada.	The edge of his sword is very sharp.
		labi	sulabi	excess
		sulad	sulad	abyss, hell	Dili ko moadto sa sulad sa mga demonyo.	I will not go to the demon's abyss.
		sulagma	sulagma	by chance, coincidental	Sulagma nga nakatubag siya sa pangutana sa maestra.	He could answer the question of teacher by chance.
		sulang	sulang	chin, jaw
		sulat	sulat	write, letter	Sulat lang inig-abot nimo.	Write me when you arrive.
		sulaw	sulaw	glare, dazzling	Sulaw kaayo ang imong puting sinina.	Your white dress is so dazzling.
		sulay	sulay	try	Sulayi lang.	Just try.
		sulay	sulaysulay	experiment
		sulbad	sulbad	solve, solution	Akoy naghimo sa problema ako ra sad ang mosulbad ani.	I'm the one who made the problem, also I'll be the one who solve this.
		sulbung	sulbong	surge up, zoom, boiling	Pagbuto ang bomba sa dagat misulbong ang daghang tubig.	The bomb exploded in the sea and a lot of water erupted.
		suli	sule	look for	Nagsule ko sa akong pitaka.	I'm looking for my purse.
		suli	suli	reverse
		sulinga	sulinga	squint, look with slightly opened eyes	Nganong sulinga man ang imong mata kon mobasa?	Why do you read with your eyes only slightly open?
		suliran	suliran	problem	Ikaw ra gyud ang makasulbad sa imong suliran.	You are the one who can solve your problem.
		sulirap	sulirap	convulsion, fit	Misulirap iyang mga mata.	She fell into a fit.
		sulirat	sulirat	open eyes widely
		suliyaw	suliyaw	outcry, cheer	Misuliyaw ang mga tawo pagkabati sa balita sa kadaugan.	The people shouted upon hearing the news of victory.
		sulung	sulngon	attack	Sulngon nato ang atong mga kaaway.	We'll attack our enemies.
Sp	solo	sulu	sulo	alone	Sulohon ko lang ang kanta.	I will make this song a solo.
		sul-ub	sul-ob	wear, insert	Angayan kaayo ka sa imong gisul-ob nga karsones.	You look nice in wearing trousers.
		sulud	sulod	enter, inside	Naa sa sulod sa pitaka nako ang hulagway nimo.	There is a picture of you inside of my wallet.
		sulud	sulod sa	including, within	sulod sa tulo ka bulan	within three months
		sulug	sulog	current, torrent
		sulugsulug	sulogsulog	joke, tease	Ayaw ug tuo kaniya, sulogsulog ra kana.	Don’t believe him, that's only a joke.
		sulung	sulong	attack	Gisulong sa mga rebelde ang kampo sa mga sundalo.	The rebels attacked the camp of the soldiers.
		sulung	sulong	look
		sul-ut	sul-ot	wear, put on	Unsa imong isul-ot sa kalingawan?	What will you wear in the party?
Sp	sulfato	sulpatu	sulpato	sulfate	Aduna bay sulpato sa tambal nga imong gitumar?	Is there a sulfate in the medicine you're taking?
		sulsul	sulsol	incite, instigate
		sulti	sulti	speak, talk	Gisultihan dayon niya si Hari sa giingon ni Eska.	He spoke to King what Eska told him.
		sulti	sultihanay	talk, negotiation	Gusto kong makigsultihanay nimo ug seryoso.	I'd like to talk to you seriously.
		sulti	sultihay	dialogue	Nagkasultihay na mi sa lider sa unyon.	I already had a dialogue with the union leader.
		sulti	sultisulti	rumor, gossip	Ayaw ug tuo nianang mga sultisulti sa opisina.	Do not believe those office gossips.
		sulud	sulud	enter, inside	Ayaw ug sulod sa mga ginadiling lugar.	Do not enter the restricted areas.
		sulud	suludlan	container
		sugu	sulugoon	maid, servant	Bayente na ka tuig nga nagserbisyo kanamo ang among sulogoon.	Our maid had served us for twenty years.
Sp	solo	sulu	suluha	alone	Suluha!	You do alone!
		sulbad	sululbaron	puzzle	Malingaw ko ug tubag sa sululbaron sa magazin.	I enjoy answering the puzzle in the magazine.
		sunud	sulundon	exemplar	Nangita ka ba ug sulundon nga bana?	Are you looking for an ideal husband?
Sp	sumar	suma	suma	sum up	Nagsuma ko sa nagasto.	I summed up the expenses.
		sumad	sumad	anniversary	Sumad karong adlawa maoy pagkamatay sa among lolo.	Today is the anniversary of my grandfather's death.
		sumala	sumala	according to, up to	Sumala nila ikaw dili malipay.	They say you are not happy.
		sakay	sumasakay	passenger
		salmut	sumasalmot	participant	Usa kami sa mga sumasalmot sa tigi sa sayaw.	We are one of the participants in the dance contest.
		sangka	sumasangka	contender	Asa ang sunod nga sumasangka?	Where is the next contender?
		sayaw	sumasayaw	dancer	Kanunay nga nagbansay ang mga sumasayaw sa sinulog.	The Sinulog dancers are always practicing.
		sumay	sumay	repeat	Sumaya kon unsa ang akong gibuhat.	Repeat what I have done.
		sumay	sumaysumay	mimic	Imo lang kong gisumaysumay sa akong gisulti.	You only mimic what I said.
		sumbag	sumbag	punch, beat	Gisumbag ni Alex ang iyang suod nga higala.	Alex struck his best friend.
		sumbag	sumbagay	fistfight	Ngano sila si Roy ug Boy nagsumbagay.	Why are they Roy and Boy fist fighting?
		balik	sumbalik	backfire, react, boomerang	Ang tanan nga imong pagpasakit sa balatian sa tawo, mosumbalik ra na nimo.	All what you hurt other minds will return to you.
		sumban	sumbanan	model, pattern, example	Himoa ang imong kaugalingon nga sumbanan sa maayong buhat sa mga estudyante.	Make yourself to be a good sample for the pupils.
		sumbingay	sumbingay	metaphor, parable
		sumbuhan	sumbohan	gun barrel
		sumbung	sumbong	accusation, prosecute, report	Sumbong sa pulis.	Inform the police.
		sumu	sumo	be fed up, monotonous, boring	Sumo paminawon ang iyang tingog.	Her voice sounds monotonous.
		sum-uk	sum-ok	thrust into, plunge into	Nakasum-ok na ang ayroplano sa mga panganod.	The airplane plunged into the clouds.
		sum-ul	sum-ol	be fed up, boring	Sum-ol tan-awon ang iyang nawong.	I'm tired of looking at her face.
		sumpa	sumpa	counter-spell
		sumpaki	sumpaki	loathe, opposite, disagree	Nisumpaki ko sa gusto sa akong ginikanan.	I was against the will of my parents.
		sumpay	sumpay	continuation, link, add, join	Mao kini ang sumpay sa akong estorya.	This is the continuation of my story.
		sumpay	sumpayan	continue	sumpayan pa	to be continued
		sumpu	sumpo	suppress	Sumpoa ang maot nga batasan sa imong anak.	Make your child stop the bad behavior.
		sumsum	sumsum	eat and drink
		sumsum	sumsuman	spree, finger food	Maayo ang sashimi nga sumsuman sa bino.	Sashimi is good to eat when drinking.
		sugud	sumusugod	beginner, neophyte	Dili pa kaayo siya maayo kay sumusugod pa man.	He is not so good because he is still a beginner.
		sunud	sumusunod	successor, follower	Ang prinsipe mao ang sumusunod sa hari.	The prince is the king's successor.
		suna	suna	ask, query again
Sp	sondaleza	sundalisa	sundalisa	marriage proposal letter
Sp	soldado	sundalu	sundalo	soldier	Ang mga sundalo layo sa ilang mga pamilya.	Soldiers are far from their families.
		sunud	sundanan	pattern, prototype	Dad-a lang kining sundanan sa sinina.	Just bring this pattern for the dress.
		sundang	sundang	bolo
		sundayag	sundayag	show
		sundug	sundog	imitate	Ayaw pagsundog sa imong mga amigo.	Don't imitate your friends.
		sunud	sundon	follow	Ang imong sugo lisud sundon.	It's difficult to follow your order.
		sungasung	sungasong	face up to, brave
		sungay	sungay	horn, antlers	Nindot tan-awon ang sungay sa usa kay daghang sanga.	It's nice to see the deer horns for a lot of branches.
		sungay	sungay	great grand parent
		sung-ay	sung-ay	carry on one's shoulder
		sungkab	sungkab	steal food
		sungku	sungko	contact, reach
		sungkud	sungkod	staff, stick	Ang akong tiya migamit ug sungkod sa paglakaw.	My tiya uses a cane in walking.
		sungkud	sungkod	great-grandchild
		sungu	sungo	bill, beak	Taas ug sungo ang langgam nga nagpuyo duol sa tubig.	Birds that live near the water have a long beak.
		sungug	sungog	tease, vex	Ikaw sige ug sungogsungog nako.	You always irritate me.
		sungsung	sungsong	plug, cork	Isongsong ang bentilador aron moandar.	Plug the electric fan so it will function.
		sunud	sunod	follow	Ayaw kabalaka sa mosunod nga adlaw.; sunod bulan ; sunod ugma	Don't worry about tomorrow. ; next month ; the day after tomorrow
		sunud	sunodsunod	follow around, stalk	Ang iro namo sige ug sunodsunod nako bisag asa ko moadto.	Our dog uses to follow me anywhere I go.
		sunug	sunog	fire	Nagsugod ang sunog sa bodega.	The fire started in the stockroom.
		sunup	sunop	seep, penetrate	Dali ra nga gisunup sa yuta ang tubig sa ulan.	The rainwater easily seeps the soil.
		sunuy	sunoy	cock, rooster	Ang usa ka sunoy nga binuhi ni papa himoon kuno na niya nga tigpasanay.	My father says that he will make one of his rooster a breeder.
		suntuk	suntok	beat, strike, knock
		suntuk	suntokay	fistfight
		sunud	sunud	follow
		suud	suod	close, intimate	Ang mga suod nakong higala ug paryente lamang ang imbitado sa akong kasal.	Only my close friends and relatives are invited to my wedding.
		suuk	suok	corner	Nakita nako ang dugay nang nawala nga pares sa areyos ni mama sa suok sa bodega.	I found the lost pair of earrings at the corner of the closet.
		suun	suon	imitate, fill up	Gusto ko mosuon sa nilaktan sa mga modelo.	I want to imitate the way models walk.
		suut	suot	wear	Suota na ang imong bag-o nga bestida.	Wear your new clothes now.
		suut	suot	squeeze through
		supak	supak	against, contradict	supak sa balaod	against the rules
		supang	supang	plump, robust	Supang ka tan-awon.	You look robust.
		supil	supil	against, rebel
		sup-it	sup-it	put, hide	Gisup-it nako ang kuwarta ilalom sa libro.	I put the money under the book.
Sp	soportar	supurtar	suportahan	support	Suportahan ka nako sa imong mga plano.	I will support you with your plans.
Sp	soportar	supurtar	suportar	support
		suput	supot	paper bag, plastic bag	Isulod sa supat ang mga purutas.	Put the fruits into the plastic bag.
		suput	supot	shoot by blowgun
		supsup	supsup	suck, absorb	Iyang gisupsup ang dugo nga migawas sa samad sa akong liog.	He sucked the blood from the cut of my neck.
Sp	sur	sur	sur	south	Ang akong lolo nagpuyo sa Ilocos Sur.	My grandfather lives in the south of Ilocos.
		sura	sura	tease	Pirme kong gisura sa akong mga kadula.	My playmates teased me always.
		sura	surasura	mock, ridicule	Gisurasura ko sa akong mga igsoon kay bati man ko ug nawong.	My siblings always mocked me for my ugly face.
		suruk	surok	seethe	Nagsurok pa ning akong duga sa kalagot.	My blood was still boiling by anger.
		suruy	suroy	mosey, stroll	Diin ka mosuroy gabii?	Where did you go to last night?
		suruy	suroyan	pleasure lover
		suruy	suroyanan	park, place for strolling	Asa ang nindot nga suroyanan dinhi?	Where's a good place to stroll near here?
		suruy	suroy-suroy	roam around, walk about	Kon diha pay akong usa ka milyong pesos, nagsuroy-suroy unta ako libot sa kalibutan.	If I had a million pesos, I would travel all over the world.
Sp	sorpresa	surprisa	surpresa	surprise	Nasurpresa ko pagkakita niya.	I was surprised when I saw him.
Sp	zurcir	sursi	sursi	stitch, darn	Palihug ko ug sursi sa nagisi nako nga karsones.	Could you stitch my lacerated pants?
Sp	jesus	hisus	sus	Jesus
		sama	susama	akin, alike	Nagbasol ko ang susamang panghitabo nasubli.	I regret the same incident was repeated.
		susu	sus-an	mammary	mananap nga sus-an	mammal
		susi	susi	investigate	Gisusi na sa taga City Health ang tubig nato kung luwas ba kini.	From the City Health, they checked our water whether it's safe.
		susi	susihon	investigate	Susihon sa taga NBI ang lugar diin nahitabo ang krimen.	The person from the NBI will inspect the place where the crime happened.
Sp	suscripcion	suskripsyun	suskrisyon	subscription	Adunay akoy usa ka tuig nga sukrisyon sa magasin sa kababayenhan.	I have a one-year-subscription to a women's magazine.
		susu	suso	breast
Sp	sospechar	suspitsadu	suspetsado	suspect	Nadakpan na sa kapulisan ang mga suspetsado.	The police have arrested the suspects.
Sp	sospecha	suspitsa	suspitsa	suspect
Sp	sustancia	sustansya	sustansya	nutriment, substance	Mangaon ta kanunay ug masustansya nga mga pagkaon.	Let's always take nutritious foods.
Sp	sustento	sustintu	sustento	nourish, support	Dako kaayo ug sustento nga madawat si Grace sa iyang uyab nga hapon.	Grace received a big financial support from her Japanese boyfriend.
Sp	sustento	sustintu	sustintohan	allowance
		suta	suta	inspect, survey, verify	Akong nasuta kon unsa ka kamatinabangon.	I have watched how helpful you were.
		sutuy	sutoy	fast, sprint, quicken
		sutsut	sutsut	catcall, booing
		suub	suub	spear
		suud	suud	close, intimate
		suuk	suuk	corner
		suut	suut	clothe
		sulambi	suwambi	annex
		sulang	suwang	chin, jaw	Aduna koy alom sa akong suwang.	I have a mole on my chin.
		sulat	suwat	write, letter
		sulaw	suwaw	glare, dazzling
		sulay	suway	try
Sp	sueldo	suwildu	suweldo	salary	Ang akong suweldo ubos ra kaayo.	My wage is very low.
Sp	suerte	suwirti	suwerte	luck
		switu	suweto	know well	Suwito kaayo ko ug ning lugar.	This area is familiar to me.
		suya	suya	twit, envy, annoy	Nasuya siya kay naa koy bag-ong hinigugma.	He twits me about I have a new boyfriend.
		suyak	suyak	spike, nail, scatter spikes
		suyla	suyla	gust, over burst
Sp	suela	suylas	suylas	sole (of shoe)
		suyup	suyup	suck, absorb
		suyup	suyupan	siphon
		suwaki	swaki	sea urchin
Sp	suerte	suwirti	swerte	luck	Swerte kaayo siya kay nakadaog sa lotto.	He is lucky that he won the lottery.
Sp	suerte	suwirti	swertihan	lucky
		siyagit	syagit	shriek, scream
		siyaru	syaro	Never!		feeling of disbelief
Sp	siempre	syimpri	syempre	of course, always	Himuon ba nimo imong mga homework sa balay? Syempre!	Have you done your homework at home? Of course!
Sp	ciencia	sinsiya	syensiya	science
Sp	ciencia	sinsiya	syensya	science	Daghan ug mga milagro sa kinabuhi nga dili matuki sa syensya.	There are many miracles in life that cannot be explained by science.
Sp	ciento	syintu	syento	hundred	Syento porsyen ang akong pagsalig kanimo.	My trust in you is one hundred percent.
Sp	siete	syiti	syete	seven	Mga syete ka tuig na ko nga nagpuyo sa Bohol.	I have been in Bohol almost 7 years.
Sp	setenta	sitinta	syetenta	seventy	Makaabot kaha ko sa edad nga syetenta?	Am I going to reach the age of seventy?
En	shirt	syirt	syirt	shirt	Puti ang paborito ko nga kolor sa syirt.	White is my favorite color for shirts.
		kita	ta	we (abr. of  "kita")
		taak	taak	take a step	Mahadlok ko motaak sa lapok sa humayan kay daghan ug alimatok.	I'm afraid to step down to the muddy rice field for a plenty of leeches.
		taas	taas	upstairs	Naa sa taas ang akong kuwarto wala sa ubos.	My room is upstairs not at downstairs.
		taas	taas	high, long	Taas kaayo ug habog pa ang balay.	The house is very high.
		taay	taay	rust	Ang kutsilyo nga akong gihiwa sa karneng baboy naay taay.	The knife by which I cut the pork was rusted.
Sp	tobaco	tubaku	tabako	tobacco	Ang manghod nako mga lalaki nakakat-on na ug tabako.	My younger brothers experienced tobacco.
		taban	taban	elope	Ang igsoon nako nga babaye gitaban sa iyang uyab.	My sister eloped with her boyfriend.
		tabang	tabang	help	Mitabang ko sa akong pamiliya.	I supported my family.
		tab-ang	tab-ang	bland, insipid
		tabang	tabangay	cooperate, collaborate	Kinahanglan magtabangay ang matag-usa kanato para mo-unlad ang atong nasud.	We have to cooperate each other to develop our country.
		tabang	tabangi ko	help me.	Tabangi ko sa akong mga buhat sa balay.	Help me with my household chores.
		banug	tabanog	kite	Ang tabanog maoy usa nga dulaan sa ting-init.	The kite flying is a play in the summer.
		tabas	tabas	cut	Akong gitabas ang senina.	I cut and made the dress.
		tabi	tabi	talk, prate, rumor	Maayo kaayo ang babaye motabi ug English.	The woman speaks English very well.
		tabi	tabi sa	Excuse me! Move aside.	Tabi sa Dong kay moagi ko, palihug lang kay bug-at kaayo ning akong dala.	Please get out the way boy, I like to pass, so heavy what I bring.
		tabi	tabian	talkative	Tabi-an kaayo nang bayhana.	That woman is very talkative.
		tabil	tabil	curtain, conceal	Butangi ug tabil ang inyong bintana.	Put a curtain on your window.
		tabili	tabili	lizard, coco lizard	Mahadlok kaayo siya sa tabili.	She is afraid of coco lizards.
		tabisay	tabisay	flow down	Nagtabisay ang laway niya.	He drooled.
		tabi	tabitabi	gossip	Ayaw dayon ug tuo sa imong nadungog nga istorya kay tabi-tabi lang na.	Don't believe immediately what you have heard, because it's only a rumor.
Sp	tabla	tabla	tabla	board	Ang mga tabla maayo usab nga himoong salog sa balay.	The boards are good also to board floor of a house.
		tabla	tabla	draw, even
Sp	tablado	tabladu	tablado	stage	Nindot kaayo ang atong dekorasyon sa entablado.	Our stage decoration is very nice.
Sp	tableta	tablita	tableta	tablet	Tumara kining mga tableta katulo sa usa ka adlaw.	Take this tablets three times a day.
		tabu	tabo	meet, gather, market	Tabuon nako sila sa taboan.	I'll meet them in the market.
		tabuk	tabok	cross	Ayaw ug tabok sa sapa kay lalom pa ang tubig.	Don’t cross the river, the water is still deep.
		tabul	tabol	egret, heron	Ang mga tabol gusto mokaon ug isda.	Herons like to eat fish.
		tabun	tabon	cover	May tabon sila sa ilang mga baba.	They were covering their mouths.
		tabuntabun	tabontabon	eyelid	Nagsira ang tabontabon sa akong mga mata.	I closed my eyelids.
		tabtab	tabtab	slash, hack
		tabu	tabu	meet, gather, market	Sa dominggo adunay tabu sa kahayopan.	There is a market for livestock on Sunday.
		tabu	tabuan	market	Sa tabuan didto mo mapalit ang barato nga utanon.	You can buy cheap vegetables here in the market.
		tabuan	tabuanan	market
		tabuguk	tabugok	octopus	Dili ko kahibalo manakop ug tabugok.	I don’t know how to catch an octopus.
		tabunuk	tabunok	fertile	pardo, moreno
		tabunun	tabunon	brownish color	Ang mga Pilipino tabunon kasagaran ang kolor sa panit.	The skin color of most Filipino is brownish.
		tabyug	tabyog	sway	Ang pagtabyog sa duyan sa batang gamay maoy makapatulog sa bata dayon.	The swinging of the cradle makes the infant sleep.
		tabyug	tabyogtabyog	sway, swing
		tadlas	tadlas	cut, mow	tadlas sa balilihon	cut the lawn
		tadlas	tadlas	pass, traverse, cross	Lisod ang pagtadlas sa hagip-ot nga agianan.	It's hard to pass a narrow path.
		tadtad	tadtad	mince, chop	Saguli ug tinadtad nga ahos ang sud-an.	Mix minced garlic to the viand.
		tadyaw	tadyaw	earthenware jar	Ibutang sa tadyaw ang tubig.	Put the water in the jar.
		taga	taga	from	taga bukid, Taga diin ka?	yokel; Where are you from?
		hatag	tagaan	given
		tagad	tagad	take care, treat, attention	Ayoha pagtagad ang mga bisita.	Treat the visitors well.
		dawat	tagadawat	recipient	Ihatag sa mga tagadawat ang angay kanila.	Give the recipients what is due to them.
		hatag	tagai	given
		tagak	tagak	fall down	Natagak ang mga luha sa iyang mga mata.	Tears fell down from her eyes.
		tagaktak	tagaktak	patter	Nakadungog ko sa kusog nga tinagaktak sa sapatos.	I heard the loud patter of shoes.
		tagal	tagal	deadline, term	Kanus-a ang tagal sa proyekto sa Siyensya?	When is the deadline for the science project?
		liug	tagaliog	up to the neck	Tagaliog ko sa mga utang.	I'm up to my neck in debt.
		tagalug	tagalog	Tagalog
		tagam	tagam	deter, refrain
		tagamtam	tagamtam	experience
		tagamtam	tagamtaman	experience
		tag-an	tag-an	divine, guess	Siya nag-ampo nga makatag-an sa pangutana sa Sphinx.	He prayed that he could answer the question of Sphinx.
		tagana	tagana	prepare, reserve	Ako kining gitagana para kanimo.	I reserved this for you.
		tagana	tagan-an	reserve
		taga	tagapag-	prefix  (person who do …)	tagapag-ulat; tagapagbalita	reporter; announcer
		taas	tag-as	high, long	Nindot tan-awon ang mga babaye nga tag-as ug buhok.	Girls with long hair looks nice.
		tagaw	tagaw	wander, stray, ignorant
		tagay	tagay	pour, drink, jag	Tagayi ug bino ang akong baso.	Pour wine on my glass.
		tagaytay	tagaytay	mountain ridge	Magsuroy ta sa tagaytay.	Let's walk on the ridge.
		bantay	tagbantay	keeper	Moabot karon ang tagbantay sa among balay pahuwayanan.	Our resting house keeper will arrive soon.
		tagbaw	tagbaw	quench, satisfy	Patagbawa una ang mga bata ug dula.	First let the children be satisfied by playing.
		biya	tagbiya	quitter	Ang mga tagbiya dili gyud modaog.	Quitter never wins.
		tabu	tagbo	encounter, concur	Sa likod sa simbahan kanunay magtagbo ang akong igsoon nga lalaki ug ang iyang uyab.	My brother always meets with his girlfriend at the back of the church.
		tabu	tagboanan	trysting place	Ang sinehan maoy sagad tagboanan sa mga manag-uyab.	A movie house is a popular meeting place for lovers.
		tabu	tagbu	encounter, concur	Tagboa ko sa terminal kay daghan ko ug dala.	Meet me in the terminal, I've got plenty of things.
		buhat	tagbuhat	drawer, creator, perpetrator	Ang Ginoo ang tagbuhat sa tanang butang sa kalibutan.	God is the creator of all the things on earth.
		bulag	tagbulag	quitter
		tagad	tagda	mind (imperative)	Ayaw tagda ang mga tabitabi.	Don't mind about gossip.
		dala	tagdala	carrier, bearer	Himoa lang ko nga tagdala sa imong butang.	Let me carry your things.
Sp	demanda	dimanda	tagdemanda	plaintiff	Wala niabot ang abogado sa tagdemanda.	The lawyer of the plaintiff did not arrive.
		dumala	tagdumala	manager, administrator	Gusto kong makig-estorya sa tagdumala niining restawran.	I want to talk to the manager of this restaurant.
		gukud	taggukud	pursuer	Akong gilikayan ang akong mga taggukod.	I stay away from my pursuer.
		taghap	taghap	guess, surmise	Taghap ra man kadtong akong tubag.	My answer is only a guess.
		gugma	taghigugma	lover	Ikaw ang una nakong hinigugma.	You are my first lover.
		himu	taghimo	performer
		taghuy	taghoy	whistle	Kusog kaayo motaghoy siya bisan ug pangag.	He makes a big sound of whistle despite lacking teeth.
		taghuy	taghoy-taghoy	whistle
		huput	taghuput	keeper, occupant
		diyut	tagidyot	gradual
		tagik	tagik	compose, assemble, construct	Nagtagik ang musikero ug usa ka awit.	The musician composed a song.
		tagiktik	tagiktik	click, tick
		lima	tagilma	quintuplet	Panagsa ra ang manganak ug tagilma.	Giving birth to quintuplets seldom happens.
		lungsud	tagilungsod	citizenry	Ang mga tagilungsod nagtapok atubangan sa simbahan.	The town folks are gathered in front of the church.
		tingting	tagingting	jingle	Nitagingting ang mga sensilyo sa akong bulsa.	The coins jingled in my pocket.
		iya	tag-iya	owner	Siguro usa ka adlaw ako na sad ang tag-iya ug tindahan.	Surely someday I will own a store.
		iya	tag-iya	possess, own	Ako ang tag-iya ning dako ug halapad nga yuta.	I possess this wide, vast of land.
		tagna	tagna	predict, guess	Adunay tagna nga mahuman kuno ang kalibutan una mahuman ang mga tuig 2000.	There is a prophecy that the world will end before the end of the year 2000.
		tagu	tago	hide	Ayaw pagtago.	Don't hide.
		tagud	tagod	slice
		tagu hipus	tagohipos	file
		taguk	tagok	sap, tap a tree	Ang tagok pwedeng ipapilit sa papel himoong envelope.	The sap of a tree can glue papers to make envelopes.
		tagu lillung	tagolilong	magical invisibility
		pila	tagpila	how much	Tag-pila ang usa?	How much each?
		pilaw	tagpilaw	quick nap
		tagpud	tagpod	crisp, crunchy	Ang biskwet nga bag-ong luto tagpod.	Newly baked biscuits are crisp.
		tagsa	tagsa ra	seldom, rarely	Ang akong amigo nga Hapon tagsa ra mobisita nako.	My Japanese friend visits me occasionally.
		sala	tagsala	culprit
		tagsa	tagsatagsa	each one	Tagsatagsa nga gipangutana ang mga aplikante sa trabaho.	The applicants for the job were questioned one by one.
		tagsip	tagsip	cut, slice, chop
		tagsuk	tagsok	pack tightly	Nagtinagsok ang mga tawo sa maong department store.	The department store was jammed with people.
		sulat	tagsulat	writer, author
		tungud	tagtungod	relatives, concerned party, owner	Ang nakit-an nga patayng lawas sa dalan wala pay tagtungod.	The dead body found along the street has not yet concerned person.
		tagu	tagu	fragile, weak
		tagud	tagudtagod	mince, hash
		usa	tag-usa	one each	Ang gipanghatag nga tsokolate sa mga lalaki, tag-usa ra ni Hanako.	Hanako gave chocolates to boys one piece each.
		taha	taha	intimidated, feel shyness	Mataha ko sa imong kagwapa.	I am intimidated by your beauty.
		tahan	tahan	offer, surrender, bond	Mitahan sa iyang kaugalingon ang kriminal ngadto sa mga police.	The criminal surrendered himself to the police.
		tahap	tahap	doubt, distrust
		tahas	tahas	role, mission, task
		tahi	tahi	sew	Palihug ko ug tahi sa nagisi nga kurtina.	Please sew the curtain that was torn.
		tahi	tahianan	tailor's shop	Dili tanan nga tahianan maayo motahi.	Not all tailors sew well.
		tahu	taho	announce, tell, inform	Ang channel 3 mas maayo motaho ug balita kay sa channel 7.	Channel 3 is better in report the news than channel 7.
		tahud	tahod	respect, greeting	Mas maayo nga tudluan ang mga bata kanunay sa pagtahud sa mga tigulang.	It's better to teach children always to respect older.
		tahum	tahum	beautiful, lovely	Matahum kaayo ang imong panagway.	Your face is very beautiful.
		tahup	tahup	chaff	Tagpila na karon ang usa ka sako nga tahop?	How much is a sack of chaff nowadays?
		tai	tai	feces, excrement	Bubui ang mga tai sa kasilyas.	Flush the feces in the toilet.
		taka	taka	get tired
		takad	takad	step on	Kining batuha imong takaran aron makaabut ka sa bunga.	Step on this stone then you can reach the fruit.
		takandal	takandal	clack
		tak-ang	tak-ang	put on the stove
		takas	takas	prison break, climb
		takbuy	takboy	infect, cling
		takda	takda	signature, mark, set a date, schedule	Gitakda na ang petsa sa among kasal.	Our wedding date has been set.
		takdu	takdo	precise
		daktul	takdol	full moon
		takig	takig	malaria, ague
		takilid	takilid	lie on one's side, tilt	Mitakilid siya samtang natulog.	She laid on her side in bed.
		takin	takin	strap surround the waist, carry, tote	Ang seatbelt importante gyud nga itakin sa hawak una molarga.	It's important to attach the seat belt before depart.
		takla	takla	click tongue
		takli	takli	transfer, draw one's attention away
		takna	takna	time, moment, seal	Ang takna para sa pamauli alas 5 sa hapon.	The time to go home is 5 o'clock in the afternoon.
		takna	taknaan	clock
		takub	takob	cap, cover
		takub	takoban	disguise, mask, false name
		takud	takod	infect, influence
		tak-um	tak-om	close mouth, keep silent	Kuwarta ray makapatak-um sa iyang baba.	Only money can keep his mouth shut.
		tak-up	tak-op	shut, close	Tak-upi ang bintana.	Close the window.
		takus	takos	measure (by cup), compete	Usa ka tasa ang takos sa kan-on para sa pagdiyeta.	One cup of rice is the measure for diet.
		takus	taksanan	measuring vessel
		taktak	taktak	shake off, brush off, drop	Gitaktak ug maayo ang kahon para makuha ang mga abog sa sulod.	The box was shaken to all the inside dust off.
		takulahaw	takulahaw	unexpected, suddenly
		tak-up	takup	shut, close
		takus	takus	measure, compete	Ang mga politiko nagtakus sa miaging piliay.	The politicians competed in the last election.
		takus	takusay	compete, contest	Nahuman na ang takosay sa pagkanta.	The singing competition has ended.
		tala	tala	record, register
		tala	tala	crazy, fool
		tala adlaw	talaadlawan	diary
		tala	talaan	list
		talaba	talaba	oyster
		talad	talad	table
		talad kaun	talad-kan-anan	dining table
		tagsa	talagsa	seldom, rare	Ang mga tawo nga dili bakakon talagsaon na kaayo.	Most people tell lie very seldom.
		tagsa	talagsaon	unusual, rare
		tamud	talamdan	guidebook
		tan-aw	talan-awon	view, scene	Sa Bohol adunay daghan kaayo nga talan-awon nga nindot para sa turista.	There are many beautiful landscapes for tourists in Bohol.
		tandug	talandogon	critical, serious
		tala	talatala	fool	Talatala kaaya ko.	What a fool I am.
		talaw	talaw	coward, frighten	Ang akong amiga talawan ug bitin.	My friend is afraid of snakes.
		talay	talay	row, range, sit next to	Usa ka talay sa mga ilaga mipaingon sa sapa.	A row of rats headed for a river.
		tali	tali	between, bind	tali nato	between us
		tali	tali	record, note, tally	Natali ba nimo kung unsang orasa nagsugod ang meeting?	Have you recorded what time the meeting started?
		taligsik	taligsik	rain shower	Nagtalisik kusog ganihang buntag.	It was strong shower this morning.
		talikala	talikala	chain
		talikud	talikod	leave behind, turn back, back to back	Di ko motalikod sa akong kaakohan.	I will not evade responsibility.
		talinis	talinis	sharp
		dugu	talinugo	uterine hemorrhage
		dungan	talirungan	contemporary
		talisay	talisay	almond tree
		talithi	talithi	rain shower, drizzle
		talithi	taliti	rain shower, drizzle
		taliti	taliti	tartar, scale
		taliwala	taliwad-an	put into the center, sandwich
		taliwala	taliwala	center, middle	Ang dagko nga balay nahimutang taliwala sa kahumayan.	The big house was placed in the center of the rice field.
		taliwan	taliwan	demise, death	Mitaliwan kanako ang kalipay pagtalikod nimo.	All the joys of my life ended when you abandoned me.
		taliwtiw	taliwtiw	taper, sharp
		taliwtiw	taliwtiwon	tapering, keen	Taliwtiwon ang iyang ilong ug malulot ang iyang mga mata.	She has a clean-cut nose and tender eyes.
		talung	talong	eggplant	Dili siya mokaon ug talong.	He does not eat eggplants.
		tal-up	tal-op	plug
		taluktuk	taluktok	peg, stake, cliff	Gilibutan niyag taluktuk ang bag-ong turok nga liso.	He put stakes all around the bed newly sprouted seedlings.
		tamak	tamak	step, tread
		taman	taman	till	Kuhai ko ug hulagway taman ra sa abaga.	I want to take my picture upper than shoulders.
		tamatis	tamates	tomato	= kamates
		tamay	tamay	despise, mock	Ang mga datu motamay mga pobre.	Rich people look down poor people.
		tambag	tambag	advise, admonish
		tambal	tambal	medicine	Tumara ning tambal.	Take this medicine.
		tambal	tambalanan	hospital, clinic
		tamban	tamban	sardine
		tambasakan	tambasakan	mudskipper
		yayung	tambayayong	collaborate, share	Dili siya motambayayong sa buluhaton sa balay.	She doesn't help us with household chores.
		tambis	tambis	tambis (water apple)
		tambu	tambo	peer through the window
		tambug	tambog	fall down, jettison
		tambuk	tambok	fat	Ang isda nga akong napalit tambok.	The fish that I bought is fat.
		tambung	tambong	attend, participate	Ako ang motambong sa meeting.	I am the one who will attend the meeting.
		tambutsu	tambutso	exhaust pipe, muffler
		taming	taming	shield
		tam-is	tam-is	sweet
		tanum	tamnan	plant	Akong tamnan ang among nataran ug mga bulak.	I will plant flowers in our garden.
		tamparus	tamparos	lick, slap
		tampihak	tampihak	temple, headache
		tampu	tampo	share, contribution	Wala koy lain nga ikatampo para sa pag-salosalo kundi ang paghalad ug kanta.	The only thing which I can share in the party is rendering songs.
En	thumbtack	tamtaks	tamtaks	thumbtack
		tamud	tamud	obey, respect, mark	Nagtamod ko sa mga pahimagno sa akong mga ginikanan.	I'm obedient to my parent's advices.
		tamus	tamus	suck
		tala na	tana	let's go	Tana, adto na ta sa sayawan.	Let's go, to the disco.
		tanum	tanaman	garden	Ang tanaman sa Eden	the Garden of Eden
		tanan	tanan	all	Palihug manindog ang tanan.	Please all stand up.
		tanan	tanang butang	everything	Ang tanang butang sa balay akoy nagpalit.	I bought everything for the house.
		tan-aw	tan-aw	watch, look	Mitan-aw ang tanan sa iyang katumba.	Everyone looked at her tumbling.
		tanday	tanday	cross legs, leg hug
		tandi	tandi	compare	Way makatandi sa imong kaanyag.	Nothing can compare with your beauty.
		tandu	tando	nod, consent	Tandua nang iyang paghalad.	Accept his proposal.
		tandug	tandog	move, touch, sore, easy to move	Natandog ang flower base, maong nahulog ug nabuak kini.	The flower base was easy to move and it fell down and broken.
		tanga	tanga	scorpion
		tanga	tanga	incompetent, inattentive
		tandu	tangdo	nod, consent	Mitangdo siya ingon sa miuyon apan magduka diay.	He nodded as if in approval but in reality he had dozed off.
		tanggung	tanggong	enclose, incarcerate	Gitugyan ang suspek ngadto sa kapulisan ug gitanggong na karon sa detention cell.	The suspect surrendered to the police and now has been confined in a detention cell.
		tanghun	tanghon	bean starch noodle
		tangigi	tangigi	tagigi (a k.o mackerel)
		tangka	tangka	undertake, rotation	Motangka kog alas syete sa akong trabaho.	I start work at seven o'clock.
		tangkal	tangkal	cage, jail
		tangkas	tangkas	rip off, unfasten
		tangkihud	tangkihod	limp
		tangkub	tangkob	silverfish, louse, bookworm
		tangkugu	tangkugo	nape	Ang tangkugo maoy mosakit kung atakihon sa alta prisyon.	The nape will ache when high blood pressure attacks.
		tangu	tango	fang, canine tooth
		tang-un	tang-on	cease, stop
		tangtang	tangtang	take off, detach	Natangtang ang akong sapatos, mihigda dayon ko.	I took off my shoes and lie down at once.
		tanlag	tanlag	conscience	Paminawa ang imong tanlag una ka mohukom.	Listen to your conscience before you decide.
		tanud	tanod	watcher, keep watch
		tan-ug	tan-og	store
		tanum	tanom	plant	Nagtanom ko ug talong.	I planted eggplants.
		tanus	tanos	straight
Sp	tanto	tantu	tanto	so much	Sa tanto niyang hinilak gilunupan ang salog.	She wept till the floor flooded.
		tantu	tanto	interest
		tanum	tanum	plant	Ang tanum dako kaayo ang ikatabang para sa limpyo nga hangin.	The plant helps a lot to clean air.
		tanyag	tanyag	propose, offer	Wala nako dawata ang iyang tanyag nga magpakasal mi.	I didn't accept his proposal of marriage.
		taub	taob	high tide
		taud	taod	put, set, fix
		taudtaud	taodtaod	after a while
		taul	taol	bark
		tapad	tapad	stay aside, next, side
		tapay	tapay	cock's comb	Daling mamula ang iyang tapay ug makainom.	His ears grow red easily (like a red crest) when he drinks.
		tapdas	tapdas	brush off	Tapdasi sa panyo ang lingkoranan.	Dust the bench off with your handkerchief.
		taphaw	taphaw	perfunctory, superficial, trivial	Gidakop siya bisan taphaw lang ang katahap.	He was arrested on superficial suspicion.
		tapi	tapi	crooked, distort	Tapi siyag ulo.	His head is crooked.
		tapig	tapig	hide	Akoy nagtapig sa medisina aron di duwaan ang mga bata.	I've hidden the medicine away so children cannot play with it.
		tapig	tapiganan	hideout, hiding place
		tapis	tapis	wrap around
		tapi	tapitapi	zigzagged	Nagtapitapig lakaw ang hubog.	The drunk walked in a zigzag way.
		tapuk	tapok	gather, pile, crowd	Nagtapok ang mga langgam sa ibabaw sa kahoy. ; Mitapok ang mga bata sa mga kahoy.	Birds are gathering on the tree. ; The children gathered fire woods.
		tapul	tapol	laziness
		tapun	tapon	move, move to opposite side
		taput	tapot	cling, fasten, stick
		taptap	taptap	mask, veil
		tipuku	tapuko	climb on, congregate	Mitapuko akong manghod sa akong likod tungod sa kahadlok.	My brother was scared and got on my back.
		tapul	tapulan	lazy	tapulan nga empeyado o kugihan nga empeyado	lazy worker or industrious worker
		tapus	tapus	graduate, finish, complete	Wala ko makatapus sa akong pag-eskwela.	I could not finish school.
		taral	taral	haul, drag
Sp	atarantar	tarantar	tarantar	bewilderment, panic, faint
		taras	taras	manner, mode
Sp	trabajo	trabahu	tarbaho	employment, job, work
Sp	tarjeta	tarhita	tarheta	card, greeting card
		tari	tari	gaff, cockfight
		tarug	tarog	topple, budge
		taruk	tarok	build, erect	Karon umaabut desyembre, magpatarok ko ug balay.	I will build a house this coming December.
		taruk	tarokan	lot, site
		tarung	tarong	correct	Tarung ba?	Really?
Sp	tartanilla	tartanilya	tartanilya	carriage	Nanaog sila sa tartanilya.	They get off the carriage.
		tarugu	tarugo	peg, penis
		taruk	taruktarok	keep standing, stay still
Sp	taza	tasa	tasa	tea cup
Sp	tasador	tasadur	tasadur	assessor
Sp	tasar	tasal	tasal	set a date
		taslak	taslak	idle, lazy
		taslak	taslakan	lazy, cowardly	Taslakan kaayo siya.	She is very cowardly.
		taslup	taslop	penetrate
		taspuk	taspok	laze, loaf
		taspuk	taspokan	lazy
		tastas	tastas	undo stitches
		tata	tata	empty, dump
		tatak	tatak	sign, trademark, label, tattoo
		tataw	tataw	obvious	Tataw kaayo ang tuyo nimo.	Your secret design is obvious.
		tatay	tatay	father
		tatut	tatot	baby!
Sp	tacha	tatsa	tatsa	blemish, flaw
		taudtaud	taudtaud	after a while	Taudtaud na nga nawala akong binuhi nga iro.	After a while, my dog went missing.
		taup	taup	stick into, pierce, fade	Nitaup ang kutsilyo sa ibabaw nga bahin sa dughan.	The knife was stuck into the upper part of his chest.
		tawag	tawag	call	Tawagi ko palihug.	Please call me.
		tawag	tawga	call (imperative)	Tawga lang kog 'JJ'.	Call me just JJ.
		tawgi	tawgi	bean sprouts
		tawu	tawhana	that person
		tawu	tawhanon	humane, earthy	tawhanong katungod	human rights
		tawu	tawo	person, human	Ang tawo usahay huyang.	A man is weak, sometimes.
		tawun	tawon	pitiful, somehow	Malooy tawon ka nako, wala na nako buhata.; Kamao tawon ko ana.	Forgive me, I didn't do that. ; Somehow I do that.
		talung	tawong	eggplant
		taya	taya	rust
		taya	tay-an	corrode	Tay-an ang yero.	Iron rusts.
		taya	tayaon	rusty
		tayhup	tayhop	build a fire, blow
En	time pa	taympa	taympa	wait for a while	Taympa ha? Magilis sa ko.	For a while, I will change it.
		tay-ug	tay-og	swing, shock, quiver	Natay-ug among balay.	Our house shook.
		taytay	taytay	mountain range, bridge
		taytay	taytayan	bridge
Sp	tecla	tikla	tekla	key
Sp	tela	tila	tela	cloth, cotton	Ang tela nga gihapin sa lamesa binulakan.	The cloth cover of the table has floral designs.
Sp	tema	tima	tema	theme
Sp	tendero	tindiru	tendero	shopkeeper, retailer	Sa eskina sa dalan adunay tendero ug mga basahon.	At the corner of the street there is a retailer of magazines.
Sp	tenedor	tinidur	tenedor	keeper	Nakakita na siya ug trabaho isip usa ka tendor de libro.	She could find a job as an accountant.
Sp	tenedor	tinidur	tenedor	fork
Sp	teniente	tinyinti	teniyente	captain	Teniyente sa kapolisa ang akong tiyo.	My uncle is a police chief.
Sp	tentar	tintal	tental	tempt, temptation
Sp	tentar	tintal	tental	tempt, temptation
Sp	tentacion	tintasyun	tentasiyon	temptation
Sp	terno	tirnu	terno	suit
Sp	testigo	tistigu	testigo	witness
Sp	testimonia	tistimunya	testimoniya	testimony
Sp	teoria	tiyurya	teyoriya	theory
		tiaw	tiaw	joke	Tiaw ra gani.; dili tiaw	Joke only! ; not small thing
		tiaw	tiaw	ghost
		tiaw	tiawtiaw	joke
		ayun	tiayon	marry
		tiba	tiba	spill out
		tibaw	tibaw	visit, inspection
		tibawas	tibawas	liquidate, finish
		tibhang	tibhang	diminish, lessen, take a part off
		tibi	tibi	pout
		tibu	tibo	wholesale, total, join	Tib-ag bayad ang utang.	Pay the debts all at once.
		bugul	tibugol	solid, lump
		bugsuk	tibugsok	plummet
		tibulaag	tibulaag	scatter
		tibuuk	tibuok	whole, total
		buuk	tibuok	all, whole, solid	Ang tibuuk pilipinas nagsaulog sa kining pyesta.	All of Filipinas celebrate this fiesta.
		tibway	tibway	put to an end
		tidlum	tidlom	dive, plunge
		tig	tig-	prefix		A prefix showing habit or profession
		tig-a	tig-a	hard, firm
		aku	tig-akoako	egotist
		alagad	tig-alagad	host, care taker	Tig-alagad siya sa akong mga bata.	She is taking care for my children.
		tigayun	tigayon	prosper
		tigbak	tigbak	liquidate, kill
		tigbak	tigbakay	unlicensed cockfight
		tigbas	tigbas	hack, slash
		dayig	tigdayeg	admirer
		gama	tiggama	manufacturer
		hinlu	tighinlo	guard, caretaker
		hulug	tighulog	drop down, go down
		tigi	tigi	contest, compete	Magtigi ta kon kinsay taas ug utong.	Let's race to see who can hold his breath longest.
		tig-ik	tig-ik	short cry, shriek
		kubut	tigkubot	owner
		tigkul	tigkul	stubborn, turn deaf ears
		tiglum	tiglom	sink, dive
		lutu	tigluto	cook	Kinsa ang tigluto sa inyong balay?	Who is the cook in your house?
		mahal	tigmahal	fan, admirer
		tigni	tigmi	chilly, filthy	Tigni kaayo kining kasilyas.	This toilet is very filthy.
		tigum	tigom	gather, save	Nakatigum kog daghan sa akong paglangyaw.	I could save plenty by my work abroad.
		dala	tigpada	sender
		dala	tigpadala	sender
		kaun	tigpakaon	caterer, feeder
		luyu	tigpaluyo	mastermind
		baba	tigpamaba	speaker, spokesman
		sanay	tigpasanay	breeder
		tantu	tigpatanto	money lender
		patik	tigpatik	publisher
		sibya	tigsibya	announcer, broadcaster
		tigsun	tigson	hard, firm and dried
		gulang	tigulang	old person, old
		tihik	tihik	stingy
Sp	tijeras	tihiras	tihiras	scissors
		tiid	tiid	observe, spy	Dunay naniid nato.	There is someone watching us.
		tiil	tiil	foot, leg, kick	Unom ka tiil ang akong gitas-on.	I'm 6 feet tall.
		ta ikaw	tika	to you, for you	= tikaw, ta ikaw, ta ka, ko ikaw
		tika	tika	you
		tikad	tikad	farm, cultivate, mine	PMSC ang nagtikad sa Alcoy Dolomite Mine.	PMSC is mining Alcoy Dolomite Mine.
		tikang	tikang	step up, step on	Paspas kaayo ang pagtikang nako sa hagdanan.	I climb stairs very fast.
		tikarul	tikarol	kingfisher
		tikas	tikas	cheat, trick, defraud
		tikas	tikasan	blackmailer, fraudster
		ta ikaw	tikaw	to you, for you	Sige, tabangan tikaw.	OK, I will help you.
		tikay-ang	tikay-ang	upturn
En	ticket	tikit	tiket	ticket
		tiki	tiki	gecko, lizard	Ang ikog sa tiki naputol.	The tail of the lizard was cut.
		tikig	tikig	rigid, firm, stiff	tikig sa liog/ tikig ug liog	get stiff neck, become haughty
		tiklu	tiklo	kill, catch
		tikud	tikod	heel	Ang tikod sa imong sapatos taas. ; Sakit ang akong tikod sa tiil.	The heels of your shoes are high. ;I have a pain in my heels.
		tiktik	tiktik	spy
		tikubu	tikubo	hunch, stoop
		tikuskus	tikuskos	curl up
		tikwi	tikwi	hawk (scream), rigor mortis
		tiklaub	tikyaub	overturn
		tiklup	tikyop	close, fold
		tila	tila	lick	Gitilaan sa iro ang iyang nuka.	The dog licked his wound.
		til-ab	til-ab	belch
		tilagak	tilagak	slobber, dribble away
		tilaw	tilaw	taste, experience	Ang maong lalaki maoy posibleng unang makatilaw sa bala sa akong pistola.	Such man may be the first one to taste of bullets of my gun.
		tiliis	tiliis	shrill
		timala	tilimad-on	symptom, omen
		tingub	tilingban	council
		tilingtiling	tilingtiling	bell, tintinnabulation
		tiluk	tilok	consume, use up
Sp	tema	tima	tima	theme
		timaan	timaan	remember, sign, token	Ni Sonya pa nga ang iyang tudlo gipatindog nga giali sa iyang baba, timaan nga dili na lang niya paangalon.	Sonya touched her finger to her mouth, signing of not to complain.
		paila	timailhan	remark, sign, symbol, emblem	Walay timailhan nga may mga tawo nga nagpahipi sa palibot.	There was no sign of people hiding about.
		timala	timala	sign
		timaan	timan-an	remembered
		tim-aw	tim-aw	show up, appear
		timawa	timawa	pauper, poor
		timbakuwas	timbakuwas	get up, rise up	Hayag na sa pagtimbakuwas niya.	It had brightened already when he woke up.
		timbang	timbang	weigh, balance, help
		timbang	timbangan	scale
		timbaya	timbaya	greet
		timbul	timbol	dilute, mix
Sp	timbre	timbri	timbre	postmark	timbre sa koreyo	postmark of stamp
		timgas	timgas	clear, firm, white
		timik	timik	murmur	walay timik	silently / without any noise
		timing	timing	fish trap
		timu	timo	snack
		timug	timog	east wind
Sp	timón	timun	timon	helm, steering wheel
		timus	timos	grasshopper
		tim-us	tim-os	wholly, pure
		timpasaw	timpasaw	dabble, splash
Sp	templar	timpla	timpla	flavor, modify, seasoning
Sp	templada	timplada	timplada	seasoned, cooked	Husto kaayo sa kalami ang templada niini sa bingka.	Really Bibingka is so delicious when flavored with this.
Sp	temprano	timpranu	timprano	early
		timtim	timtim	a taste
En	tin	tin	tin	tin can, tin
		taas	tinaas	oblong
		tabang	tinabangay	cooperate, collaborate
		tabas	tinabas	rag, fabric scrap
Sp	tabla	tabla	tinabla	slab
		tagaktak	tinagaktak	patter
		tagaw	tinagaw	absurd
		tagad	tinagdan	treatment
		taghap	tinaghap	guesswork
		diyut	tinagidyot	gradual
		lima	tinagilma	quintuplet
		tag-iya	tinag-iya	owned
		tagu	tinago	secret
		tagu	tinagoan	secret
		tagsip	tinagsip	fragment, splinter
		duha	tinagurha	twofold, double, pair
		tahi	tinahian	seam, joint
		tai	tinai	intestine, bowel	dakong tinae; gamay nga tinae	large intestine; small intestine
		takdu	tinakdoan	node, joint
		takus	tinaksanay	test of strength
		talikdan	tinalikdan	abandoned, forlorn
		talinis	tinalinsan	sharpened
		tal-up	tinal-op	plug, cover, suffocate	Nagtinal-opay ang among mga dila.	Our tongues intertwined each other.
		tamban	tinamban	count with fingers
		tan-aw	tinan-awan	look, viewpoint
		tapa	tinapay	bread
		tapuk	tinapok	collection	Ila nang gidaoban ang tinapok nga sagbot.	They burned the gathered grasses.
		tin-aw	tin-aw	clear	Ang mineral water mas tin-aw, tan-awon kay sa gikan sa gripo nga tubig.	The mineral water looks clearer than the water from faucet.
Sp	tienda	tinda	tinda	merchandise, sell
Sp	tienda	tinda	tindahan	store
		tindak	tindak	kick, stamp
		tindak	tindakanan	treadle, pedal
Sp	tendera	tindira	tindera	shopkeeper, retailer
		tindug	tindog	stand up	Tindog kadiyot.	Just stand up.
		ting-	ting-	prefix		the season of … / the time of …
		ting-ab	ting-ab	gasp
		tingala	tingad-on	wonder	Matingad-on siyang miduol nako.	He was surprised and approached me.
		tingala	tingala	wonder, be amazed
		tingali	tingali	maybe, perhaps	Dili maniguro, maningali lang ko.	I'm not sure, just maybe.
		ani	ting-ani	harvest time	Ting-ani aron sa mais.	the harvest time of corn
		tingub	tingbon	together, concentrate	Tingbon ra nako ug laba ang mga sanina nga labhunon.	I will wash many clothes together.
		dagdag	tingdagdag	fall, autumn
		tingga	tingga	lead
		tinggil	tinggil	clitoris
		gutum	tinggutom	famine
		tingil	tingil	charge, collect fees
		init	ting-init	summer	Kung ting-init daghang mga turista sa Cebu.	There are many tourists to Cebu in summer.
		tingkag	tingkag	prick ones ears
		tingkagul	tingkagol	imprison
		tingkarul	tingkarol	kerosene torch	Tingkarol ang kasagaran nga gigamit sa mga tawo sa bukid.	Tingkarol is usually used by people in the mountains.
		tingkuy	tingkoy	nape
		tingub	tingob	join, at once, concentrate
		tingug	tingog	voice, sound
		bulak	tingpamulak	spring	Dinhi sa pilipinas walay "spring" pero naa ang tingpamulak tibuuk tuig.	Here in the Philippines we don't have 'spring' but we have 'the time of flowers', whole year.
		tingsi	tingsi	chuckle, grin
		tingting	tingting	ring, sound of a bell
		tugnaw	tingtugnaw	winter	Walay tingtugnaw dinhi sa pilipinas, kay tig-ulan ug tig-init ra man sa among panahon.	We don't have winter here in the Philippines, only summer and rainy season.
		kuha	tinguha	wish, desire	Iyang gitinguha nga makahuman sa iyang kurso nga engineering sa sulod sa tulo ka tuig.	He wishes to finish his engineering course within 3 years.
		kuha	tinguhaon	wish, desire
		ulan	ting-ulan	rainy season
		tibu	tinib-anay	all together
Sp	tenedor	tinidur	tinidor	fork
		tigum	tinigom	savings
		tiil	tiniil	barefoot
Sp	tener	tinil	tinil	possess
		tindug	tinindogan	stance
		tipak	tinipak	fragment, splinter
		tipig	tinipigan	deposit(money), saving	tinipigan nga kwarta sa bangko	deposit in the bank
Sp	tener	tinir	tinir	possess, own
		tinu	tino	make sure, secure
		tinu	tinoohan	tenet, creed
Sp	tinta	tinta	tinta	ink
Sp	tentar	tintal	tintal	tempt, temptation
		tintin	tintin	penis
		tubud	tinubdan	source, origin, beginning
		tubuy	tinuboy	eminent, exalted
		tuud	tinud-anay	genuine, sincere	Tinuod-anay tong ilang away, di drama.	Their fight is real, not play.
		tughung	tinughong	porridge
		tugyan	tinugyanan	representative, commissioner	tinugyanan sa balaod	police authorities
		tuig	tinuig	yearly	Ang tubo maoy singko porsyento nga tinuig.	The annual interest is 5%.
		tukmud	tinukmod	push, spur, urge
		tukud	tinukodtukod	fiction, figment
		tula	tinula	stew of fish or chicken
		tulis	tinulis	loot, booty
		tulu	tinulo	triple
		tulu	tinulo	drop
		tuun	tinun-an	student
		tunaw	tinunaw	mixture, melted, dissolution
		tunglu	tinunglo	accursed
		tuntu	tinunto	deceive, cheat, abuse
		tunu	tinunuan	dish of coconut milk
		tuud	tinuod	really, true	Tinuod man nga wala ko makasala.	Really I didn't do anything wrong.
		tuu	tinuohan	belief, religion	Buddism ug Shinto maoy tinuohan nga Hapon.	Buddhism and Shinto are religions in Japan.
		tupus	tinupsan	pulp after sucking	tinupsan nga tubu	juiceless sugar cane after eating
		tutuk	tinutukay	stare each other	Sa makadiyot nagtinutokay ming duha.	A moment, we two stared each other.
		tuud	tinuud	really, true
		tuyu	tinuyo	intentional, deliberate	Ang pagkabangga sa eroplano sa usa ka bilding tinuyo kadto sa mga terorista.	The collision of the airplane against the building was terrorists work.
		tuyu	tinuyoan	voluntarily, intentionally
		tuyuk	tinuyok	waterwheel, windmill
Sp	teniente	tinyinti	tinyente	lieutenant
		tiun	tion	aim	Gition ko kaniya ang armas.	I pointed the gun at him.
		tipak	tipak	part, fragment, chip	Tagai ko ug usa ka tipak sa yuta.	Give me some part of the lot.
		tipaka	tipaka	shell, husk	tipaka sa itlog	shell of egg
		ulitawu	tipangulitawo	suitor
		tipas	tipas	deviate, veer
		tipdas	tipdas	measles
		tipi	tipi	kill
		tipig	tipig	deposit, save money, hide	Nag-tipig man pero ngano man kulangan mangihapon.	I'm economizing, don't know why I'm still lacking.
		tipig	tipiganan	depository, storage
		tipik	tipik	split, piece, fraction
Sp	tipo	tipu	tipo	type
		tipun	tipon	join, live together	Ikaw, ako ug siya puwedeng magtipon ug puyo sa balay para itipon sad atong abang.	You, she and I can live together in the house so that we share the rental.
		tipuku	tipuko	climb on, congregate
Sp	tirar	tirar	tira	shoot, throw	Gitirahan nako ang langgam.	I shot a bird.
Sp	tirador	tiradur	tirador	slingshot
Sp	tiza	tisa	tisa	tile
Sp	tiza	tisa	tisas	chalk
En	t-shirt	tisirt	tisert	T-shirt
Sp	tisis	tisis	tisis	tuberculosis
		tislaub	tislaob	dive, fall into the water	Mitislaop ang pato ilalom sa tubig.	The duck dived down to the bottom of the water.
		tisuk	tisok	plant, implant
		tistis	tistis	jest, joke
		tita	tita	aunt
		titi	titi	elder brother
		titi	titi	drain, dissipate, consume
		titik	titik	spell, write
		titu	tito	uncle
Sp	titulado	tituladu	titulado	entitled
Sp	titulo	titulu	titulo	degree
		unay	tiunay	innate, deeply embedded	tiunay nga gugma	pure love
		tiuruk	tiurok	downfall, nosedive
		tiwas	tiwas	finish, complete	Wa siya makatiwas sa iyang pagtungha sa kolehiyo.	She could not complete the college courses.
Sp	tia	tiya	tiya	aunt
Sp	tía	tiya	tiya	aunt	Si tiya Flor ang kinamaguwangan nga igsoon sa akong mama.	Aunt Flor is the eldest sister of my mama.
		tiyabaw	tiyabaw	outcry, scream
		tiyan	tiyan	stomach, belly	Itom kaayo ang sulod sa imong tiyan.	The inside of your stomach is really black. (You're evil-minded.)
		tiyanggi	tiyanggihan	market
Sp	tio	tiyu	tiyo	uncle	Si tiyo Bobby, siya ra ang bugtong anak nga lalaki sa akong lola.	Uncle Bobby is the only son of my grandma.
		adtu	to	abbr. of  "adto"
		kadtu	to			shortened form of  "kadto" or "nato"
		kadtu	toa	there, over there, that
Sp	toalla	tualya	toalya	towel
Sp	toda	tudas	todas	destruction
		tug-ab	tog-ab	belch
Sp	tocador	tukadur	tokador	dresser	salamin sa iyang tokador	the mirror of her dresser
Sp	tocar	tukar	tokar	play musical instrument
Sp	tocar	tukar	tokaron	performance
Sp	tocayo	tukayu	tokayo	namesake
		tuktugauk	toktogaok	cock-a-doodle-doo, crow
		tuktuk	toktok	knock, peck	Toktok una sa pultahan dayon sulod.	Knock the door before you enter.
Sp	toldo	tulda	tolda	tent
Sp	tolerante	tuliranti	tolerante	tolerant
		tulug	tolog	sleep, put to bed	Matolog ko sa yuta, gamiton nimo katre.	I sleep on the floor, you use the bed.
		tulu	tolotaas	triangle
Sp	tomar	tumar	tomar	take medicine
Sp	tonada	tunada	tonada	accent, intonation
		tuun	ton-anan	study room
Sp	tonelada	tunilada	tonelada	ton
		tung-its	tong-its	a card game
		tungtung	tongtonganan	pedestal
Sp	tono	tunu	tono	melody, tone
		tuntu	tonto	idiot, crazy	Gitunto ni Pedro si Juan.	Pedro cheated Juan.
		tuntun	tonton	plumb
Sp	turista	turista	torista	tourist
		turjak	torjak	copulation
Sp	tornillo	turnilyu	tornilyo	screw
Sp	toro	turu	toro	ox
Sp	torta	turta	torta	cake
Sp	tortilla	turtilya	tortilya	omelet
Sp	tostar	tusta	tosta	toast
Sp	tostado	tustadu	tostada	toasted bread	Ang akong ganahan tostadang pan ug itlog gimantikaan.	I want toasted bread and fried egg.
Sp	tostar	tusta	tostahanan	toaster
		tutuy	totoy	breasts	Nagtutoy pa ang bata pagkamatay sa iyang inahan.	The baby was still sucking his mother's breast when she died.
		tuyu	toyu	soy sauce
Sp	trabajador	trabahadur	trabahador	laborer, worker
Sp	trabajar	trabahanti	trabahante	laborer, worker
Sp	trabajo	trabahu	trabaho	job, work	Mangita nalang ko ug trabaho.	I will look for a job.
Sp	tragedia	trahidya	trahedya	tragedy
Sp	tranvia	tranbiya	trambiya	trolley car, tram
Sp	tranca	trangka	trangka	lock, bar, bolt	Importante nga trangkahan ug doble ang portahan sa bodega para dili makawatan.	It is important to double the door lock of warehouse for not to be stolen.
Sp	trancazo	trangkasu	trangkaso	flu
Sp	trafico	trapiku	trapiko	traffic
Sp	trapo	trapu	trapo	wipe, rag	Trapohi ang lamesa.	Wipe the table.
Sp	tratado	tratadu	tratado	treaty
Sp	tratamiento	tratamyintu	tratamento	treatment
Sp	trato	tratu	trato	sweetheart, fiancée	Managtrato na sila.	They are already sweethearts.
Sp	traidor	traydur	traydor	traitor
Sp	treinta	tryinta	trayenta	thirty
Sp	tren	trin	tren	train
Sp	tres	tris	tres	three
Sp	trece	trisi	trese	thirteen
Sp	tribu	tribu	tribu	race, tribe
Sp	trigo	trigu	trigo	wheat
Sp	tripulante	tripulanti	tripulante	crew
Sp	trio	triyu	triyo	trio
Sp	trinta	tryinta	tryenta	thirty
Sp	triciclo	trisiklu	trysikol	tricycle
Ch	cha	tsa	tsa	tea
Sp	chamba	tsamba	tsamba	luck, fluke
Sp	champurrado	tsampuradu	tsampuradu	Mexican hot chocolate
En	chance	tsansan	tsansan	chance
Sp	chapa	tsapa	tsapa	badge
Sp	cheque	tsiqui	tseke	check
Ta	chikinini	tsikinini	tsikinini	kiss mark
En	chicks	tsiks	tsiks	chicks
Sp	chinelas	sinilas	tsinelas	slippers
Sp	chino	tsinu	tsino	Chinese
En	chairman	tsirman	tsirman	chairman
Sp	chismes	tsismis	tsismis	hearsay, gossip
Sp	chicharron	tsitsarun	tsitsaron	fried pork
Sp	chocolate	tsukulati	tsokolate	chocolate	Gikan kuno sa tsokolate ang Chocolate hills.	They said that Chocolate hills are made of chocolate.
		tua	tua	there
		tuang	tuang	stop, subside	Mituang na ang ulan.	The rain stopped.
		tuasik	tuasik	scatter, spatter	Natuasik ang tubig.	The water spattered.
		tuaw	tuaw	exclaim, shout
		tuba	tuba	coconut drink, toddy
		tuba	tubaan	tuba drink house
		tubag	tubag	answer	Tubag! Tubaga na ako.	Answer! Answer me.
		tubay	tubay	persevere, keep
		tubig	tubig	water
		tubig	tubiganan	reservoir
		tubig	tubigon	watery
		tubil	tubil	fill up, put	Ang sakyanan natubilan na ug gasolina.	The car was filled up.
Sp	tubo	tubu	tubo	pipe, tube
		tubu	tubo	sugarcane
		tubu	tubo	profit, interest	Nang-utang ko ug kwarta sa bangko apan dako ug tubo.	I borrowed money from the bank but it has a big interest.
		tubu	tubo	grow, increase
		tubud	tubod	ooze, flow, spring	Apan wala ko kapugngi ang pagtubod sa akong mga luha.	But I couldn't stop my eyes were filled with tears.
		tubul	tubol	constipation
		tubuy	tuboy	exalt, uphold
		tubus	tubus	redeem, substitute
		tudlu	tudlo	teach, point, indicate	Tudlo-i nang mga bata sa katarung.	Teach the reason to the children.
		tudlu	tudlo	finger	Ang akong usa ka tudlo sa kamot nasamad.	One finger of my hand was injured.
		tuga	tuga	bestow, endow
		tug-an	tug-an	disclose, reveal	Gitug-anan akong gibati.	I told my feeling.
		tugas	tugas	ebony, oak
		tugaw	tugaw	disturb	Sorry nga natugaw ko ang imong pagkatulog.	I'm sorry to disturb your sleeping.
		tugbang	tugbang	match, opposite	tugbang pulong	antonym
		tugbung	tugbong	go down to the town
		tughuk	tughok	bedbug
		tughung	tughong	cook porridge with remains
		tugkad	tugkad	fathom
		tugkad	tugkaran	garden, yard
		tugnaw	tugnaw	cool, cold	Dili ko makaligo kon tugnaw.	I can't bathe if it's cold.
		tugub	tugob	fill, abundant
		tugun	tugon	message, instruct
		tugut	tugot	permit, approve, admit	Hatagi kami ug tugot sa pagtugpa.	Give us the permission to land.
		tugpa	tugpa	land	Ang eroplano motugpa sa airport, ang langgam motugpa sa sanga ug sa dagat mitugpa ang nahulog nga kometa.	The airplanes land to airport, the birds land to the branch, and the shooting star landed on the sea.
		tugpa	tugpahanan	landing ground, airport
		tugpu	tugpo	toss (coin etc.)
		tugsad	tugsad	land
		tugsaw	tugsaw	plunge, submerge	Natugsaw ang baki sa lim-aw.	The frog plunged into the pond.
		tugsuy	tugsoy	elongate, protrude
		tugtug	tugtog	play music
		tugway	tugway	graze, pasture
		tugway	tugwayanan	graze land
		tugyan	tugyan	surrender, devote, entrust
		tuhak	tuhak	peck, pick at
		tuhik	tuhik	peck, pick at
		tuhil	tuhil	poke, tap
		tuu	tuhoan	believe	Lisod tuhoan nga ang maong mga butang sukad tinuod nga nanghitabo.	It's hard to believe that such things ever really happened.
		tuhud	tuhod	knee	Pataas sa tuhod paa.	Upper part of knee is thigh.
		tuhug	tuhog	skewer, pierce
		tuig	tuig	year
		tuis	tuis	twist
		tuka	tuka	peck, bird feed
		tuka	tuka	strangle, choke
Sp	tocador	tukadur	tukadur	dresser
		tuuk	tuk-an	choke
Sp	tocar	tukar	tukar	music, play
		tuklas	tukas	unveil, open	Nakugang ko dihang natukas na ang palid.	I was surprised after opened the cover.
		tukaw	tukaw	vigil
		tukbil	tukbil	touch
		tukbil	tukbilon	delicate
		talukbuy	tukboy	hand
		tukub	tukbunon	prey
		tuki	tuki	ask, analyze, investigate
		tukib	tukib	describe detail completely	Dili matukib ang akong paghigugma kaniya.	I cannot describe how much I love him .
		tuklud	tuklod	jerk, push	Ayaw ko ug ituklod.	Don't push me.
		tukma	tukma	exact, correct, accurate, coincide
		tukmud	tukmod	jerk, push
		tukub	tukob	devour
		tukud	tukod	build, construct
		tukud	tukodtukod	fiction, figment
		tukul	tukol	disobey, neglect
		tuktuk	tuktok	knock	Gituktok ko ang bildo sa bentana sa sakyanan.	I tapped the car window.
		tuktuk	tuktok	enlighten
		tula	tula	feed
		tula	tula	stew of fish or chicken	Akoy magtula sa mga manok.	I'm the one who feeds chickens.
		tulay	tulay	bridge
		tuli	tuli	circumcision
		tul-id	tul-id	correct, straight	Itul-id imong tiil.	Straight your feet.
		tulin	tulin	swift, quick, rapid	Tulin nga nanglabay ang mga adlaw.	Days went by quickly.
		tulingan	tulingan	tuna
		tulis	tulis	rob, steal	Nakabalita ka sa tulis nga nahitabo?	Have you heard about the robbery affair?
		tulis	tulisan	robber	Nadakpan na ang mga tulisan.	The robbers are arrested.
		tulisuk	tulisok	spur, bother, reproach	Gitulisok ko sa akong tanlag sa akong pagpamakak sa akong mama.	I was tormented by a guilty conscience for telling the lie to my mother.
		tulu	tulo	drip, drop, leak	Human sa pagbutang ug babag sa buho nga atop, wala na magtulo sa ulan.	After closed the hole of roofing, the rain leaks stopped.
		tulu	tulo	three
		tubag	tulobagon	answerable, obligation
		tulud	tulod	push	Akong itulod ang kabinit.	I'll push the cabinet.
		tulug	tulog	sleep, put to bed	Nagtulog siya sa iyang anak nga nagahilak.	She let her crying child sleep.
		tuman	tulomanon	program
		tulun	tulon	swallow
		tungha	tulonghaan	school	tulonghaan nga ilang gitunghaan	the school they were in
		tulus	tulos	sperm
		tulu	tulotulo	drop
		tulu	tuloy kilid	triangle
		tulpuk	tulpok	prick, press key
		tultul	tultol	find the way, guide	Giunsa nimo pagtultol sa akong gipuy-an?	How could you find my house?
		tugkad	tulugkaron	measure, profound
		tunug	tulunggon	musical instrument
		tuma	tuma	flea, lice
		tuman	tuman	comply, obey, achieve, carry out	Gituman ni Mark ang iyang gisulti.	Mark has done what he said.
		tuman	tuman	very, sheer	sa tuman	absolutely
		tuman	tumana	comply (imperative)	Tumana akong sugo.	Follow my order.
		tumar	tumar	take medicine	Tumara nang tablitas.	Take those pills.
		tumaw	tumaw	emerge, arise	Motumaw ang matuod.	The truth comes out.
Sp	tumbar	tumba	tumba	tumble, kill, drink off	Natumba ko.	I've tumbled.
Sp	tumbaga	tumbaga	tumbaga	copper, brass
		tumbaling	tumbaling	consideration, worry
		tumbas	tumbas	equal, equivalent	Way makatumbas sa iyang kaanyag.	Nothing can equal her beauty.
		tumbuk	tumbok	point
		tumud	tumod	transport
		tumug	tumog	wet, moist, damp
		tumung	tumong	aim, target, point	Tumonga ang lubi sa imong second shot.	Aim the coconut tree for your second shot.
		tumutumu	tumotumo	liberty, fabricate	Nagtumo-tumo lang na siya’g estorya.	She just made up the story.
		tumuy	tumoy	vertex, edge, tip	Tua sa tumoy niining dalana ang among balay.	Our house is at the end of this road.
		tumpag	tumpag	demolish, raze
		tumpang	tumpang	answer back
		tumpawak	tumpawak	slump
		tumpi	tumpi	pile
		tumud	tumuran	transport vehicle, ship
		tuna	tuna	wallow
		tuna	tunaan	wallowing puddle
		tuun	tun-an	study
		tunaw	tunaw	melt, dissolve
		tunay	tunay	true, pure	Ang gisul-ob nga kuwentas nimo tunay nga bulawan apan ang imong mga gipanulty tanan dili tunay.	That gold necklace which you are wearing is real but all what you have told is not real.
		tunga	tunga	middle, center
		tunga	tunga	emerge
		tungab	tungab	drink from bottle	Gitungab niya ang bir nga sulod sa botelya.	He drunk beer straight from the bottle.
		tunga	tungang gabii	midnight	Tungan gabii sa dihang ang sakyanan nausab ug kalabasa.	At the midnight the vehicle changed to a squash.
		tungas	tungas	climb	Wala kapugngi niya ang pagtungas sa iyang tingog.	He could not stop his voice from rising.
		tunga	tungatunga	midst, medium, split half-half
		tungha	tungha	appear	Motungha ang kahayag.	Let there be light.
		tungha	tunghaan	attend, appear
		tungkalu	tungkalo	sit down idly
		tunglu	tunglo	malediction, curse
		tungud	tungod	because, due to
		tungud	tungod	beneath, about
		tungud	tungodtungod	make advances, make a pass
		tungug	tungog	mangrove, bark
		tunguk	tungok	motionless
		tungtung	tungtong	reach the top
		tunhay	tunhay	prosper, everlasting, endure	Motunhay ning sapatos kay lig-on.	These shoes are strong and endure long.
		tunu	tuno	coconut milk
		tunub	tunob	step, foot print
		tunug	tunog	resonate
		tun-ug	tun-og	cold, dew
		tunuk	tunok	throne
		tunul	tunol	give, hand, transmit	Itunol ang tubig.	Give him water!
		tunung	tunong	aim, point
		tuntun	tunton	lower, sink	Nagtonton mi sa lungon sa bohu.	We've put the casket down into the hole.
		tunuk	tunukon	thorny, prickly
		tuu	tuo	believe	Daghan nituo nga magmalampuson ang tinguha sa presitente.	Many believed that the president wish would be successful.
		tuu	tuo	right	Ako sa tuo nga kamot mosulat, apan ikaw wala nga kamot mosulat.	I write by right hand but you write by left hand.
		tuud	tuod	right, really, actually	Dakong katingalahan nga wala tuod langgam o manok nga miduol sa gibulad nga palay.	Surprisingly, no bird nor chicken did near to the drying rice.
		tuud	tuod	stub, stump
		tuu	tuohon	right-handed	tuohon ug walhon	right-handed and left-handed
		tuuk	tuok	choke, suffocate
		tuun	tuon	study, learn	Nagtuon ka na?	Are you studying already?
		tuu	tuotuo	superstition	Daghan ug tootoo ang mga Pilipino.	Filipinos have many superstitious beliefs.
		tupad	tupad	side, abreast	Ang balay namo tupad sa bakery ug sa pikas tupad simbahan.	Our house is side of bakery and the other side is church.
		tupi	tupi	haircut
		tupi	tupi	level, even
		tulpuk	tuplok	prick, press key
		tupluk	tuplok	mischievous, prank
		tupu	tupo	matchmaking
		tupung	tupong	level, even
		tupus	tupos	suck
		tupus	tupos	take over, make up
		tupu	tupotupo	matching couples
		tupus	tupsan	suck	Nasamad ang kamot ni Jose ug nagdugo unya iyang gitopsan aron mohonong ang pagdugo niini.	Jose bled from the injury of his hand and sucked it to stop.
		turatuy	turatoy	regardless of what other think
		turuk	turok	sprout, germinate
		turus	turos	squash
		tuslak	tusak	puncture, pierce
		tuskig	tuskig	stiff
		tuslak	tuslak	pierce
		tusluk	tuslok	stick, poke
		tusu	tuso	clever (in deceiving)
		tusluk	tusok	stick, poke	Natusok akong kamot sa lansang.	I stuck a nail into my hand.
		taluthu	tutho	spit
		tutuk	tutok	stare, gaze	Ang kanang tigulang kusog mitutok nimo.	That old person stared you frequently.
		tutuk	tutok	stand straightly
		tutul	tutol	protest	Wala na lang ko motutol sa iyang gibuhat.	I didn't protest what he does.
		tutuy	tutoy	breasts
		tulun	tutunlan	throat
		tuwad	tuwad	overturn
		tuwang	tuwang	tilt
		tuwang	tuwangtuwang	seesaw, rocker	tuwangtuwang silya	rocking chair
		tuaw	tuwaw	exclaim, shout	Unsay gituwawan nimo?	What are you crying about?
		tuway	tuway	shellfish, clam	Nanuway mi sa katunggan.	We collect clams in the mangrove swamp.
		tuwaytuway	tuwaytuway	dangle
		tuwaytuway	tuwaytuway	kneecap
		tuya	tuya	sway, rock
		tuybu	tuybo	project, prominence
		tuybu	tuybo	protrude
		tuyhad	tuyhad	stretch body
		tuyhakaw	tuyhakaw	stretch, crane one's neck
		tuyu	tuyo	intend	Wala nako gituyo.	I did it not on purpose.
		tuyu	tuyo	soy sauce
		tuyuk	tuyok	turn, circle, round	Tulo ka tuyok ang najoging sa oval.	I jogged 3 rounds of the field.
		tuyum	tuyom	sea urchin
		uban	uban	accompany, another, with	Miuban ko nila.	I joined them.
		uban	uban pa	others, etc.
		uban	uban sa	with	trabaho uban sa singot	work with sweat
		uban	ubanan	accompany
		uban	ubang	another, other	Ang ubang mga tawo dili kini makasabut.	Other people will not understand this.
		uban	ubanon	gray-haired
		ubaub	ubaob	eyelid, temple
Sp	uva	ubas	ubas	grape
		ubas	ubas	residue, dregs
		ubay	ubay	abreast
		ubay-ubay	ubay-ubay	plenty
		ubi	ubi	yam, taro	ubi nga kinampay	purple yam
En	over	ubir	ubir	over
		ubu	ubo	lie on one's stomach
		ubu	ubo	cough	Ang ubo sa akong anak grabe na kaayo ug usa ka buwan na kini.	My son's cough is severe and it's been one month.
		ubud	ubod	bamboo shoot, bud
		ubug	ubog	wade
		ubul-ubul	ubol-ubol	Adam's apple
		ubus	ubos	low, humble, under	ubos sa kondisyon nga ; ubos balauranan	under the condition of ; Lower House
Sp	obra	ubra	ubra	work, masterpiece	Maayo siya ug trabaho.	He works well.
		ubus	ubsan	lower
		ubus	ubus	low, humble, under	ubus sa tanlag	subconscious
		udhak	udhak	cough
		udlan	udlan	hive
		udlut	udlot	young leaf, bud, shoot
		udtu	udto	noon	Maayong udto.	Good noon.
		ug	ug	to, with, for
		uga	uga	dry
		ugahip	ugahip	ringworm
Ta	ugali	ugali	ugali	habit, attitude
		ugaling	ugaling	however, but still, yet
		ugangan	ugangan	parents in law	Ang ugangan nako kanunay lang nga dili mi magkasinabot, naglisud ko ug adyas nila.	My parents in law are always disagreeable, it's difficult to adjust to them.
		ugat	ugat	blood vessel, vein, nerve, tendon	Ang ugat nga kinagamayan sa utok naputol kanunay sa dihang moinum ta ug vino.	The very thin blood vessels of the brain are always broken each time you drink wine.
		ugay	ugay	fondle, caress
		ugay	ugay-ugay	fondle, caress	Giugay-ugay nako ang iro.	I fondled the cat.
		ugba	ugba	strive, work hard
		ugbuk	ugbok	build, erect
		ugbun	ugbon	mound of ash, burn to ashes
		ugda	ugda	initiate
		ugdang	ugdang	solemn, matured
		ugdaw	ugdaw	burn out	Ang sunog nag-ugdaw sa balay namo.	The fire burned down our house.
		ugdu	ugdo	bulge, pile
		uga	ugha	dry	Ugha ang basa nga trapo.	Dry the wet cloth.
		ugkat	ugkat	unearth, dig out	Giugkat nila ang natabunan.	They dug out the buried one.
		ugma	ugma	tomorrow	Molakaw ta sayo sa buntag ugma.	Let's go early tomorrow morning.
		ugmad	ugmad	cultivate
		ugnat	ugnat	stretch
		ug-ug	ug-og	shake, jolt	Ug-og kaayo sulod sa sakyanan kon moagi sa libaong nga dalan.	It's jolty inside the car when it passes a rough road.
		uguk	ugok	short-neck
		ugum	ugom	keep in the mouth
		ugung	ugong	spin a top
		ugsad	ugsad	land, reach the floor
		ugtas	ugtas	be exhausted
		uhaw	uhaw	thirsty	Giuhaw ako.	I'm thirsty.
		uhay	uhay	spike, ear	uhay sa humay	spike of rice
		uhung	uhong	mushroom
		uhut	uhut	straw
		ukab	ukab	turn over, roll up, open	Giukab ang lungon.	The coffin was opened.
		ukang	ukang	detach	Ang mahalon nga sapatos nga akong napalit usa pa lang ka semana ang iyang lapalapa naukang na.	I bought an expensive shoes but the sole has been detached after only a week.
		ugkat	ukat	unearth, dig out
		ukay	ukay	rummage, agitate	Nadapit ang akong pagtagad sa mga kustomer nga nangukay sa mga libro.	I was caught my attention where customers were rummaging among books.
		ukay	ukay-ukay	used, secondhand
		ukban	ukban	tangerine
		ukit	ukit	search, pry, peel off
		ukit	ukitan	nosy
		uknul	uknol	surprised, bewildered, hesitate
		uknul	uknol-uknol	bounce, rebound
		ukub	ukob	bite, cling, stick	Wala ko makalikay dihang giukoban niya ang akong ngabil.	I couldn't evade his stealing kiss from me.
		uk-uk	uk-ok	cockroach
		uk-uk	uk-ok	shrink, draw back
		ukun-ukun	ukon-ukon	hesitate
Sp	ocupar	ukupar	ukopar	occupy
		ukuy	ukoy	prowl, sneak, snoop
		ulag	ulag	sexual desire, heat
		ulag	ulagan	lecherous
		ulahi	ulahi	late, delay	Naulahi ko sa biyahe. ; ulahi apan dili ubos	I was delayed for the travel. ; last but not least
		ulan	ulan	rain
		ulang	ulang	howl	Miuwang ang iro gabii.	The dog was howling last night.
		ulang	ulang	hamper, impede, separate	Kurtina ra ang miulang sa duha.	Only a curtain separated them.
		ulang	ulang	lobster, prawn
		ulan	ulanon	rainy
		ulan	ulan-ulan	drizzle
		ulat	ulat	scar	Ang nasamad sa buak nga samin naa gyoy dakong ulat.	I was injured by the glass broken but it became a terrible scar.
		ulaw	ulaw	ashamed	walay ulaw	shameless
		ulay	ulay	chaste, virgin
		ulbu	ulbo	explode, erupt	Dili gyod maayo nga manigarilyo duol sa gasolinahan kay kuyaw kini nga moulbo.	It's really bad to smoke near gas station because of the explosion risk.
		uli	uli	repay, restore, reimburse, go home
		uli	ulian	indemnify
		uling	uling	coal
		ulipun	ulipon	serf, slave
		ulit	ulit	angry
		ulit	ulitan	ill-tempered
		ulitawu	ulitawhay	adolescence
		ulitawu	ulitawo	bachelor
		ulu	ulo	head
		ulud	ulod	worm	ulod sa langaw	maggot
		ulug-ulug	ulog-ulog	flatter, fawn
		ulu	ulohan	title, heading
		ulun	ulon	pillow on	Nag-ulon imong asawa sa imong paa samtang ikaw naglingkod.	Your wife was lay down in you legs while you were seating.
		ulus	ulos	borrow	Mangulos ko ug libro.	I'll borrow the book.
		ulut	ulot	bound, adjoin
		ulug-ulug	uloulo	flatter, fawn
		ulput	ulpot	bounce up, jump, pound
		uma	uma	farm, cultivate
		abut	umaabot	coming, future	Moadto ta sa sine sa umaabot Dominggo.	Shall we go to the cinema coming Sunday?
		agi	umaagi	passer by
		agi	umaagi	fleeting, transient
		agad	umagad	child in law
		agad	umagaron	child in law
		uma	umahan	farm
		agi	umalagi	transient
		umang	umang	snail
		umay-umay	umay-umay	mimic
		umbaw	umbaw	tower over, look over	Ang ilang balay nag-umbaw sa kasilinganan.	Their house towered over the neighborhood.
Sp	aumento	aumintu	umento	increase
		umud	umod	bury face
		umug	umog	damp	Umog pa kaayo ang imong sinina.	Still your dress is wet.
		umul	umol	form, shape
		um-um	um-om	hold in mouth
		umpak	umpak	fall on his behind, pratfall
		una	una	first, before	Siya ang na-una ug abot kanunay sa opisina.	She comes always first to the office.
		una	unahan	before, ahead
		unanut	unanot	hardships
		inat	unat	stretch	Mag-unat ta sa atong mga ugat ug bukog.	Let's stretch our muscles and bones.
		una	unauna	do first	Dili ka makaunauna ug kaon.	You should not eat first.
		unay	unay	do it oneself, near	Si Jane niunay ug patay sa iyang igsuon.	Jane killed her sister.
		unay	unay	mainland
		undan	undan	aware
		undang	undang	stop	Ayaw pagundang sa trabaho.	Don't stop working
		undang	undang-undang	intermittent
		dayun	undayon	continue
		undu	undo	boy, sonny
		ungad	ungad	unearth, nuzzle
		ungaug	ungaog	be groggy, daze
		ungat-ungat	ungat-ungat	mandible joint
		ungaw	ungaw	verge, brink, dying moments	Nag-ungaw na siya sa kamatayun.	He is on the brink of death.
		ungguy	unggoy	monkey
		unghu	ungho	a superstitious monster
		ungkag	ungkag	scatter, break up
		ungkat	ungkat	revive, become conscious
		ungu	ungo	ghost, monster
		ungud	ungod	devote, dedicate
		ungul	ungol	coconut (before ripeness)
		ungul	ungol	object, complain
		ungut	ungot	choke, clog, be fixed	Miungot ang iyang baba sa dihang gisukot siya.	He didn't know what to say when he was questioned.
		unguy	unguyungoy	malinger
		una	unhan	precede, forestall	Kon unhan kana ug “palihog” nahimo kanang usa ka hangyo.	To preface that with “palihog” makes it a request.
Sp	universidad	unibirsidad	unibersidad	university
Sp	uniformado	unipurmadu	unipormado	uniformed police
Sp	uniforme	unipurmi	uniporme	uniform
Ta	unlad	unlad	unlad	progress	Kinahanglan magtabangay ang matag-usa kanato para mo-unlad ang atong nasud.	We have to cooperate each other to develop our country.
		ulun	unlan	pillow	Dili ko makaangay ug unlan kay sakit ang akong liog inig-mata nako sa buntag.	Pillows don't fit for me, my neck hurts when I wake up in the morning.
		unlud	unlod	sink	Naunlod ang barko.	The boat sank.
Sp	uno	unu	uno	one
		unud	unod	flesh, muscle, meat
		unum	unom	six	Unom na mi ka buwan sukad nagminyo.	6 months passed already after our marriage.
		unung	unong	faithful, puerperal death
		unus	unos	storm, typhoon	Ang among barko nakasugat ug unos sa lawod.	Our ship met a storm in the ocean.
		unsa	unsa	what
		unsa bahin	unsa ang bahin	how about
		unsa	unsaon	what to do, how to do	Naghisgot kami unsaon paghimo sa gradwasyon alang sa kasaulogan.	We talked about what to do in the graduation party.
Sp	once	unsi	unse	eleven
		unta	unta	may happen, wish	Maayo unta nga makadaug ko sa lotto.	I wish I win the lotto.
		untul	untol	bounce, rebound
		untup	untup	punctual	Untop alas onse man mahuman ang programa niini.	This program will finish at 11 o'clock exactly.
		unus	unuson	stormy
		unya	unya	after, then, later, and	Sa domingo mosimba ko ug sayo unya hapiton nako ang akong tiya para paubanon.	On Sunday, I go to church early and meet with my aunt mostly.
Ta	upa	upa	upa	rate, payment, wage
		upa	upa	spit out, chew
		upat	upat	four	Upat-dahon-clover magdala nato ug swerte.	A four leaf clover bring you luck.
		upaw	upaw	bald
		upluk	uplok	idiot, simpleton
		upud	upod	too, also
		upus	upus	stub, butt
		upus	upusan	ashtray
Sp	huracan	uracan	urakan	hurricane
		uran	uran-uran	in common use, casual
		urug	urog	style, fashion
		urus	uros	sizzle
		urum	urum	nightmare
		usa	usa	deer
		usa	usa	one
		usab	usab	renovate, change
		usab	usab	and also, change
		usa	usag-usa	each one
		usa	usahay	sometimes, occasionally
		usap	usap	chew	Usapa pag-ayo ang imong gikaon.	Chew your food well.
		usa	usara	alone
		usab	usba	repeat (imperative)	Usba imong gikanta.	Repeat your singing.
		usbaw	usbaw	rise
		usab	usbon	again
		usdung	usdong	hill, pile up
		usig	usig	bark
		usik	usik	waste	Usik kaayo ang kwarta.	It's a waste of money.
		usik	usikan	extravagant, prodigal	Ikaw usikan kaayo ug kuwarta kay bisag dili importante nga butang imong paliton.	You are really prodigal, because you buy not necessary thing.
		usisa	usisa	scrutinize, interrogate
Sp	uso	usu	uso	style, use
		usuk	usok	peg, stake, pile
		us-us	us-os	slide down, fall down
Sp	usurero	usuriru	usurero	usurer, leech
		uswag	uswag	progress, improvement	Nauswag na among kalimtan kompara kaniadto.	Our forgetfulness more progressed than before.
		utan	utan	vegetable (cooked)
		utang	utang	debt, credit	Ako naay utang nga kuwarta apan wala pa ko makabayad.	I'm in debt, but still I can't pay it.
		utang	utang-buot	obligation, for God's sake	Utang buot, ayaw pagsulti niana.	For God's sake, don't mention it.
		utan	utanon	vegetable
		utas	utasan	faint, swoon
		utaw	utaw	iron
		utaw	utaw-utaw	float
		utin	utin	penis
		utingkay	utingkay	delve, search
		ulut	utlanan	boundary, limit
		utug	utog	erection
		utuk	utok	brain	Gamita ang imong utok.	Use your brain.
		utuk	utokan	intelligent
		utung	utong	hold his breath	taas ug utong	hold breath long
		utu-utu	uto-uto	credulous, simple, fool
Sp	otro	utru	utro	again, another
		utru	utrohon	repeatedly
		utuk	utukan	intelligent
		ulahi	uwahi	late, delay
		uwak	uwak	crow	Mokanta ako kon maputi ang uwak.	I'll sing if the crow became white. (I'll never sing)
		ulan	uwan	rain
		ulang	uwang	howl
		ulaw	uwaw	ashamed
		uway	uway	rattan
		uyab	uyab	lover, girl/boy friend
		uyag	uyag	then, instead
		uyang	uyang	grandmother	Tigulang na si oyang.	Grandmother is already old.
		uyuan	uyoan	uncle
		uyug	uyog	rock, shake	Nauyog ang barko.	The boat rolled.
		uyuk	uyok	marrow, middle part
		uyun	uyon	agree, consent, endorse	Wala ko makauyon sa imong plano.	I can not agree with your plan.
		uyung	uyong	grandfather	Gihatagan ko ug kwarta ni oyong.	Grandfather gave me money.
		uyun	uyunan	endorse
		wala	wa	ab. of "wala"	Wa pa.; Wa'y problema.	Not yet.; No problem.
		wala	wad-an	lose	Nawad-an ko ug paglaum.	I lost my hope.
		wala	wad-i	lose
		wagas	wagas	gem, crystal
		wagtang	wagtang	disappear, erase
		wahing	wahing	move aside
		wait	wait	lip, brim
		wakli	wakli	parry, dodge, push away
		wakwak	wakwak	witch
		wala	wala	nothing, not
		wala	wala	left	Ang wala nga mata nako mibukad.	My left eye swelled.
		wala	wala pa	not yet
		wala	walay	ab. of "wala ang"
		wala	walay bisan kinsa	nobody	Walay bisan kinsa makasabot nako.	Nobody can understand me!
		wala	walay sapayan	not at all
		waldas	waldas	extravagant, gesticulate
		wala	walhon	left handedness	walhon'g pitser	southpaw
		wali	wali	preach, sermon
		wali	walihan	pulpit
		waling	waling	push aside
		walu	walo	eight
		walug	walog	ravine
		diwalwal	walwal	pant	Mowalwal ang dila sa iro ug hiinitan.	The dog pants with his tongue hanging out when he is in the sun.
		wanang	wanang	space, expanse	Nawanang ang plasa sa tubig sa kusog nga ulan.	The plaza became flooded by the heavy rain.
		wangwang	wangwang	open widely	Nawangwang na ang bangag sa salag sa langgam.	The hole of the bird nest was opened widely.
		wara	wara	wave
		warawara	warawara	brandish	Miwarawara ta pagpahunong sa awto.	We waved our hands to stop the car.
		waray	waraywaray
		wasay	wasay	axe
		waswas	waswas	rinse
		watag	watag	scatter, disperse
		wati	wati	earthworm	Nakatabang ang wati pagpatambok sa yuta.	Earthworm help the soil become fertile.
		wala	way	ab. of  "walay"
En	withdraw	widru	widro	withdraw
		witik	wiktan	flick, flap
		witik	wikti	flick, flap	Wikti sa dagpas ang mga langaw.	Flap the flies by the swatter.
		wili	wili	miss, feel loss	Nawili kong mibiya sa akong mga amiga.	I felt sad upon leaving my girlfriends.
		wilik	wilik	shake off	Nangwilik siya humag hunaw.	He shook the water off his hands after washing.
		wingig	wingig	deflect, distort
		witik	witik	flick
		wiwi	wiwi	pry open, force open
		yabag	yabag	off-key, dissonance
		yabu	yab-an	capsize
		yabu	yabo	capsize
		yagayaga	yagayaga	mock, ridicule
		yagpis	yagpis	skinny, thin
		yagubyub	yagubyob	mutter
		yagyag	yagyag	scatter
		yahung	yahong	bowl
		yaka	yaka	squat, crouch	Unya miyaka siya sa iniduro ug mituman sa sugo sa lawas.	Then he sat down on the toilet bowl  and relieved his nature demand.
		yakmu	yakmo	prognathous
		yam-ang	yam-angan	reckless
		yamat	yamat	Damn!
		yam-id	yam-id	sneer, grimace
		yam-id	yamiid	sneer, grimace
		yamug	yamog	dew
		yampungad	yampungad	unmindful, hang around
		yampungad	yampungaran	hangout, haunts, nest
		yamukmuk	yamukmok	dregs
		yamyam	yamyam	mumble, babble	yamyam sa sumpa	cast a spell
		yanang	yanang	wet, sloppy
		yanghag	yanghag	raise head
		yangu	yango	nod	Nagyango si Tatay ug miingon nga oo.	My father nodded and said yes.
Sp	llano	yanu	yano	ordinary, plain
Sp	llano	yanu	yanoyano	lukewarm, trifle
Sp	yarda	yarda	yarda	yard
		yaruk	yarok	drink off, drink down	Giyarok niya ang beer sulod sa iyang mug.	He chugged a mug of beer.
		yatak	yatak	trample, kick out
		yatyat	yatyat	sag
		yawa	yawa	demon, Hell!, Damn!	Yawa ra!	Damn it!
		yawa	yawan-on	diabolic, demonic
		yawat	yawat	thrift, economize
Sp	llave	yawi	yawi	key
Sp	llave	yawi	yawihanan	door latch, lock, key hole
		yawyaw	yawyaw	nag, babble, yap	Nagsugod siyag yawyaw sa binoang kuno nakong pagpili sa pagkainahan.	He started ranting that it was ridiculous for me to choose to be a mother.
		yaya	yaya	nursemaid	Si Nana Sela ang among yaya sukad pa sa una.	Nana Sela has been our nursemaid since then.
		yayung	yayong	carry together
Sp	hielo	yilu	yelo	ice
Sp	hielo	yilu	yelohon	icy
Sp	hielo	yilu	yelohon	icy
		yubit	yubit	despise, deride, sarcasm
		yugu	yugo	yoke
		yugut	yugot	feel sadness, resentment
		yugtu	yugto	episode, chapter
		yugyug	yugyog	jolt
		yuhut	yuhot	smuggle
		yukbu	yukbo	greet, bow, salute
		yuku	yuko	bend, stoop	Humay nga magyuko sa kahinog.	Rice bends over in ripeness.
		ayaw una	yuna	before	pero yuna pa.	But just wait.
		yupyup	yupyup	absorb, suck
		yuring	yuring	mumble
		yusyus	yusyus	sag
		yuta	yuta	soil, ground, earth	yutang natawhan	Home land
		yuta	yutawhan	native country
		yutyut	yutyut	baggy